We are happy to announce that Robert Sigmond’s book ‘Off at Last’ has been reprinted. The book is about the 7th (Galloway) Battalion the King’s Own Scottish Borderers 1939-1945 . A main part is the Battalion’s story at the Battle of Arnhem in September 1944. The softcover (with flaps) book (glossy paper) contains hundreds of b/w pictures, maps and documents. This 3rd impression has been enlarged with 32 coloured pages, being the 7KOSB Commemoration booklet Arnhem 1944-2019. The Nominal Roll has been revised and updated with much help of John Howes and Graham Francis.

In the Netherlands the book will be available from Wednesday 2 December. We expect to have copies for sale in the UK about one week later.

For info please contact Robert Sigmond robert.sigmond@planet.nl and for the UK-RoW Niall Cherry arnhemdescent@gmail.com .

Of course, our usual sellers Bookshop Meijer & Siegers at Oosterbeek and Paul Meekins in the UK will have copies available. In the Netherlands the price is euro 32,50 ex p&p.

https://www.facebook.com/SigmondPublishing/

 

Honorary President: Jennifer, Lady Gretton DCVO JP
Patron: Air Vice Marshal Ranald Munro CBE TD VR DL
Dutch Patron: Dr Robert Voskuil
Padre: The Reverend Brian McAvoy MBE MA RAF (retd)

Newsletter, November 2020

‘At the going down of the sun – we will remember them’

The 76th Anniversary of Operation Market Garden has come and gone, sadly this year our commemoration plans were torpedoed by, of all things, a virus. We are determined that the date will always be marked by a service of remembrance. So it was, on Saturday 12th September, that a small number of relatives and friends gathered at the Memorial for an ‘At the Going Down of the Sun’ service led by padre Brian McAvoy. A highlight of the service was the wonderful rendition of the Last Post and Reveille played by former Parachute Regiment bugler, Maisie Lee.

The beautiful hand knitted poppy wreath was laid by our President, Jenny Gretton. The wreath was one of two knitted last year by the ladies of Pickwell (The Pickwell Knit and Natter Group). Pickwell is the closest village to Somerby, the Battalion’s HQ in 1944. Almost simultaneously, across the North Sea, the second ‘Pickwell’ wreath was being laid at the 10th Battalion Marker in Oosterbeek – organized by our Dutch friends, Liset and Jelle Vos.

What makes this so poignant is that the Dutch wreath (which left Leicestershire last year and will not return) represents those of the Battalion who left but never returned to Leicestershire.
Liset and Jelle also led the flower children, of the De Marienborn school in Oosterbeek, to lay cards on all of the 10th Battalion graves in the Arnhem Airborne Cemetery.

Jelle Vos and Chris Dimond pay their respects at the 10th Bn Marker, Oosterbeek

At Somerby All Saints church, a ‘Friends of The Tenth’ rose, donated by Davina and Michael Bates, was planted and dedicated by Padre Brian.
Davina was a young girl in 1944 living in the village and has many memories of those times as well as all the commemorations that have taken place since.
Davina and Michael also donated ‘Somerby Main Street’ – the original granite setts walked on by the Battalion that are now laid at various points in the Memorial Garden.

Davina, far left and Michael, far right, at the dedication of the rose

During these acts of remembrance there was a special place in our hearts and prayers for those veterans and friends whom we have lost this year. Little more than a year ago we were enthralled to welcome Freddie Deane and John Jeffries as our VIP guests at the unveiling of the Memorial.

Freddie Deane and John Jeffries at the unveiling, September 2019

So, it is very sad to report that both Freddie and John have, this year, left us. The covid number restrictions placed on both their funerals meant that we were not able to be represented at John’s. But we were at Freddie’s service in North Wales and were able to pay our respects and lay a beautiful floral tribute to one of the last men of the Battalion.

The scheduled Remembrance service was also scuppered but thanks to Padre Brian we pre-recorded a service which many of our supporters and friends were able to watch at 11.00 hours on Remembrance Sunday, 8th November. This recording is still available to watch on our website, should you wish to do so; this is the link – https://friendsofthetenth.co.uk/2020-remembrance-sunday/

As far as we are aware, the ‘Last Man Standing’ and only survivor of the WW2 Battalion is the wonderful and extraordinary Victor Gregg. In October, a few of us were delighted to meet up with Vic in his new home of Goring on Thames to celebrate his 101st Birthday. Vic was in top form; a three-hour pub lunch flew by and as always, we were treated to many brilliantly told stories from his remarkable, indeed unique, life. If you have not already done so, you must read Vic’s autobiography, ’Rifleman’ (Bloomsbury Press), which is available from all the usual outlets. Recently, British astronaut, Major (AAC) Tim Peake declared ‘Rifleman’ at the top of his reading list and no wonder when you delve into Vic’s biography. Vic has always lived on his wits, from an early age as a ‘Kings Cross Kid’ through his front-line service in North Africa with the Rifle Brigade, joining the Long-Range Desert Group (forerunner of the SAS) and his eventual capture as a 10th Battalion paratrooper at Arnhem. His POW death sentence handed out for sabotaging a German soap factory and astonishing release due to the Allied air raids on Dresden. His post-war exploits as a communist trade union convener and something of a double agent whilst working for the Russians and MI5. As I say – you must read this book which reinforces that old adage of ‘truth being stranger than fiction’. I’m sure that before too long ‘Rifleman’ will be produced as a blockbuster film!

It seems scarcely believable that Vic is now into his second century!

Our project to deliver an ‘Arnhem in Leicestershire’ heritage trail, with plaques indicating properties of historical significance in and around Somerby, is moving ahead nicely. Jane and Neil Thorley, owners of the Vines in Thorpe Satchville have recently installed their plaque, and more are in production, including our President’s home, Somerby House which was Battalion HQ, also the Somerby Sergeant’s mess and Somerby Grove (‘A’ Company).

Plaque installed at the Vines, Thorpe Satchville
Just as in 1943-44, we look forward to seeing lots of regimental maroon in East Leicestershire!

To whet your appetite, we hope to soon announce another major and the most exciting initiative since the unveiling of our Memorial – watch this space but this is for another day!

For now, I am delighted that, once again, our supporters have come up trumps with a number of guest articles. The following is by Prosper Keating. Prosper is a published author and journalist, he served in 10 Para V. More ‘guest’ articles will follow in subsequent issues.

DESERT BREEZE – PART ONE
The new Orders for 2nd Battalion, The Royal Sussex Regiment, were posted on New Year’s Day, 1943. The Orders stated: ‘Lt. Col. K.B.I. Smyth relinquishes command of 2 Bn Royal Sussex and assumes command of this Bn. All volunteers of Royal Sussex, numbering 7 officers, 5 WO’s, 4 C/Sgts, 24 Cpls and 104 other ranks are transferred to this Bn. The Bn will then form on these figures, all stores and equipment are taken over from 2 R. Sussex. 65 men have already qualified as parachutists and a further 80 are on a course. Courses are organised by 4 Middle East Training School, Kabrit.’.
A typical British infantry battalion of the era numbered some 850 officers and other ranks. The Royal Sussex had had a hard time of it lately at the battle of Alam el Halfa, where they faced Rommel’s Panzers, and El Alamein. They were in hand-to-hand fighting with the very tough paratroopers of the Italian Folgore Division.
The lads who’d chosen to stay, when the Battalion’s conversion to Parachute status was announced after the victory at Alamein the previous November, had been joined by volunteers from the Sussex Regiment’s 4th and 5th Battalions.


Posted to the Royal Army Service Corps Base Depot at Geneifa, some twenty miles north of the port of Suez on the Suez-Ismailia highway, they were joined by men from other regiments and corps. As a holding and dispersal centre for soldiers whose units had been wiped out or who were almost recovered from wounds, Geneifa was an ideal location for staff officer Ken Smyth, late of the South Wales Borderers, who had been charged with forming a new parachute battalion as part of the move to enlarge British Airborne Forces before the coming battles on the European continent.
For the time being, 2 RSR’s new name was S Battalion, the S standing for Sussex. Geneifa was a tented base around a hub of brick and wooden buildings housing the administration offices, medical centres, various canteens and the camp cinema. There were latrine blocks although most of the lads preferred the open-air arrangements consisting of benches over septic tanks because the wind took the stench away. Every couple of days, the latrine detail would tip a couple of jerry cans of petrol down the holes and toss in a burning rag. Every so often, some fool would end up with nasty ‘posterior’ burns because he had not seen the red pennant.
One of the better canteens was Dunbarton House, run by the Free Church of Scotland. The tea, buns and lemonade were the best in Geneifa, and the Minister and his helpers didn’t badger the lads about God and salvation. The beer in the NAAFI wasn’t much good but it was better than nothing. Mindful of Nelson’s adage about men and ships rotting in harbour, Colonel Smyth kept the lads occupied with regular field training as well as the usual garrison duties like ‘bulling’ and ‘blancoing’ personal kit and billets.
After twenty-mile route marches in battle order into the jebel to the west of Geneifa, the lads would dig in, which was no easy task on the rocky desert crust. They might spend two days in their two-man fire trenches scanning the horizons for an enemy who was actually in full flight towards Tunisia in January 1943. The NCOs might come around and order them to move position to a grid reference a mile away, which meant filling in the holes, moving to the new location and digging new holes. If they were lucky, they’d march the twenty miles back to camp in the chill of the night, when a man in the desert was grateful for any way of warming himself up. Cold as it was, it was still easier than marching under the sun.
Hygiene was strictly enforced with regular inspections of mess tins and eating utensils, which had to be cleaner than new at all times except when you were using them. Water bottles were inspected, and you were on a charge if the contents didn’t smell of the Halazone purifying tablets you were issued every day. Any of the old hands who’d served in India and Palestine could tell you that trusting the water, even from the camp bowsers or the natives’ wells, was a mug’s game.
Useful Arab words included ‘moya’, which meant water. The natives, who were Egyptians rather than Arabs, happily offered you water when you stopped near their homes and wouldn’t accept any money for it but filling up your water bottle from their personal supply was bad manners. Taking an earthenware mugful was the done thing but they’d let you fill your water bottles from their wells, as long as you asked first. They were sticklers for good manners.
Any desert soldier worth his salt learned to fill his water bottle at any opportunity. Any puddle, no matter how much goat piss it contained, was good enough as long as you used your Halazone tablets. And then there was recycling your water, but you didn’t mention that in the postcards home – not that the Army Censor would have passed it anyway.


Another Arab word you heard a lot was ‘gareeb’, which means nearby or, at any rate, not far away. Desert people don’t think in miles when they travel. They think in days. A day’s camel ride was not far for a Son of the Desert, but it was a bloody long way for an infantryman in full kit. If the native was on a donkey, which is slower than a camel, ‘gareeb’ might not mean as many miles. All of that considered, anywhere by foot in the desert is far away for men raised in Sussex fields or London boroughs. And like the Celts of our islands, Arabs dislike telling travellers that they have a long way to go, it is considered bad manners. So, everywhere is gareeb.
There was a beach reserved for servicemen a couple of miles to the north on the shore of the Great Bitter Lake, which lived up to its name if you got a mouthful of it. But it wasn’t poisonous like the River Nile. If you fell in the Nile, it was straight off to an army hospital where the medics stuck more needles in you than a pin cushion. The Nile was as filthy as Old Man Thames. The natives were immune to it and so were the Battalion’s Londoners who’d grown up swimming in the Thames. They didn’t often suffer from ‘Delhi belly’. Nor did the old hands who’d served with the Royal Sussex in Karachi in the early ‘Thirties or in Palestine a few years later.
The lake had been formed when the Suez Canal was built, providing anchorages for ships in transit. The lads of S Battalion who were waiting to do their parachute courses at RAF Kabrit could see the aircraft taking off from the airfield a mile to the east of the swimming beach and climbing to 800 or 1,000 feet before making their runs over the drop zone on the flatlands across the lake. The aircraft were mostly converted Wellington bombers but sometimes they saw Lockheed Hudsons or Douglas Dakotas dropping their comrades.
Sometimes they caught a whiff of aviation fuel on the breezes wafting across the water from the airfield, built on a promontory where the lake narrows into the southern part of the canal. They counted the seconds off after the parachutes deployed. It usually took around forty seconds for a man to reach the ground but if a rising thermal caught his canopy, it could take twice that time or longer. They’d bet a bob or two on it, which made a change from betting on beetle races or how far they could piss against the desert wind. And they thought of their imminent appointment with the Parachute Jump Instructors of N°4 Middle East Training School.
N°4 METS had evolved in the year since ‘Gentleman Jim’ Almonds and his fellow Special Air Service NCOs had built the first rudimentary parachute training facilities at RAF Kabrit with four PJIs sent by the RAF. Almonds’ diary noted on October 6th, 1941: “Afternoon spent jumping backwards from a lorry at twenty-five miles per hour. Three broken arms and a number of other casualties. Broken bones through training now six.”. Jumping from moving lorries, although brutally effective as a preparation for military parachuting, was a thing of the past at RAF Kabrit when the lads of S Battalion passed though.
RAF Kabrit was a couple of miles by road from Geneifa, but the RAF laid on transport at the beginning and end of each day in the form of Bedford QL lorries. The latest thirty-man course intake paraded at 0700hrs in front of the S Battalion office. They shivered in the cold as Colonel Smith addressed them. The Battalion was counting on them. The old regiment was chasing Rommel and his Italian friends through Libya with the rest of the Eighth Army – but they were not to fret as they would be seeing the Hun again soon enough.
The Regimental Sergeant Major stepped forward, banging his right foot down as he came to attention, his pace stick under his left arm. “Platoon! Platoon, Shun! Officer on Parade, Dismiss!” Turning smartly to the left and banging their right feet in as if they were on parade at Buckingham Palace, the platoon saluted and off three paces before breaking ranks and running to the waiting lorries. Ken Smyth watched them: “They look keen, RSM.”. The RSM nodded: “They’re good lads, sir. They won’t show us up over there. All good lads!”.


The lads were silent as the lorries rumbled along the road towards Kabrit. Some wondered anxiously if they would refuse in the door. But it was an idle fear because the fear of shaming yourself in front of your mates – and shaming them too – overcame any fear of parachuting in all but the rarest of cases. Others wondered if they would ‘candle in’, as plunging to your death because of a parachute malfunction was known. But if death came to them that way, it just meant that their number was up, that’s all.

At 0750 hrs, the platoon was standing at ease in three ranks in front of the N° 4 METS Orderly Room. A staff-sergeant wearing the Physical Training Corps cap badge on his side hat marched up and came to attention in front of them with a clipboard under his arm. “Platoon, Platoon, Shun! Stand at ease!”. Taking a pencil from the pocket of his sharply pressed shirt, he spoke again: “I am Staff Sergeant Meane. I am your PT instructor and I am also an Assistant Parachute Jump Instructor. Right, listen up for your names. You come to attention and you answer ‘Yes, Staff’, which tells me that you are here and that you are alive. Afterwards, I shall hand you over to the Royal Air Force. Right! Off we go, then!”.

