Archief van de maand: oktober, 2020

NIEUWSBRIEF No. 51, augustus 1993
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassenjr. (085-337515)

Generaal-majoor John Frost overleden
Na een langdurige ziekte is op 21 mei jongstleden generaal-majoor John Dutton Frost overleden. Een ernstige hartkwaal én kanker vellen zelfs de sterksten. Hij werd bijna 81 jaar. Velen wisten van zijn conditie, maar toch was het een schok het nieuws te vernemen. Hij was de laatst overgebleven bataljonscommandant van de Slag om Arnhem, nadat enige maanden eerder brigadier Tommy Haddon van het toenmalige Border Regiment gestorven was.
Frost werd in 1912 in India geboren. Na zijn opleiding aan de militaire academie in Sandhurst werd hij benoemd bij de Cameronians. Op zijn verzoek werd hij ingedeeld bij de Special Air Service, waarna hij het 2e parachutistenbataljon onder bevel kreeg. Daarvoor had hij als compagniescommandant de vermetele raid op Bruneval aan de noordkust van Frankrijk uitgevoerd. Daarbij werden de belangrijkste onderdelen van een Duitse radarinstallatie ter bestudering over zee meegenomen. Zijn grootste roem oogstte hij met zijn bataljon in
1944 als verdediger van het noordeinde van de brug in Arnhem, van zondagavond 17 september tot de vroege donderdag daarop, twee maal zo lang als zijn opdracht luidde. Hij werd gewond en bracht de rest van de oorlog in krijgsgevangenschap door. Daarna was hij onder andere commandant van de 52e

Generaal-majoor John Frost tijdens de herdenking in 1989. (foto: B. de Reus)

Lowland divisie en bevelhebber van de Britse troepen in Malta en Libië. Na zijn pensionering in 1967 werd hij boer. Frost was, evenals andere veteranen die bij het maken van de film ‘Een brug te ver’ adviseerden, niet gelukkig met het resultaat omdat diverse scènes sterk afweken van de historische feiten. Op 16 september 1978 werd de verkeersbrug over de Rijn in Arnhem naar hem genoemd.
Hij fungeerde vele malen als ‘leader of: the pilgrimage’ in september, waarbij hij een bezoek aan het museum nooit oversloeg. Vaak kwam hij om elf uur ’s ochtends rechtstreeks van Schiphol met de klacht: ‘They didn’t give me any breakfast on board. Could I have a large whisky?’.
Een aimabele en dappere man is niet meer. Wij wensén zijn vrouw en kinderen sterkte en zullen hem missen.- (A.G.)

Van de redactie
Deze Nieuwsbrief verschijnt kort voor de 49ste herdenking van de Slag om Arnhem. Het programma hiervan is inmid- dels in verschillende lokale en regionale kranten bekendgemaakt. Omdat veel leden niet in de regio Arnhem wonen, sluiten we bij deze editie traditiegetrouw het officiële programma bij, zodat ieder lid van de Vereniging op de hoogte is en eventueel kan deelnemen aan de herdenking.

Nieuwe ‘leden voor het leven’
Als ‘lid voor het leven’ hebben zich de volgende mensen aangemeld: mevrouw C.P. van de Ende-Voorwinden uit Oosterbeek, mevrouw R.C. Peeters uit Middelburg, de heer en mevrouw Heerma van Vos uit Leeuwarden, de heer M.O. van de Mark uit Amsterdam, de heer W. Möller uit Oosterbeek en de heer H. Caperts uit Heelsum.

De Nieuwsbrief verschijnt vier keer per jaar

Wandel-excursie trok veel belangstelling
Begunstigd door uitstekend weer vond op zaterdag 3 juli de jaarlijkse excursie van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum plaats. Dit keer was het onderwerp ‘operatie BERLIN’. De ca. 90 deelnemers werden ’s ochtends ontvangen in het Airborne Museum, waar de heer Van Roekel een korte inleiding hield. Vervolgens vertrokken de groepjes excursiegangers met korte tussenpozen voor een wandeling door de bossen van de ‘Hemelse Berg’ en de uiterwaarden naar de Rijn. Onderweg werd uitleg gegeven door de heren Groeneweg en Van Roekel. Bij de Rijn vertelde de speciale gast, de heer M.J. Knottenbelt, over zijn ervaringen tijdens de nachtelijke terugtocht over de rivier. De heer Knottenbelt had in het begin van de oorlog in Engeland een opleiding tot commando gehad. In september 1944 was hij Ie luitenant en commandant van de Dutch Liaison Mission, die tot taak had inlichtingen te verzamelen en de inzet van de bij Arnhem aanwezige verzetsgroepen te coördineren. Na het bezoek aan de plaats waar de overtocht heeft plaatsgevonden, werd de lunch gebruikt in de Concertzaal, waarna in de Oude Kerk een uiteenzetting door de heer Duinhoven volgde. Vervolgens gingen de groepen via de Beneden-Weverstraat, waar de heer Voskuil vertelde over de straatgevechten in dat gebied, naar De Dam. Daar gaf de heer Maassen aan de hand van Duitse foto’s uitleg. Via de Hazenakker en de Pietersberg liepen de groepen daarna terug naar Hartenstein.

De heer M.J. Knottenbelt (links) geeft tijdens de excursie uitleg bij het punt waar hij in de nacht van 25 op 26 september 1944 over de Rijn terugtrok. Wiebo Boersma luistert aandachtig toe. (foto: A.J. van Hees)

Goed Nieuws!
Onze in het voorjaar begonnen actie om de inrichting van het nieuwe diorama in de kelder van het Airborne Museum door de Vrienden te laten financieren, loopt uitstekend.
Door de Nederlandse Vrienden is tot nu toe ruim 360 vierkante decimeter achterwand aangekocht (= 360 x ƒ 25,-), terwijl vanuit Groot-Brittannië ca. 1600 Engelse ponden zijn bijgedragen. Dit geld gevoegd bij enkele bijzondere giften en het aandeel dat ten laste van de Verenigingskas komt, maakt dat momenteel ruim ƒ 51.000,- namens de Vrienden beschikbaar is voor de renovatie van het Airborne Museum. Hartelijk dank! En u weet: de girorekening bij de Postbank is nog steeds 4403641 t.n.v. Vereniging Vrienden van het Airborne Museum te Oosterbeek o.v.v. het aantal vierkante decimeters achterwand.
(R. Fennema, penningmeester; 085-333406)

