VVAM Nieuwsbrief 97 – Februari- 2005

Jaarvergadering
De 25ste Algemene Ledenvergadering, tevens Jaar-vergadering, van de Vereniging Vrienden van hetAirborne Museum zal worden gehouden op zater-dag 2 april 2005 in de Concertzaal, Rozensteeg 3 teOosterbeek, aanvang 14.00 uur.
De agenda ziet er als volgt uit:
1. Opening
2. Notulen Algemene Ledenvergadering van 3 april 2004
3. Algemeen Verslag 2004
4. Financieel Verslag 2004
5. Begroting 2005
6. Verslag Kascommissie
7. Wijziging Statuten
8. Bestuursverkiezing
9. Benoeming reservelid Kascommissie
10. Rondvraag
11, Sluiting
Ad 3 en 4: Het Algemeen Verslag en het Financieel Verslag krijgt u bij binnenkomst, en het Verslag van de Kascommissie ligt een half uur voor de aanvang van de vergadering ter inzage bij de ingang van dezaal. U kunt het Algemeen Verslag en het Financieel Verslag ook aanvragen bij de Penningmeester dooreen aan uzelf gerichte envelop met een postzegel van 70 Eurocent in een andere envelop te doen, endie op te sturen naar de heer F. Miedema, Woudstra-laan 24, 6862 XE Oosterbeek.
Ad. 7. Aan de beurt van aftreden is Frits Miedema.
Hij stelt zich herkiesbaar.
Volgens artikel 8 van de Statuten kunnen leden tegenkandidaten stellen. Een voordracht hier toedient uiterlijk tien dagen voor de vergadering schriftelijk bij de secretaris van de VVAM (p/a AirborneMuseum, Oosterbeek) te worden ingediend, ondertekend door minstens tien leden, en vergezeld vaneen bereidverklaring van de kandidaat, die lid moet zijn van de vereniging, en meerderjarig is.
Na afloop van de Jaarvergadering wordt een aantal films gedraaid over de bevrijding van Nederland, die zestig jaar geleden plaatsvond.

Het jubileum en andere evenementen in 2005
Bij deze nieuwsbrief is een folder gevoegd met daar-in de belangrijkste ‘Airborne’ evenementen in 2005.
Over het programma van het 25-jarige jubileum van
onze vereniging op 21 mei a.s. ontvangt u binnenkort nader bericht.

‘Web-redacteur’ gezocht
Het bestuur wil graag in contact komen met iemand die zich wil bezighouden met het ontwikkelen en bijhouden van een website voor de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum. Het gaat hierbij speciaal om de inhoudelijke kant. De website moet samen met de Nieuwsbrief, het ‘visitekaartje’ van de Vereniging worden. Het is de bedoeling dat op termijn steeds meer aan tijd gebonden ‘nieuws’ wordt geplaatst op de website. De huidige nieuwsbrief kan dan meer worden gebruikt voor artikelen met ‘documentaire’ waarde.
Indien u belangstelling heeft om redacteur van de website van de VVAM te worden, neemt u dan contact op met de secretaris van het bestuur van de VVAM, Ivar Goedings, e-mail: goedings@van-lotringen.nl.

13 februari 2005. De Dreyenseweg ten noorden van Oosterbeek ziet er sinds eind vorig jaar de gehele laanbeplanting werd gekapt, erg kaal uit. Inmiddels zijn wel jonge boompjes geplant. Links het monument voor de 156
Battalion, The Parachute Regiment.