Assistant Parachute Jump Instructors from the Army in Kabrit in 1942.
Note -the parachute wings above the righthand pockets of their shirts and the parachutist pattern trousers

An RAF Lockheed Hudson over Cairo in 1943
N° 4 METS sometimes used Hudsons for parachute training
(Imperial War Museum)

One of the Wellington bombers used for parachute training by N° 4 METS at RAF Kabrit in 1942 and 1943

Trainee Parachutists with their RAF PJI. They are wearing the canvas-covered sorbo rubber training helmets and Irvin X-Type parachutes in shirtsleeve order

 

Trainee parachutists in a Lockheed Hudson over RAF Kabrit in 1943. They wear the canvas- covered sorbo rubber helmets and early step-in over-smocks modelled on the German ‘bonesack’ smocks

An RAF PJI shows a trainee parachutist – probably from the SAS – how to put on the Irvin X-Type parachute at RAF Kabrit

Prosper Keating for FOTT, September 2020

FOTT Film Productions

We will have the following films in our website shop. They are available as either a download, DVD or USB memory stick. Follow this link to order https://friendsofthetenth.co.uk/shop/

Remembering The Tenth
The hour-long film tells the story of the Memorial, the unveiling and includes an exclusive and riveting interview with 10th Bn Veteran, Victor Gregg, as well as a memorable introduction by Pam Henry-Lamm, the widow of Captain Myles Henry KIA. It includes IWM footage from Market Garden. Brilliantly and professionally made and directed by Thomas Hallifax and his fellow students at Brooksby-Melton Media College. A must see of that very special day last September.

Albert Willingham: Hero from England
This beautiful, poignant, short film was professionally made in the Netherlands and features Dr Robert Voskuil and Jelle Vos (our Dutch mascot and poster boy) with some of his school friends, telling the story of the infamous cellar at number 2 Annastraat and Albert’s ultimate sacrifice. A perfect film to gently introduce children to the history.

The 70th Somerby Commemoration
An hour-long film made in 2014 which follows the weekend in Somerby and the presentation of the Somerby Cockerel to the Bishop of Leicester (on behalf of All Saints, Somerby) by 10th Bn Veteran, Gerry Dimmock.

The unveiling photo album

In our website shop is the photo album of the unveiling last September. This A4 high quality, hard cover, book has 58 pages of more than 150 colour images by our brilliant photographer, Arjan Vrieze. It comes in a presentation box. A lovely memento of an amazing day. Follow this link to buy a copy – https://friendsofthetenth.co.uk/product/remembering-the-tenth/
I quote our President – Jennifer, Lady Gretton;

“The most wonderful memento of a memorable day has just arrived! I think it is done most beautifully with some lovely photos and what a wonderful reminder of a very special occasion. All the heartache and worry during the preparation came to a wonderful conclusion on the 7thSeptember.

This will bring back so many happy memories for so many people and I know that everyone will say that it has certainly been worth waiting for!”

The Last Stand of The Tenth

Those of you who do not have a print of Derek Chamber’s ‘The Last Stand’ may want to buy one. We have 3 versions for sale in our website shop. Please see ‘Merchandise’ below.

MERCHANDISE

Please visit our website shop where we have for sale, Christmas cards, T shirts, ties and bowties, badges and prints.
Also of course, the films and photo album featured above.

To buy, visit – https://friendsofthetenth.co.uk/shop/

The Somerby Cockerel is a limited edition (75) hand-made, gold-plated and hall-marked, solid sterling silver pin badge.

We also have the ‘Unveiling Package’ for sale at only £10 which includes the souvenir brochure, order of service, two badges and windscreen sticker (total value £18!).

THE FRIENDS OF THE TENTH ROSE

This rose was propagated to remember the Boys of The Tenth. It is the same as those that have been planted in the Memorial Garden and at All Saints church, Somerby. C & K Jones make a donation to us for each rose sold.

It is available to buy from:

01829 740663 ck.jones@jonestherose.co.uk

Past & present NEWSLETTERS

Thanks to our great supporters at Reach Marketing, we have a new facility on our website. You can now read, in book ‘turning page’ format, this and previous newsletters.

Follow this link – https://friendsofthetenth.co.uk/newsletters/

REQUESTS

PLEASE? If you know anyone who does not ‘do’ emails and you think would like a copy of this newsletter, would you kindly print a hard copy and forward or post it to them?
Alternatively, contact me and I will post a hard copy to anyone unable to download this.

Should anyone wish to help in any way whatsoever, I would be delighted to speak with you. There is much more information on our website and social media pages:

www.friendsofthetenth.co.uk
https://www.facebook.com/groups/friendsofthetenth/

An easy way to access our website is to use your mobile phone to scan this barcode

If anyone would like to contribute to this magazine, I will be delighted to hear from you. Any material must be relevant to the WW2 10th Battalion or our current work to keep the legacy of the Battalion alive. We also reserve editorial rights.

You can contact me at:

alec@friendsofthetenth.co.uk

Alec Wilson
November 2020

Het laatste nummer van 2020 is uit:

INHOUDSOPGAVE
3 Verenigingsnieuws
4 Museumnieuws – Haal Hartenstein in huis
6 Interview – Robert Sigmond
10 Achtergrond – Bruneval en Arnhem
16 Bits and pieces – In een verroeste jeep
18 Persoonlijk – Hard day’s night
20 Ministory 135 – Walter Model
28 Historisch perspectief – Missende foto’s Jacobsen en Wenzel
34 Actueel – Monument Sosabowski
35 Programma 2020 / 2021

Leden ontvangen hem via de post, losse verkoop via Meijer & Siegers, museum Hartenstein of via deze website: Airborne Magazine no 19

Rond de zomer is de heer Van der Hoef op verzoek van de vereniging begonnen met het digitaliseren van de nieuwsbrieven. Voor het eind van het jaar zouden alle nieuwsbrieven gedigitaliseerd zijn en dat lijkt te lukken. Vanaf vandaag staan 100 nieuwsbrieven online. Een schat aan informatie is op deze manier ontsloten voor het publiek over de slag en het museum. Daarnaast geven de honderden pagina’s een beeld van de vereniging die sinds 1980 de nieuwsbrieven publiceert. De nieuwsbrieven zijn op de website te vinden onder het kopje ‘VVAM-Archief’.

Door de nieuwsbrieven te digitaliseren en online te plaatsen is informatie sneller te vinden binnen de website en kunnen zoekmachines zoals Google de inhoud doorzoeken en resultaten aanbieden.

Op vrijdag 18 september vond een bescheiden ceremonie plaats in Driel. Op het plantsoen tegenover het voormalige Poolse hoofdkwartier was een kleine groep mensen verzameld voor de onthulling van een kunstwerk onder corona richtlijnen. De initiatiefnemers mochten het object onthullen door het doek te verwijderen. Een bronzen borstbeeld van generaal-majoor Sosabowski kwam tevoorschijn. Het bijzondere aan dit kunstwerk van Martin Abspoel is dat drie jaar geleden, 1200km naar het oosten, een identiek beeld is onthuld in Warschau.

Dat verhaal begint twee jaar eerder bij een regenachtige herdenking in Driel. De kunstenaar Martin Abspoel zit op het Sosabowski plein naast het raadslid Cécile de Boer. Ze komen in gesprek en Martin verteld over de indrukwekkende onthulling van het borstbeeld van Generaal-Majoor Sosabowski in Warschau een jaar eerder. Ook vertelde hij over een expositie in de kerk van Driel vele jaren geleden waar de aanwezigheid van een borstbeeld van klei vele Polen ontroerde. Dit verhaal en de bijzondere en warme relatie tussen Polen en Driel zorgde er voor dat de raadsleden Cécile de Boer en Hanno Krijgsman in het kader van de 75 jaar Herdenking van Market Garden de gemeenteraad voorstelden om een borstbeeld van de generaal-majoor te plaatsen in Driel om:

  • Herdenken, Beseffen en Beleven ook voor jonge generaties beeldend te maken,
  • Om de generaal-majoor Sosabowksi en de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade te bedanken voor hun bijzondere inzet,
  • Om verhalen over de Tweede Wereldoorlog te blijven vertellen
  • Om vrijheid te blijven vieren!

Op 19 juli 2019 werd het voorstel aangenomen en het beeld zou in 2019 onthuld worden. Vanwege het drukke programma dat jaar is toen besloten om de onthulling een jaar door te schuiven zodat de generaal de aandacht zouden krijgen die hij verdient. Het is dan ook erg jammer dat een wereldwijd virus juist dat plan onmogelijk heeft gemaakt. Ondanks de afwezigheid van de familie Sosabowski, veteranen, en publiek is binnen de kaders van COVID-19 het borstbeeld op 18 september in een klein gezelschap onthuld.

Foto’s: met dank aan Gerard Burgers, Arjan Vrieze en Alexander Heusschen

De initiatiefneemster sprak de wens uit om bij de volgende herdenking in 2021 samen met familie, veteranen en publiek bloemen te kunnen leggen bij het beeld. Daarnaast hoopt ze dat vele jongeren de “Liberation Route” zullen volgen, het borstbeeld in Driel zullen bezoeken en zich realiseren dat we onze vrijheid te danken hebben aan moedige mensen als generaal-majoor Sosabowski.

De Bergings- en Identificatiedienst Koninklijke Landmacht (BIDKL) heeft bij de opsporing van niet-ontplofte explosieven in Bemmel een stoffelijk overschot van een Britse soldaat gevonden. De soldaat is tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven gekomen.

De stoffelijke resten zijn nabij de rijksweg A15 aangetroffen en inmiddels overgebracht naar het laboratorium van de BIDKL in Soesterberg. Daar gaat de dienst proberen de identiteit van de Britse soldaat te achterhalen.

Lees meer

Vrienden van het AIBBORNE museum

Utrechtseweg 232
6862 AZ Oosterbeek
Tel. museum (026) 333 77 10 Tel. penningm. (026) 334 13 40
ISSN 1383-3413
Nieuwsbrief No. 76, oktober 1999
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

De ‘Leader of the Pilgrimage’, Major-general A.J. Deane Drummond (links), in gesprek met Major Ton\j Hibbert, vlakbij hel ‘crossingpoint’ van Operatie Pegasus I. (foto: C. van Roekel)

Van de redaktie
De 55e herdenking van de Slag om Arnhem ligt alweer anderhalve maand achter ons. Het waren drukke dagen, waarin veel gebeurtenissen plaats von¬den die het vermelden waar zijn. Het spreekt dan ook vanzelf dat een belangrijk deel van deze uitgebreide nieuwsbrief gevuld is met foto’s en berichten daarover.
Daarnaast vindt u uiteraard nieuws over de Vereniging Vrienden en over hel Airborne Museum. Het is de bedoeling om in de nieuwsbrief een aantal vaste rubrieken over het museum op te nemen. Deze zullen worden verzorgd door bestuursleden van de Stichting Airborne Museum of door de vaste mede¬werkers. De volgende rubrieken kunt u afwisselend tegemoet zien: ‘Het Museum’ en ‘Museumaktiviteiten’ door W. Boersma; ‘Uil het archief en de bibliotheek’ door A. Groeneweg; ‘Het museum op internet’ en ‘De museumwinkel’ door B. de Reus; ‘Uit de collectie’ en ‘Recente aanwinsten’ door R. Boekhorst.
De afgelopen tijd verschenen er weer veel boeken over de Slag om Arnhem. In dit en in het volgende nummer zullen we aandacht besteden aan die publikaties.

Themamiddag op 20 november a.s.
Op zaterdag 20 november a.s. zal de jaarlijkse thema-middag plaats vinden in de Concertzaal, Rozensteeg 1 in Oosterbeek.
Deze middag zal geheel in het teken staan van het werk van de Bergings- en Identificatie Dienst van de Koninklijke Landmacht. Deze dienst is in Nederland verantwoordelijk voor o.a. het opgraven en identifice¬ren van stoffelijke overschotten van geallieerde militairen die tijdens de oorlog zijn gesneuveld.

Het programma ziet er als volgt uit:
13.00 – 13.30 uur: Ontvangst van de leden.
13.30 -14.45 uur: Lezing over het werk van de Bergings- en Identificatie Dienst in het algemeen.
14.45 -15.30 uur: PAUZE
15.30 -16.30 uur: Lezing over het werk van de dienst in de gemeente Renkum en omgeving.
Ca. 17.00 uur: Einde themamiddag.

Normandië reünie
Op vrijdagavond 26 november a.s. zal in het Airborne Museum een reünie plaats vinden van deelnemers aan onze voorjaarsexcursie naar Normandië. De zaal zal open zijn vanaf 19.30 uur. Neemt u vooral uw foto’s en videobanden mee!

Vaandels van het 10e bataljon geschonken aan het Airborne Museum
Op zaterdag 18 september jl. werden tijdens een bij-zondere plechtigheid de twee vaandels van het 10th Battalion The Parachute Regiment overgedragen aan het Airborne Museum. Voorafgaand daaraan werd een dienst gehouden in de Oude Kerk in Oosterbeek- Laag. Daarbij ging The Reverend R.F. Bowers, die in 1944 als geestelijke bij het 10e bataljon diende, in op de band die er bestaat tussen het bataljon en onze gemeente. Na afloop van de dienst marcheerde de vaandelwacht met de vaandels naar Hartenstein.

Met militair ceremonieel worden de vaandels van het 10e Battalion The Parachute Regiment overgedragen aan het Airborne Museum.
(foto Berry de Reus)

Het 10e Britse parachutistenbataljon werd in 1942 opgericht in Kabrit in Egypte, en het kwam voor het eerst in aktie in Italië. Op 18 september 1944 landde het onder bevel van luitenant-kolonel K.B.I. Smyth met ca. 600 man op de Ginkelse Heide. Het bataljon maakte deel uit van de 4e Para Brigade, die de noord-zijde van Arnhem moest bezetten. Tijdens de opmars stuitten ze ter hoogte van het restaurant ‘De Leeren Doedel’ op sterke Duitse tegenstand, waardoor de opmarsroute moest worden verlegd richting Oosterbeek. Na aankomst in het dorp kreeg het batal¬jon bevel posities in te nemen in een aantal huizen langs de Annastraat en de Utrechtse weg, oostelijk van Hotel Schoonoord. Tot het eind van de slag werd die sektor van de perimeter verdedigd tegen Duitse aan¬vallen vanuit oostelijke en noordoostelijke richting. In de nacht van 25 op 26 september 1944 trok het restant van het bataljon zich met de rest van de divisie terug over de Rijn. Van het 10e bataljon bereikten slechts 35 militairen de geallieerde stellingen. Na de Tweede Wereldoorlog werd het 10e bataljon een territoriale eenheid (‘Volunteer Battalion’), hetgeen te vergelijken is met de Nederlandse ‘Nationale Reserve’.
Het gebruik van vaandels bij legereenheden gaat ver terug in de geschiedenis. Al vanuit de 17e eeuw stamt in het Britse leger de term ‘Colours’ voor vaandels. De vaandels hadden toen namelijk verschillende kleuren om de betreffende eenheden goed te kunnen herken-nen. In de 18e eeuw werd het aantal vaandels per een-heid tot twee teruggebracht. Dit zijn de ‘Queens Colour’, die bestaat uit de Britse vlag met daarop de namen van de veldslagen waaraan de betreffende eenheid heeft deelgenomen, en de ’Regiments Colour’, met de kleuren van het regiment en het regimentsembleem.
Wanneer de Colours vernieuwd moeten worden of wanneer een eenheid wordt opgeheven, is het gebruikelijk dat de oude Colours worden opgehangen in een kerk waarmee de eenheid zich verbonden voelt.
In 1952 kreeg het 10th (Volunteer) Battalion The Parachute Regiment haar Colours. Deze werden in 1983 vernieuwd, waarna de oude opgehangen wer¬den in de Regimentskerk St. Lawrence Jewry vlakbij de Guildhall in Londen. Bij de reorganisatie van het Britse leger in 1999 werd het 10e bataljon parachutis¬ten opgeheven. Om de verbondenheid met Oosterbeek aan te geven, wilde het bataljon graag dat de Colours zouden worden opgehangen in de Oude Kerk in Oosterbeek-Laag. In Nederland is het echter niet gebruikelijk om vaandels in kerken op te hangen. Daarop heeft het bataljon besloten de Colours over te dragen aan het Airborne Museum.
De overdracht van de vaandels vond met militair ceremonieel plaats op het grasveld voor het museum. Namens het Britse leger was hierbij aanwezig gene¬raal Sir Rupert Smith, KCB, DSO, OBE, QGM, plaats-vervangend opperbevelhebber van de NAVO. In zijn rede benadrukte hij dat het op de dag af 55 jaar geleden was dat het 10th Parachute Batallion was afge¬sprongen boven de Ginkelse Heide, en dat het bataljon na een week van zware gevechten vrijwel was vernietigd op enkele honderden meters van de plaats’ waar nu de vaandels werden overgedragen. Dat de vaandels nu in Oosterbeek worden bewaard is uniek, want het is vrijwel nooit eerder voorgekomen dat Colours buiten Groot-Brittannië of de Commonwealth bleven.
In het Airborne Museum is in de hal een grote vitrine gebouwd waarin de vaandels, goed zichtbaar voor het publiek, zullen worden bewaard.
(W. Boersma)