Loterij ‘Facelift’
Dankzij de enthousiaste medewerking van zeer veel leden belooft onze loterij een groot succes te worden. Van de 10.000 loten was al meer dan de helft verkocht voordat de eerste periodieke trekking op 30 juli j.1. plaatsvond. Deze trekking werd belangeloos verricht door Mr. W.L. Docter van het gelijknamige notariskantoor in Oosterbeek. Hiervoor onze hartelijke dank!
Hartverwarmend waren de inzet en het enthousiasme waarmee verschillende leden de lotenverkoop ter hand namen. Zo verkochten drie leden samen meer dan 400 loten en nam een meisje de verkoop van loten in geheel Doorwerth voor haar rekening. Veel leden bestelden nog een of meer boekjes extra en tot in Zeeland, Limburg en Friesland bleek het mogelijk loten aan de man of vrouw te brengen.
Afgezien van de financiële voordelen voor de renovatie van het museum, is dit van niet te onderschatten waarde voor de reclame voor ons museum en voor onze Vereniging van Vrienden.
Hoewel de loterij nog lang niet ten einde is, geeft dit door vele leden bereikte resultaat de werkgroep het vertrouwen dat zij met de organisatie van de ‘Facelift’-loterij goed werk verricht.
Een bijzonder woord van waardering voor de Oosterbeekse bedrijven die hun sympathie voor het museum en onze verloting uitdrukten in het beschikbaar stellen van vele, vaak waardevolle prijzen. Niet alleen de van oudsher in Oosterbeek bestaande bedrijven, maar ook vele later gevestigde winkels beseffen het belang van het Airborne Museum voor onze plaatselijke en regionale gemeenschap, en zij brengen dit op hartverwarmende wijze tot uitdrukking.
Hoewel slechts weinig loten werden teruggezonden, heeft de werkgroep alle begrip voor de vaak principiële of met gezondheid verband houdende redenen die leidden tot terugzending, en natuurlijk kreeg zij ook te maken met reacties die minder bemoedigend waren. Deze zijn echter gemakkelijk op de vingers van eén hand te tellen!
Zoals u uit het bovenstaande kunt begrijpen gaat het goed met onze loterij. Ruim 5000 loten zijn reeds door de leden verkocht. Dit betekent dat nog ongeveer 5000 ioten hetz1, bij leden zijn of nog bij de werkgroep liggen. Dat hindert met, want een ieder speelt mee in de maand van inzending en bovendien in de eindtrekking op 15 december, leder lot geeft dus twee prijs-kansen: 1 op 50 en voor de gehele loterij 1 op 25. Dat betekent dat wij maar liefst 400 prijzen ter beschikking hebben. De waarde van de prijzen varieert, maar er zijn uitschieters bij, zoals een prachtige wandklok met een waarde van ƒ 800,-, een dure vouwfiets, etc..

2

De prijzen voor de verschillende trekkingen worden onder toezicht van Mr. Docter verdeeld en iedere winnaar krijgt persoonlijk bericht. Bovendien worden de trekkingslijsten in het plaatselijke nieuwsblad ‘Hoog en Laag en op een bijlage van onze Nieuwsbrief gepubliceerd.
De attenties voor de leden die twee of meer boekjes loten aan de man brachten, worden bij de afwikkeling van de loterij toegezonden.
Mocht u nog loten in uw bezit hebben en ondanks uw pogingen geen kans zien ze te verkopen, stuur ze dan terug. Behalve door de leden worden de loten namelijk ook door ons verkocht bij allerlei festiviteiten zoals zomermarkten en -feesten, open dagen van krijgs- machtonderdelen, de Nijmeegse Vierdaagse, de Airborne Wandeltocht en de Pegasus Wandeltocht. Het zou zonde zijn als ergens loten blijven liggen want u zult begrijpen dat dit initiatief pas geslaagd is als we het volle rendement uit die 10.000 loten halen, en in december het daarmee overeenkomende bedrag, na aftrek van de onkosten, aan het museum ter beschikking kunnen stellen.
Liever dan teruggezonden loten ziet de werkgroep dat u extra boekjes aanvraagt. U kunt hiervoor kontakt opnemen metC. van Roekel, telefoon 085-333261. De gevraagde loten worden u dan zo spoedig mogelijk toegestuurd.
Het resultaat van de eerste trekking staat op de bij deze Nieuwsbrief gevoegde lijst (Werkgroep ‘Facelift’-loterij)

Herdenkings-envelop in het teken van de PEGASUS operaties
De herdenkings-envelop staat dit jaar in het teken van de operaties PEGASUS I en II uit 1944 en de daaruit voortgekomen PEGASUS Wandeltocht. Deze mars wordt dit jaar voor de tiende keer gelopen op zaterdag 23 oktober. De herdenkings-envelop, waarop een kaartje van de route wordt afgebeeld, verschijnt op 17 september in een oplage van 500 genummerde exemplaren. Deze zullen worden voorzien van de dubbele Oranjezegel, die dit jaar op 5 mei werd uitgegeven. De zegels krijgen een poststempel met de datum 17 september 1993. De envelop wordt verkocht in het Air- borne Museum en kost ƒ 5,-.

Gesigneerde herdenkings- enveloppen 1992 verkrijgbaar
De vorig jaar door het Airborne Museum uitgegeven herdenkings-envelop stond in het teken van No. 2 (Dutch) Troop, No. 10 (Interallied) Commando.
Tijdens zijn bezoek aan het Airborne Museum op 3 juli j.1 heeft de heer Knottenbelt, die in september 1944 als le luitenant en commandant van de Dutch Liaison Mission fungeerde, 100 resterende exemplaren van deze envelop gesigneerd. Deze exemplaren zijn voor vijf gulden per stuk verkrijgbaar in het Airborne Museum.

Reprodukties van David Shepherds schilderijen verkrijgbaar
Het Airborne Museum heeft toestemming gekregen van de Britse kunstenaar David Shepherd om eenmalig reprodukties van zijn schilderijen ‘Arnhem Bridge 5pm The Second Day’ en ‘Oosterbeek Cross Roads – 22 September 1944’ uit te geven. Deze zijn verkrijgbaar in het museum en kosten ƒ 12,50 per stuk.

Een groepje excursiegangers poseert achter het Airborne Museum, (foto: A.J. van Hees)

Bijzondere aanwinst
Enige tijd geleden werd in de uiterwaarden bij de Oude Kerk in Oosterbeek-Laag een afsluiter van een 75mm Pack houwitser gevonden. Dit ‘breech block’, zoals de officiële Engelse benaming luidt, is afkomstig van een van de kanonnen van het Ist Airlanding Light Regiment Royal Artillery, dat in september 1944 zijn posities in de omgeving van de Oude Kerk had. Aan het eind van de Slag om Arnhem werden de kanonnen door hun bemanningen onklaar gemaakt door o.a de ‘breech blocks’ en de richtkijkers te verwijderen. De afsluiter is overgedragen aan het Airborne Museum en zal in de toekomst te zien zijn in het nieuwe diorama dat in de kelder wordt gebouwd.

‘Spion in de tuin’
In 1992 verscheen het door Bob de Graaff geschreven boek ‘Spion in de tuin – King Kong voor en na zijn dood’. Deze publicatie volgde zes jaar nadat de Nederlandse overheid de onder haar berustende documenten over de dubbelspion Christiaan Lindemans, beter bekend als King Kong, had vrijgegeven. Die openbaarmaking had destijds onder andere het boek ‘King Kong; leven, dood en opstanding van een verrader’ (auteur Frans Dekkers) tot gevolg. Bob de Graaff heeft met name gebruik gemaakt van archivalia die sinds die tijd (na 1986) boven water zijn gekomen. Hij heeft een lofwaardige poging gedaan nog openstaande vragen te beantwoorden. Hoe vaak

3

In het kader van de renovatie van het Airborne Museum hangen Eef Vellinga en Wiebo Boersma nieuwe foto ’s op in een van de benedenzalen, (foto: B. de Reus)

heeft Lindemans Prins Bernhard ontmoet? Wat heeft de prins aan hem verteld? Heeft King Kong de operatie Market Garden verraden? Het boek gaat vooral in op een aspect dat tot nu toe nauwelijks aandacht heeft gekregen: de periode tussen de Slag om Arnhem en de ontmaskering en arrestatie van King Kong, meer dan een maand later. Uit ‘Spion in de tuin’ blijkt dat Lindemans juist in die tijd een vaste bezoeker was van het hoofdkwartier van Prins Bernhard, en dat deze aanvankelijk niet twijfelde aan de betrouwbaarheid van King Kong.
Het boek is zeer aan te bevelen. De pocket-uitgave (van de SDU Uitgeverij; ISBN 90-12-08005-3) telt 224 pagina’s en is voor ƒ 39,90 verkrijgbaar bij de reguliere boekhandel.

