Archief voor categorie: Archief

MINI STORY XXXI
Bijlage bij Nieuwsbrief No.43
door: R.N. Sigmond

Zondag 17 september 1944, de vliegbasis Down Ampney in Engeland, een uur of half- tien ’s morgens. Manschappen van het 14e peloton van de ‘D’ Compagnie van het 7th (Galloway) Battalion The Kings Own Scottish Borderers 1) arriveren in vracht¬wagens bij hun zweefvliegtuig. ‘Scallywags’ 2) was er met grote witte letters op de romp van het zweefvliegtuig geschilderd naast ‘chalknumber’ 283. Het peloton telt 26 man, inclusief de pelotonscommandant Lieutenant W.G.’Taffy’ Beddoe en Sergeant Hogwood.
Nog 25 minuten voor het vertrek. Het zweefvliegtuig, type HORSA, wordt nog ge¬controleerd door de piloten, Staff Sergeant Lovett en zijn 2e piloot Sergeant Wilson, beiden van het ‘E’ Squadron The Glider Pilot Regiment. Tot de lading behoren tevens een handkar en een vouwfiets.
Het doel voor zweefvliegtuig 283 is de landings-zone ‘S’, het gebied ten noord¬westen van de boerderij de Reijerscamp vlakbij Wolfheze.
Het ‘Operational Record Book’ van het 48e Squadron RAF geeft aan dat de 23 vlieg¬tuigen van dit squadron binnen 18 minuten opstegen, het eerste om 09.55 uur. Dakota KG 364 steeg op om 10.05 uur. De start van Flight Officer Taylor’s Dakota met z’n sleep HORSA 283 gaat perfect.
Temidden van tientallen andere sleep-combinaties wordt koers gezet richting Nederlandse kust. Rond een uur of twaalf komt het deels onder water gelopen eiland Schouwen Duiveland in zicht.
Nog geen tien minuten later schreeuwt Staff Sergeant Lovett dat hij een nood¬landing moet gaan maken. Dakota KG 364 kampt met problemen. Naast een motor¬storing zijn er moeilijkheden met de radioverbindingen.

Het 14e Peloton ‘D’ Compagnie 7 KOSB. Links bovenaan Cpl. A.Trotter. Voorste rij 2e van links L/Cpl D.Heaton, 5e van links Lt. Beddoe en rechts naast hem Sgt. Hogwood. Foto genomen in Scarborough, 1943. ( Collectie auteur ).

Lovett moet nu snel handelen omdat grote delen van het eiland onder water staan. Begin 1944 hadden de Duitsers eerst het gebied geevacueerd en daarna geïnundeerd. Na een maand of twee mochten de boeren van wie de landerijen niet onder water waren gelopen terug om het land te bewerken. Onder hen was de toen 31-jarige boer Langeraad: “Die zondag zag de lucht zwart van de vliegtuigen. Met het mooie weer zaten we met de boeren op de dijk voor onze boerderij en probeerden we ze te tellen Plotseling haakte er een af en cirkelde rond.”

Modern kaartje van de omgeving van Dreischor op Schouwen Duiveland. Het zwarte driehoekje geeft de plaats aan waar glider 283 op 17 sep¬tember 1944 een noodlanding moest maken.
1. Boerderij van Langeraad; 2. de ‘Jannetje Jacoba Hoeve’.

Corporal Andrew Trotter reageert gelaten op de melding van de zweefvliegtuig-piloot. De manschappen haken elkaar de armen en wachten op de klap van de landing.
Staff Sergeant Lovett landt zijn HORSA zweefvliegtuig achter de boerderij van Langeraad, enkele kilometers ten zuidoosten van het plaatsje Dreischor.
Lance Corporal Donald Heaton weet zich te herinneren: “Het eerste wat we zagen toen we uit de glider sprongen en dekking zochten langs een sloot was een boerderij en een paar meisjes die appels aan het plukken waren. Lieutenant Beddoe riep de piloten , Sergeant Hogwood en de sectie-commandanten bij elkaar om de situatie te bespreken.”
Intussen waren er meer Nederlanders op de dijk komen kijken, onder hen de toen 25-jarige Leen van der Werf en de toen 19-jarige A.P.Verjaal.
Inmiddels had Lieutenant Beddoe de sectie van Andrew Trotter op verkenning uit¬gestuurd in westelijke richting. De heer Langeraad: “We zagen de mannen uit het vliegtuig springen en dekking zoeken langs een sloot. Na een korte tijd ging een aantal op verkenning, anderen kwamen onze richting uit. De dreigende wapens gaven ons wel te denken! Iemand kwam op het idee om met een witte zakdoek te zwaaien. In korte tijd waren ze bij ons. Hun eerste vraag was of er ‘Germans’ waren. Met een atlas konden we ze duidelijk maken dat er op een afstand van tien kilo¬meter in Brouwershaven een kleine groep Duitsers was. Het zou meer dan een uur duren alvorens zij uit de richting van Dreischor 3) {lier zouden kunnen zijn. Alleen de polderdijken waren begaanbaar.”
Na een korte bespreking besluit Lieutenant Beddoe met zijn peloton richting de boerderij de ‘Jannetje Jacobahoeve’ te gaan en zich daar in te graven. Andrew Trotter herinnert zich dat tijdens de verkenning die hij met zijn sectie uitvoerde, er een gewapende politieman op hen toekwam. Na een kort beraad werd hij weggestuurd. “Wij dachten dat hij wel eens voor de Duitsers zou kunnen werken!”

Inmiddels hebben de manschappen zich rond de boerderij ‘Jannetje Jacobahoeve’ in¬gegraven. Andrew Trotter komt terug en meldt zich bij Lieutenant Beddoe en zegt dat hij Duitsers heeft gezien die een mortierstelling aan het graven zijn aan de noordzijde van de dijk. Lieutenant Beddoe stuurt alle Nederlanders weg in de richting van Dreischor. Van hieruit volgen de Nederlanders de gebeurtenissen.
Opnieuw overleg over de situatie; inmiddels is het een uur of vier. Aan de noord¬zijde de dijk en water, aan de oostzijde water, evenals aan de zuid- en westzijde. Munitie voor een paar uur. Een beslissing is moeilijk te nemen.
Dan naderen de Duitsers langs de noordzijde van de Zuiddijk. Er wordt op het zweefvliegtuig geschoten. De eerste Duitser die zijn hoofd boven de dijk uitsteekt, sneuvelt direkt; een tweede raakt gewond. Er volgt een vuurgevecht, waarbij nog een tweede Duitser sneuvelt. Het begint donker te worden en dan besluit Lieutenant Beddoe om nodeloos bloedvergieten te voorkomen en zich over te geven. Sommigen accepteren direkt zijn besluit, anderen geven slechts morrend toe.
Donald Heaton: “We vernielden onze wapens, namen de grendels eruit en stopten ze onder de grond. Ik nam ook de telescoop van mijn geweer en sloeg die kapot.” Een jonge Nederlander, die was achtergebleven op de boerderij, vroeg om een geweer. Er was niemand gewond geraakt van het 14e peloton.
De Duitsers namen het gehele peloton gevangen en marcheerden hen af in de richting Zierikzee, waar ze de nacht in een oude schuit moesten doorbrengen. De Duitsers gaven de heer Moermond, van een naburige boerderij, opdracht om de gesneuvelden af te voeren, hetgeen hij deed met een paard en wagen van een kennis van hem. Andrew Trotter herinnert zich dat ze, nadat ze krijgsgevangen waren gemaakt, een gewonde Duitser moesten meenemen. Ook zal hij nooit vergeten dat een oude vrouw hen appels aanbood onder het afmarcheren.