Statuten
Zoals u wellicht in de media heeft kunnen volgen, heeft de VVAM bemoeienis gehad met de recente ontwikkeling van de Dreyenseweg. Eind vorig jaar werden alle bomen langs deze prachtige laan, die over gebied van de gemeenten Arnhem en Renkum van de Amsterdamseweg naar Station Oosterbeek-Hoog loopt, gekapt. Die bomen hadden een bijzondere betekenis in verband met de Slag om Arnhem. Op en bij de Dreyenseweg is in september 1944 hard gevochten, en menig strijder is in het zicht van deze laan en zelfs onder deze bomen gesneuveld. Veel van de bomen zaten vol kogels en granaatscherven. Voor alle duidelijkheid wil ik opmerken dat de WAM vanzelfsprekend geen bezwaar heeft gehad tegen de aanleg van het nieuwe fietspad ten oosten van de weg. De kap van de bomen stond los van de aanleg van het fietspad, en ook was de WAM van mening dat echt onveilige bomen best gekapt hadden mogen worden. Uit de rapportage van een door de gemeente Arnhem zelf ingeschakelde deskundige bleek dat het overgrote deel van de bomen niet onveilig was.
De VVAM heeft op enig moment moeten constateren dat desondanks een aanlegvergunning is verstrekt door de gemeente Arnhem. Hierin was opgenomen dat de bomen langs de Dreyenseweg mochten worden gekapt. De WAM, alsook een aantal leden, heeft tegen deze vergunning bezwaar gemaakt. Toen medio oktober 2004 bleek dat de gemeente Arnhem, ondanks een uitdrukkelijk verzoek daartoe en ondanks de lopende procedure, niet bereid was de aanstaande kap op te schorten, heeft de WAM om een zogenaamde ‘voorlopige voorziening’ verzocht bij de Rechtbank Arnhem. Op deze wijze wilden wij bewerkstelligen dat de gemeente de kap moest uitstellen in afwachting van de uitspraak in de bezwaarprocedure. De rechtbank heeft vastgesteld dat – ondanks de relatie tussen de laan- bomen en de Slag om Arnhem – wij als WAM niet als belanghebbende aangemerkt konden worden, en heeft ons verzoek afgewezen. Daarbij is uitvoerig gekeken naar onze statuten, waarin tot uitdrukking wordt gebracht dat ons belang met name is gelegen in het verlenen van steun en bijstand aan het Airborne Museum, Het opkomen voor belangen die daarbuiten liggen – ook al zijn deze gerelateerd aan de Slag om Arnhem – is dan niet goed mogelijk. Het bestuur van de WAM heeft dan ook besloten om bij de aanstaande Algemene Ledenvergadering aan de leden een statutenwijziging voor te houden. Deze aanpassing moet een handvat bieden voor het geval wij als WAM op willen komen voor belangen die direct samenhangen met ‘de Slag om Arnhem’. Te denken valt bijvoorbeeld aan de aankomende ontwikkelingen met betrekking tot Park Hartenstein.
Het voorstel van het bestuur is om in de statuten op te nemen dat de WAM zich (mede) ten doel stelt: ‘het behartigen van de belangen en rechten -in de meest ruime zin- die samenhangen c.q. verband houden met de Slag om Arnhem. Indien dit noodzakelijk is geschiedt dit door middel van juridische procedures’.
Een afschrift van de conceptstatuten ligt ter inzage bij de balie van het Airborne Museum.
(Ivar Goedings, secretaris)

‘Arnhem Weekend’ 2005
Het ‘Arnhem Weekend’ voor leden van de WAM uit het Verenigd Koninkrijk is vastgesteld op 17,18 en 19 juni 2005. Het voorlopige programma ziet er als volgt uit.
Vrijdag 17 juni is er een wandeling in Oosterbeek, waarbij het verhaal zal worden verteld bij een aantal foto’s die tijdens of na de Slag om Arnhem zijn gemaakt. Ook zal het monument voor ‘Operation Berlin’ in de uiterwaarden achter de Oude Kerk
worden bezocht, ’s Avonds is er een bijeenkomst in het Airborne Museum, waar Britse en Nederlandse leden elkaar kunnen ontmoeten.
Zaterdag 18 juni zal geheel in het teken staan van de lst Parachute Brigade, met de nadruk op de acties in het gebied dat zich uitstrekt tussen het viaduct bij station Oosterbeek-Laag en de brug in Arnhem. David van Buggenum zal uitleg geven over B Company, 2nd Parachute Battalion. Tevens zal een bezoek worden gebracht aan het hoogste deel van het gebied ‘Den Brink’. Andere onderwerpen waaraan aandacht zal worden besteed, zijn de lotgevallen van de gebroeders Gronert, die beiden sneuvelden bij station Oosterbeek-Laag, de mannen van het South Staffordshire bataljon in het westelijke deel van Arnhem, de patrouille van Captain Killick in de Weerdjesstraat (waarbij voor het eerst zal worden verteld over de door hem gedragen wapens), en de acties van het lst en het 3rd Parachute Battalion. We eindigen die dag bij de brug in Arnhem, waarbij o.a. een paar plaatsen zullen worden bezocht waar tijdens de gevechten Duitse foto’s zijn gemaakt.
Zondag 19 juni gaan we eerst naar het gebied rond Nijmegen, waar we bezoeken brengen aan Groesbeek, Landingszone ‘N’ en de militaire begraafplaats Jonkerbos. Daama gaat de tocht naar het gebied tussen Nijmegen en Arnhem, waar we o.a. kijken op de plaats waar de ‘Valburg Conferentie’ werd gehouden. Daarnaast verdiepen we ons in de acties van de Guards en de 43e Wessex Divisie. In Driel bezoeken we de landingszone van de Poolse Parachutistenbrigade. Alle deelnemers wordt aangeraden tevoren David Buggenums boek ‘B Company Arrived’ te lezen. Wie dit nog niet heeft, kan het bij mij bestellen. Ik heb nog maar enkele exemplaren, en ook in Nederland is de voorraad bijna uitgeput. Haast u dus, voordat dit excellente werk is uitverkocht. Tot juni 2005! (Niall Cherry)