Boek ‘Arnhem after Arnhem’ gepresenteerd
Op 19 mei j.1. werd in het Airborne Museum ‘Harten- stein’ het boek ‘Arnhem after Arnhem – The Arnhem and Oosterbeek Civilians Fight for Survival’ gepresenteerd. De samensteller, de Britse Airborne veteraan Robert Stopforth, overhandigde het eerste exemplaar aan de burgemeester van Renkum, drs. J.W.A.M. Verlinden.
In deze publicatie zijn verhalen opgenomen van burgers uit de gemeenten Arnhem en Renkum, die hun ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog op papier hebben gezet. De weergegeven gebeurtenissen vonden met name tijdens en na de Slag om Arnhem plaats, maar ook de periode vöör 17 september 1944 komt aan bod.
De vijf (Engelstalige) hoofdstukken bevatten in totaal 67 verhalen, waarvan een aantal reeds eerder (in het Nederlands) werd gepubliceerd. Deze uitgave van Stop Press Books Grimsby telt 403 pagina’s, is geïllustreerd met tekeningen van de heer Dave Hutson en kost ƒ 35,-. Belangstellenden kunnen contact opnemen met de heer Gerrit Willink, van Toulon van der Koog- weg 86,6862 FG Oosterbeek, tel. 085-332638.

Onderscheiding voor Airborne- veteraan
In september a.s. wordt ons Britse lid Mr. Eric W. Mills ‘Member of the Order of the British Empire’ (MBE). Eric Mills krijgt de onderscheiding voor zijn verdiensten tijdens de Tweede Wereldoorlog en voor zijn diensten aan de Britse gemeenschap in zijn woonplaats Stavanger, Noorwegen. Tijdens de oorlog diende Eric als gunner/driver bij het Ist Airlanding Light Regiment Royal Artillery en hij nam deel aan operaties in Noord-Afrika, Italië, Arnhem en Stavanger. Tijdens de Slag om Arnhem vocht hij met zijn eenheid in het Benedendorp in Oosterbeek. In 1984 keerde hij voor het eerst terug om deel te nemen aan de herdenkingen.
(E. van Dam)

Uit de ideeënbus
Tegenover de koffiekamer in het Airborne Museum hangt de ‘ideeënbus’, waarin bezoekers hun opmerkingen en suggesties over het museum kwijt kunnen. Van nu af aan zullen we in iedere Nieuwsbrief enkele van deze ‘pennevruchten’ opnemen.
1. Geen suggesties, maar een dankjewel omdat alles in dit museum er zo keurig uitziet! Jammer genoeg bestaan musea als deze, zonder al die oorlogen was dat niet nodig. Maar dit museum vervult zijn functie optimaal en niet in het minst omdat het zo goed verzorgd is.
2. Bij de instrumenten uit een zweefvliegtuig staat ‘hoogtemeter, blijven staan op 1020 feet’. Deze 1020 is echter geen hoogte in feet, maar druk in millibar; een soort barometer dus, zoals ze ook nu nog in zweefvliegtuigen als onderdeel van de hoogtemeter terug te vinden zijn.
3. Excellent presentation but one very small error. Noticed wedding ring is shown on right hand of 101 Airborne Div. paratrooper. We always wear our wedding ring on the left hand.
4

 

Vrienden van het Airborne museum
Utrechtseweg 232
6862 AZ Oosterbeek
Tel. museum 085-337710 Tel. Penningm. 085-333406
NIEUWSBRIEF No. 53, februari 1994
14e Algemene Ledenvergadering

Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (085-337515)

Algemeen Verslag 1993
Wij nodigen u uit tot het bijwonen van de 14e Algemene Ledenvergadering, tevens Jaarvergadering, van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek. De bijeenkomst wordt gehouden in ZALENCENTRUM LEBRET (Lebretweg 51 te Oosterbeek, telefoon 085-333168) op zaterdag 9 april a.s., aanvang 14.00 uur.
De agenda ziet er als volgt uit:
1. Opening
2. Notulen Algemene Ledenvergadering van 3 april 1993
3. Algemeen Verslag 1993
4. Financieel Verslag 1993
5. Verslag Kascommissie
6. Begroting 1994
7. Bestuursverkiezing
8. Benoeming reservelid Kascommissie
9. Rondvraag
10. Sluiting
Toelichting bij punt 7 vande agenda.
Aan de beurt van aftreden zijn mevrouw J.M. de Langen en de heer W.T. de Ruyter. Beiden stellen zich herkiesbaar. Volgens artikel 8 van de statuten kunnen leden een tegenkandidaat stellen. Een voordracht hiertoe dient uiterlijk 10 dagen voor de vergadering schriftelijk bij de secreta¬resse (Utrechtseweg 232,6862 AZ Oosterbeek) te wor¬den ingediend, ondertekend door minstens 10 leden en vergezeld van een bereidverklaring van de kandidaat, die lid moet zijn van de vereniging en meerderjarig.
De financiële stukken zullen u separaat worden toe-gezonden. Een half uur voor de aanvang van de vergadering zal het verslag van de Kascommissie ter inzage liggen. Na afloop van de vergadering zal een film worden vertoond.
(Het bestuur)

Kunstschilder Huub Milder legt de laatste hand aan de achterwand van het nieuwe diorama.
(foto: B. de Reus)
Het aantal leden steeg mede dankzij de nieuwe wervingsfolder van 1014 naar 1127. Dit ondanks het feit dat 9 leden hun lidmaatschap opzegden, 18 Nederlandse en 13 Britse leden werden afgevoerd wegens nalatigheid in betaling, en 14 leden overleden. In totaal kreeg de vereniging er 167 leden bij, waarvan 10 voor het leven. Door overlijden ontvielen ons mevrouw J.M. van Kooten-van Brummelen en de heren
A. van Maanen, G.J.J.M. van Vaessen, F.P.K. de Jong, P.H. Jolink, J.W.H. Klein, H. Braam, H. Bruggeman, G. Shepherd, J.P. Barnett, F. Young, J.E. Nicolson, W. Wright en E. Coleman.
Vier Nieuwsbrieven en Ministeries verschenen, en vanaf nr. 50 waren deze in een nieuw jasje gestoken.
De excursie van 3 juli en de themamiddag van 12 december werden druk bezocht.
Het scholenproject liep ook in 1993 goed.
Dankzij de verzekeringsmaatschappij ‘Het Zilveren Kruis’ konden weer tien zwaar gehandicapte veteranen worden uitgenodigd voor de septemberherdenking.
De vereniging was met een propaganda/verkoop- stand aanwezig bij de Airborne Wandeltocht, de Pegasus Wandeltocht, de viering 80 jaar Koninklijke Luchtmacht op de vliegbasis Eindhoven (twee dagen), de reünie van verzetsmensen te Nunspeet, de veteranen-reünie te Oosterbeek, en de Luchtvaart- beurs in de Jaarbeurs te Utrecht (twee dagen). De totale opbrengst voor het Airborne Museum en voor de vereniging was respectievelijk ƒ 3887,15 en ƒ 3654,-.
Twee nieuwe boeken werden door de vereniging uit-gegeven. In april verscheen ‘Een Regimental Aidpost’ door wijlen mevrouw Kate ter Horst-Arriëns, in zowel de Nederlandse als de Engelse taal, en op 12 december zag de vernieuwde versie van de ‘Roll of Honour’ van J.A. Hey het licht.
Door de vereniging werd een Panasonic Video Presenter aan het Airborne Museum geschonken. Deze wordt nu ook gebruikt op de verkoopstands om videobanden over de Slag om Arnhem te vertonen. De toegezegde aanschaf van een nieuwe vitrine werd i.v.m. de renovatie van het museum verschoven naar 1994. De loterij en de verkoop van vierkante decime¬ters achterwand van het nieuwe diorama, beide ten behoeve van de renovatie, zijn een succes geworden. (J.M. de Langen)