Sterk uitvergrote luchtfoto van de plaats op Schouwen Duiveland waar glider 283 neerkwam. De foto werd genomen op 23 september 1944, dus zes dagen na de noodlanding. Het uitgebrande wrak van de glider is op de foto zichtbaar als een donker kruisje in de bocht van de sloot. Links boven de boerderij van Langeraad.
De donker gekleurde sloot met de bocht is na de oorlog dichtgegooid en dus niet afgebeeld op het moderne topografische kaartje op de vorige pagina. (Foto: Topografische Dienst, Emmen).

In de loop van de volgende morgen gaat de heer Verjaal , met nog een man of zes, terug naar de ‘Jannetje Jacobahoeve’ . Ze vinden er munitie en een vouwfiets.
Door nieuwsgierigheid gedreven lopen ze naar het zweefvliegtuig. De heer Verjaal: “We klommen in het zweefvliegtuig en ik ging achter de stuurkolom zitten op de plaats van de piloot. Lachend riep ik de anderen toe: iedereen betaald? Dan gaan we! Op hetzelfde moment schoten de Duitsers dwars door het zweefvliegtuig heen. We sprongen er direkt uit met de handen omhoog. We moesten op een rij gaan staan. Ik dacht werkelijk dat ze ons dood zouden schieten. We moesten onze papieren laten zien. Ik had ze niet bij mij en iemand anders moest ze gaan halen. Daarna mochten we weg.”
Na dit voorval hebben de Duitsers het zweefvliegtuig nog onderzocht en vervolgens in brand gestoken.
De gevangen genomen manschappen worden afgevoerd naar Amersfoort. Het is opvallend dat ze daar al op 19 september aankomen.
Lieutenant Beddoe wordt gescheiden van z’n peloton en wordt regelmatig ondervraagd. Eenmaal wordt hij zelfs drie dagen in eenzaamheid opgesloten. Na verschillende krijgsgevangenkampen moeten de gevangenen, omdat de Geallieerden naderen, in kolonne naar Moosberg in Beieren marcheren. Het is dan half april. Na ongeveer een uur wordt de kolonne door Amerikaanse jachtvliegtuigen beschoten. Daarbij worden ongeveer zeven man dodelijk getroffen en vele anderen raken gewond. Nog steeds vraagt Beddoe zich af waarom de Amerikaanse piloten de kolonne gehavende krijgsgevangenen onder vuur namen. Uiteindelijk wordt Lieutenant ‘Taffy’ Beddoe bevrijd door Patton’s troepen. Na de oorlog emigreert hij naar Nieuw Zeeland.
Corporal Andrew Trotter en Sergeant Hogwood worden naar Oostenrijk op transport gezet en Trotter ‘viert’ zijn twintigste verjaardag in een krijgsgevangenkamp vlakbij Innsbruck.
Lance Corporal Donald Heaton komt uiteindelijk in Stalag IV D bij Halle terecht. Hij wordt bevrijd op 16 april 1945, wanneer onderdelen van het le Amerikaanse Leger Leipzig bereiken.
Van het 14e peloton overleed tijdens krijgsgevangenschap Private Little. Hij werd begraven op het Berlin War Cemetery.

NOTEN
1) Het 7th (Galloway) Battalion The King’s Own Scottish Borderers vormde samen met het Ist Battalion The Border Regiment en het 2nd Battalion The South Staffordshire Regiment de Ist Airlanding Brigade, die op zijn beurt weer een onderdeel vormde van de Ist (British) Airborne Division.
2) ‘SCALLYWAGS’. Het best op z’n plaats is de omschrijving van Andrew Trotter: “We were a mixture of good, bad, caring, selfish, but in the main we were the best platoon in ‘D’ Company, we looked after our own. Hence the name ‘SCALLYWAGS’!
3) Op de Afdeling Voorlichting van de gemeente Renkum bevindt zich een klein glas- in-lood raam, dat werd geschonken door de bevolking van Dreischor als dank voor de hulp van de gemeente Renkum tijdens de Watersnoodramp in 1953. Ook is er in Dreischor een ‘Renkumstraat’.
VERANTWOORDING
Dit artikel kwam tot stand dankzij de hulp van velen, waarvoor mijn hartelijke dank! De gegevens van het zweefvliegtuig kreeg ik van Luuk Buist uit Oosterbeek.
Via Engelse kontakten lukte het enkele inzittenden te achterhalen: Andrew Trotter en Donald Heaton, van wie ik de pelotonsfoto kreeg.
‘Taffy’ Beddoe correspondeerde met mij vanuit Nieuw Zeeland.
Een redactioneel stukje in de Zierikzeese Nieuwsbode hielp mij bij het zoeken naar Nederlanders die de landing gezien hadden. Acht interviews volgden. Een speciaal woord van dank voor mevrouw Van der Zande, toen mejuffrouw Van der Linden. Van haar kreeg ik een origineel K.O.S.B. baret embleem dat zij op 18 september 1944 langs de Zuiddijk had gevonden.
Robert Voskuil hielp mij bij de interpretatie van de luchtfoto’s. Die kreeg ik van de University of Keele in Engeland (4 november en 25 december 1944) en van de Topo¬grafische Dienst in Emmen (23 september 1944).