Een terugblik op september 2004. Tijdens de herdenkings-dienst op de Airborne Begraafplaats te Oosterbeek (op de19e) was er één veteraan die niet met zijn baret op liep,maar met een traditionele Britse bolhoed. Hij was ons lidMajor (retd.) Douglas Goddard, mede-auteur van het boek112th (Wessex) Field Regiment RA, TA., 1938-1946’.Eenheden van dit regiment gaven vanaf 23 september1944 artilleriesteun aan de Britse troepen in Oosterbeek.Tijdens de herdenking werd de majoor in ruste vergezelddoor zijn dochter Tina.

De bijzondere Stengun bajonet die onlangs werd gevonden op de Ginkelse Heide op de plaats waar op 17 en 18 september 1944 de C Company van het 7th Battalion, The King’s Own Scottish Borderers ingegraven zat.

Zeldzame Stengun bajonet opgegraven
Philip Reinders van de ‘Arnhem Battle Research Group’, die regelmatig met een metaaldetector de voormalige slagvelden rond Arnhem afzoekt, heeft kortgeleden bij de Ginkelse Heide een zeer bijzondere Stengun bajonet gevonden. Het betreft hier het type dat officieel bekend staat als ‘Bayonet Machine Carbine Mark I’, en dat alleen past op de Stengun Mark II met de open, metalen kolf.
De Britse luchtlandingstroepen waren in 1944 hoofdzakelijk uitgerust met de modernere Sten Mark V, die was voorzien van een houten kolf en twee houten handgrepen. Maar kennelijk was een enkeling nog in het bezit van een oude Mark II. De bajonet werd gevonden bij de Ginkelse Heide op de plaats waar op 17 en 18 september 1944 de C Company van het 7th Battalion, The King’s Own Scottish Borderers haar posities had.
Er zijn tijdens de oorlog weliswaar grote aantallen van dit type bajonet gefabriceerd, maar het merendeel is niet uitgedeeld, en later vernietigd. Daarom zijn ze zeer zeldzaam, en worden ze zelfs nagemaakt. Het Airborne Museum beschikt over een origineel exemplaar

‘Green On!’
Afgelopen september werd in de bibliotheek van Oosterbeek het in het Engels geschreven boek ‘Green On!’van Arie-Jan van Hees gepresenteerd. Zoals de ondertitel ‘A detailed survey of the British parachute re-supply sorties during operation “Market Garden” 18-25 September 1944’ al aangeeft, is het een gedetailleerd overzicht van de bevoorra- dingsvluchten tijdens de Slag om Arnhem. De titel, die ook gebruikt werd voor de expositie in het Airborne Museum in 2000, is ontleend aan het bevel dat gegeven werd om de voorraden te droppen, wanneer het groene licht in het vliegtuig aanging.
De inhoud gaat echter verder dan alleen de bevoorrading. Ook de ‘Air Support’ wordt uitgebreid behandeld. Evenals zijn vorige boek “TYigs and Gliders to Arnhem” kenmerkt deze publicatie zich door een enorme veelheid aan gegevens, aangevuld met een groot aantal persoonlijke verslagen. De geschiedenis wordt van dag tot dag beschreven, waarbij per dag de vluchten vanaf elk vliegveld aan bod komen, te beginnen met de ‘Air Support’. Het geheel wordt afgesloten met hoofdstukken met persoonlijke geschiedenissen, de ontsnappingen, de krijgsgevan-
genen, een evaluatie en enkele uitgebreide registers. Deze gekozen indeling maakt het boek niet tot een gemakkelijk leesbaar geheel, maar wel tot een goed naslagwerk. Dit is dan ook duidelijk de opzet van de schrijver. We vinden enkele duplicaten. De geschiedenis van de US Air Support Teams en de Radar eenheid kwamen ook in “Tugs and Gliders to Arnhem” uitgebreid aan bod.
We moeten bewondering hebben voor de veelheid aan gegevens en foto’s die de auteur boven water gekregen heeft. Een los bijgevoegde index maakt het eenvoudig informatie op te zoeken. De uitvoering is uitstekend. De gekozen letter is wel klein, maar goed leesbaar. De afdrukken van de illustraties zijn goed, met een enkele misser, zoals bijvoorbeeld de foto van het grasveld vóór Hartenstein op pagina 310. De bronvermelding van de afbeeldingen is ten opzichte van het vorige boek verbeterd. ‘Green On!’ is een aanrader, die in geen enkele bibliotheek over ‘Market Garden’ mag ontbreken.
Het boek is rechtstreeks te bestellen bij A.J. van Hees, Courtpendu 7, 6245 PE Eijsden voor € 50, inclusief verzendkosten (€ 55 voor het Verenigd Koninkrijk). Voor een meerprijs is het ook te koop in het Airborne Museum en de plaatselijke boekhandel in Oosterbeek. ‘Green On!’, door Arie-Jan van Hees, is uitgegeven in eigen beheer (ISBN 90-806808-2-6), telt 379 pagina’s, en is geïllustreerd met foto’s en kaarten.
(Wybo Boersma)