Oproep van de penningmeester
Leden die hun contributie voor het jaar 1994 nog niet hebben betaald, wordt verzocht dit zo spoedig moge¬lijk te doen. Een individueel lidmaatschap bedraagt ƒ 20,- en een gezinslidmaatschap ƒ 30,- per jaar. Het gironummer van de vereniging is 4403641.

Loterij facelift
Op 15 december j.1. verrichtte notaris Docter uit Oosterbeek de laatste trekking van onze loterij. Zoals u weet, speelden alle ingeleverde en betaalde loten hierin mee, hetgeen betekende dat 153 prijzen een eigenaar kregen. Deze zijn inmiddels verstuurd of thuisbezorgd, hetgeen een niet te onderschatten klus was voor de leden van de werkgroep. Hierna werd de loterij afgesloten met het toekennen van de bonus¬geschenken aan degenen die verschillende tientallen loten hadden verkocht. Ruim zestig leden hadden kans gezien zo’n huzarenstukje te verrichten.
De toppers waren de dames Rieken (220) en Feith (137) en de heer Purmer met maar liefst 433 loten. Zonder de andere verkopers tekort te willen doen, want we weten wat een tijdrovende bezigheid het was, willen we deze ‘verkoopkampioenen’ extra bedanken.
Er werden precies 7607 loten verkocht en de bruto opbrengst was dus ƒ 38.035,-. Onze totale onkosten (prijzen, drukwerk, porto) bedragen ongeveer ƒ 5000,- zodat we binnenkort ruim ƒ 33.000,- kunnen overdra-gen aan het bestuur van de Stichting Airborne Museum. Dit mooie resultaat werd bereikt door de gezamenlijke inspanning van bijna alle leden. Bovendien bracht de loterij de naam van ons museum en van de vriendenkring door het hele land, hetgeen weer resulteerde in een aanzienlijke ledentoename. De hoofdprijs, een schitterende wandklok met een winkelwaarde van ruim ƒ 800,-, viel ten deel aan mevrouw Van Tongeren uit Oosterbeek.
Ons rest nu nog de afwikkeling en de verantwoording van onze financiële ‘handel en wandel’ aan de gemeente Renkum, maar we durven nu al wel te zeg¬gen: ‘Het was bereveel werk, maar het was de moeite waard en we hebben het met plezier gedaan’. Overigens hoeft niemand ons de komende 25 jaar te vragen voor de organisatie van een loterij!
(C.v.Roekel)

Roll of Honour gepresenteerd
Op de thema-middag van 12 december j.1. werd de nieuwe editie van de ‘Roll of Honour’ aan de leden van onze vereniging gepresenteerd. Sinds de eerste druk in 1986 waren zoveel nieuwe feiten aan het licht gekomen dat het de hoogste tijd werd om alle muta¬ties in de bestaande tekst op te nemen. Dankzij het vele werk van Jan Hey, Chris van Roekel en Truus Oosterhaar is dit werk tot een goed einde gebracht. In een van de volgende Ministories zal uitgebreid wor¬den ingegaan op een aantal nieuwe gegevens die in deze ‘Roll of Honour’ zijn verwerkt.
Het boek telt 230 pagina’s, die onder andere relevante gegevens bevatten van alle ten gevolge van de Slag om Arnhem om het leven gekomen Geallieerde mili¬tairen. Het is verkrijgbaar in het Airborne Museum (ƒ 20,-) of door storting van ƒ 27,50 (incl. verpakkings¬e-en portokosten) op giro 4403641 t.n.v. Vereniging Vrienden van het Airborne Museum o.v.v. ‘Roll of Honour’.

In de studio van Bal Bedrijfsvideo werken Berry de Reus en Joop Bal aan de audio-visnele presentatie voor het vernieuwde Airborne Museum.(foto: Jenneke Bal)

ƒ 53.000,- van Airborne Runners
Begin 1993 nam de heer Harm Altena uit Heelsum het initiatief om met een sponsorloop geld bijeen te bren¬gen voor de renovatie van het Airborne Museum. Er werd gekozen voor de marathonloop in New York. Dertig sporters uit Oosterbeek en omgeving besloten hieraan mee te doen.
Na negen maanden van intensieve training vertrok de groep naar Amerika om daar op 14 november j.1. de marathon te lopen. Alle dertig slaagden erin de 42 kilometer en 195 meter met succes uit te lopen. Daarmee brachten zij in totaal 53.000 gulden bijeen, die door verschillende sponsors was toegezegd.
Op vrijdag 17 december 1993 werd het bedrag via een cheque op feestelijke wijze overgedragen aan de Stichting Airborne Museum. De voorzitter van de stichting, de heer J.W.A.M. Vertinden, dankte de Airborne Runners voor deze fantastische aktie, waar¬bij zij op een originele en sportieve manier een reus¬achtig bedrag voor de verbouw en vernieuwing van het Airborne Museum hadden bijeengebracht.

Museum-weekend en boekenbeurs
Op 16 en 17 april a.s. wordt het jaarlijkse museum-weekend gehouden. In het Airborne Museum zal op die twee dagen aandacht worden besteed aan de res¬tauratie van museale voorwerpen, die in de afgelopen tijd als aanwinst konden worden begroet.
Op zaterdag 7 mei is in het museum de boekenbeurs, waar vele oude en nieuwe boeken over de Tweede Wereldoorlog en in het bijzonder over de Slag om Arnhem te koop zullen zijn.

Vijftig jaar geleden
In dit herdenkingsjaar worden in het Airborne Museum iedere week Britse, Duitse en Nederlandse kranten van dezelfde week in 1944 tentoongesteld.

Schuttersputten worden beschermd
Op verschillende plaatsen in de bossen in de gemeenten Renkum en Arnhem bevinden zich nog schuttersputten uit de Slag om Arnhem. In de afgelopen vijftig jaar zijn de meeste weliswaar volgeslibt met bladeren en zand, maar ze zijn vaak toch nog goed zichtbaar in het terrein.
De putten zijn van historisch belang omdat ze behoren tot de weinige tastbare overblijfselen uit september 1944. Hun ligging geeft inzicht in de strategie en het verloop van de strijd.
De nog aanwezige mangaten bestaan echter uit natuurlijk materiaal en zijn zeer kwetsbaar. Om ze voor totale verdwijning te behoeden, heeft de Vereniging Vrienden zich in het najaar van 1993 schriftelijk tot de beide gemeentebesturen gewend en hen gevraagd de overgebleven putten te beschermen. Het gaat hierbij om locaties op de Hemelse Berg en de Bilderberg in Oosterbeek, en op de Johannahoeve (Arnhem).
Het gemeentebestuur van Renkum heeft inmiddels positief gereageerd. De betrokken putten zullen worden aangegeven op de zgn. ‘boslegger’, zodat medewerkers die belast zijn met het beheer en het onderhoud van de bossen weten waar ze liggen. Op die manier kunnen ze niet per ongeluk worden dichtgegooid. Het is beslist niet de bedoeling ze te gaan uitgraven en ze tot een toeristische trekpleister te maken. Van Arnhem is helaas nog niets vernomen.