Download ministory

MINI STORY XV
DURF EN INITIATIEF
door: Mr.J.Ter Horst

Voor zover mij bekend is de bedoeling van de ministories om typische situaties naar voren te halen, die in de literatuur over de Slag om Arnhem niet of slechts kort ter sprake zijn gekomen.
Het is bekend dat ons huis naast de Oude Kerk in het Benedendorp in Oosterbeek destijds was ingericht als Regimental Aidpost voor het Ist Airlanding Light Regiment Royal Artillery, onder leiding van dokter Randall Martin en chief-orderly “Scan” Boldon.
Bij de grote reunie in 1984 werden mijn vrouw en ik in onze tuin vrolijk begroet door een onbekende zestiger met de woorden: “I was your first patiënt”. Dit bleek te zijn Kapitein Harrison, die op maandag 18 september 1944 als eerste, gelukkig lichtgewonde in ons huis was binnengebracht.
Hij vertelde ons het ongelooflijke verhaal dat hij in de nacht van zondag 17 op maandag 18 september 1944 bij het eerste aanbreken van het licht met zijn Afdelings- commandant Majoor Mumford per jeep van de brug in Arnhem naar hun artillerie- opstelling bij de Oude Kerk in Oosterbeek was gereden ). Het ging er om een paar sterke radiotoestellen op te halen, daar het bij de brug aanwezige materiaal niet sterk genoeg bleek voor regelmatige vuurleiding van de brug naar het geschut bij de Oude Kerk in Oosterbeek.
Kapitein Harrison moest lichtgewond in ons huis achterblijven, maar Majoor Mumford en zijn chauffeur zijn er voor dag en dauw in geslaagd naar Arnhem terug te rijden. De Duitsers hebben blijkbaar pas later de weg Onderlangs volkomen afgegrendeld, want tussen de rit naar Oosterbeek en terug naar Arnhem moet welhaast een uur verstreken zijn “).
Dankzij de durf en het initiatief van deze beide officieren, die deze gevaarlijke tocht niet aan ondergeschikten hebben opgedragen, was radiocontact van de brug naar het geschut in Oosterbeek en ook naar het hoofdkwartier Hartenstein mogelijk. Na de grote herdenking in 1984 las ik een korte vermelding in het boek “Echoes from Arnhem” van Lewis Golden, destijds luitenant bij het Royal Corps of Signals op het hoofdkwartier:(vertaling):

Links: “Scan” Boldon, chief-medical orderly in de Regimental Aidpost van het Ist Airlanding Light Regiment R.A. Rechts: Het huis van de familie Ter Horst, gefotografeerd in augustus 1944, enkele weken voor het begin van de Slag om Arnhem.

 

“Toen het in de avond van 17 september onmogelijk bleek radiocontact tot stand te brengen tussen de de brug en de 3rd Battery Light Artillery, besloot Mumford samen met Harrison te proberen voor het aanbreken van de ochtend de posities van het lst Airlanding Light Regiment te bereiken. Deze poging lukte. De kanonnen van de 3rd Battery werden opgesteld bij de Oude Kerk in Oosterbeek en Mumford slaagde erin naar de brug terug te keren met twee mannen van de Verbindingsdienst, een 22-set en een 68P-set”.

In het voorafgaande noemde ik al even “Scan” Boldon, chief-medical orderly in de Regimental Aidpost in ons huis, waar tenslotte enkele honderden gewonden lagen. Hij verrichtte op de laatste dag van de strijd een soortgelijke daad van durf en initiatief als de beide officieren, toen een bij de Oude Kerk doorgebroken Duitse tank een schot loste dwars door het huis vol gewonden. Na kort beraad rende Boldon met een witte doek naar buiten en beduidde de tankcommandant driftig dat aan het huis een kleine rode-kruisvlag was bevestigd, waarop de tankcommandant – ook dat zij vastgelegd – het huis verder ongemoeid heeft gelaten. Honderden mensenlevens heeft Scan Boldon op deze manier weten te redden.
Hibbert schrijft hierover in zijn boek “ARNHEM 17-26 september 1944”:

“Toen diezelfde dag een tank van dichtbij het vuur opende op het huis van de familie Ter Horst in Oosterbeek Laag, trokken korporaal E.C.Boldon, de moedige verpleger, en de veldprediker S.Thorne er met een rodekruisvlag op af. Woest zwaaiend met de vlag en ‘het meest uitgebreide repertoire van Oost-Londense scheldwoorden’ ten gehore brengend dat Padre Watkins (Methodist Chaplain van het lst Para BattaTion) ooit had gehoord, eiste Boldon dat de tankcommandant zich onmiddellijk zou terugtrekken, daar het huis werd gebruikt als regiments- hulppost. De Duitse commandant reed met zijn tank weg”.

September 1985: In de tuin van Huize Ter Horst zien Dr.Randall Martin (rechts^en Scan Boldon elkaar zoor het eerst terug sinds september 1944. ) (Foto: R.Voskuil)

1) Majoor D.S.Mumford was commandant van de “3rd Battery (= 3e Afdeling) Light Regiment Royal Artillery”. Dit Artillerie Regiment, ‘onder bevel van Luitenant- Kolonel “Sheriff” Thompson, was uitgerust met 75mm Pack Houwitsers. Deze werden in de loop van de Slag om Arnhem geconcentreerd op verschillende plaatsen rond de Oude Kerk in het Benedendorp in Oosterbeek.
2) Na terugkeer van Mumford naar de brug heeft Kapitein Harrison als commandant van “E-Troop” van het Regiment nog een belangrijke rol gespeeld in de strijd. Zo wist hij o.a. op 21 september, tijdens een door hem geleidde tegenaanval, de Duitsers te verdrijven uit het gebied van de Gasfabriek, waardoor de ZW- sektor van de Perimeter behouden bleef.
3) Scan Boldon overleed in maart 1986.

Download ministory

MINISTORY XVII
Bijlage bij Nieuwsbrief No.28
EEN NEDERLANDSE BURGER NAM DEEL AAN “OPERATION BERLIN”
Samenstelling: Chr.van Roekel

Bij mijn weten heeft er slechts één Nederlander deelgenomen aan de terugtocht van de lst Airborne Division over de Rijn in de nacht van 25/26 september 1944.
Deze dramatische terugtocht, die de codenaam “Operation Berlin” droeg, eiste veel slachtoffers. In de ”Roll of Honour” kunt U hiervan een indruk krijgen. Op de begraaf-plaatsen van Renkum, Wageningen, Rhenen, Remmerden, en zelfs van Wijk bij Duurstede, liggen militairen begraven, die tijdens de terugtocht over de Rijn zijn gesneuveld of verdronken.
Weinig weten we van de persoonlijke belevenissen van de mensen die er bij waren en het geheel komt bij ons over als een nachtmerrie van gelaten wachten, hoop op redding en tragiek. Soms echter sluiten verschillende persoonlijke belevenissen op elkaar aan en vormen dan de aanleiding tot een Ministory.