Vlak voor de aanvang van de herdenkingsdienst op de Airborne Begraafplaats lopen de geestelijken die de dienst zullen leiden naar het spreekgestoelte. Vooraan The Reverend R.F.Bowers.
(foto Berry de Reus)

4e Editie Roll of Honour
Tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Arnhem 1944 Veteran’s Club op donderdagavond 16 september jl. vond de presentatie plaats van de nieu¬we ‘Roll of Honour, Battle of Arnhem 1944’. Meer dan een jaar voorbereiding waren aan deze dag vooraf gegaan. Geert Maassen en Chris van Roekel hadden, samen met de samensteller Jan Hey, intensief gewerkt aan de voorbereiding van deze 4e editie. Veel mensen
hebben de afgelopen jaren nieuwe informatie aangedragen, en die is nu in deze uitgave verwerkt.
De eerste druk verscheen in 1986, een jaar later volgde de tweede. In 1993 werd besloten tot de publikatie van een herziene editie, en nu ligt er alweer een vierde, geheel herziene uitgave.
De ‘Roll of Honour’ bevat de namen en alle andere informatie van de leden van de Ist British Airborne Division, de Ist Polish Independent Parachute Brigade Group, de Royal Air Force en de overige militaire eenheden die aan de zuidwestelijke Veluwezoom en bij Driel betrokken waren bij de Slag om Arnhem, en die tijdens de gevechtshandelingen in september 1944 of ten gevolge daarvan om het leven zijn geko¬men.
Deze editie van de Roll of Honour werd in een oplage van 500 exemplaren uitgegeven door de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum. Het naslagwerk op A4 formaat bevat 174 bladzijden, en is geïllus¬treerd met foto’s en kaarten. Het is verkrijgbaar bij het Airborne Museum en bij de Oosterbeekse boekhande-laren. Prijs f 40,-.

Mr. Mervyn Potter poseert bij de Clarkair bulldozer die door de Vereniging Vrienden voor het Airborne Museum is aangekocht. Mr. Potter zvas in september 1944 ingedeeld bij de 261 Field Park Company Royal Engineers, die een dergelijke bulldozer meenamen naar Arnhem (foto: Berry de Reus)

Na de onthulling van de REME bank achter het Airborne Museum bekijkt burgemeester Vertinden de inscriptie die op de rugleuning is aangebracht. (foto: Berry de Reus)

REME bank onthuld
Op zaterdagmiddag 18 september werd in park Hartenstein een bank onthuld ter nagedachtenis aan de leden van de Ist Airborne Division Workshop Royal Electrical and Mechanical Engineers (REME) die in september 1944 deelnamen aan de Slag om Arnhem. De bank is vervaardigd door soldaten van de huidige Britse REME. De bank, die is neergezet niet ver van de plaats waar de REME in 1944 haar posities had, werd namens de gemeente Renkum in ontvangst genomen door burgemeester Verlinden. Het initiatief voor de plaatsing werd genomen door de heer Don Jacobs, die zelf bij de REME diende, en die nu parttime werkzaam is in het Airborne Museum.

Bijzondere bulldozer aangekocht
Waarschijnlijk weten niet veel mensen dat de le Britse Airborne Divisie in september 1944 een kleine Amerikaanse bulldozer heeft meegenomen naar Arnhem. Dit voertuig, de AMM/Clark CAI ‘Clarkair’, werd vervoerd in een Horsa zweefvliegtuig. De bull¬dozer zou worden gebruikt door de 261e Field Park Company, Royal Engineers, voor het vrijmaken van de landingsterreinen, en de eventuele aanleg van een airstrip. Hiervan is door het verloop van de Slag om Arnhem niets terecht gekomen. De bulldozer is van de landingsterreinen naar Oosterbeek gereden, en is daar neergezet op het terrein voor het toenmalige Kasteel de Sonnenberg.
Begin dit jaar bood de heer E. Janssens, verzamelaar van militaire voertuigen in Zele (België), een Clarkair bulldozer te koop aan. Na overleg met het Stichtingsbestuur heeft het bestuur van de Vereniging Vrienden besloten dit unieke voertuig voor het museum te kopen. Op maandag 13 september werd het bij het museum afgeleverd.
Voorlopig wordt de kleine bulldozer opgeslagen in Oosterbeek, waarna deze winter zal worden begonnen met de restauratie. Dit zal gebeuren onder leiding van vrijwilliger Jaap Jansen, adjudant buiten dienst van de Technische Dienst. Leden van de vereniging die bij dit projekt willen helpen, wordt verzocht zich op te geven bij het museum, telefoon 0263337710. Naar verwachting zal de restauratie bij de Airborne herdenking in september 2000 klaar zijn. Het is de bedoeling dal een van de volgende ministeries aan de Clarkair gewijd zal worden.

Herdenkingsenvelop 1999
Op 17 september jl. verscheen een nieuwe herdenkingsenvelop. Deze uitgave van het Airborne Museum is de vierde van een serie met als onderwerp ‘De monumenten van de Slag om Arnhem’. De nieuwe envelop toont het Airborne Monument in Arnhem, dat bestaat uit een deel van een gebroken zuil van het in 1944 verwoeste Paleis van Justitie. Het idee om dit stuk zuil te gebruiken, kwam van de Arnhemse architekt J. van Biesen. Op advies van stadgenoot en beeldhouwer Gijs Jacobs werd de zuil langs de oprit van de Rijnbrug geplaatst als tijdelijk monument. In 1953 werd een definitief gedenkteken geplaatst op het Kerkplein bij de Eusebiuskerk, maar het ’tijdelijke’ Airborne monument bij de brug bleef gehandhaafd. In 1954 werd de zuil verplaatst naar het Damcircuit aan het einde van de noordelijke oprit van de John Frostbrug. Ieder jaar in september worden hier ter herdenking van de Slag om Arnhem kransen gelegd.
Van de herdenkingsenvelop zijn 500 genummerde exemplaren uitgegeven. Ze zijn gefrankeerd met de twee 80 cent herdenkingszegels ‘100 jaar inhuldiging Koningin Wilhelmina’ uit 1998, en ze zijn gestempeld op 17 september 1999 met het filateliestempel van het postkantoor te Oosterbeek. De enveloppen zijn te koop in het Airborne Museum. Prijs f 7,-. Na overma¬king van f 8,50 op giro 4184300 t.n.v. het Airborne Museum Oosterbeek onder vermelding van ‘Envelop 1999’, wordt deze toegestuurd.

Tijdens de herdenking bij de brug in Arnhem worden de vaandels gestreken. (foto: Berry de Reus)

Achtergronden van een bodemvondst
Een van de radiozenders die tijdens de Slag om Arnhem door de le Britse Airborne Divisie werd gebruikt, was de ‘Wireless set no. 22’. De 22 set werd in 1941 door de Britse firma Pyte Lid. ontwikkeld als vervanging van de verouderde No. 11 (High Power) set. Het toestel werd in het algemeen in voertuigen vervoerd, hoewel het ook als draagbare radio gebruikt kon worden. Hiervoor waren dan drie man nodig. Midden 1944 werd er een modificatie aange¬bracht waardoor afstemming door middel van kristal¬len mogelijk werd. Uit dit toestel, de ‘WS no. 22 MK 1’ is later de ‘WS no. 62’ ontwikkeld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er ongeveer 55.000 exemplaren van de wireless set no. 22 gemaakt.
Bij de le Britse Airborne Divisie was de 22 set onder meer in gebruik voor de verbindingen van de brigades naar de bataljons, en van de brigades naar het hoofdkwartier. Verder werd het toestel gebruikt voor de verbindingen bij de Royal Artillery. Het afstandsbereik was 15 km voor telefonie, en 30 km voor telegrafie. In het begin van de jaren negentig werd in Oosterbeek een tijdens de slag gebruikte 22 set opgegraven op de noordelijke hoek Kneppelhoutweg-Hoofdlaan tussen een stenen paal en een eikenboom. De veteraan Robert Whelan had eerder aan mevrouw Beelaerts van Blokland uit Oosterbeek verteld dat hij daar zijn radioset begraven had. Captain John Lee, Troop Commander van ‘A’ Troop van de Ist Airlanding Light Regiment Royal Artillery had enige jaren daarvoor verteld dat hij het was die zijn 22 set daar had begraven. Volgens John Lee was dat echter bij de stenen paal aan de zuidkant van de weg. Toen de radio gevonden werd, schreef hij in 1994 aan wijlen Ed van Dam: “Natuurlijk ben ik gefascineerd door het verhaal van de 22 set. Er was slechts één set in dat gebied en die kwam van mijn jeep. Ik gebruikte een loopgraaf ten zuiden van de wegkruising. Of er ook één aan de noordkant was, herinner ik mij niet. Ik weet zeker dat ik de set begroef onder in de loopgraaf aan de zuidkant van de weg. De naam Whelan zegt me wel iets maar ik kan hem niet voor de geest halen. Mijn Gun Position Officer, luitenant Tom Barton, denkt dat het een van onze mensen was. Ik ben benieuwd waar de informatie vandaan komt dat Robert Whelan de set begroef en hoe die aan de andere kant van de weg kwam. Van mijn kant denk ik dat het een mysterie blijft”. (W.Boersma)

De restauratie van de gevonden radioset WS 22
Kort na het opgraven van de in het bovenstaande artikel genoemde radioset, kwam die in bezit van het Airborne Museum, waar het apparaat eerst moest drogen in een verwarmde ruimte. Daarna werd begonnen met de restauratie. De voorkant werd gedeeltelijk bewerkt met anti-roest omdat de corrosie alles had aangevreten. Het aluminium en het koper hadden kontaktcorrosie veroorzaakt, waardoor het aluminium deels vergaan was. Na behandeling met

De gerestaureerde 22 radioset die bijna 50 jaar na de Slag om Arnhem werd opgegraven op de hoek van de Kneppelhoutweg en de Hoofdlaan in Oosterbeek. (foto: R. Boekhorst)

het anti-roestmiddel kwam er weer beweging in de meeste bedieningsknoppen van het toestel. Op de meter was het jaartal 1942 nog duidelijk leesbaar. Nadat de radioset uit zijn kast was gehaald, bleek dat hij nog geheel kompleet was. De aanslag van roest en corrosie werd verwijderd. Om de lampen van het toestel zat een laag vuil van ongeveer een cm. dik. Door deze voorzichtig te frezen, konden de buizen uit hun houders gehaald worden. Na reiniging werden ze weer teruggeplaatst. De bekabeling was nog grotendeels intakt. De kast werd geheel roestvrij gemaakt. Een deel hiervan was weggeroest, terwijl hij bij het uitgraven waarschijnlijk extra beschadigd is. Aan de bovenzijde kan men nu het inwendige van het toestel zien. Aan de buitenzijde is nog de originele kleur zichtbaar. Alle webbing draagbanden zijn weggerol.
Hoewel het Airborne Museum in het bezit is van bijna alle typen radiosets die tijdens de Slag om Arnhem zijn gebruikt, is dit de enige originele set waarvan de herkomst bekend is. (Roland Boekhorst, behoudsmedewerker Airborne Museum)

In een lange kolonne van meer dan 100 oude militaire voer-tuigen worden de veteranen op zondag 19 september 1999 door de dorpen van de gemeente Renkum rondgereden, (foto: Berry de Reus)

Uit archief en bibliotheek
De eerste aflevering van deze rubriek heeft tot onder¬werp het kleinste archiefstuk in het museum. Het is een met potlood geschreven opdracht van brigade generaal P.H.W. Hicks, commandant van de le Luchtlandingsbrigade, die op 17 en 18 september 1944 rond Reyerscamp landde en die bestond uit Ist Battalion The Border Regiment, 2nd Battalion The South Staffords en 7th Battalion The King’s Own Scottish Borderers.
Het Ist Border Battalion nam stellingen in aan de westzijde van wat de Perimeter zou worden. Het was de enige eenheid die dit deed volgens het oorspronkelijke operatiebevel. Van noord naar zuid lagen van de Sonnenberglaan tot de toenmalige gasfabriek in het Benedendorp de A, C, D, en B compagnieën met HQ compagnie en het bataljons hoofdkwartier aan de Van Lennepweg. Het hoofdkwartier van de D compagnie was gevestigd in de lange boerderij halverwege de Van Borsselenweg.
Op 25 september kreeg Corporal Alan Fisher van D compagnie opdracht orders te verkrijgen van het bataljons hoofkwartier. Onwetend van de plannen tot het terugtrekken van de divisie over de Rijn, kreeg hij een briefje mee van brigade generaal Hicks. Onderweg terug naar zijn compagnie kreeg hij een mortierbombardement te verduren, dat hem belette zijn compagniescommandant te bereiken. Wel trof hij een aantal militairen van zijn eenheid, die hij mee terugnam. Korporaal Fisher wist over de Rijn te komen maar de rest van D Compagnie, onwetend van de terugtocht, werd gevangen genomen. Later schonk Korporaal Fisher het briefje aan het Airborne Museum. Het is op slecht papier geschreven en het schrift is vaag, te slecht om te reproduceren. De tekst luidt: ‘Coy: Monument 21.00, P. Hicks, 25-9′. Bedoeld wordt het monument voor mevrouw ’LLM. Kneppelhout, geboren Van Braam, en wijlen haren onvergetelijken echtgenoot. Het dankbare Oosterbeek’, te vinden aan de westzijde van de Hoofdlaan op de Hemelse Berg. Hicks bedoelde met het briefje dat de D compagnie zich op 25 september om negen uur ’s avonds moest verzamelen bij het monument om vervolgens over de Rijn terug te trekken. Het origineel is na afspraak met A. Groeneweg op het museum te bezichtigen.(A. Groeneweg)

Website Airborne Museum
Http//www.airbornemuseum.com is het adres van de site van het Airborne Museum op internet. Sinds een paar maanden zijn Mr. J. van Slooten, Peter Klaassen en Berry de Reus bezig met de opzet van deze website. In eerste instantie zal die informatie bevatten om het museum te promoten. Men kan ‘surfen’ naar een eenvoudige presentatie waarin de alge¬mene gegevens zoals openingstijden, toegangsprijzen, etc. vermeld worden. Ook bevat de site een fotopagina waarin enkele opnamen van het museum en van diorama’s te zien zijn. Door een van de zgn. ’thumbnails’ aan te klikken kan een foto ook op groot formaat met een hoge resolutie ‘opgehaald’ worden. Verder is een jaaroverzicht opgenomen van de aktiviteiten in en rond het museum. Het is de bedoeling dat in de toekomst de site verder wordt uitgebouwd met berichten over bijzondere voorwerpen in het museum en met een overzicht van het assortiment van de museumwinkel. Deze kunnen dan eventueel via internet besteld worden. De presentatie zal verder worden verfraaid met ‘links’ naar andere sites. Voor informatie en inlichtingen over allerlei zaken kan men ook gebruik maken van het e-mail adres van het museum: hartenstein@wxs.nl. (Berry de Reus)