Een opmerkelijke vondst
Getipt door een kennis kwam het Airborne Museum onlangs in contact met een aannemer die werkzaamheden verrichtte aan een huis in Arnhem. Op de begane grond waren onder de vloer een aantal Duitse papieren gevonden. De heer Boersma onderzocht de kruipruimte en daar bleek naast duizenden glasscherven, puin en rommel ook een deel van de administratie van een SS-tandartsenpost te liggen.
De vondst bestond voornamelijk uit tandenkaarten (gebitskaarten) en röntgenfoto’s met betrekking tot Duitse militairen.
Op de kaarten staat bij de naam helaas slechts zelden de eenheid vermeld, maar bij nadere bestudering blijkt dat het voornamelijk gaat om soldaten van het SS Ausbildungs- und Ersatz Bataillon 12, dat in de Coehoorn-kazerne in Arnhem was gelegerd. Ook zijn er enkele papieren van het SS Ausbildungs- und Ersatz Bataillon 16, waarvan eenheden in Oosterbeek lagen in september 1944.
Uit de aanwezigheid van een Engelse krant van april 1945 zou kunnen worden afgeleid dat het materiaal na de oorlog bij het opruimen van het huis onder de vloer is terechtgekomen.
Van de vondsten was het meest interessant een kaart met de röntgenfoto op naam van SS Sturmbannführer Sepp Krafft, de commandant van het bovengenoemde 16e bataljon, dat op zondag 17 september 1944 het 3rd Parachute Battalion en het Reconnaissance Squadron verhinderde direct door te stoten naar de verkeersbrug in Arnhem. Of hij daarbij kiespijn had, is echter niet na te gaan. Zijn kaart en de andere papieren zijn opgenomen in het archief van het museum. Een kleine selectie daaruit is tijdelijk tentoongesteld in een vitrine in de eerste zaal.

Luitenant Jongen van de Gravendienst legt de stoffelijke resten bloot van een Britse soldaat.
(foto: B. de Reus)

Boekennieuws
Kort geleden verscheen het boek ‘History of the Polish Parachute Badge – Polish Airborne Forces in World War 11’ door Lorys. Het boek bevat een historische inleiding en een lange lijst met 6200 namen van Poolse en Geallieerde militairen die gedurende de Tweede Wereldoorlog de Poolse para badge verdienden.
Deze publicatie kan worden besteld door het zenden van een Eurocheque ter waarde van 10 Engelse Ponden naar The Polish Institute and Sikorski Museum, 20 Princes Gate, London SW7 1PT, England.

De Stichting
Airborne Herdenkingen
In juli 1992 werd de Stichting Airborne Herdenkingen officieel een feit. Deze stichting werd opgericht met als doel het vaststellen en coördineren van het officië¬le programma van de jaarlijkse herdenkingen van de Slag om Arnhem. Daarnaast moeten de juridische en financiële aspecten van de verschillende herdenkings-activiteiten worden gebundeld en gestroomlijnd.
De stichting is als volgt samengesteld. In het algeme¬ne bestuur zitten vertegenwoordigers van verschil¬lende organisaties die zich met de herdenkingen en de activiteiten eromheen bezig houden. Ook de voorzit¬ter van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum maakt daarvan deel uit. De betrokken gemeenten hebben een adviseur aangewezen om de vergaderingen van het algemene bestuur bij te wonen.
Het dagelijkse bestuur wordt gevormd door een voor-zitter, een vice-voorzitter, een secretaris en een pen-ningmeester. De commissaris der Koningin en de bur-gemeesters van Arnhem, Ede, Heteren en Renkum hebben zitting in de Stuurgroep, die zich voorname¬lijk bezig houdt met de hoofd lijnen en de officiële aspecten van het programma.
Voor de herdenkingen van dit jaar is het Coördine¬rend Comité 1994 opgericht. Dit bestaat uit het dagelijkse bestuur van de Stichting Airborne Herdenkingen, de gemeentelijke adviseurs en een vertegenwoordiger van de Provinciale Militaire Commandant en van de (regionale) Politie.
Met het oog op de 50ste herdenking van de Slag om Arnhem is voor secretariële en organisatorische ondersteuning een beroepskracht aangetrokken. Het secretariaat is gevestigd in het gemeentehuis van Renkum: mw. M. van Tilburg, Postbus 9100, 6860 HA Oosterbeek, tel. 085-348220.
Onze leden, met name degenen die Arnhem-veteraan zijn, worden er wellicht ten overvloede op gewezen dat voor bepaalde activiteiten, waaronder de Memorial Service op de begraafplaats, toegangskaarten vereist zijn. Via het bovengenoemde secretariaat is hierover desgewenst meer informatie te verkrijgen. (Margriet van der Velden, Bureau Voorlichting Gemeente Renkum).

Reactie op Ministory No. 40
Aan het eind van zijn lezenswaardige Ministory No.40 over de (ruiming van) mijnenvelden in en om Oosterbeek, zou – zo vrees ik – de auteur het slachtoffer kunnen zijn van een toen nog al eens heersend misverstand. Hij schrijft dat na 5 mei 1945 de ruiming van de mijnenvelden onder toezicht van de Royal Engineers geschiedde door krijgsgevangen Duitse poiniers, en vermeldt dat deze “nadat een veld door hun commandant ‘schoon’ was verklaard in linie over het terrein werden gestuurd”. Daargelaten dat deze controle-methode inderdaad niet ongebruikelijk was, dient in het oog te worden gehouden dat deze vorm alleen effectief was ten opzichte van anti-personeel- mijnen…
Mijn bezwaar richt zich tegen de benaming krijgsgevangenen. Immers, de toen geldende Conventie van Geneve van 1929 bepaalt in artikel 32 nadrukkelijk dat het verboden is krijgsgevangenen te benutten voor gevaarlijke werkzaamheden. De zaak ligt dan ook anders: krachtens punt 3 van ‘The Instrument of Surrender’ van 4 mei 1945, waarbij ook de Duitse troe¬pen in Nederland capituleerden, was het Duitse opperbevel verplicht alle verdere geallieerde bevelen “on any subject”, “without argument or comment” uit te voeren.
Voor ons land kreeg een en ander een nadere uitwerking in de bepalingen van de Wageningse capitulatie: het Duitse opperbevel kreeg de plicht opgelegd een Duitse pionierbrigade aan te wijzen voor de ruiming van de (Duitse) mijnenvelden in Nederland, die deze taak onder Duitse leiding en geallieerd toezicht had te vervullen. Daartoe werd aangewezen de Pionier Brigade Draeger in de “Festung” Hoek van Holland. Het personeel van deze brigade kreeg aldus de ongeregelde status van “capitulant” – ter onderscheiding van “krijgsgevangen”. In de praktijk werd zoveel mogelijk het bepaalde in de conventie van 1929 op hen toegepast.
Dat de bevolking van ons land deze Duitse militairen na 5 mei 1945 voor krijgsgevangenen hield is begrijpelijk: zij waren dat echter niet! Omdat ik van juli 1945 tot juli 1946 met deze mensen heb gewerkt – in Limburg, Noord Brabant en Gelderland – meen ik gekwalificeerd te zijn het misverstand recht te zetten. (Mr. F.J.N. Engel, Haarlem)