In ”Hoog en Laag” van 26 de heer A.D.Polderman: juli 1984 stond de volgende ingezonden brief van ons lid,

Airborne-familie op zoek naar ,.jonge” Nederlander In 1978 maakte de heer A. D. Pol¬derman uit Zwijndrecht kennis met mr. en mrs. Douglas Ford uit Leicester bij het Drielse veer in Oosterbeek. Daaruit ontstonden blij¬vende contacten. Deze oud-Airborne landde maandag 18 septem¬ber op de Ginkelse heide met de 4th Parachute Brigade. Hij was in-gedeeld bij het 11e Battaiion van het Parachute Regiment. In de laatste dagen van de strijd in Oosterbeek maakte hij deel uit van de „Lonsdale Group”, die vocht
in het benedendorp. Bij de verdedi-ging van enige geruïneerde huizen trof hij in één daarvan een familie aan, die daar nog was gebleven en die de Airbornes van water voor¬zag. Bij de terugtocht over de Rijn stond Douglas Ford zijn plaats in één der boten af aan een vriend, die niet kon zwemmen. Zelf zwom hij zonder kleren de rivier over, in Nijmegen wat op verhaal komen¬de, zag hij een jongeman in Brits uniform die met de Airbornes over de Rijn was gegaan. Douglas Ford had die jongen eerder gezien. Het was één van degenen, die hij in de door hen verdedigde huizen in Oosterbeek-laag had gezien. Het laatste wat hij in Nijmegen op¬
merkte was dat de betreffende jon-geman door de militaire politie werd meegenomen ter ondervra¬ging. Graag wil de familie Douglas Ford nu weten wat er verder met hem gebeurde en of hij na de bevrijding in Oosterbeek terugkeer¬de. Wie kan opheldering geven? Mr. Ford en zijn echtgenote zullen tijdens de 40ste Airborne herden¬king te gast zijn bij de familie Pol¬derman en zullen graag met de be-treffende , Jonge” Nederlander in contact komen. Inlichtingen gaar¬ne aan de heer A. D. Polderman, Joh. Postslraat 145, 3333 BJ Zwijndrecht, tel. 078-128155.
Ik las het bericht van de heer Polderman en was waarschijnlijk de enige die in staat was met zekerheid te reageren omdat het voor mij direkt duidelijk was dat het hier ging om het huis van de familie Breman aan de Benedendorpsweg in Oosterbeek.
Op mijn verzoek heeft Douglas Ford zijn belevenissen op schrift gesteld en hieronder volgen enige fragmenten:
“Toen het even wat rustiger was kreeg ik van Luitenant Vickers (pelotonscommandant) de opdracht alle veldflessen te verzamelen die ik te pakken kon krijgen om te pro¬beren wat water te halen in de huizen achter ons. Ik liep de helling in de tuin af langs een paar traptreden en vond een pomp. Ik stond op het punt naar mijn stelling terug te keren, toen ik een man en een vrouw en ook een klein kind en een jonge man over de vensterbank zag kijken. Later moest ik nog een paar keer water halen en dat gezin was er nog steeds. Ik denk dat ze in de kelder schuilden en als het wat rus¬tiger was naar boven kwamen.
(De schrijver vertelt hoe hij met een groepje anderen ter versterking van het Border Regiment naar de westkant van de perimeter wordt gestuurd.)
Na een paar dagen gingen wij terug naar onze oorspronkelijke stellingen bij de kerk.
Ik ging ook weer terug naar de pomp om water en zag dat gezin weer.
Er werd ons gezegd dat we die avond geëvacueerd zouden worden, maar wij moesten als achterhoede tot het laatst blijven. Toen we uiteindelijk vertrokken werd het al licht. We kwamen bij de waterkant en kregen van een officier, die ik nog nooit gezien had, te horen: “De boten komen niet meer terug, er valt weinig meer te doen dus het is aan jullie om óf het bos in te gaan óf de rivier over te zwemmen”.
We konden een aantal mannen in het water zien zwoegen met hun kleren aan. We waren in totaal met z’n vijven, allemaal van het 11e bataljon. Eèn heette Edwards, een ander Griffin, maar ik kan me de namen van de andere twee niet herinneren.
We besloten te gaan zwemmen, maar Griffin zei dat hij het erop ging wagen zie ln het bos schuil te houden. (Later hoorde ik dat hij was omgekomen en in Rhenen ligt begraven). , , ,
De overigen deden hun kleren uit en gingen de rivier in. Er wer op ons gesc o en en één man werd getroffen. Een ander zwom terug maar kwam uiteindelijk toch de rivier over want ik zag hem in Nijmegen weer. .
Edwards en ik bereikten de oever en we kropen door een sloot, waarna we een oer enj binnengingen. Ik vond een jurk en een paar voetbalschoenen die ik aantro en wards
sloeg een deken om. Zo gingen we op weg totdat we een tank hoorden aankomen. nee,
niet nog eens” dachten we en doken een sloot in. We zagen dat het er een van de Guards Armoured Division was en begonnen te roepen. Ze adviseerden ons terug te lopen naar een ambulancepost. Langs de weg lagen troepen ingegraven die begonnen te fluiten toen ze ons zagen en je kunt je voorstellen wat ze allemaal zeiden !! We liepen goed voor schut maar voelden ons wel opgelucht.
Uiteindelijk kwamen we met nog anderen in Nijmegen. Ik kreeg een uniform dat me niet paste en goed te eten. Toen kregen we een slaapplaats aangewezen. Iemand anders in uniform kreeg het bed naast me. Ik dacht dat ik hem al eerder gezien had, maar ik kon hem eerst niet plaatsen. Ik sprak hem aan en besefte toen dat het de jonge man was die ik telkens gezien had als ik water ging halen. Ik ging iemand van de Militaire Politie halen. De jonge man werd meegenomen en ik zag hem niet meer terug. Vaak heb ik mij afgevraagd wat er van hem geworden was.
Ik was heel blij toen het raadsel opgelost werd toen ik hem bij toeval tegenkwam bij hetzelfde huis in Oosterbeek waar ik in september 1944 water haalde. Dat was bij de 40e herdenking van de Slag om Arnhem en ik was nooit eerder bij het huis terug ge¬weest ! ”
We laten nu Izak de Vries, die in 1944 bij de familie Breman was ondergedoken, aan het woord:
“In de kelder.
De nacht van 25 op 26 september 1944 sliep ik in de kelder van de familie Breman.
Ik weet niet meer wie mij wakker maakte. De vorige avond hadden we een karig maal ge¬had. Eten en water waren schaars. We hadden wat wijn bij het eten gedronken. Ik was ingedommeld en had redelijk goed geslapen. De zware hoofdpijn van de vorige avond was verdwenen en na een korte nachtrust voelde ik me best opgeknapt. Iemand vertelde me dat het grootste deel van de Airborne troepen weg was uit Oosterbeek en dat een paar achtergebleven soldaten de weg naar het veer gewezen wilden worden. Ik had geen idee dat het Drielse Veer, waar ik een paar dagen geleden nog geweest was, in Duitse han¬den was. Uit hun woorden maakte ik op dat de terugtocht naar de rivier ten westen van Oosterbeek plaats vond. Dit nieuws was natuurlijk zeer verontrustend, maar ik aarzelde niet. Vanaf het begin van de luchtlandingen had ik mijn vertrouwen en mijn lot in handen van de Airbornes gelegd, die letterlijk en figuurlijk door de hemel gezonden schepsels waren om de mensheid van de boosaardige vijand te verlossen.
Ik wilde maar al te graag de resterende tijd met hen delen en dus voldeed ik aan hun verzoek om als gids op te treden.
Naar de rivier.
We vertrokken met een klein groepje, waaronder een Schot die tussen twee andere soldaten hinkte, en korporaal Gerald Valvona, die met een revolver voorop ging, (zie het boekje “De Tommies komen”, Chr.v.R.)
Het was stikdonker en het regende hard, wat in zeker opzicht een geluk was We kwamen langs de Oude Kerk waar we, volgens Valvona, tussen de Duitse troepen moeten zijn doorgelopen. Vervolgens gingen we een pad op in de richting van de rivier Over de sloot lag een smalle voetbrug waarin een projectiel een gat geslagen had. Omdat ik niet zo gewend was aan de duisternis als de Airbornes, kwam ik met mijn been in het gat met de scherpe rand vast te zitten en kon er slechts met moeite uit loskomen We vervolgden onze weg naar de rivier. Ik was niet langer de gids- anderen die kennelijk wisten waar ze heen moesten, wezen nu mij de weg. Een stuk verderop raapte ik een geweer op en hing het aan mijn schouder. Ik wist niet veel af van die nieuwe wapens, maar in 1934 was ik in militaire dienst geweest, evenals in 1939/1940 Ik betwijfelde of ik er iets mee kon, maar het was een plezierig gevoel. Het had toch geen