‘Red Berets and Red Crosses’
Onder bovenstaande titel verscheen op 3 september jl. een prachtig uitgevoerd boek over de medische dienst van de lst Airborne Division tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het werd geschreven door ons Engelse lid Niall Cherry (40), die gedurende een groot aantal jaren onderzoek heeft gedaan naar dit onderwerp. Captain (Retd) Peter H, Starling, Curator van het Army Medical Services Museum in Aldershot schreef over dit nieuwe standaardwerk: “Er zijn veel boeken geschreven over de Airborne Forces’ gedurende de Tweede Wereldoorlog, maar slechts enkele vertellen het verhaal van de mannen van de Airborne Medical Services. Nu is er eindelijk een boek waarin het com¬plete verhaal van een deel van deze medische dienst, die van de Ist Airborne Division, wordt beschreven. Het beslaat de gehele periode van het begin van de oorlog tot de opheffing van lst Airborne Division in november 1945.
Vanaf het begin van de oprichting van de luchtlandings-troepen was er behoefte aan medisch personeel, niet alleen om met de gevechtstroepen mee te gaan, maar ook om intensief deel te nemen aan de ontwik-keling van deze nieuwe strijdkrachten. Dit hield ook in het uitproberen van verschillende typen vliegtuigen en soorten uitrusting en hun effect op het menselijke lichaam.
Kolonel A. Austin Eagger OBE was de eerste hoge medische officier die werd ingedeeld bij de divisie en kort daarop volgde Kapitein T.R.B. Courtney, die zijn assistent werd. Deze twee officieren kunnen worden beschouwd als de oprichters van ‘Airborne Medical Services’, toen nog Royal Army Medical Corps (RAMC) geheten. De auteur van dit boek neemt ons mee naar die begintijd, die o.a. werd gekenmerkt door problemen met het transport van troepen door de lucht, het probleem van luchtziekte waaraan 80% van de glidertroepen leed, hel gebrek aan lichtgewicht uitrusting, en het zoeken naar transportmiddelen om na de landing brancards te vervoeren.
Niall Cherry interviewde meer dan zeventig veteranen van de medische onderdelen van de divisie, en hun herinneringen zijn verwerkt in de beschrijvingen van deze begintijd.
Het duurde niet lang voordat leden van hel Royal Army Medical Corps in aktie kwamen. Dat was in februari 1942 bij de aanval op het radarstation bij Bruneval op de Franse westkust. De daarop volgende operaties in Noord-Afrika, Sicilië en Italië worden in het boek gedetailleerd behandeld en we lezen over de persoonlijke ervaringen van leden van het RAMC en de moeilijkheden waarmee ze te maken kregen wanneer zij probeerden hun gewonde kameraden te helpen.
De grote kracht van dit boek ligt in het verslag dat wordt gegeven van het werk van de medische eenheden gedurende de Slag om Arnhem. Dit aspekt is nooit eerder in zo’n detail behandeld. Persoonlijke verhalen van leden van de medische dienst worden afgewisseld met verslagen uit de officiële rapporten. Het grootste deel van de slag vond plaats in en rond het gebied waarin de hospitalen van de divisie lagen. De verband plaatsen en hospitalen waren afwisselend in Britse en Duitse handen en lagen met grote regelmaat onder vuur van de artillerie en van lichtere wapens. Toen de beslissing werd genomen om de restanten van de lst Airborne Division terug te trekken, kregen de medische eenheden de opdracht achter te blijven met de gewonden. Voor hen volgde krijgsgevangenschap en ook hieraan wordt in het boek aandacht besteed. Het laatste hoofdstuk gaat over de inzet in Noorwegen, de Duitse overgave en tot slot de opheffing van de eenheden.
Het boek, dat is geïllustreerd met meer dan honderd foto’s (waarvan vele hier voor het eerst worden gepubliceerd), kaarten en tabellen, kan worden beschouwd als een zeer belangrijk en waardevol naslagwerk. De auteur, die zelf bij het Royal Army Medical Corps diende, mag worden gefeliciteerd met dit prachtige stuk werk.” Tot zover Captain Peter Starling.
‘Red Berets and Red Crosses’ werd uitgegeven door Robert Sigmond in Renkum en het werd gedrukt bij Veenman Drukkers in Ede (ISBN: 90-804718-1-X). In Nederland is het boek verkrijgbaar bij het Airborne Museum en bij een aantal lokale boekhandels. Prijs f 49,50. In Engeland wordt het verkocht bij het Army Medical Services Museum in Aldershot en bij het Border Regiment Museum in Carlisle Castle. De prijs is daar 17.95 Engelse Ponden.

Niall Cherry, auteur van het boek ‘Red Crosses and Red Berets’ poseert voor ‘De Tafelberg’ in Oosterbeek met de helm van Corporal Ken Holdsworth, van het 181 Airlanding Field Ambulance, die daar in ‘1944 gewerkt heeft. (foto: R. Voskuil)

‘Door de lens van De Booys’
Vorig jaar werd in het Gemeentearchief in Arnhem een tentoonstelling gehouden van werk van de bekende Arnhemse fotograaf PJ. de Booys.

Tijdens de ‘Farewell Parade’ op zondagmiddag 19 september 1999 marcheren de veteranen onder luide toejuichingen van de burgerij van het Airborne Museum naar het Gemeentehuis.
(foto: Berry de Reus)

Staande in een jeep leidt Brigadier Mike Dauncey de Farewell Parade.
(foto: B. de Reus)

De aanleiding was zijn 100e verjaardag. Nu is er, mede als gevolg van de vele positieve reakties op die expositie, een zeer interessant boek verschenen, getiteld ‘Door de lens van De Booys, Een Arnhemse reportage 1944- 1954′. Het werd samengesteld door drs. P.R.A. van Iddekinge. Fotograaf De Booys verwierf vooral bekendheid door de koelbloedige wijze waarop hij in de herfst van 1944, toen Arnhem op last van de Duitsers was geëva¬cueerd, de plundering van de stad heimelijk in tien¬tallen foto’s vereeuwigde. Als de Duitsers hadden gemerkt dat hun wandaden op de gevoelige plaat werden vastgelegd, dan had De Booys dit zeker met de dood moeten bekopen.
Deze fascinerende foto’s van de plundering en die van de evacuatie geven ons een indringend beeld van de situatie in Arnhem in het najaar van 1944. Wanneer in april 1945 de bevrijding begint, is De Booys in Velp, waar hij de intocht van de geallieerde troepen in een serie foto’s vastlegt. Na de bevrijding keert De Booys terug naar Arnhem. Hij fotografeert de enorme verwoestingen in de stad en omgeving, en laat zien hoe de bewoners trachten weer een normaal bestaan op te bouwen. In de jaren na de oorlog legt hij de wederopbouw van de stad op foto’s vast, evenals allerlei festiviteiten.
Uit de duizenden foto’s die De Booys maakte, heeft de samensteller er voor het boek 212 geselekteerd. Het resultaat is een fascinerend beeld van een van de meest bewogen periodes uit de Arnhemse geschiedenis. ‘Door de lens van De Booys’ telt 160 pagina’s en werd uitgegeven bij Matrijs in Utrecht. Prijs f 39,95.

‘Capture at Arnhem’
In de serie Military Memoirs/World War II verscheen in Engeland het boek ‘Capture at Arnhem, A Diary of Disaster and Survival’, door Captain H.R. Roberts. Tijdens de Slag om Arnhem was hij als luitenant plaatsvervangend commandant van het ‘Advanced Worshop Detachment’ van de ‘Ist Airborne Divisional
Workshop, Royal Electrical and Mechnical Engineers’. Harry Roberts werd op 18 september 1944 direkt na de landing op landingszone ‘Z’ ten zuiden van de spoorlijn Amhem-Ede getroffen door Duits mitrail- leurvuur. Hierdoor heeft hij van de eigenlijke slag en de inzet van de REME niets meegemaakt. In zijn boek geeft Roberts zijn persoonlijke belevenissen weer, eerst als gewonde tijdens de slag en daarna als krijgsgevangene in Duitsland. Als gewonde werd hij via Wolfheze naar Hotel Vreewijk in Oosterbeek gebracht. Na de slag ging hij via Apeldoorn naar Stalag XIB in Duitsland. Aanvankelijk had hij zijn rang geheim gehouden, maar later werd hij toch overgebracht naar een kamp voor officieren, Oflag IX A/Z bij Rotenburg.
Zijn boek is hoofdzakelijk gebaseerd op het dagboek dat hij heeft bijgehouden tot 18 april 1945, de dag dat hij bevrijd werd. Zijn verhaal geeft een goede indruk van de lotgevallen van de meer dan 6000 Britse krijgs-gevangenen na de Slag om Arnhem. Roberts beschrijft het dagelijkse leven in de hospitalen en de kampen. Eten is een belangrijk onderwerp, en hij beschrijft o.a. hoe hij kans ziet zijn rantsoen aan te vullen door kon¬takten met de burgerbevolking. Roberts sluit zijn boek af met een verslag van de 16 dagen durende gedwon¬gen mars door Duitsland, zijn bevrijding door Amerikaanse troepen en zijn terugkeer naar huis. ‘Capture at Arnhem’ laat eens een andere kant zien van de Slag om Arnhem. Tijdens de expositie ‘Bevrijders achter Prikkeldraad’ in 1998 in het Airborne Museum, bleken er veel meer ongepubliceerde verhalen van en over krijgsgevangenen te bestaan dan vermoed werd.
In 1992 overleed Roberts en zeven jaar na zijn dood heeft zijn vrouw zijn manuscript als boek kunnen uitgeven. ‘Capture at Arnhem’ is in een paperback editie uitgegeven bij de The Windrush Press, Moreton-ln-Marsh, Gloustershire (ISBN 1 900624 27 3). Het boek telt 148 pagina’s en is geïllustreerd met foto’s en een kaart. Het is verkrijgbaar in het Airborne Museum en kost f 35,-. (W. Boersma)

Videofilm
Op het moment wordt gewerkt aan een videofilm over de herdenkingen op de Ginkelse Heide en in Driel. De film volgt met name de veteranen die dit jaar sprongen. Voor deze herdenkingsfilm wordt ook gebruik gemaakt van materiaal van TROS-TV en TV-Gelderland. Het eind van de video bevat beelden van de kranslegging in Driel.
Wie belangstelling heeft voor deze professionele video moet binnen 14 dagen schrijven naar C.C. van den Bosch, Utrechtseweg 173, 6812 AC Arnhem. Bij voldoende belangstelling zal de film naar verwachting begin volgend jaar beschikbaar zijn- voor ca. 25 gulden. (C. van den Bosch)

Unieke herdenkingspenning
De organiserende comités van respectievelijk de Airborne Wandeltocht, de Pegasus Wandeltocht en de Capitulatie Bevrijd ings tocht hebben een zgn. ‘Bevrijdingswandelpaspoort’ gepresenteerd. Met dit wandelpaspoort wordt de mogelijkheid geboden om in het bezit te komen van een herinneringspenning ‘Wageningen Bevrijdingsstad 2000’. Loopt men in de periode van 4 september 1999 tot en met 12 mei 2001 elk van de bovengenoemde tochten een keer, dan kan men een stempeltje in het paspoort sparen. Heeft men de drie stempeltjes, dan komt men in aanmerking voor een herinneringspenning. (B. de Reus)

Een Brencarrier was een van de oude militaire voertuigen die door de vereniging ‘Airborne Battle Wheels’ tijdens de herdenking aan het publiek werd getoond. (foto: Berry de Reus)

Laatste deel ‘Blik Omhoog’ verschenen
Op 17 september jl. verscheen het vierde boek van de door ons lid Cor Janse geschreven serie ‘Blik Omhoog’, over de oorlogsgeschiedenis van Wolfheze en de Zuid-Veluwe. Dit Supplement deel (‘S’) bevat naast een uitgebreid register met 3100 persoons- en ruim 900 plaatsnamen allerlei aanvullingen en toelichtingen bij de eerder verschenen delen. Een van de onderwerpen die wordt behandeld, is de rol van de Nederlandse SS-ers tijdens de Slag om Arnhem. Boek ‘S’ bevat 144 pagina’s en kost f 25,-. Het is verkrijgbaar bij het Airborne Museum en bij de boekhandelaren in Ooslerbeek.

Gerrit Pijpers onderscheiden
Bestuurslid van de Stichting Airborne Museum, Gerrit Pijpers, is op 19 september jl. onderscheiden in de Orde van Oranje Nassau met de Zwaarden. Gerrit Pijpers, die als majoor dient bij de Koninklijke Luchtmacht, heeft zich sinds 1975 ingezet voor de organisatie van tal van aktiviteiten in het kader van de herdenkingen van de Slag om Arnhem. Sinds 1994 is hij als Nederlandse vertegenwoordiger van het Airborne Forces Security Fund organisator van de herdenkingsdienst op de Airborne Begraafplaats. Het bestuur van de Vereniging Vrienden feliciteert Gerrit van harte met deze welverdiende onderscheiding.

‘Point Blank, Open Sights’
Onder bovenstaande titel verscheen op 5 juni jl. een boekje dat de geschiedenis vertelt van de Ist Airlanding Anti-Tank Battery, Royal Artillery. De schrijver, John C. Howe, diende tijdens de oorlog bij dit onderdeel.
Het boekje begint met de gevechten in Frankrijk, de terugtocht via Duinkerken en de heropbouw van de eenheid in Engeland. Nadat de eenheid als Ist Airlanding Anti-Tank Battery bij de Ist Airborne Division is geplaatst, volgen de akties in Noord- Afrika en Sicilië. Het is in feite de eerste eenheid die hun kanonnen per zweefvliegtuig naar het slagveld vervoert. Na terugkeer in Engeland komt de Ist Anti- Tank Battery bij de Ist Parachute Brigade. In septem¬ber 1944 nemen ze deel aan de Slag om Arnhem, waarbij zware verliezen worden geleden. De laatste operatie waarbij ze is betrokken, is de bevrijding van Noorwegen.
Het boekje ‘Point Blank, Open Sights’ telt 118 pagina’s en is geïllustreerd met foto’s en kaartjes en voorzien van een namenlijst en een ‘Roll of Honour’. Het werd uitgegeven bij Hough Publishing, 16 Merrick House, Reigate Road, Reigate, RH2 0QH, England. In Nederland kost het f 35,- en is het te bestellen bij Eugène Wijnhoud, Bernardlaan 41-1, 6824 LE Arnhem, telefoon 0263513100. (Eugène Wijnhoud)

Philip Reinders erelid van de ‘Arnhem Veteran’s Club’
Op de Algemene Ledenvergadering van de Arnhem 1944 Veteran’s Club op 16 september jl. werd ons lid Philip Reinders uit Rheden benoemd tot erelid. Hij kreeg deze onderscheiding voor het vele historische onderzoek dat hij heeft verricht naar onderwerpen met betrekking tot de Slag om Arnhem.