Stoffelijke resten gevonden
Op donderdag 20 en maandag 24 januari j.1. werden op een terrein in het noordwestelijke deel van Oosterbeek (op het voormalige landgoed De Sonnenberg, in het gebied tussen de Utrechtseweg en de Valkenburglaan) door de Gravendienst van de Koninklijke Landmacht de stoffelijke resten geborgen van twee Britse militairen. Luitenant H.J.R. Jongen en zijn mannen waren opgeroepen nadat Hans van der Velden uit Renkum bij graafwerkzaamheden op men¬selijke resten was gestoten. In het kader van gemeen¬telijk beleid om toekomstige bouwterreinen e.d. te onderzoeken op mogelijk aanwezige munitie en explosieven, was Hans ter plekke in de weer geweest met zijn metaaldetector. Voor het vervoeren van een dergelijk apparaat is een ontheffing van het college van burgemeester en wethouders vereist.
De experts van de Gravendienst vonden onder andere een embleem van The Glider Pilot Regiment, een portefeuille, een gouden zegelring met initialen, een officiersfluitje, een zilveren sigarettendoos, een horloge, een Lee Enfield geweer met bajonet, en een parachutistendolk. Van slechts één soldaat werd de schedel met een volledig gebit gevonden.
Luitenant Jongen heeft goede hoop dat het met de benodigde hulp van onder andere de Britse autoritei¬ten nog vóór de 50e herdenking tot een identificatie kan komen. Leden van onze vereniging die menen relevante informatie te kunnen aandragen, wordt verzocht contact op te nemen met de redactie van deze nieuwsbrief.

Download

Vrienden van het AIRBORNE museum

Utrechtseweg 232
6862 AZ Oosterbeek
Tel. museum 085-337710
Tel. penningm. 085-333406
NIEUWSBRIEF No. 55, augustus 1994
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (085-340142)

Van de redaktie
Nog enkele weken scheiden ons van de 50e herdenking van de Slag om Arnhem, die in de dagen tussen 14 en 18 september a.s. zal plaatsvinden. Naast het officiële programma vinden voor, tijdens en na de herdenkingsdagen nog tientallen andere evene- menten plaats. Het gaat hierbij om tentoonstellingen, lezingen, concerten, exposities, filmvoorstellingen, etc.. AI deze evenementen, voor zover deze in de regio Arnhem plaatsvinden, zijn opgenomen in een folder, die is samengesteld door de Stichting Airborne Herdenkingen. Een exem- plaar van de folder is bij deze nieuwsbrief bijgesloten.
Hoewel bij de samenstelling is gestreefd naar het geven van een zo compleet mogelijk overzicht, is het mogelijk dat bepaalde evenementen ontbreken. Dit kan zijn omdat het gaat om een besloten bijeenkomst of omdat een bepaald evenement pas is aangemeld na het drukklaar maken van de folder.

In Memoriam Hendrika van der Vlist
Oosterbeek, 4 mei 1994. Dodenherdenking: achter het gemeentehuis stond de kermis opgesteld. Aan de voorzijde, op het besloten plein, sprak Hendrika van der Vlist, volkomen sereniteit uitstralend – haar dag¬boek ’44-’45 als een spiritueel testament in haar hand – om de gevallenen voor onze bevrijding te gedenken. Ze beschreef de soldaten, jongens, als gewonden in Schoonoord, ‘vriend of vijand’ mensen zonder haat. Ze bracht deze mensen heel dichtbij, ze zag het ster¬ven, voor het eerst in haar leven, en herdacht dit met ons. Na de oorlog spoorde zij nabestaanden op en

Het nieuwe diorama van de opstelling van 75mm Pack houwitsers in de uiterwaarden bij de Oude Kerk in Oosterbeek, dat voor een belangrijk deel werd gefinancierd met gelden van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum.
(Foto: Berry/ de Reus)

deelde met hen wat op een van de stenen van het Airborne Kerkhof staat: ‘just a cluster of memories in our heart’. Ze ried ons aan af en toe op dit kerkhof te verwijlen, namen en teksten te lezen. Tot slot herdacht zij de volwassenen en ook de kinderen die na de oorlog door ongelukken stierven. Na de plechtigheid heeft mevrouw Van der Vlist in ons gemeentehuis koffie gedronken met mensen om zich heen uit dit dierbare dorp waar zij zich op haar plek voelde. Toen is zij naar huis gere- den in de rolstoel, naar binnen gedragen en verder achtergelaten in haar eigen omgeving, klaar voor de nacht waarin zij zich zou overgeven aan haar bevrijding. Een schoner einde voor haar hadden mensen niet kunnen bedenken.
Ieder jaar in september herdenken wij de verloren slag in verbondenheid, die is uitgegroeid tot een bron van kracht. Hendrika’s boek ‘Die dag in september’ eindigt bij het begin van deze ontwikkeling, op de eerste septemberherdenking in 1945 op het Airborne Kerkhof:
‘Schoolkinderen, die ook door het vuur gingen. En op de graven leggen ze bloemen. Geen graf is meer zon¬der bloemen. Lijkt het zo, of breekt de zon door?’ Hoeveel schoolkinderen heeft zij geholpen de zon weer te zien doorbreken op de Wilhelminaschool, 100 stappen verwijderd van haar uitgebrande ouderlijke huis, Hotel Schoonoord. Stevig stond ze voor de klas, ordelijk, vrolijk. De kinderen groeiden op ‘in een fijn dorp’, zoals ‘Riek’ van der Vlist het hielp opbouwen. Er ging veel van haar uit, verhalen, prachtige tekenin¬gen op het bord, veel zingen – voor Sinterklaas en voor de herdenking en bevrijdingsdag – en oog voor de natuur. Ze was open en leergierig, studeerde Engels en bouwde zich een rijke loopbaan in de onderwijswereld. Naast school richtte zij de padvinderij op, de Schoonoordgroep die nog altijd bestaat. Ze leefde bewust en autonoom, haar geloof was sterk en bleef altijd in ontwikkeling. Ze steunde opbouwende initia-tieven, ze maakte verre reizen. Ze schreef veel op voor zichzelf en voor anderen. In huis en hart bewaarde ze met zorg al het gebeurde als herinnering, opdat niets tevergeefs is, ‘not in vain’.
‘Waarom is er eigenlijk oorlog?’, schrijft ze in haar boek als gewonde vijanden samen mens worden. De waardigheid van mens zijn, bewaarde zij temid¬den van geweld en mislukking in haar leven op aarde. In deze waardigheid is zij gestorven. Bevrijding na herdenking.
(Sophie Lambrechtsen – ter Horst)