Links: Izak (Piet) de Vries in een achtergebleven brencarrier vlakbij de plaats van de smalle voetbrug over de sloot langs de uiterwaarden, (voorjaar 1946).
Rechts: Douglas Ford, “I was a member of no 1 Section, no 1 Platoon, A Coy, llth Para Battalion”. (november 1944).

verschil gemaakt want als de Duitsers ons zouden hebben gesnapt, zou ik ter plekke als franc-tireur zijn gefusileerd.
Even later kwamen we bij de rivier waar een groot aantal soldaten wachtten om over¬gezet te worden. Ik kan mij niet herinneren de koorden en banden die de route aan¬gaven, waarover ik later las in verhalen over de terugtocht, te hebben gezien. Geduldig wachtten we op onze beurt in een vrij lange rij. Wij kwamen echter niet aan de beurt. Een van de militairen werd door een scherf aan zijn been gewond. Misschien was dat wel zijn geluk, want hij werd uit de rij gehaald en kreeg voor¬rang in een van de boten.
Omdat het zo donker was kan ik over het wachten en overzetten niet veel meer zeggen. De omgeving werd zo nu en dan door lichtkogels verlicht. Discipline en moreel waren voorbeeldig, evenals de dagen ervoor.
De overtocht.
De dageraad brak aan en in de richting van Arnhem werd het licht. Ik wilde mijn kleren en schoenen uittrekken maar Valvona raadde me dat af, en dat was maar goed ook want het was behoorlijk koud. Langzaam werd alles om ons heen zichtbaar.
Ik weet niet waarvandaan, maar plotseling verscheen er een wrakke boot die half vol water stond en waarvan de riemen ontbraken. Valvona en enkele anderen klommen erin en de mannen probeerden met hun helmen de boot naar de andere kant te brengen. Valvona nodigde mij uit ook in te stappen maar ik gaf er de voorkeur aan in het water te blijven hoewel ik al mijn kleren aan had. Zelfs gekleed kwam ik sneller vooruit dan de boot die maar heel langzaam ging. Om niet te veel in westelijke richting af te drijven moesten we tegen de sterke stroom op gaan. Ik weet nog dat ik even verderop twee militairen zag die elkaar bijstonden en om hulp riepen. Ik pro¬beerde hun kant op te zwemmen maar dat ging zo langzaam dat zij mij terug gebaarden. Ik zwom terug naar de boot en ging aan de kant zwemmen die enige dekking bood tegen

het vuur dat de Duitsers van de Westerbouwing op ons afgaven. Later ging ik naar de boeg en op mijn rug zwemmend hielp ik de boot naar de overkant te brengen. Kogels ketsten rondom ons op het water. Toen wij, Valvona en ik (de anderen kan ik me niet herinneren), de overkant bereikten was het volop licht. Het moeilijkste moest nog komen. Ik moest een eind rennen, tegen de dijk opklimmen en door een afzetting van prikkeldraad heen, die ervoor diende om de koeien op afstand van het water te houden. Het viel mij zo moeilijk omdat mijn kleren doorweekt waren en ik niet hard kon lopen. Het vuur van Duitse zijde nam steeds toe en deze laatste langzame sprint had iets van een nachtmerrie.
Toen ik op de dijk was aangeland, was ik zo uitgeput dat ik op de grond viel en me aan de andere kant naar beneden liet rollen. Behalve een paar schrammen op mijn hoofd en een pijnlijk been door het gat in het bruggetje, was ik ongedeerd.
Rillend van uitputting en kou bleef ik een paar minuten onderaan de dijk liggen, maar Valvona dwóng me op te staan en verder te gaan. Er verschenen Canadese mili¬tairen, die ons begroetten en thee gaven. Waarschijnlijk maakten zij deel uit van een tijdelijk bruggehoofd dat op de zuidelijke oever gevestigd was om ons op te vangen. Het was geweldig om die goed uitgeruste troepen te zien die zo goed voor ons zorgden. Ze brachten ons naar een boerderij waar we dekens kregen en zo raakte ik mijn burgerkleren kwijt.
Daarna werden we naar een kazerne in Nijmegen gebracht, waar andere Airbornes al waren gelegerd. Ik kreeg een militair uniform en dat, zo hoorde ik later, wekte de achterdocht van een van de militairen die mij op de noordoever van de Rijn in burger gezien had. Ik werd voor verhoor meegenomen, waarnaa ik weer terugging naar de ka¬zerne. Maar mijn goede vriend Valvona, met wie ik zoveel doorgemaakt had, was ver¬dwenen. Maar een aantal anderen die mij kenden -1) verwelkomden mij en verzorgden me uitstekend. Ze namen me in een vrachtwagen mee naar Brussel, maar terwijl ik in de open laadbak van het snelrijdende voertuig stond kreeg ik een boomtak in mijn ge¬zicht, boven mijn rechteroog. Het was zeer pijnlijk en mijn bril ging aan gruzele¬menten. Ik had een buil op mijn voorhoofd en kon een paar weken met mijn rechteroog niets zien. Later werd ik door een dokter behandeld.
In Brussel vroeg ik een doorlaatbewijs om zover mogelijk naar het noorden te mogen en ZD kwam ik terug in Nijmegen waar ik tot eind 1944 bleef.
1) O.a. Frankie (een Ier) en Charlie Gibson. Zie Ministory V en het boekje
“De Tommies komen”. (Chr.v.R.)
Het laatste deel van deze merkwaardige geschiedenis spreekt voor zichzelf:

EMBASSY OF ISRAËL

De heer Evert J.Breman en mevrouw Bertha Breman-Peters ontvangen beiden de Yad Vashem onderscheiding.
“Het echtpaar Breman bood in hun bescheiden woning in Oosterbeek, waar zij met hun twee dochters woonden, onderdak aan Izak de Vries. De heer Breman was smid en ondanks de zeer moeilijke omstandigheden heeft de familie Breman voor slechts geringe ver¬goeding Izak liefdevol gehuisvest in hun zolderkamer. Tevens boden zij geruime tijd onderdak aan enige Britse militairen. De joodse onderduiker verbleef in hun woning tot eind 1944 toen hij besloot het huis te verlaten”.
Het laatste woord is aan Gerald Valvona:
“Ik had het genoegen De Vries voor te dragen voor een Britse onderscheiding die in 1948 aan hem in mijn bijzijn werd verleend. De “Kings Medal for Courage in the Cause of Freedom” werd verleend voor hetgeen hij deed voor de Airbornes te Oosterbeek”.

Download ministory

MINISTORY XIX Bijlage bij Nieuwsbrief No.30
IN HET SPOOR VAN LORD STRATHCONA’S HORSE.
Samenstelling: Chr.van Roekel

Veel bezoekers van ons Airborne Museum zullen zich afgevraagd hebben wat de SHERMAN- tank naast Hartenstein te maken heeft met een museum dat de luchtlandingsoperatie bij Arnhem als onderwerp heeft. Hoogstens zou als reden voor de aanwezigheid aange-voerd kunnen worden dat in het raam van operatie “Market-Garden” de rol van het Britse Tweede Leger door deze stalen kolos wordt gesymboliseerd. Niettemin bereikten ons in de afgelopen jaren vele vragen over de tank. Vragen die niet konden worden beantwoord omdat het voertuig pas in 1945 op de oprijlaan van Hartenstein werd aangetroffen en tot nog toe niemand iets kon meedelen over de her¬komst, laat staan over de bijdrage van de tank aan de bevrijding van ons land. Zoals het vaak gaat bij dergelijke raadsels kan een toevallige gebeurtenis leiden tot het vinden van het belangrijke ontbrekende stukje van de puzzel.
Een van onze Britse vrienden deed mij namelijk een boek cadeau getiteld “British Tankmarkings and Names”. Hieruit leerde ik dat de namen op tanks volgens een be¬paald systeem worden gegeven. Zo kreeg een tank behorend tot een A-squadron een naam die begint met de letter “A”. Bovendien moest iedere naam een bepaalde betekenis hebben. Gekozen werd bijvoorbeeld een naam van een streek in Canada of van een dier uit Afrika.
Nu was het bekend dat onze tank eens de naam “Argyle” droeg. Uit bovengenoemd boek bleek dat deze tank deel had uitgemaakt van het 2e regiment van de 5e pantserbrigade in de 5e Canadese Pantserdivisie. De naam van dit regiment luidt: “Lord Strathcona’s Horse – Royal Canadians”. De tank “Argyle” stond te boek als tank no.4 van de 4e Troop van het A-squadron.
Toen deze gegevens boven water waren moest worden nagegaan of dit regiment in Neder¬land en met name bij Arnhem operationeel was geweest. Daarover kwamen de volgende feiten aan het licht. De 5e Canadese Pantserdivisie werd in 1944 ingezet in Italië. Daar nam de divisie onder bevel van Generaal-majoor B.M.Hoffmeister deel aan de ver¬bitterde gevechten om de zogenaamde “Gotische Linie”. In maart 1945 werd zij over¬gebracht nabij de Belgische plaats Izegem. Hier werd, in afwachting van de beslis¬sende aanval op Duitsland, de divisie weer op volle sterkte gebracht. Nieuwe SHERMAN- tanks werden aangevoerd voor de Lord Strathcona’s Horse en de beide zusterregimenten de “Royal Canadian 8th Princess Louise Hussars” en het regiment “Royal Canadian British Columbia Dragoons”. Samen vormden deze regimenten met het gemotoriseerde Westminster infanterieregiment de 5e Canadese pantserbrigade. “Argyle”kwam in Izegem als tank no.4 bij de 4e Troop van het A-squadron van de L.S.H.

Links: Het wapen van de Lord Strathcona’s Horse. Rechts: “Argyle” op de westelijke oprijlaan van Hartenstein in het voorjaar van 1945. Later werd de tank verplaatst naar Kasteel Doorwerth. In 1978 keerde de tank weer terug naar Hartenstein.

Nadat op 12 april geallieerde eenheden de rivier de IJssel waren overgestoken en op 13 april na hevige gevechten Arnhem was veroverd, namen de regimenten de noordelijke wijken van die stad als uitgangsstelling. Op 14 april om 6.30 uur overschreden zij de startlijn voor operatie “Dutch Cleanser”, die ten doel had de Veluwe te veroveren. De L.S.H. vormde de achterhoede, terwijl de 8th Hussars en de B.C.D. uitbraken in noordelijke richting naar het zwaar verdedigde vliegveld Deelen. Na felle gevechten tegen in hinderlagen opgesteld Duits anti-tankgeschut, bereikten zij de noordkant van het Nationale Park “De Hoge Veluwe”. Na hier de nacht van 14 op 15 april te hebben doorgebracht, opende de L.S.H. de aanval op Otterlo. Het A-squadron leed hier haar eerste verlies. De tank “Algiers III” werd hier uitgeschakeld en twee bemannings¬leden vonden daarbij de dood.
Van Otterlo ging het via Wekerom in de richting Barneveld. Het traject was verrader¬lijk. Wegversperringen dwongen de tanks de weg te verlaten en maar liefst zeven van de 30 ton zware tanks van de L.S.H. liepen vast in modder en sloten. Barneveld werd fanatiek verdedigd en dit kwam het A-squadron te staan op het verlies van “Alligator III”, “Antilope” en “Alder II”. Hierna volgde de moeizame opmars richting Voorthuizen, Nijkerk en Harderwijk, dat op 18 april werd bereikt. Eind april vertrok de divisie naar Groningen om een eventuele uitbraak van Duitse eenheden over de Afsluitdijk te helpen verijdelen.
Enkele weken na de Duitse capitulatie, op 23 mei, nam de “Lord Strathcona’s Horse” deel aan de afscheidsparade op het vliegveld Eelde. Daarna volgde nog “Operatie Finito”. Daarbij werd vrijwel al het materiaal voor ca. twee miljoen dollar door de Nederlandse regering overgenomen en bijeengebracht op het vliegveld Deelen in een reusachtige dump.