Download

Vrienden van het AIRBORNE MUSEUM
Utrechtseweg 232
6862 AZ Oosterbeek
Tel. museum (026) 333 77 10
Tel. penningm. (026) 334 13 40
ISSN 1383-3413
Nieuwsbrief No. 77, februari 2000
Redactie: Drs. R.P.G.A. Voskuil, C. van Roekel, G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Van de voorzitter
Zeker bij zo’n gedenkwaardige eeuwwisseling als we achter de rug hebben, willen wij als bestuur van de Vereniging Vrienden u in de eerste plaats een heleboel geluk, voorspoed en gezondheid toewensen. Wij hopen u ook in de toekomende tijd van dienst te kunnen zijn met onze vele voorgenomen aktiviteiten, en het voorrecht te hebben u veelvuldig te ontmoeten bij excursies, lezingen en vergaderingen.
Een nieuw millennium is aangebroken, waarvan we het begin meemaken, maar waarvan het einde zich zelfs in onze stoutste fantasieën niet laat raden! Het noopt tot vernieuwing en frisse ideeën, ook bij ons. Een van de veranderingen is de organisatie van een Verenigingsdag, die in de plaats komt van de jaarlijkse vergadering. Dit jaar vindt die plaats op zaterdag 15 april. Wij stellen ons voor de Jaarvergadering te combineren met een gezamenlijke lunch, gevolgd door een interessante excursie per touringcar. U kunt voor de gehele dag intekenen, zodat onze evenementen-commissie de logistiek kan verzorgen. Natuurlijk zal het ook mogelijk blijven alleen maar de Jaarvergadering te bezoeken; het omgekeerde kan echter niet. U kunt dus niet aan de lunch en de excursie deelnemen wanneer u niet op de Jaarvergadering aanwezig bent geweest. Zie verder het losse blad bij deze Nieuwsbrief.
Onze vereniging mag zich verheugen in een gestage groei, en het is opvallend en verheugend dat de belangstelling van jongeren toeneemt.
Meer dan 1400 nieuwsbrieven (de Nederlandse of de Engelse editie) worden elk kwartaal naar leden in zowel Nederland als het buitenland verstuurd. Dit vergt veel werk van de redactie, onze onmisbare inpakploeg en ons bestuur, met name van de penningmeester en van onze vertegenwoordiger in Groot-Brittannië, de heer Ted Shaw, MC.
De evenementen-commissie heeft de handen vol om inventieve ideeën om te zetten in reële plannen en een perfecte uitvoering. Onze publikatie-commissie buigt zich over manuscripten om deze te begeleiden op de lange weg, die via auteur en drukker eventueel kan leiden naar uw boekenkast’
Kortom, onze ijver en enthousiasme genereren steeds meer leden en dus meer werkzaamheden. Het beleid
dient er dan ook op gericht te zijn hiervoor actieve en enthousiaste medewerkers aan te trekken, en met hen een zodanige structuur op te bouwen en te handhaven dat het bouwen aan een zich steeds vernieuwende vereniging een leuke uitdaging blijft. (C. van Roekel, voorzitter)

‘Over & Over’
Op vrijdag 17 december jl. vond in het Airborne Museum de presentatie plaats van een nieuw boekje over de Slag om Arnhem, getiteld ‘Over & Over’. Het werd samengesteld door een van de jongste leden van onze vereniging, de 13-jarige Peter Alexander van Teeseling uit Oosterbeek. Het eerste exemplaar werd aangeboden aan de Britse militaire attaché, luitenant- kolonel Simon Lloyd, die zijn bewondering uitdrukte voor het initiatief van de jonge Oosterbeker. Peter Alexander is al vanaf zijn negende jaar geïnteresseerd in de gevechtshandelingen van september 1944, en in de afgelopen jaren correspondeerde hij

Airborne Museum ‘Hartenstein’ te Oosterbeek, 17 december 1999. De militaire attaché van de Britse ambassade, lui- tenant-kolonel Simon Lloyd, heeft uit handen van de samensteller, Peter Alexander van Teeseling, het eerste exemplaar ontvangen van het bock ‘Over & Over’.
(foto: B. de Reus)

met verschillende veteranen, en verzamelde hij allerlei ooggetuigeverslagen. In het boekje zijn tien van deze herinneringen van oud-strijders bijeengebracht. Daarnaast is een aantal algemene hoofdstukken opgenomen, zoals ‘Oorlog en Bezetting’, ‘De Slag om Arnhem, een kort historisch overzicht’ en ‘Evacuatie en Terugkeer’. Ook is het verhaal gepubliceerd van de Oosterbeker Han Kardol, die september 1944 als
9-jarige jongen meemaakte. De titel ‘Over & Over’ verwijst naar het feit dat de veteranen sinds de Tweede Wereldoorlog ieder jaar terugkomen om de Slag om Arnhem te herdenken. Het boekje is geïllustreerd met een groot aantal minder bekende foto’s, en telt 95 bladzijden. ‘Over & Over’ werd geproduceerd door Lukas Rosing van uitgeverij Kontrast in Oosterbeek. Het is verkrijgbaar bij de lokale boekhandel en het Airborne Museum, en de prijs bedraagt f24,50. Er bestaan plannen voor een Engelse vertaling.

Herhaling Normandië-excursie?
De excursie naar Normandië, die wij in april van het vorige jaar organiseerden, was in ruime mate overtekend, waardoor een aantal leden moest worden teleurgesteld. Naar aanleiding van vragen die werden gesteld op onze jaarvergadering en tijdens de reünie op 26 november jL, werd meegedeeld dat het bestuur van de Vereniging Vrienden zal nagaan of er voldoende belangstelling is voor een herhaling van deze excursie in het voorjaar van 2000. Als de tocht doorgaat, vindt deze plaats van woensdag 10 mei tot en met zondag 14 mei. De prijs bedraagt f 850,- per persoon. Er kunnen 48 personen mee. De heer Jacques Haegens heeft zich opnieuw bereid verklaard om als reisleider op te treden.
Indien u interesse heeft om mee te gaan naar Normandië, schrijft u dan even een briefje aan de voorzitter van de vereniging, de heer C. van Roekel, p/a Airborne Museum, Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek. U ontvangt dan per omgaande een intekenformulier en nadere inlichtingen. Wacht echter niet te lang met reageren, want ui terlijk half maart moet de organisatie weten waar men aan toe is. Dit in verband met opties met betrekking tot een touringcar en het Hotel Campanile in Bayeux, waar de deelnemers vorig jaar hebben gelogeerd. Voor nadere inlichtingen kunt u telefonisch contact opnemen met C. van Roekel op nummer 026 3333261. Opgemerkt moet nog worden dat ook leden die de vorige keer meegingen en nogmaals willen deelnemen, zich kunnen opgeven. Leden die niet eerder de gelegenheid hadden mee te gaan, hebben bij overtekening echter prioriteit.

Rondvraagpunten jaarvergadering 1999
Zoals toegezegd tijdens onze jaarvergadering van 1999, hebben wij enige punten uit de rondvraag nader in het bestuur besproken c.q. uitgevoerd.
1. De staat van onderhoud van het Oosterbeekse Airborne Monument (een vraag van P. Hoek).
Er is contact geweest met de desbetreffende medewerker van de gemeente Renkum en met de gemeentelijke Monumentencommissie. Dit resulteerde in een jaarlijks onderhoudsplan. In 1999 is het gedenkteken grondig gereinigd; dit jaar zullen in ieder geval het voegwerk en de conditie van de vier uitstekende muurtjes nader worden bekeken.
2. Een oorkonde voor mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de Vereniging Vrienden (een vraag van P. Hoek).
Het bestuur is van mening dat zowel aan aftredende bestuursleden als aan degenen die zich voor de ver-eniging verdienstelijk maken, per gebeurtenis op een passende wijze dank zal worden gebracht. De vorm waarin dit gebeurt, is een van de aandachtspunten.
3. Het financiële voordeel uit het verenigingskapitaal. Na een uitgebreide en diepgaande bestudering door professionele bank- en gelddeskundigen uit onze ver-eniging, bleek dat geringe rentevoordelen en risico-dragende manoeuvres met het verenigingskapitaal niet opwegen tegen de zekerheid en praktische voordelen van onze huidige gelddeposito. Wij hebben daarom besloten om wat onze Nederlandse rekeningen betreft te handelen conform deze adviezen, en de bestaande rekeningen te handhaven. Op het moment wordt gekeken naar de situatie van onze bankrekening in Engeland, mede in verband met de komst van de Euro. (C. van Roekel)

Een fraaie antieke haard siert sinds kort de koffiekamer van het Airborne Museum.
(foto: C. van Roekel)

Fraaie haard in de koffiekamer
In Nieuwsbrief no. 74 deden wij verslag van de renovatie van de koffiekamer van het Airborne Museum. Het enige wat in deze prachtig gerestaureerde ruimte nog ontbrak, was een haard onder de fraaie schoor-steenmantel. Maar waar vind je een gave kolenhaard uit het begin van de 20e eeuw? De heer Johan Nijhuis, een 90 jaar oude smid uit Oosterbeek, die nog dagelijks in zijn smederij werkte, bleek op zijn werkplaats zolder een exemplaar te hebben staan, dat afkomstig was uit een op Huize Hartenstein lijkende Oosterbeekse villa.
Toen de heer Nijhuis vernam wat de bedoeling van ons was, aarzelde hij geen moment, en stelde de in uit-stekende staat verkerende kachel tot onze beschikking. Door een toeval was deze in de zomer van 1944 in de smederij beland, en daar, na een volledige revisie, tot het stookseizoen 1944-1945 opgeslagen. Daar heeft de haard op een wonderbaarlijke wijze de oorlog overleefd, en is vervolgens op de zolder blijven staan. Nadat de haard door onze technische ploeg weer in een onberispelijke staat was gebracht, en de heer Harry Benter een stijlvolle zwarte marmeren onderplaat had vervaardigd, werd de bijzondere aanwinst in de koffiekamer van het museum geplaatst.
Met veel voldoening heb ik de heer Nijhuis kort daarop als VIP-gast in het museum ontvangen, en hem het resultaat van onze ijver laten bewonderen.
Toen ik hem medio november jl. een foto wilde brengen van zijn schenking, bleek de smederij gesloten. De oude smid Nijhuis was op 10 november overleden. (C. van Roekel)

Uit het Archief (2)
Het begin.
Tijdens het bezoek dat Martin Middlebrook in 1992 aan Oosterbeek en Arnhem bracht ter voorbereiding op het schrijven van zijn boek ‘Arnhem, The Airborne Battle’, nam hij interviews af van een aantal Nederlandse ooggetuigen van de slag. Dankzij de bemiddeling van de toenmalige Arnhemse gemeentearchivaris P.R.A. van Iddekinge, kon hij spreken met mejuffrouw Wilhelmina Schouten, in 1944 onderdirectrice van de Huishoudschool aan de Rijnkade in Arnhem. Zij vertelde onder meer dat in de avond van 17 september 1944 door Britse militairen op de deur van de school werd gebonsd, en dat deze twee gewonden binnenbrachten. Een van hen overleed de volgende dag, en werd door haar en andere burgers ‘stiekem’ in de achtertuin begraven.
Ik was bij dat interview met mejuffrouw Schouten aanwezig, en ik kon niet laten te vragen of zij de naam van de gesneuvelde nog wist. ‘Jazeker, hij heette Maybury, en zijn moeder is na de oorlog op bezoek geweest’. Haar zoon, Corporal Arthur Maybury (30 jaar oud) was schrijver, en zij overhandigde een exemplaar van twee van zijn boeken, getiteld ‘Thrills with the Paratroops’ en ‘More Thrills with the Paratroops’, beide geschreven onder het pseudoniem ‘Pegasus’. (De exemplaren berusten nu in het Gemeentearchief in Arnhem).
Wat voorafging.
Jaren geleden, in 1985, stuurde ik Sir John Killick, voormalig Brits ambassadeur in Washington en Moskou, de foto die van hem was genomen door de fotograaf Sem Presser in de Weerdjesstraat in Arnhem op 18 september 1944. Presser was destijds ondergedoken in de stad. Killick was toen Commanding Officer van 89 Field Security Section (Intelligence Corps).
In een brief die hij per kerende post terugstuurde, schreef hij dat hij de foto nooit had gezien, en – belangrijker – dat hij op die maandag op zoek was naar zijn korporaal Maybury, die hij op zondagavond bij de pontonbrug was kwijtgeraakt. Geen wonder, die lag inmiddels zo’n vijftig meter ten zuiden van de Weerdjesstraat op sterven of was al begraven. Ik heb Sir John Killick hiervan in 1992 op de hoogte gesteld, maar nooit antwoord gekregen. Hij overleed vorig jaar.

Het slot.
Volgens de Roll of Honour werd het veldgraf van Cpl. Maybury in 1945 gevonden ‘in the garden of a bungalow on Utrechtseweg, Oosterbeek’. Waarschijnlijk wordt bedoeld de tuin van de familie Berghege, waar nu de ABN-AMRO bank staat.

Vraag/raadsel.
Waarom zouden burgers van Arnhem of Oosterbeek het stoffelijke overschot van een Britse militair, aanvankelijk in een tuin aan de Rijnkade begraven, overbrengen naar een tuin in Oosterbeek, en daar herbegraven? Het volledige dagboek van mejuffrouw Schouten is in het archief aanwezig, in fotokopie, en is op afspraak te lezen in het museum. (A. Groeneweg)

Video van de Farewell Parade
Videoproduktie MFTM uit Maastricht heeft een één uur durende videofilm uitgebracht over de Farewell Parade op 19 september 1999. Het filmverslag begint met een korte impressie van de dropping op de Ginkelse Heide op de voorafgaande dag. Het grootste deel van de band bestaat uit beelden van de tocht van de meer dan honderd militaire voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog door alle dorpen van de gemeente Renkum. Veel veteranen hadden in deze historische voertuigen plaatsgenomen. De film is niet voorzien van commentaar, maar wel van het geluid zoals dat tijdens het filmen werd opgenomen.
Belangstellenden kunnen de videoband bestellen via het telefoonnummer 043 3433778. De prijs bedraagt f 40,-, inclusief verzendkosten.
Ook de volgende films zijn nog leverbaar: ‘Arnhem 1994’ (60 minuten), ‘Herdenking Market Garden 1989 en 1994’ (90 minuten) en ‘Normandië herdenkingen 1989,1994 en 1999’ (90 minuten).