Vernieuwd Airborne Museum geopend
Op 18 mei jl. vond de officiële heropening plaats van het vernieuwde Airborne Museum ‘Hartenstein’. Deze heropening werd verricht door mevrouw BJ. Mulder-Gemmeke, Ridder in de Militaire Willemsorde.
Het was het sluitstuk van een periode waarin het museum een ingrijpende modernisering heeft onder-gaan. Het vernieuwde Airborne Museum wil zich meer richten op de jongere generatie en doet dit o.a. door het gebruik van moderne presentatie-technie- ken. Zo zijn onder meer op drie plaatsen beeldscher¬men aangebracht waar bezoekers originele filmopna¬men uit 1944 kunnen bekijken, en de diorama’s komen meer tot leven door het gebruik van geluidsef¬fecten. Ook het Scholenprojekt, dat zich al jaren in een grote belangstelling mag verheugen, is vernieuwd. iNaast de nieuwe expositie-ruimte is de belangrijkste aanwinst ongetwijfeld het nieuwe diorama van de artillerie-stelling bij de Oude Kerk in Oosterbeek. De dertig vierkante meter grote achtergrond werd geschilderd door de Arnhemse kunstschilder Huub Milder. De Vereniging Vrienden van het Airborne Museum droeg het voor het grootste deel door haar bekostigde diorama bij deze gelegenheid officieel over. In totaal heeft de renovatie bijna een half miljoen gulden gekost, en het grootste deel van dit bedrag is bijeen gebracht door sponsors en bij akties zoals de loterij ‘Facelift’. Ook de Lions Club en de ‘Airborne Runners’ zorgden voor aanzienlijke bedragen.
Burgemeester Verlinden dankte als voorzitter van de Stichting Airborne Museum iedereen die het renova- tie-projekt financieel steunde en degenen die bij de uitvoering betrokken waren.

Nieuwe medewerker Airborne Museum
Met ingang van 1 juli 1994 is de heer Roland Boekhorst in vaste dienst getreden bij de Stichting Airborne Museum. Hij is aangesteld als medewerker ter assistentie van de heer De Reus. Tot zijn taak zal onder meer het onderhoud van de apparatuur en het materiaal behoren. Tevens zal hij dienst doen als kas-samedewerker.

Vrijwilligers gezocht
In het kader van de 50e herdenking van de Slag om Arnhem zal van 5 tot 24 september a.s. door het Airborne Museum in samenwerking met de heer Van der Pijl uit Rhenen een expositie met een verkoop- stand worden verzorgd in Vroom en Dreesmann in Arnhem. Voor het bemensen van de stand worden nog vrijwilligers gezocht. Opgave graag z.s.m. bij de heer De Reus in het Airborne Museum, tel. 085-337710 of mevrouw De Langen, tel. 03495-34762. Vrijwilligers die alleen maar een dagdeel beschikbaar zijn, zijn ook welkom.

Video-documentaire over 50e Airborne-herdenking
Van de a.s. Airborne-herdenking zal een video-documentaire worden gemaakt. Een produktieteam van Bal Bedrijfsvideo uit Oosterbeek, die in 1989 de film ‘Blijvend in Herinnering’ maakte, is al geruime tijd bezig met de voorbereidingen voor deze documentaire. Tussen 14 en 19 september a.s. zullen twee cameraploegen opnamen maken van de plechtigheden en bijeenkomsten. Daarbij wordt nauw samengewerkt met de Stichting Airborne Herdenkingen, het Airborne Museum en met de NOS, die de opnamen maakt van het ere-defilé op zaterdag 17 september en de herdenkingsdienst op de Airborne Begraafplaats een dag later. De beelden van september 1994 worden afgewisseld met terugblikken naar 50 jaar eerder en de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Daarvoor wordt geput uit authentieke journaalfilms en filmmateriaal van particulieren.

De titel ‘We will see you in September’ sluit aan bij de vele vriendschappelijke kontakten die in de loop van de afgelopen vijftig jaar zijn ontstaan tussen veteranen en burgers. Het programma wordt direkt na de herdenkingen gemonteerd en zal een lengte krijgen van ongeveer 75 minuten. De prijs wordt ƒ 55,- (excl. verzendkosten). Eind september is de film uit voorraad leverbaar bij
Bal Bedrijfsvideo en bij het Airborne Museum.

‘Arnhem -1944, The Airborne Battle’
Op 4 augustus jl. verscheen het langverwachte boek van Martin Middlebrook over de Slag om Arnhem, getiteld ‘Arnhem – 1944, The Airborne Battle’. Vier jaar heeft de auteur gewerkt aan deze historische stu- die, waarin de slag vooral vanuit Brits oogpunt wordt beschreven. Voor zijn onderzoek heeft hij zich zoveel mogelijk gebaseerd op de oorspronkelijke officiële militaire rapporten, aangevuld met de persoonlijke belevenissen van meer dan 500 Britse en Poolse veteranen en anderen die bij de slag betrokken waren. Het beschrijven van de individuele militaire akties tussen 17en 26 september 1944, die samen de Slag om Arnhem zijn gaan heten, is geen gemakkelijke opgave. Middlebrook is er echter op een uitstekende wijze in geslaagd het gecompliceerde verloop van de strijd op papier te zetten. In de eeiste inleidende hoofdstukken laat hij de lezer kennismaken met de betrokken Britse en Poolse militaire eenheden en met het gebied bij Arnhem waar zij slag zullen leveren. Daarna volgen hoofdstukken over de voorbereidingen, de start, het overvliegen en de landingen. De strijd wordt beschreven in vijftien hoofdstukken, die bij elkaar bijna 400(1) pagina’s beslaan. Om een helder beeld te schetsen, heeft Middlebrook de vaak door en naast elkaar verlopende militaire akties ontrafeld en ze per tijdstip, plaats en eenheid beschreven. Hierbij analyseert hij op een zakelijke wijze de gebeurtenissen. Aparte hoofdstukken zijn gewijd aan de Poolse Brigade, de Dorsets, de rol van de RAF bij de bevoorrading en de terugtocht. Het boek eindigt met een paar korte hoofdstukken over de verliezen en een samenvatting van de belangrijkste oorzaken voor het mislukken van de slag, in een aantal appendices zijn de ‘Orders of Battle’ opgenomen van alle eenheden die aan de slag deelnamen, en een impressie van het voormalige slagveld bij Arnhem anno 1994.
‘Arnhem -1944, The Airborne Battle’ telt 500 pagina’s en is geïllustreerd met 13 uitstekende, gedetailleerde kaarten en 38 foto’s. De prijs van het boek bedraagt 18 pond in Engeland en ƒ 46,50 in Nederland. De Nederlandse editie is in paperback uitgegeven en kost ƒ59,50.

‘Brabant Bevrijd’ geeft fotogra- fisch beeld van Market Garden
Bij uitgeverij Van Geyt Productions in Hulst ver- scheen onlangs in een serie publikaties over de bevrij- ding van Nederland, het boek ‘Brabant Bevrijd’. Bijna een derde deel van deze uitgave is gewijd aan operatie Market Garden. De auteurs, Jack Didden en Maarten Swarts, beschrijven op zakelijke wijze de landingen van de 101e Amerikaanse Airborne Divisie bij Son en Veghel, de uitbraak en de opmars van het 30e Britse Legerkorps en de Duitse tegenaanvallen op de ‘corridor’. Uit hun beschrijving van de gevechtshandelingen in Brabant wordt opnieuw duidelijk dat van- af de eerste dag ‘Market Garden’ achterliep op het schema, waardoor de le Britse Airborne Divisie bij
Arnhem niet op tijd kon worden bereikt. Wanneer na tien dagen Arnhem is verloren, gaat de strijd in Brabant echter door tot begin december 1944. Alle militaire operaties in die periode, met als meest bekende ongetwijfeld de Slag om Overloon en de bevrijding van Den Bosch, worden uitgebreid behandeld. De lange lijst van geraadpleegde boeken en officiële rapporten toont aan dat de auteurs een zeer gedegen studie van het onderwerp hebben gemaakt. Het boek munt uit door ca. 450, vaak zeer bijzondere, foto’s, die zijn voorzien van goede, informatieve onderschriften. ‘Brabant Bevrijd’ telt 288 pagina’s en kost ƒ 49,90.