Opmarsroute 5e Canadese Pantserbrigade over de Veluwe van Arnhem (A) tot Harderwijk (H), 15-18 april 1945.(deel van kaartje uit de “Bevrijdingskroniek West-Veluwe” ,1981)

Enige aanvullende gegevens. Volledige naamlijst van de tanks van het A-squadron.
Commandogroep
Akbar II Abdul II*) Attila II
Ajax II
Troop 1
Alligator III*) Antilope*) Armadillo II (naamloos)
Troop 2
Aspen Alder II*) Almond II
Apricot

Troop 3
Algiers III*)
Athens III
Alaska III
(naamloos)
Troop 4
Algonquin III
Alberta II
Aldershot III
Argyle

*) Deze tanks werden tijdens de opmars over de Iedere Troop beschikte over vier tanks, vervulde en soms naamloos was. Het Romeinse Veluwe buiten gevecht gesteld,waarbij de vierde tank een vervangende rol cijfer geeft het aantal malen aan dat

de tank moest worden vervangen. Hieruit blijkt dus duidelijk dat het A-squadron hevige gevechten achter de rug had voordat het in onze streken werd ingezet.
Bevelvoerende officieren.
Regimentscommandant L.S.H. : Luitenant-kolonel Mc Avity
Commandant A-squadron : Majoor Graham ( Gewond bij Nijkerk )
Commandant Troop no.4 : Luitenant Black
De tank “Argyle” stond onder bevel van Korporaal Richmond.

14 april 1944. De 5e Canadese Pantser Divisie overschrijdt op de Hommelseweg in het verlaten Arnhem de startlijn voor operatie “Dutch Cleanser”

Verliezen van het Regiment bij operatie “ Dutch Cleanser” in april 1945.
Gesneuveld: 14 man. Gewond: 29 man. Vermist: 1 man. In totaal verloren in deze laatste oorlogsmaand 276 geallieerde militairen op de Veluwe het leven.
Verliezen aan tanks van het Regiment.
Vernield: 8. Zwaar beschadigd: 1. Mechanische problemen: 11. Weggezakt in het terrein: 7. Afgevoerd: 1.
Het wapen van de “Lord Strathcona Horse, Royal Canadians” .
Het wapen van de L.S.H. is te zien op bladzijde 1 van deze Ministory. Het kwam bij het regiment in gebruik in 1920. Het was in 1945 gekroond door de koningskroon van het Britse koninkrijk en draagt het motto: “Volharding”. Dit was het devies van de stichter Lord Strathcona and Mount Royal. In het midden staat zijn familiewapen, dat bestaat uit een halve Schotse leeuw ( duidend op zijn geboorteland ), een spoor- nagel en hamer ( deze symboliseren de spoorwegverbinding tussen Oost en West Canada, die in 1885 tot stand kwam en waarbij Lord Strathcona de laatste nagel insloeg ) en een kano met een vlag en vier personen ( dit symboliseert de bemoeienis van Lord Strathcona met de ontsluiting van Noordwest Canada ).
Boven het wapenschild zit een bever die een esdoornboom aanknaagt. Beide symbolisch voor Canada. Het geheel wordt omgeven door een krans van 14 esdoornbladeren, 6 kla¬verbladeren ( symbool van Ierland ), 4 distels en 3 Tudor rozen ( symboliseren de band met Groot-Brittannië ).
In het blazoen treffen we de volgende namen aan. South Africa 1900-1901; First
World War: Festubert 1915, Somme 1916,1918, Cambrai 1917,1918, St.Quentin, Amiens, Hindenburg Line, St.Quentin Canal, Beaurevoir, Pursuit to Mons, France and Flanders 1915-1918. Second World War: Liri Valley, Melfa Crossing, Torrice Crossroads, Gothic Line, Pozzo Alto Ridge, Coriano, Lamone Crossing, Italy 1944-1945; IJsselmeer, North West Europe 1945. Korea 1951-1953.
Enige gegevens over de SHERMAN^tjank en_de betekenis van hi£r£p_a£n£e^rachtj; symbolen^
De SHERMAN VC Firefly was een Amerikaanse tank, die tijdens de Tweede Wereldoorlog ook in Canada werd gemaakt. De bemanning bestond uit 4 man (Commandant, schutter, lader en chauffer). Het gewicht bedroeg ruim 34 ton. De snelheid op de weg was 35 km/u en in het terrein 16 km/u. Lengte 7.50 m. ; breedte 2.90 m.; hoogte 2.90 m.

De tank was uitgevoerd met een Chrysler 30 cylinder motor. De bewapening van de SHERMAN Firefly bestond uit een 17-ponder kanon met een kaliber van 76.2 mm en twee Browning machinegeweren. De bepantsering varieerde van 76 mm (voorzijde toren) tot 19 mm (bovenpantser).
De gewone SHERMAN verschilde met de Firefly vanwege zijn 75 mm kanon.
Op de tank kunnen de volgende symbolen worden aangetroffen. Een driehoek op de toren met een ”4” erin wil zeggen dat het een tank is van de 4e Troop van het A-squadron. Is de kleur van de driehoek geel dan betekent dit dat de tank behoort tot het 2e reg ment. Een maroonkleurige rechthoek is het teken van de 5e Canadese Pantser Divisie. Een “maple leaf” duidt tevens op een Canadese herkomst. Verder kan onder meer aan de voorzijde een gele cirkel met een zwart cijfer worden aangetroffen; dit is bij een SHERMAN een*30”. Dit geeft het gewicht van het voertuig aan, hetgeen belangrijk is voor de belading en bij het oversteken van bruggen. Een wit nummer voorafgegaan door de letter “T” is in het algemeen het registratienummer.
Tot slot enige conclusies. Eerlijkheid gebiedt mij enige onzekerheden, die gedurende mijn onderzoek aan het licht kwamen, niet aan U te onthouden. De tank die in Izegem aan het A-squadron werd toegevoegd was een “Firefly” en. had dus een 17-ponder kanon. Iedere Troop werd voor de gevechten in West-Europa uitgerust met twee 75 mm kanonnen en twee 17-ponders. De tank bij het Airborne Museum heeft een 75 mm kanon. Het ge¬schut van dit type tanks is echter vrij eenvoudig te verwisselen. Het is mogelijk dat er een geschutswisseling heeft plaatsgevonden.
Ook is het mogelijk dat er binnen het squadron eenvoudig een naamswisseling heeft plaatsgevonden. Dit is best aannemelijk omdat het niet waarschijnlijk is dat een gloednieuwe “Firefly” met het beste anti-tankgeschut dat de geallieerden hadden, als vervangingstank gebruikt zou worden, terwijl de “oudjes” in aktie zouden komen. Navraag in Canada leverde hierover geen uitsluitsel op. Alleen dat er maar één tank was die de naam “Argyle” droeg.
Ook was geen opheldering te verkrijgen over het feit dat de tank in 1945 op de op¬rit naar Huize Hartenstein werd aangetroffen, terwijl zij eigenlijk op de dump op Deelen terecht had moeten komen. Hopelijk komen hierover nog een nieuwe gegevens te voorschijn.