Oproep
Samen met Wybo Boersma van het Airborne Museum ben ik bezig met materiaal te verzamelen voor een publikatie over de Britse verbindingseenheden tijdens de Slag om Arnhem. Wybo zal hierin hel technische gedeelte verzorgen, en ik de verhalen. Een ieder die informatie en/of documentatie bezit over het Royal Corps of Signals in september ‘1944, en die wil meewerken aan de nieuwe publikatie, wordt vriendelijk verzocht contact op te nemen met Wybo Boersma (Airborne Museum ‘Hartenstein’) of met de Arnhem Battle Research Group, p/a Margrietstraat 40, 6991 XH Rheden. (Philip Reinders)

Restauratie Clarkair bulldozer
Onder leiding van de heer Jaap Jansen is een aantal vrijwilligers afgelopen december begonnen met de restauratie van de Clarkair bulldozer, die het museum vorig jaar met hulp van de Vereniging Vrienden heeft kunnen kopen. Nadat eerst alle beplating was verwij-derd, en de bekabeling was losgemaakt, konden de rupsbanden gedemonteerd worden. Daarna werden de motor, de versnellingsbak en de aandrijving er afgetakeld. Uiteindelijk bleef een grote berg losse onderdelen over. Deze zullen worden gestraald, en vervolgens gespoten. De juiste groene kleur was gelukkig nog terug te vinden op een aantal onderdelen. Uiteindelijk zal de bulldozer in het museum weer in elkaar worden gezet.
Via internet heeft ‘Hartenstein’ contact gekregen met een aantal verzamelaars in Amerika, die ook bezig zijn een Clarkair te restaureren. Wij hopen via hen aan ontbrekende onderdelen te kunnen komen. Vrijwilligers die willen meewerken aan de restauratie van de bulldozer, kunnen zich opgeven bij de heer Jaap Jansen in het Airborne Museum. Er wordt alleen overdag aan de Clarkair gewerkt. (W. Boersma)

Jaap Jansen bezig niet het demonteren van de motor van de Clarkair bulldozer.
(foto: W. Boersma)

Evenementen georganiseerd door het Airborne Museum
De Boekenbeurs van het Airborne Museum zal dit jaar plaatsvinden op zaterdag 27 mei a.s. van 10.00 – 16.00 uur. Er zullen dan tevensdemonstraties te zien zijn van het uit elkaar halen en in elkaar zetten van een 75mm Pack Howitser.
De jaarlijkse expositie zal als onderwerp hebben: ‘De historie van de Air Despatch voor, tijdens en na de Slag om Arnhem’. De tentoonstelling zal duren van 20 april t/m 5 november.
Op zaterdag 10 juni en zaterdag 9 september organiseert het Airborne Museum een ‘battlefield tour’ over de voormalige slagvelden bij Arnhem. De deelname staat open voor iedereen. De kosten bedragen per persoon f 55,-; leden van de Vereniging Vrienden betalen f 47,50. Wil men deelnemen, dan dient het verschuldigde bedrag te worden overgemaakt op giro 2494354 t.n.v. W. Boersma te Ede, onder vermelding van ‘Battlefield Tour juni’ of ‘Battlefield Tour september’. Leden van de Vereniging Vrienden dienen tevens hun lidmaatschapsnummer te vermelden. (W. Boersma)

Onderduiker op Mariëndaal
In september van het vorige jaar verscheen het boek ‘Jood zonder ster’, dat werd geschreven door Albert Heymans. De auteur, die werd geboren in 1922, vertelt hierin hoe hij tijdens de Duitse bezetting er steeds weer in slaagt om aan de jodenvervolging te ontsnappen. Hij draagt geen jodenster, en door zijn sterke per-soonlijkheid en inventiviteit weet hij zich in gevaarlijke situaties steeds weer een alibi te verschaffen, waardoor hij uileindelijk overleeft. Na een razzia en een korte onderduikperiode zwerft hij vanaf de zomer van 1943 maandenlang door de bossen en velden bij Arnhem. Op een zeker moment kan hij onder de valse naam Gerrit Kapel als knecht aan het werk op een boerderij aan de Amsterdamseweg, aan de rand van Mariëndaal. Daar zal hij tot het eind van de oorlog blijven.
Wanneer de Slag om Arnhem woedt, maakt hij op die plaats o.a. mee hoe grote hoeveelheden voorraden door Britse vliegtuigen achter de Duitse linies worden gedropt. Ook helpt hij met het begraven van lijken van gesneuvelde militairen. Na de slag verricht hij hand- en spandiensten voor het Rode Kruis in het geëvacueerde Arnhem. Het leven in en bij de vrijwel lege stad weet hij op een indringende wijze te beschrijven. In april 1945 wordt Arnhem bevrijd. Na er nog een tijd te zijn gebleven, gaat hij zich elders inzetten voor de emigratie van Nederlandse joden naar Israël. Begin 1950 emigreert hij zelf naar dit land. Het boek ‘Jood zonder ster’ (ISBN 90-75879-04-0) verscheen bij uitgeverij Van Gruting in Westervoort. Het is verkrijgbaar bij de boekhandel, en kost f 29,90.

Rectificatie
In het vorige nummer van de Nieuwsbrief is in het verslag over de vondst van de radioset op de Hemelse Berg een vergissing gemaakt. Niet wijlen Ed van den Dam was degene die de gegevens over de vindplaats aandroeg, maar ons, gelukkig nog steeds actieve, lid Ed van Dam. Hij zette ons, door middel van inlichtingen van Captain Lee, op het spoor van de opmerkelijke vondst. (W. Boersma)

Download

Vrienden van het AIRBORNE museum

Utrechtseweg 232
6862 AZ Oosterbeek
Tel. museum (026) 333 77 10
Tel. penningm. (026) 334 13 40
ISSN 1383-3413
Nieuwsbrief No. 78, mei 2000
Redactie: Drs. R.P.G.A. Voskuil, C. van Roekel, G.H. Maassen jr. (026)334 01 42

De heer M. Kremer van de Nederlandse Luchtmobiele Brigade en Mr. /. Elliot, de jongste Britse Air Despatcher, drukken gezamelijk de knop op de lessenaar in, waarmee de tentoonstelling ‘Green On’ is geopend. (Foto: Berry de Reus)

Expositie ‘Green On’ geopend
Op woensdag 19 april jl. vond in liet Airborne Museum ‘Hartenstein’ de opening plaats van de tentoonstelling “‘Green On’, Air Despatchers, de vergeten helden van Arnhem”. De openingshandeling werd verricht door J. Elliot, hel jongste lid van het 47e Air Despatch Squadron uit Engeland, samen met het jongste lid van de Nederlandse Luchtmobiele Brigade, M. Kremer.
Hoewel al tijdens de Eerste Wereldoorlog op eenvoudige wijze eenheden op de grond vanuit de lucht werden bevoorraad, werd dit systeem pas tijdens de Tweede Wereldoorlog op grote schaal toegepast. Zo werden al vanaf het begin van de oorlog wapens en
explosieven gedropt voor de verzetsgroepen in bezet gebied. Daarbij bleek dat het verpakken van materiaal, en het afwerpen uit vliegtuigen, werk was voor specialisten. Hiervoor werden militairen van het Royal Army Service Corps tot zgn. Air Despatchers opgeleid.
Tijdens de Slag om Arnhem, tussen 18 en 25 september ‘1944, werden 610 bevoorradingsvluchten uitgevoerd met Slidings en Dakota’s. Hierbij waren 426 Air Despatchers betrokken. Een aantal van hen maakte meerdere vluchten. Er gingen 84 toestellen verloren, waarbij voor zover bekend 78 Air Despatchers om het leven kwamen. In totaal werd 1500 ton materiaal afge-worpen, maar daarvan viel slechts 7,4 % in Britse han-den. Door slechte verbindingen met Engeland kon niet tijdig worden doorgegeven dat de afwerpterreinen in Duitse handen waren. Na de oorlog is er veel aandacht geweest voor de vlie-gers die hun leven waagden, maar de mannen die de voorraden moesten afwerpen, werden vergeten. Pas in 1994 werd in Oosterbeek een monument opgericht voor de Air Despatchers die bij Arnhem hun leven verloren. De geschiedenis van de Britse Air Despatchers, inclusief hun rol tijdens de humanitaire operaties uit het recente verleden, wordt in deze tentoonstelling door middel van een diorama, voorwerpen, foto’s en documenten tot leven gebracht De expositie ‘Green On’ duurt tot en met 5 november.

Bestuurswisseling:’ Een tijd van komen en een tijd van gaan’
Op de afgelopen Algemene Ledenvergadering, die plaatsvond op 15 april jl., hebben wij afscheid moeten nemen van drie mensen die gedurende lange tijd enorm veel voor de vereniging hebben betekend: mevrouw Mieke de Langen, de heer Wim de Ruijter en Mr. Ted Shaw.
Mieke de Langen was vanaf 1982 met geestdrift en nauwgezetheid onze secretaresse, en behalve deze taak beheerde ze ook onze voorraden. Ze wist die bovendien bij talloze gelegenheden, zoals open dagen van leger en luchtmacht, en wandeltochten, aan de

Tijdens de ledenvergadering op 15 april jl. werden onze exbestuursleden Mieke de Langen, Rinke Fennema en Wim de Ruijter tot Lid van Verdienste benoemd. Voorzitter Chris van Roekel overhandigde hen als blijk van waardering voor hun inzet een exemplaar van het Pegasusbeeldje. (Foto: mw. H. Koster)

man of vrouw te brengen. Zij heeft op onnavolgbare wijze kans gezien aanzienlijke bedragen voor onze vereniging te verdienen. Zonder dit zou het niet mogelijk zijn geweest onze contributie, die grotendeels opgaat aan de afdracht aan hel museum en aan de Nieuwsbrief, op het huidige niveau te houden. Op talloze vergaderingen heeft zij op enthousiaste wijze haar zegje gedaan, en mede door haar zakelijke inzicht en gezonde verstand heeft zij menig besluit helpen nemen. Veel autoritten vanuit Hoevelaken zijn hier de afgelopen jaren voor nodig geweest.
Wim de Ruijter is van onschatbare waarde geweest voor ons museum en de vereniging. Honderden foto- afdrukken van hoge kwaliteit sieren de wanden van Hartenstein, en zijn gepubliceerd in onze Nieuwsbrieven en Ministories. Duizenden scholenprojecten en Nieuwsbrieven heeft hij mee helpen samenstellen en verzendklaar maken. Nooit was hem iets te veel. Vanaf 1984 heeft hij deel uitgemaakt van ons bestuur, en nog steeds komt hij iedere dinsdag vanuit Duiven naar hel museum teneinde allerlei karweitjes op te knappen.
Beide bestuursleden zijn van grote waarde geweest voor de vereniging en voor hel museum, en het is met vreugde dat zij beiden tijdens onze 20e Jaarvergadering met algemene stemmen tol Lid van Verdienste werden benoemd.
Gelukkig hebben zij, ondanks het feit dat zij het kalmer aan gaan doen, ingestemd met ons voorstel dat Mieke bij vergaderingen en themadagen het winkeltje blijft doen, en dat Wim nog fotowerk blijft verzorgen. De derde persoon van wie wij afscheid nemen, is Mr. Ted Shaw, MC. Als luitenant, troop-commander bij de ls’ Anti-Tank Battery, verdiende hij bij Arnhem het Military Cross. Na de oorlog bleef hij nauw betrokken bij de herdenkingen in Oosterbeek. Negen jaar lang heeft hij op bescheiden maar secure wijze onze vereniging bij de Britse leden vertegenwoordigd, maar nu, op 82-jarige leeftijd, draagt hij zijn functie over aan Niall Cherry, een van onze jongere leden in het Verenigd Koninkrijk. Niall is de auteur van hel onlangs verschenen boek ‘Red Berets and Red Crosses’, over de medische dienst van de le Britse Airborne Divisie.
Tijdens onze Jaarvergadering hebben we tot ons genoegen ook twee nieuwe bestuursleden mogen begroeten. Gerard Gijsberts en Ben Kolster zullen respectievelijk de functies van secretaris en bestuurslid (o.a. belast met public relations) vervullen. Wij hebben alle vertrouwen in hun capaciteiten, en wensen hen een prettige tijd in het bestuur.
In 1999, tijdens de Jaarvergadering, werd besloten het predikaat ‘Lid van Verdienste’ in te stellen voor degenen die uitzonderlijk veel voor de vereniging betekenden. Onze scheidende voorzitter, de heer Jan Smits, was de eerste die deze eervolle benoeming ontving. Echter, op voorstel van het bestuur is tijdens de afgelopen Jaarvergadering ook de heer Rinke Fennema, die vele jaren onze penningmeester was, alsnog benoemd tot Lid van Verdienste. (C. van Roekel)

Op 15 april 2000 werden tijdens de Ledenvergadering tot nieuwe bestuursleden benoemd: Ben Kolster en Gerard Gijsberts.
(Foto’s: mw. H. Kolster en (via) G. Gijsberts)

Nieuwe Britse vertegenwoordiger
De nieuwe vertegenwoordiger van de Vrienden in het Verenigd Koninkrijk is Mr. Niall M.G. Cherry, 3 Church Road, Warton, Lancs, PR4 1BD, UK. Telefoon thuis: 01772632764, en op zijn werk: 0177284593. E-mail adres: Niall.Cherry@bae.co.uk. Onze Britse leden wordt verzocht alle correspondentie, bestellingen van artikelen, en betalingen aan hem te richten.


Onze nieuwe vertegenwoordiger in hel Verenigd Koninkrijk is Niall Cherry, onder meer bekend van zijn vorig janr verschenen boek Red Bereis and Red Crosses, over de medische dienst van Ist British Airborne Division. (Foto: R. Voskuil, september 1999)

‘Silent Invader’
Een opmerkelijk boek met de titel ‘Silent Invader’ kwam ik onlangs tegen bij een bezoek aan het Museum of Army Flying in Middle Wallop. Het werd geschreven door kapitein J.A. Morrison, die tijdens de Slag om Arnhem commandant was van No. 5 Flight, The Glider Pilot Regiment. Hij kwam als vrijwilliger bij dit regiment nadat hij eerst had gediend bij de Honourable Artillery Company en bij The Royal Fusiliers Regiment. Op een vlotte manier beschrijft hij in nog geen dertig pagina’s zijn voorgeschiedenis en de training op Horsa zweefvliegtuigen. Op 6 juni 1944 landt hij met een eenheid van de Ox & Bucks (The Oxfordshire and Buckinghamshire Light Infantry) in Normandië. Omdat zweefvliegtuigpiloten niet geacht worden lang aan de gevechten deel te nemen, is Morrison op 11 juni al weer terug in Engeland. Vervolgens landt hij op 18 september met een eenheid van een Anti-Tank Battery op landingszone ‘Z’ bij Wolfheze.
De volgende dag verliest hij met nog enkele andere piloten het contact met de rest van de divisie. Nadat hij enkele dagen door burgers verborgen is gehouden, raakt hij toch in Duitse krijgsgevangenschap. Via Stalag 12A en verhoren door de Gestapo, komt hij uiteindelijk terecht in Stalag Luft 1. Meer dan de helft van het boek gaat over het leven in dit kamp, vol officieren van verschillende naties. Bij het naderen van de Russische legers bevrijden de gevangenen zichzelf, en bezetten ze zelfs het nabijgelegen vliegveld, om vervolgens nog enkele andere kampen te bevrijden. Al met al een bijzonder boek dat eens een andere kant laat zien van de Slag om Arnhem, en vooral wat daarna gebeurd is. Zoals bij de expositie ‘Bevrijders achter Prikkeldraad’ in ‘1998 werd gezegd: 6500 krijgsgevangenen betekent 6500 verschillende verhalen. Dit verhaal is zeker de moeite waard om te lezen.
‘Silent Invader, A glider pilot’s story of the invasion of Europe in World War II’ door Alexander Morrison, is uitgegeven bij Airlift Publishing Lid, 101 Longden Road, Shrewsbury SY3 9EB England, ISBN 1 84037 058 0. Het boek is geïllustreerd met foto’s, en telt 160 pagina’s. De prijs in Engelse Ponden is 19,95. (W. Boersma)

Nabestelling nieuwsbrieven
Veel leden verzoeken ons om de toezending van oudere exemplaren van de Nieuwsbrief en Ministory. Tol nog toe hanteerden wij een vaste prijs van ƒ 50,- per complete set. Inmiddels zijn we bij nummer 78 respectievelijk 66, en dat betekent dat het, mede door de stijgende kosten voor het drukken, tijd wordt om de prijs te herzien. Van nu af aan zal ƒ 1,50 per Nieuwsbrief met Ministory worden berekend. U kunt op de girokaart de gewenste nummers aangeven, en zelf het verschuldigde bedrag berekenen en invullen. Voor de portokosten dient u ƒ 5,- extra te betalen. Indien geen Nederlands exemplaar van een bepaald nummer meer aanwezig is, nemen wij de vrijheid u een Engelse editie toe te zenden. (C. van Roekel)

Abonnement op ‘The Eagle’
Al vele jaren geeft de Glider Pilot Regimental Association een tijdschrift uit, getiteld ‘The Eagle’. Tot nog toe werd deze periodiek alleen toegestuurd aan oud-zweefvliegtuigpiloten, en aan mensen die een speciale band hebben met dit regiment.
Sinds 1 januari van dit jaar is het abonnement op ‘The Eagle’ echter opengesteld voor iedereen die belang-stelling heeft voor dit onderwerp. Wie in Nederland een abonnement wil, betaalt 18 Engelse Ponden. Hiervoor krijgt u drie maal per jaar een prachtig tijdschrift met artikelen over het gebruik van gliders tijdens en kort na de Tweede Wereldoorlog. Veel aandacht wordt in ieder nummer besteed aan de landingen in Normandië, bij Arnhem en bij Hamminkeln. Ook de geschiedenis van de training van de piloten komt uitgebreid aan bod.
Het tijdschrift, dat gedrukt wordt op glanspapier, is zeer goed verzorgd en fraai geïllustreerd met foto’s, kaarten en tekeningen.
Indien u belangstelling hebt voor een abonnement op ‘The Eagle’, stuurt u dan een cheque ter waarde van 18 Pond (s.v.p. in Britse valuta!) naar Mr. David Brook, Birds Hill, Gt. Bealings, Woodbridge, Suffolk IP13 6.NR, England. Telefoon 01394 382285.