Het 17-ponder anti-tankkanon bij Arnhem
Enige jaren geleden hebben enkele leden van onze vereniging die zich bezig houden met gericht onderzoek naar bepaalde aspekten van de Slag om Arnhem,

Tijdens de wandel-excursie op IS juni jl. geeft Robert Voskuil aan de hand van een luchtfoto uitleg over de posi¬ties van het Light Regiment Royal Artillery rond de Oude Kerk in Oosterbeek.
(Foto: Marcel Anker)

zich verenigd in een werkgroep met de naam ‘Arnhem Battle Research Group’. Deze groep werkt aan een aantal publikaties, waarvan no.1 in de vorm van een brochure onlangs het licht zag. De titel van deze eerste uitgave luidt: ‘De inzet van het 17-ponder anti-tank kanon tijdens de Slag om Arnhem’.
Voor de luchtlandingsoperatie bij Arnhem hadden de Britten de beschikking over zestien 17-ponders. Van dit kleine aantal gingen er echter vijf verloren nog voordat ze ingezet konden worden. De overige speel¬den o.a. een belangrijke rol bij de verdediging van de ‘perimeter’ in Oosterbeek tegen de voortdurende Duitse aanvallen met tanks en gemotoriseerd geschut. In het eerste gedeelte van de brochure wordt een overzicht gegeven van de eenheden die tijdens de Slag om Arnhem de 17-ponder gebruikten. Vervolgens wordt op zeer gedetailleerde wijze inge¬gaan op de technische aspekten van het kanon, de manier waarop het kanon in een Hamilcar glider werd vervoerd, de Morris artillerie-trekker, de ver¬schillende soorten munitie, het munitieverbruik tij¬dens de Slag om Arnhem en de samenstelling van de bemanning.
Het tweede deel van de brochure handelt hoofdzake¬lijk over de belevenissen van John Winser, Ist Airlanding Anti-Tank Battery RA en Tom Banks, 2nd ‘Oban’ Airlanding Anti-Tank Battery RA. De publikatie, die is geïllustreerd met 25 foto’s en een aantal tekeningen, kan worden besteld door het storten van f 13,- (prijs van het boekje ƒ 10,- + ƒ 3,- verzendkosten) op gironummer 2164410 van B.Kornet, Krasseurstraat 253, Amsterdam. Binnen afzienbare tijd zal ook een Engelstalige editie verschijnen.

Market Garden plaquette verkrijgbaar
Ter gelegenheid van het feit dat 50 jaar geleden operatie Market Garden plaatsvond, is een speciale plaquette vervaardigd, waar-
van een foto in deze nieuwsbrief is opgenomen. De plaquette kost ƒ 65,- wanneer deze (na bestelling) wordt afgehaald bij het Airborne Museum. Indien de plaquette moet worden opgestuurd, dient ƒ 75,- te worden overgemaakt op gironummer 4403641 t.n.v. de Vereniging
Vrienden van het Airborne Museum, Oosterbeek o.v.v. ‘plaquette’.

Een verkleinde afbeelding van de Market Garden plaquette, die bij de Vereniging Vrienden kan worden besteld.
(Foto: W. de Ruiter)

Heelsums Airborne Monument gerestaureerd
In september 1945 bouwde een aantal inwoners van Heelsum op eigen initiatief een monument ter herin-nering aan de Slag om Arnhem nabij de z.g. S-bocht, aan de oostkant van het dorp. Het was daarmee het eerste ‘Airborne’ monument in de gemeente Renkum. Het werd opgebouwd uit materiaal dat na de bevrij- ding was achtergebleven op het slagveld, zoals een 6-ponder kanon, containers, granaathulzen, helmen, geweren, etc. Verschillende onderdelen werden ech¬ter in de loop der jaren door souvenirjagers gestolen. Bij het reconstrueren van de S-bocht in de Utrechtseweg in 1970 werd het monument, dat in de volksmond bekend staat als ‘Het Kanon’, verplaatst naar een lokatie aan de Bennekomseweg. Daar stond het enigszins verscholen tussen de bomen. Door weersinvloeden roestten delen van het monument door, en ondanks een tussentijdse schilderbeurt raak¬te het in verval.
Met het oog op de 50e herdenking van de Slag om Arnhem besloot een aantal Heelsummers, net als in 1945, spontaan de handen ineen te slaan, nu voor een volledige restauratie van het monument. Het werd geheel gedemonteerd. Alle onderdelen die nog in een redelijke staat waren, werden hersteld en geconser-veerd; totaal verrotte en vergane delen werden door nieuwe vervangen. Het originele 6-ponder kanon werd opgeknapt door de Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen.
Naast deze volledige restauratie werd besloten het monument 180 graden te draaien in de richting van de Utrechtseweg. Door wat kleine bomen en bosjes te verwijderen en door de omgeving wat op te knappen, heeft men nu vanaf de Utrechtseweg een mooi uit¬zicht op dit zo bijzondere monument.
Het project was in handen van de Rotary Clubs van de gemeente Renkum en het Comité Airborne Monument Heelsum. Veel steun werd ontvangen van de bevolking van Heelsum en van de gemeente Renkum: de eigenares van het monument en de ondergrond. Plaatselijke bedrijven deden noodzake¬lijke werkzaamheden tegen kostprijs of zelfs voor niets. Toch blijven donaties voor de restauratie en met name het toekomstige onderhoud van ‘Het Kanon’ welkom. Deze kunnen worden gestort op de RABO bankrekening 35.50.53.551 t.n.v. Stichting Community Service Rotary Club Oosterbeek, Airborne.
De onthulling van het vernieuwde monument zal op 10 september a.s. plaatsvinden.

Expositie over de Slag om Arnhem in Tsjechië
Op 26 mei jl. werd in de Tsjechische stad Brno de expositie ‘Van Invasie tot Ardennen’ geopend. Een belangrijk deel van deze tentoonstelling is gewijd aan de Slag om Arnhem. Daarbij wordt ook ruime aan¬dacht besteed aan het aandeel van het Tsjechische RAF squadron 312, dat bij de gevechtshandelingen in september 1944 was betrokken.
Veel van het geëxposeerde materiaal is afkomstig uit het Airborne Museum. De heer W. Boersma heeft dit materiaal naar Tsjechië vervoerd en hij heeft meege-holpen de tentoonstelling op te zetten. De expositie, die is ingericht in de Meninska poort, een van de oude stadspoorten van Brno, duurt tot 30 september.

Tentoonstelling in Didam
In de Openbare Bibliotheek in Didam wordt van 19 t/m 23 september a.s. een expositie gehouden van door ons lid Jan Uitdenbogerd vervaardigde maquet¬tes en diorama’s die zijn gebaseerd op foto’s uit de Slag om Arnhem. Hieronder bevinden zich o.a. Hotel Hartenstein en de Oude Kerk in Oosterbeek met de omringende huizen. De bibliotheek in Didam, Schoolstraat 22, is geopend van 14.00-17.30 uur en dinsdag en vrijdag tevens van 18.30-20.30 uur.

Download