Afscheidsparade op het vliegveld Eelde. Op de voorgrond het B-squadron. Duidelijk is te zien dat de ene helft van de SHERMANS is uitgerust met 75 mm kanonnen en de andere helft met 17-ponder kanonnen met hun langere loop.

Voor het samenstellen van dit artikel waren Captain J.R.Grodzinski, Museum Officer van het Lord Strathcona’s Regimental Museum in Calgary en ons lid de heer E.van de Weerd uit Ede een belangrijke steun. Wie meer wil weten over operatie “Dutch Cleanser” raadplege de boeken “Bevrijdingskroniek West-Veluwe” door E.v.d.Weerd en G. Crebolder en “Bevrijdingsatlas van de Veluwe” door E.v.d.Weerd, P.A.Veldheer en G.Crebolder.

Download ministory

MINISTORY XXI
Bijlage bij Nieuwsbrief No.32
Ds.Ph.W.Bergkotte en zijn rol bij de jaarlijkse “Airborne Memorial Service”.
Door: Mr.J.ter Horst

Op 10 mei van dit jaar overleed op 73-jarige leeftijd dominee Ph.W.Bergkotte uit Oosterbeek. Generaal Urquhart, aan wie ik zijn overlijden meldde, stelde voor dat ik een Ministory aan hem zou wijden. Dit ligt inderdaad voor de hand, gezien het grote aandeel dat overledene had in de conceptie en de voortzetting van de Airborne Memorial Service.
Zoals vermeld in Ministory XVI ging Philip Bergkotte in september 1945 direkt in op het denkbeeld voor een dergelijke herdenking van de gesneuvelden op het toen nog in aanleg zijnde Airborne Kerkhof, zoals dit door de Airborne-commandant en de waarnemend burgemeester van de Gemeente Renkum naar voren werd gebracht.
Philip Bergkotte koos de te zingen liederen, zowel in Engelse als in Nederlandse kerken bekend. Van hem komt het denkbeeld van het Onze Vader in twee talen en van de gecombineerde toespraken van de Britse legerpredikanten en de Oosterbeekse dorpsdominees, in later jaren versterkt door de pastoor.
Een Engels denkbeeld was de lezing uit de Bijbel door de hoogst aanwezige officier. Het idee om schoolkinderen bloemen te laten leggen op de graven is afkomstig van Pater Dijker, toentertijd werkzaam in Oosterbeek in afwachting van zijn uitzending als missionris.
In deze vorm ging van de eerste dienst een grote werking uit als herdenking van de gesneuvelden en als opdracht aan de levenden.

25 september 1945. Generaal Urquhart leest de bijbeltekst tijdens de eerste Airborne Memorial Service. Op de voorgrond Ds.Philip Bergkotte en Hoofd- Aalmoezenier Harlow met hun teksten. Daarnaast de geestelijken Buchanan en de Kivied. (Foto: Willink, Oosterbeek)

Voortzetting in alle jaren na 1945 lag voor de hand en 35 jaar lang lag de ver-antwoordelijkheid voor het welslagen van deze herdenkingsdienst voor een belangrijk deel bij Philip Bergkotte.
Vraag niet hoeveel geestkracht, maar ook praktische voorbereiding hierbij nodig was. Welke geestelijken komen ditmaal uit Engeland ? Welke plaatselijke collega’s geven hun medewerking ? Welke bijbellezing kiest de betrokken leider van de Pilgrimage ? Wie leidt de duizend schoolkinderen te rechter tijd binnen ? En wie dirigeert de Koninklijke Harmonie ?
Dit alles vraagt veel zorg en beleid om de herdenkingsdienst te laten verlopen zoals wij dit gewend zijn geworden.

Vanzelfsprekend leidden al deze bemoeiingen tot vriendschappelijke betrekkingen met tal van Engelse geestelijken, bij wie Philip Bergkotte herhaaldelijk met zijn vrouw te gast is geweest, gelijk hun huis steeds voor deze collega’s openstond. Naast zijn sterke banden met de Hervormde Gemeente te Oosterbeek en met het Christelijk Lyceum te Arnhem waren het stellig ook de nauwe “Airborne”-banden, die Philip Bergkotte, ondanks eervolle beroepen van elders, tot zijn emeritaat in Oosterbeek hebben vastgehouden. Met al zijn eigen herinneringen aan september 1944 als uitgangspunt voelde hij zich nauw verbonden met de gesneuvelden en niet minder met alle gezonde of invalide oud-strijders, tot hij zelf ten grave werd gedragen.

25 september 1945. Leden van de Eerste Britse Airborne Divisie op weg naar de herdenkingsplechtigheid op het Airborne Kerkhof in Oosterbeek. (Foto: B.H.Langevoort, Oosterbeek)

In de “Order of Service” van de eerste herdenking op 25 september 1945 vinden we de eerste woorden van deze geliefde predikant:

“Wij zijn hier tesamen gekomen om voor God te gedenken degenen die vorig jaar in Oosterbeek en Arnhem vielen. In deze strijd doorstonden Britsche soldaten en Hollandsche burgers dezelfde gevaren. Dit kerkhof zal een onvergankelijke band leggen tusschen de inwoners van Oosterbeek en de Eerste Airborne Divisie.
Het zal de vriendschap tusschen het Hollandsche en het Engelsche volk bezegelen en zoo, indien God het behaagt, bijdragen tot de verbroedering der volken.
Wij zijn samengekomen om God, ons aller Vader te eeren en onze ootmoed te getuigen voor onze Heer Jezus Christus.
De Dienst zal in het Engelsch gehouden worden, maar wij hopen dat U de gezangen zult meezingen, en de gebeden zult kunnen volgen. Wanneer wij het Onze Vader bidden wilt U het dan in het Hollandsch doen, terwijl wij het in het Engelsch zeggen.”

Mede door het initiatief van Ds.Philip Bergkotte zal op 20 september 1989 voor de 45e keer het gebed voor de Airborne Forces worden uitgesproken op het Airborne Kerkhof:

“May the defence of the Most High be above and beneath, around and within us, in our coming in our rising up and in our going down all our days and all our nights, until the dawn when the Sun of Righteousness shall arise with healing in His wings for the peoples of the world, through Jezus Christ our Lord. Amen.”

Download ministory