Het Dertiende Peloton
Het in september 2004 verschenen boek met boven-staande titel kwam op een heel bijzondere manier tot stand. De auteur, de journalist Haks Walburgh Schmidt, werkte in 1998 mee aan het opzetten van de tentoonstelling in het Airborne Museum over de Britse en Poolse militairen die na de Slag om Arnhem in Duitse krijgsgevangenschap geraakten. Hij schreef daarvoor ook een speciale museum- krant, getiteld ‘Bevrijders achter Prikkeldraad’. Bij de voorbereiding hiervoor las hij het verslag van veteraan Bill Williams, in 1944 sergeant bij het Glider Pilot Regiment. Deze was op 18 september 1944 met zijn Horsa zweefvliegtuig nummer 166 geland ten westen van Wolfheze. Het adres van Bill was bekend, en Haks nam contact met hem op om meer details over zijn lotgevallen te weten te komen. Bovendien wilde hij weten welke eenheid Bill in zijn toestel had vervoerd. De voormalige zweefvliegtuig- piloot kon daar echter weinig over vertellen. Haks besloot daarom zelf een onderzoek te starten om na te gaan wat met de mannen uit Horsa 166 was gebeurd. Uit archiefonderzoek bleek dat het moest gaan om het dertiende peloton van het Border Regiment, in totaal 25 man. Via brieven, telefoongesprekken, oproepen in lokale kranten en vooral via internet, probeerde hij de betreffende mannen op te sporen.
Uiteindelijk duurde deze speurtocht in totaal vier jaar. Het resultaat is samengevat in een fascinerend boek, dat bestaat uit vier gedeelten. Achtereenvolgens worden beschreven: de lotgevallen van Bill Williams, de speurtocht van de auteur naar de passagiers van Horsa 166, de acties van het dertiende peloton tijdens de Slag om Arnhem, en de lotgevallen van de militairen na september 1944. Wat het boek zo bijzonder maakt, is dat het menselijke aspect en de persoonlijke belevenissen centraal staan. Niet voor niets luidt de ondertitel ‘Levensverhalen rond zweefvliegtuig Horsa 166’. Van harte aanbevolen!
‘Het Dertiende Peloton’, door Haks Walburgh Schmidt (ISBN 90-5911-340-3), telt 266 pagina’s, en is geïllustreerd met kaarten en veel foto’s. Het werd uitgegeven door ASPEKT in Soesterberg. Prijs € 24,95.