In memoriam korporaal Tom Italiaander
Op 28 maart 2000 overleed Tom Italiaander in zijn woonplaats Bilthoven. Tom wordt geboren in Rotterdam op 29 april 1914. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werkt hij voor de BPM in Zuid- Amerika. Na het beëindigen van zijn contract meldt hij zich op 29 oktober 1941 in Canada als vrijwilliger bij het Nederlandse leger. Via de Prinses Irene Brigade komt hij vervolgens bij No. 2 (Dulch) Troop No. 10 (Inter Allied) Commando. Na de training in achtereenvolgens Schotland, Port Madog in Wales, en bij Eastborne in Zuid-Engeland, vertrekt hij met No. 2 Troop naar India. In augustus 1944 is hij weer terug in Engeland. Met twaalf andere Nederlandse commando’s wordt hij ingedeeld bij de le Britse Airborne Divisie.
Op 17 september landt hij met het le Airborne Reconnaissance Squadron bij Wolfheze. Een dag later fotografeert Sergeant Dennis Smith op de Duitsekampweg de ontmoeting van de commando’s Italiaander en Van der Meer met twee inwoonsters van Wolfheze. Deze foto is vele malen gebruikt in publikalies over de Slag om Arnhem. (Noot redactie: recentelijk nog, met een uitleg, in Blik Omhoog II van Cor Janse, blz. 798). Tijdens de slag doet Italiaander vooral dienst als koerier tussen de verschillende Britse eenheden. Dagelijks moet hij onder meer radiofrequenties doorgeven. Bij de evacuatie van hel restant van de divisie weet ook Italiaander over de Rijn te komen. In november 1944 neemt hij deel aan de landingen op Walcheren. In 1945 verlaat hij als sergeant de militaire dienst. Voor zijn inzet tijdens de beide aklïes in Nederland wordt hij onderscheiden met de Bronzen Leeuw. Tom Italiaander bezocht verschillende malen hel Airborne Museum. Vorig jaar was hij met zijn echtgenote de gast van het museum bij de boottocht van onze vereniging. De besturen van de Stichting Airborne Museum en van de Vereniging Vrienden wensen zijn echtgenote, kinderen en kleindochter veel sterkte toe na het overlijden van hun echtgenoot, vader en grootvader. (W. Boersma)

Werkgroep ‘ Westgruppe’
Omdat in verhouding tot de geallieerde kant nog zeer weinig bekend is over de geschiedenis van de Duitse legeronderdelen die onder Generaal Von Tettau aan de Slag om Arnhem deelnamen, hebben Geert Maassen, Hans Timmerman en Peter Vrolijk besloten om gezamenlijk onderzoek te doen naar de zgn. ‘Divisie Von Tettau’, ook wel ‘Westgruppe’ genoemd. Het doel is om de uitkomsten van het onderzoek t.z.t te publiceren in boekvorm. De Divisie Von Tettau omvatte alle Duitse eenheden die de Britse en de Poolse posities vanuit het westen aanvielen, terwijl de restanten van de 9e SS Pantserdivisie, samen met een groot aantal onder haar bevel gestelde eenheden, hetzelfde deden vanuit het oosten en het noorden. Een ieder die informatie kan en wil aandragen over dit onderwerp, zoals verhalen, documenten, oogge- tuigeverslagen, kranteberichten, tijdschriftartikelen, foto’s of boeken, wordt vriendelijk verzocht om tijdens kantooruren contact op te nemen met Geert Maassen, telefoon 026 3348303. Schrijven mag ook: Gemeentearchief Renkum, t.a.v. de heer G.H. Maassen, Postbus 9100, 6860 HA Oosterbeek. (Peter Vrolijk)

Commentaar op ‘ Uit het archief (2)’
In de vorige Nieuwsbrief schreef de archivaris van het Airborne Museum, drs. A. Groeneweg, een stukje over onder andere Corporal Arthur Maybury (89th Parachute Security Section, Intelligence Corps), die op 17 september 1944 sneuvelde. Het verdient wellicht aanbeveling dat daarbij enige kanttekeningen worden geplaatst. Groeneweg meldt onder meer dat volgens de Roll of Honour het veldgraf van Maybury in 1945 werd gevonden “‘in the garden of a bungalow on Utrechtseweg, Oosterbeek.’ Waarschijnlijk wordt bedoeld de tuin van de familie Berghege, waar nu de ABN-AMRO bank staat”. En verder memoreert hij een interview met mejuffrouw Wilhelmina Schouten, in 1944 onderdirectrice van de Huishoudschool aan de Rijnkade te Arnhem. Zij verklaarde dat Maybury in de achtertuin van de school werd begraven. Archivaris Groeneweg vraagt zich vervolgens af: ‘Waarom zouden burgers van Arnhem of Oosterbeek het stoffelijk overschot van een Britse militair, aanvankelijk in een tuin aan de Rijnkade begraven, overbrengen naar een tuin in Oosterbeek, en daar herbegraven?’ De heer Groeneweg zit op het verkeerde spoor. In de eerste plaats staat in de nieuwste editie van de Roll of Honour over Maybury het volgende: “The original FB was in the garden of the Huishoudschool, Rijnkade Arnhem, map 40-23-6. His body was removed later by the Germans and taken to an undisclosed location. The CWGC registers read ‘in garden of bungalow along Utrechtseweg'”. CWGC staat overigens voor Commonwealth War Graves Commission (de Britse Oorlogsgravenstichting).
Die gegevens zijn afkomstig uit de volgende bronnen. In de Arnhemse Koerier van 8 mei 1996 staat over Maybury: ‘De Duitse SS-ers eisen het lichaam van de gesneuvelde Engelsman op, dat in de tuin bij het schooltje ligt begraven’. En ook de Arnhemse Courant meldt (19 september 1998): ‘De Duitsers kwamen later het lichaam opeisen’. Mejuffrouw Schouten vertelt zelf (in het tijdschrift ‘De Tweede Wereldoorlog – Met eigen ogen’, 1996) dat op maandag 18 september hard op de achterdeur van de school werd gebeukt, en dat daar een Duitser stond die vervolgens vroeg of er een dode Engelsman was. Wilhelmina ontkende, maar haar verhaal maakt duidelijk dat de vijand blijkbaar op de hoogte was van het sneuvelen van Maybury. Via de CWGC kwam een kopie van het desbetreffende Graves Registration Report Form en het Graves Concentration Report Form ter beschikking. Daaruit blijkt dat Maybury op 10 september 1945 uitzijn veldgraf werd opgegraven, en een plek kreeg op het oor- logskerkhof in Oosterbeek. Als locatie van het veldgraf staat vermeld: ‘In garden of bungalow’, met als bijbehorende kaartcoördinaten 693783. Op de genoemde formulieren staan met dezelfde veldgrafloca- tie en kaartcoördinaten ook Gunner W.N. Howard, Lieu tenant C.E.P. Sankey, Private A.H.A. Boland en Private W.H. Reeve genoteerd.
We hebben dan een probleem. Want de kaartcoördinaten verwijzen naar een huis langs de Utrechtseweg in Oosterbeek, ter hoogte van landgoed Hartens tein. En van Private Reeve weten we dat hij bij de brug in Arnhem vocht (zie ook de foto in de Roll op blz. 65). Van Sankey’s veldgraf is eveneens een foto bekend (in de Roll op blz. 17), en die locatie is te vinden in de voortuin van het door Groeneweg genoemde huis van Berghege. Kunt u het nog volgen?
In ieder geval, op grond van het bovenstaande kwam ik, als medewerker aan de nieuwe Roll, tot de conclusie dal Maybury oorspronkelijk in de achtertuin van de Huishoudschool ter aarde werd besteld, en dat de Duitsers hem daar hebben opgegraven en naar elders vervoerd. Onbekend is waarheen, omdat mijns inziens de formulieren van de CWGC in dit geval fouten bevatten en niet betrouwbaar zijn.
Overigens, in Groenewegs artikel staat dat Maybury behoorde tot de 89,h Field Security Section. De Roll of Honour rept van de 89lh Parachute Security Section (blz. 53) en de 89 Parachute Field Security Section (blz. 3). De Who was Who tenslotte vermeldt (ook) de 89 th Parachute Field Security Section.
* Welke naam is de juiste? (Geert Maassen)

Rectificatie
De heer Groeneweg deelde ons mede dat in tegenstelling tot wat in zijn artikel ‘Uit het Archief (2)’ over Corporal Maybury stond, Sir John Killick gelukkig niet is overleden. Uit Engeland kwam het bericht dat hij nog in leven is, zij het in een slechte gezondheid.

Een Duitse foto
Enkele jaren geleden begon een van onze leden een speurtocht naar gegevens over de Duitse oorlogsfoto- graaf Oberscharführer Peter Josef Adendorf. Het zoekwerk leidde onder andere naar het Friheds- museet in Kopenhagen. Een van de foto’s die het Deense museum naar Nederland stuurde, wordt hierbij afgedrukt. Het originele bijschrift luidt:
Der deutsche Widerstand im Westen verstarkt. Die entschlossene Gegenwehr der deutschen im Westen eingesetzten Truppen, hal die von den Anglo- Amerikanern unternommene Offensive, die zur schnellen Eroberung Deutschlands führen sollte, zum Stehen gebracht. Selbst nach eigenen Aussagen des Feindes sind seine Verluste über Erwarten hoch. Die Enttausschung von Arnheim. Grenadiere des Heeres marschieren als Verstarkung nach vorn, wah- rend gefangene B riten die Strassen von den Trümmern voraufgegangener Kampfe saubern.
SS-PK-Adendorf – 3482 Orbis 1 E.M. Aannemende dat de foto inderdaad in de regio Arnhem/Oosterbeek is gemaakt, zouden we graag willen weten waar dat dan wel precies is geweest. Wie herkent iets of iemand? En wat betekent 3482 Orbis 1 E.M.?
Uw reacties worden met belangstelling tegemoet gezien door de redactie, via Geert Maassen (p/a Gemeentearchief Renkum, Postbus 9100, 6860 HA Oosterbeek, tel. 026 3348303).

In memoriam drs. P.R.A. van Iddekinge
Ons bereikte het bericht dat op 29 april jl. geheel onverwachts op 66-jarige leeftijd is overleden drs. P.R.A. van Iddekinge. Piet van Iddekinge was sinds 1959 werkzaam bij het Gemeentearchief in Arnhem. Dertig jaar later werd hij gemeentearchivaris, en hij bleef dat tot aan zijn pensionering in mei 1999. Piet was een groot kenner van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, en van de Slag om Arnhem in het bijzonder. Hij schreef verschillende publikaties over dit onderwerp, waaronder de bekende boeken ‘Arnhem, September 1944’ (1969) en ‘Arnhem 44/45, evacuatie, verwoesting, plundering, bevrijding, terugkeer’ (1981). Vorig jaar verscheen ter gelegenheid van zijn afscheid hel boekje ‘Arnhem Sextet, opstellen voor drs. P.R.A. van Iddekinge’. Achterin staan niet minder dan 52 titels van publikaties die hij schreef.
De archivaris was zeer geïnteresseerd in het Airborne Museum en in de Vereniging Vrienden. Meerdere malen hebben wij een beroep op hem gedaan, en nooit tevergeefs. De laatste keer was dat in augustus vorig jaar. Toen schreef hij het hoofdstuk ‘Duitse oorlogsfotografen in september 1944’ in Ministory No. 63 ‘PK-Berichter im Raum Arnheim’ (bijlage van Nieuwsbrief No. 75). Het is moeilijk te geloven dat Piet van Iddekinge er niet meer is. We zullen hem missen, en wij wensen zijn familie de kracht toe om dit verlies te verwerken. (Robert Voskuil)

Kriegsberichter Adendorf hanteerde in september 1944 in de regio Arnhem zijn camera. Op de voorgrond Duitse soldaten op weg naar hetfront achter hen en links Britse krijgsgevangenen, dte materieel (waaronder een bevoorradingscontainer) aan het opruimen/verzamelen zijn(?). Wie weet waar exact deze foto is gemaakt? (Polo: Frihedsmuseet, Kopenhagen)

De Tafelberg (slot?)
Al sinds begin 1998 hebben wij ons beziggehouden met de ontwikkelingen die zouden kunnen leiden tot de totale sloop van Huize ‘de Tafelberg’, en de bebouwing van het terrein met riante appartementen. Het bestuur heeft gemeend zich sterk te moeten maken voor het behoud van een historisch deel van het oorspronkelijke gebouw, met name waar het nog steeds herinnert aan de Slag om Arnhem, toen het als noodhospitaal in gebruik was. Net als de Stichting Airborne Museum, de Stichting voor Heemkunde en de Vereniging Vijf Dorpen in ’t Groen hebben wij het gemeentebestuur in januari van het genoemde jaar schriftelijk verzocht over te gaan tot plaatsing op de gemeentelijke Monumentenlijst. Naar aanleiding van de desbetreffende verzoeken adviseerde de gemeentelijke Monumentencommissie drie maanden later aan het college van B&W om het voorfront en de hall tot monument te verklaren.
Na een zeer lange tijd, waarin over en weer veel werd gesproken en geschreven over dit, ook vanwege de film ‘Theirs is the Glory'(1946), internationaal befaamde pand, besloot het gemeentebestuur op 16 februari jl. het advies over te nemen. Sinds die dag is het voorste deel van het gebouw (de gevel, de hall, de trap en de lambrisering) beschermd. Dit is dan inclusief de raampartijen in de voorgevel, die weer in de staat van 1944 zullen worden teruggebracht.
De terrazzo vloer, waaraan vanwege de zich daarin bevindende bloedvlekken een hoge emotionele waarde toegekend moet worden, is enige tijd aanleiding geweest tot een meningsverschil tussen de projectontwikkelaar en de Vrienden. Ook hiervoor was van gemeentelijke zijde begrip, maar de bouwkundige staat bleek, na consultatie van landelijke deskundigen, niet naar genoegen van de huidige eigenaar te herstellen van scheuren en andere beschadigingen. Ten aanzien van het behoud van deze historische waarde werd een middenweg gekozen. Een aanzienlijk deel van de vloer, 2 x 1,5 m., met de typische kenmerken waarom het gaat, zal in het muurdeel naast de trap worden opgenomen.
Door de feiten genoodzaakt, hebben wij hiermee genoegen moeten nemen. Tegelijkertijd hebben wij aangeboden met voorstellen te komen ter verduidelijking van de historische betekenis van De Tafelberg, als de ruimte wordt ingericht.
Al met al vinden wij, terugziende op de vele tijd en moeite die het gekost heeft, dat door ons een aanvaardbaar resultaat is bereikt. (C. van Roekel)

Keevil website
Het dorp Keevil in Wiltshire, Engeland, heeft sinds kort haar eigen website. Vanaf de basis Keevil vertrokken in september 1944 grote aantallen gliders voor Operatie Market, en ook werden vanaf dit vliegveld veel bevoorradingsmissies naar Arnhem gevlogen. Bij operatie Overlord in juni 1944 speelde de basis eveneens een belangrijke rol.
Hoewel de website hoofdzakelijk gaat over het fraaie dorp, bevat deze ook een gedetailleerd hoofdstuk over het vliegveld, vanaf de bouw tot nu toe. Het adres van de website is: http: / www.rward.clara.net/ index.htm. (Peter Clark)

‘Witte Raven’ gezocht
In onze exploitatierekening over het jaar 1999 trof u de post ‘diverse inkomsten’ aan. Zoals u heeft kunnen zien, betreft deze een niet onaanzienlijk deel van onze verenigingsinkomsten. Eigenlijk is dat het bedrag bij de gratie waarvan wij een gezonde bedrijfsvoering kunnen realiseren. Een groot deel hiervan wordt verdiend in de verkoopstands die wij bij verschillende manifestaties bemannen. Enkele voorbeelden zijn: de Airborne- en de Pegasus Wandeltocht, de Dag van het Verzet, en de diverse Open dagen bij de krijgsmacht- onderdelen. Wij verkopen dan in het ‘winkeltje’ onze artikelen en die van het museum, en geven voorlichting over de beide instellingen.
Tot nu toe runde Mieke de Langen, tot voor kort onze secretaresse, samen met een vriendin en hulp van vrienden en het museum, met veel elan deze activitei-ten. Haar gezondheidstoestand staat het helaas echter niet meer toe dat zij dit blijft doen.
Wij zoeken daarom vrijwilligers die ons winkeltje willen en kunnen bemensen. Het gaat hoofdzakelijk om verkoopactiviteiten en het nauwkeurig bijhouden van de financiën. Het is dus verantwoordelijk en, eerlijk gezegd, enigszins vermoeiend werk, en vereist mannen en vrouwen op wie we aankunnen. Maar, het is ook leuk, en geeft veel voldoening.
Dit jaar willen we present zijn op de Dag van het Verzet (in de Oranjekazerne te Schaarsbergen, op 31 augustus), de Airborne Wandeltocht (2 september in Oosterbeek), de Open Dag van de Koninklijke Luchtmacht (te Volkel, ook op 2 september), en de Pegasus Wandeltocht in Lanteren (op 28 oktober).
Vriendelijk maar dringend verzoeken wij u eens te overwegen zich beschikbaar te stellen voor deelname aan deze activiteiten, waarbij enthousiasme meer telt dan ervaring. Mocht u ervoor voelen onze en uw ver-eniging bij een of meer van de genoemde gelegenheden te helpen, aarzel dan niet, en neem contact op met C. van Roekel (026 3333261 of via het e-mail adres chris.van.roekel@12move.nl).
U zult zien dat uw medewerking aan dit project u veel voldoening zal schenken! (C. van Roekel)

Op 15 oktober, op de 16e verjaardag van mijn zusje, dronken we s avonds een feestelijk kopje surrogaat- thee bij kaarslicht. Mijn Vader zat voor zijn bureau. Plotseling een enorme klap. Een granaat uit de Betuwe sloeg in. De scherven vlogen om mijn Vaders hoofd, in zijn bureau, op de grond, maar hij was ongedeerd. Wat waren we geschrokken. Vanaf dat moment gingen we aan de noordkant van het huis wonen.

Het gezin Heijbroek, 25 juni 1943 (de 26′ trouwdag van de ouders), in de tuin van ‘Valkenburg’, Van links naar rechts: Vader, Daan, Netje, Hans, Moeder en Noor.
(Collectie mw. J.T. Carp-Heijbroek)

Ons kruispunt bleek zeer strategisch gelegen. Er was veel Duits legerverkeer, en er werd geregeld uit de Betuwe op geschoten. Ook op de Westerbouwing en de Duno, waar veel Duitsers gelegen waren, werd, vooral ’s nachts, veel geschoten. We zagen dan de lichtkogels in het zuiden. Het plan was dat de Jannen op 20 oktober zouden proberen bij Driel de Rijn over te zwemmen. Mijn broer zou hen naar de uiterwaarden brengen. Hij ging eerst op verkenning uit. Hij trok door de Hemelse Berg, waar hij in de catacomben de familie terugvond. De heer Beelaerts gewond, en verzorgd door zijn zoon en dochter. Zij konden veel vertellen over de toestand van de bossen. Mijn broer ging terug via de Oorsprong, waar door de verwoesting in de bossen, de beek nauwelijks te vinden was.
Op 20 oktober kregen de Jannen hun laatste diner met drie sigaretten. Ze kregen scheermesjes om zich te scheren Ze schreven een brief voor ons, en tekenden hun namen op twee bankbiljetten. Om 00.30 uur vertrokken ze. Het was een donkere regenachtige nacht.

Hier zal ik mijn broer uit zijn herinneringen aan het woord laten.
Daans verslag.
“De volgende morgen lig ik met Langejan op het dak om het terrein te verkennen en de route uit te stippelen. Hij gaat ermee akkoord om rechtstreeks naar het zuiden, door het beekdal van de Oorsprong, de beek te volgen, en bij de Benedendorpsweg op eigen krachten door de beek naar de Rijn te trekken.
Ze maken zwembroekjes van parachutezijde; hun unifor-men nemen ze mee in gascapes.
We zullen op zo’n 10 meter van elkaar lopen; Langejan, die een goede zwemmer is, heeft de leiding. Ze besluiten zich in de Rijn aan elkaar te binden. Ik bezweer hen niet tegen de stroom in te zwemmen, maar rustig naar de overkant te komen.
Die nacht was het heel slecht en guur weer. We wachten tot half één ’s nachts, en dan vertrekken we.
We zijn nog niet buiten de achterdeur of hel gaat al mis. Als ik 10 meter het erf op ben, hoor ik lawaai en onderdrukt gevloek. Ik draai me om en zie een lichtgevend kompas. Ik hoor gesis aan de andere kant en zie een lichtgevend horloge, beide hadden beplakt moeten zijn. De Jannen zijn tegen een kar gebotst, en totaal hun oriëntatie kwijt. Het idee van 10 meter tussenafstand blijkt onmogelijk. Ik pak de hand van Langejan, en zo sluipen we mei zijn vieren door de tuin. We spreken fluisterend af bij onraad in elkaars hand te knijpen. Als we door de tuin zijn, klimmen we over ons kapotte hek, en gaan naar beneden het beekdal in. Het regent en het stormt, en je ziet telkens flitsen van ont-ploffende granaten, als bliksem en donder. Telkens is ons pad even verlicht. Er is een paadje dal langs het beekje loopt. Dat probeer ik te volgen. Daar ligt een dikke beuk over het pad. We moeten er omheen, en dan komen we in de beek zelf terecht. We soppen verder stroomafwaarts. Dan stoot ik tegen een voetbruggetje, waardoor ik weer op het voetpaadje kom.
We sluipen verder, en opeens knijp ik. We stoppen. Ik zie een donkere vorm, die daar doodstil zit; gehurkt, als het ware op de grond met een geweer tussen zijn knieën. We staan doodstil, en onze gebukte houding begint pijnlijk te worden. Er moet dus wat gebeuren, ik strek mijn hand uit…. En raak een stalen container aan, die door zijn parachute in de bomen overeind wordt gehouden. We gaan verder. Het beekdal verbreedt zich, en er zijn een paar grote vijvers waar we omheen moeten. We raken weer de weg kwijt, raadplegen ons kompas, en ploeteren verder, tot ik een punt herken waar het paadje uit het bos komt, en tussen een akker en een hek met veel hoog onkruid, langzaam glooiend uitkomt op de Benedendorpsweg.
Langejan heeft besloten om door de duiker onder de weg door te waden, en dan de beek te volgen, die uitkomt bij de Rijn. Ik hoop er het beste van. We geven elkaar de hand, ‘Good luck’, en ik ga, nu alleen, weer terug door het donkere bos. Weer een angstige tocht. Steeds was ik de weg kwijt, viel in eenmansgaten met onontplofte munitie. Tenslotte kwam ik weer in onze tuin. Ik klopte op onze luiken. ‘Ik ben hel ‘. Mijn zusjes doen open en mijn Moeder staat snikkend in de gang. Over de tocht van een half uur had ik vier uur gedaan”.
De volgende dag drong het tot ons door dat we ons geen zorgen over de Jannen hoefden te maken. Er kwam rust in ons leven. We begonnen aan onze eigen toestand te denken. We begonnen rekening te houden met de mogelijkheid van evacuatie. Oosterbeek was ‘Sperrgebiet’ geworden; de mensen moesten weg. Omdat wij aan de grens woonden, hadden wij niets officieels gehoord.
In Oosterbeek bleven mensen die in hun huis konden blijven wonen, zitten. Zo ontstonden er buurten. Een daarvan was bakker Riksen op de Mariaweg. Bij hem konden we meel brengen (tarwe, gemalen in een oude koffiemolen), en broden laten bakken. Hij leerde ons hoe we zelf brood moesten bakken, maar dat lukte niet goed omdat ons oventje in de kachelpijp niet warm genoeg was.
De schilder Anton Markus en zijn vrouw kwamen een nachtje bij ons slapen, en werden de volgende dag door hun dochter Aline opgehaald. De familie Beelaerts kwam langs ons huis, de gewonde op een kruiwagen. De familie Frowein bracht een hondje bij ons, dat ze niet mee konden nemen. Een klein poesje kwam aanlopen, en we hadden weer een geit. Alles van waarde verstopten we. We begroeven het overgebleven porselein in een eenmansgat in de tuin. Mijn zusje ging samen met mijn Moeder naar het huis van de heer Van Leeuwen op de Van Lennepweg. Zij begroeven daar een groot gedeelte van de oude glasverzameling, die later is teruggevonden
Even beleefden we een spannend moment. Op ons kruispunt stond een kapotte Renault tank (wij dachten een Tiger tank). Mijn Vader schreef daar later over: “30 nieter vanaf mijn huis stond een tank, die door de Engelsen was kapotgeschoten. Er lag een oranje parachute overheen. Later vertelde de Engelse majoor MacNeil ons dal hij met een piat deze tank had vernield, zittende achter de dikke plataan in onze tuin. De tank had nog juist een treffer op de boom kunnen afimren, en daarbij was de majoor gewond, en twee van zijn mannen waren daarbij gesneuveld. Later zijn deze in mijn tuin begraven, en later overgebracht naar het Airborne cemetery. Op deze tank zijn later nog oefeningen gehouden met een zgn. Panzerschreck”.
Mijn dagboekje beschrijft dit als volgt:
Op een gegeven moment kwamen we aanlopen uit Oosterbeek toen we een groep Duitse militairen onder leiding van een sergeant zagen. Zij stonden bij onze voordeur, en oefenden met gerestaureerde Panzerfauste op de tank. De kapotte zetten ze in onze vestibule. We moesten allen naar de kelder, wat we natuurlijk niet deden, en stilletjes keken.
Op zekere morgen bleken vlak voor onze voordeur 13 Duitsers begraven te zijn. Mijn broer begroef de gesneuvelde luitenant Kiaer, een grote vriend van Langejan, en zette een houten kruis op het graf. Op vrijdag 27 oktober brachten we meel naar bakker Riksen, en haalden we ’s avonds 13 broden op. Het roggebrood was pas maandag klaar. Dat hebben we nooit gekregen. Zaterdagmiddag kwam de Feldgendarmerie. We moesten om vier uur weg zijn uit ons dierbare huis. Het huis dat volgens de Duitsers een fort was, en dat ons met zijn dikke muren zo beschermd had.
Met een mandenwagentje, een Engels karretje, en een grote driewielkar vertrokken we naar Ede. Met geit, poes, hondje en een hart vol teleurstelling de lange hongerwinter tegemoet.
Het is nu 55 jaar geleden.
Nu ik het opschrijf, is het net of het gisteren gebeurd is. Het was een lijd van grote diepten en grote hoogten – een tijd van onvermoede mogelijkheden in de mens – ook een tijd van afschuw en verdriet – een tijd van moed en angst – van vriendschap en saamhorigheid – een tijd van leven en van dood. Maar ook een tijd waar we doorheen moesten, om ten-slotte onze vrijheid terug te krijgen. Een vrijheid waarvoor ik iedere dag van deze 55 jaar dankbaar ben.

N B. De oude Oosterbekers zullen “De Valkenburg” herkend hebben.
Men vraagt zich misschien af waarom de Engelsen in onze kelder zijn blijven zitten. Wij weten het ook niet, en hebben het hun niet gevraagd. De twee rodekruis- soldaten hebben twee keer gewonden weggebracht, en zijn weer teruggekomen. De officier ontmoetten wij tijdens de conferentie met meerdere officieren in onze kelder. Hij was de enige die achterbleef, misschien had hij een speciale opdracht. Uiteindelijk was hij zijn regiment kwijl. Volgens mij heeft hij wel gevochten; zijn stengun was uit elkaar gesprongen, en die was hij aan hel repareren. Later hoorde ik dat hij bij ons koetshuis gevochten had.
Zij werden alle drie overvallen door de stroom burgers, en de plotselinge overval van de Duitsers. Zij konden de hele kelder niet in gevaar brengen door te voorschijn te komen.
Hel zijn vragen die we ons zelf niet meer stellen. We werden door de situatie overvallen, en het belangrijkste was zoveel mogelijk levens te redden. Het is ons uiteindelijk niet gelukt. Na de oorlog hoorden we dal Langejan en Middeljan vermist waren, waarschijnlijk verdronken. Kleinejan is bewusteloos teruggeworpen op de oever, en krijgsgevangen gemaakt. Hij heeft de oorlog overleefd. Pas veel later heeft hij er met mijn Ouders over gesproken.
De drie Engelsen in onze kelder waren: Luitenant John Howard (Langejan; lOth Battalion The Parachute Regiment) en twee mannen van het Royal Army Medical Corps, de soldaten R. Pitcher (Kleinejan) en James O. McLean (Middeljan).
NOTEN van de redactie
1) Het betrof soldaat August M. Bakhuis Roozeboom, een Nederlandse commando die op 19 september 1944 sneuvelde.
2) Generaal Miles C. Dempsey was commandant van het Britse Tweede Leger.
3) Hij bleek Arie van Veelen te zijn, de inmiddels overleden broer van de heer H. van Veelen die Ministory No. 64 schreef.
4) Paulus Johannes Ooms woonde op het adres Bilderberg 1 (de beheerderswoning van het Sportpark; thans Sportlaan 1). Hij stierf op 9 oktober 1944, en werd 53 jaar oud.

Download