Scholier in oorlogstijd
Er bestaan veel publicaties van mensen die na de TWeede Wereldoorlog de herinneringen aan hun jeugd tijdens de periode 1940-1945 hebben opgeschreven. Maar er zijn maar heel weinig Nederlandse jongeren van wie de tijdens de oorlogstijd bijgehouden dagboeken zijn gepubliceerd. Afgelopen september kwam een dergelijk dagboek na 60 jaar eindelijk voor het grotere lezerspubliek beschikbaar. Het is het verhaal van de Arnhemse scholier Felix Valk, die van begin augustus 1943 tot en met eind april 1945 de door hem meegemaakte gebeurtenissen in twee schoolschriften vastlegde. Nadat Felix Valk in 1999 was overleden, werden deze schriften door zijn zuster Else ontdekt in zijn nalatenschap. De dagboeken kwamen in handen van emeritus hoogleraar ontwikkelingspsychologie Dolf Kohnstamm, die er zo gefascineerd door raakte dat hij in overleg met de familie besloot ze te bewerken en uit te geven. Felix Valk, die werd geboren in 1929, woonde met zijn familie in de Bovenbrugstraat 7 in Arnhem. In die stad bezocht hij het Stedelijk Gymnasium. Uit het dagboek blijkt dat hij de oorlog aanvankelijk ziet als een avontuur, zoals ongetwijfeld veel jongens van zijn leeftijd. Hij noteert wat voor vliegtuigen er over komen, verzamelt uitgeworpen pamfletten, en gaat met vrienden op zoek naar resten van neergestorte vliegtuigen. Maar in de loop van het dagboek wordt de toon serieuzer.
Wanneer op zondag 17 september 1944 de Geallieerde luchtlandingen bij Arnhem beginnen, logeert hij bij de familie Röell in Schaarsbergen. In de periode van de Slag om Arnhem maakt hij, nieuwsgierig en ondernemend, de nodige avonturen mee, die hij nauwkeurig beschrijft. Vooral het uitwerpen van voorraden door Britse toestellen in de buurt van Warnsborn heeft zijn belangstelling. Op 6 oktober 1944 verlaat hij Schaarsbergen om met zijn gezin te evacueren naar de Noord-Veluwe. Ook over die periode en over de uiteindelijke bevrijding
door de Canadezen in april 1945 noteert hij allerlei gebeurtenissen, met veel oog voor details.
Het boek, dat zeer vlot leest, is voor volwassenen erg interessant, maar ook voor jongeren is het aan te bevelen.
‘Scholier in Oorlogstijd 1943-1945, Arnhem-Veluwe’, door Felix Valk, verscheen bij Uitgeverij Kontrast in Oosterbeek. De uitgave (ISBN 9075665679) telt 96 bladzijden, en is geïllustreerd met veel foto’s en tekeningen uit het oorspronkelijke dagboek. De prijs bedraagt € 13,95.

Samenwerking Airborne Museum en Gelderland 1940-1945
De directie van het Airborne Museum en de initia-tiefnemers van de website Gelderland 1940-1945 (http://www.gelderlandl940-1945.nl/nl/) hebben recentelijk besloten de handen ineen te slaan: het museum zal deelnemen aan het project. De website is het resultaat van een samenwerkingsverband van de Gelderland Bibliotheek, onderdeel van de Bibliotheek Arnhem, en het Gelders Archief, beide gevestigd te Arnhem. Deze site heeft als doel geïnteresseerden in de Tweede Wereldoorlog wegwijs te maken in de inhoud van de archieven en collecties die de aangesloten instanties beheren.
In het kader van het overleg tussen archief, bibliotheek en museum is in eerste instantie een overzicht vervaardigd van de in Hartenstein aanwezige bestanden (bibliotheek, documentatie, kranten, foto’s, films, geluidsbanden, etc.), en dat wordt opgenomen in een collectieplan dat binnenkort wordt afgerond. Met behulp daarvan zal worden uitgewerkt hoe de samenwerking ten behoeve van deze website gestalte zal krijgen. De documentaire verzamelingen van het museum hebben voornamelijk betrekking op de gevechtshan-delingen in september 1944, in het kader van operatie Market Garden. De nadruk van het materiaal ligt op het gebied rond Arnhem, Driel, Ede en Oosterbeek. Naar verwachting zal binnen afzienbare tijd de eerste collectie via internet toegankelijk zijn. Wie nu reeds kennis wil nemen van de genoemde verzamelingen dient tevoren een afspraak te maken. Voor de goede orde: het bovenstaande heeft betrekking op de z.g. documentaire verzamelingen. De vaste museumcollectie (uniformen, wapens, diorama’s, etc.) is gewoon in Hartenstein te bekijken tijdens de openingsuren.
Informatie over het museum is op hun eigen website (www.airbornemuseum.nl) te vinden.
(Geert Maassen)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en G.H. Maassen jr.
Redactieadres: Jan van Riebeeckweg 39, 6861 BD Oosterbeek, e-mail: wamredactie@planet.nl Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download