Een nieuwe manier om te kijken en te luisteren naar de Slag om Arnhem

“Als je hier de straat oploopt, de Brugstraat, kom je bij het spoor. Daar in de buurt woonde in de Tweede Wereldoorlog een jongen, Cornelis. Die was voor niks niet bang. Op een dag stond hier een Duitse soldaat zich te wassen bij een emmer water. Cornelis stond er naar te kijken. Hij zag dat de Duitser zijn pistool had afgedaan. Hij pikte dat pistool en rende er hard mee weg…”

Wat zou jij doen?

Dit is een van de verhalen die je kunt horen als je luistert naar de ‘Airborne Stories’, de nieuwe luistertour over de Slag om Arnhem. Het verhaaltje over Cornelis gaat verder. Hij pikt later die dag ook nog een vlaggetje van een Duits voertuig. Het lijkt wel een spannend jongensboek! Maar dan stelt de verteller een rechtstreekse vraag aan de luisteraar. “Wat vind jij nou van Cornelis? Zou jij zoiets doen? Zeg niet te makkelijk ‘ja’… Als je in die tijd een pistool pikte, werd je doodgeschoten. Ook al was je een kind!”

Prikkelende vragen

Airborne Stories bestaat uit een wandelroute en een app die je kan downloaden op je mobiele telefoon. Je zet de app aan, je volgt de route en op 25 plekken in de stad krijg je een verhaal te horen over wat er zich daar in de septemberdagen van 1944 heeft afgespeeld. De app is ontwikkeld door twee Arnhemmers, Erik Vos en Marko van der Vegt. Ze wonnen er een prijsvraag van de gemeente Arnhem mee. “We wilden iets maken dat het verleden met het heden verbindt…” vertellen de twee makers. “Op een hele rechtstreekse manier. Je staat op een plek, en door het verhaal dat je hoort word je teruggeworpen in de tijd. Het is geen voorgelezen geschiedenislesje, maar een levendig hoorspel. De verteller stelt af en toe een prikkelende vraag. Wat zou jij doen? Hoe zou jij reageren als je huis in brand staat?”

Voor het hele gezin

Je kunt per luisterplek kiezen welk perspectief je beluistert, vertelt de schrijver van de verhalen, Richard Derks: “Je kunt kiezen voor het militaire perspectief, dat gaat vooral in op de gevechtshandelingen van de Britten en de Duitsers. Je kunt ook kiezen voor het perspectief van de burgerbevolking van Arnhem. Die zaten plotseling middenin een slagveld en moesten evacueren. En je hebt de mogelijkheid te luisteren naar jeugdverhalen. Hoe was het voor een kind om dit allemaal mee te maken? Ik stel me voor dat je de route loopt met het hele gezin. De een luistert naar de ene verhaallijn, de andere naar de andere verhaallijn. Onderweg kun je elkaar vertellen wat je zojuist hebt gehoord.”

Luisterpunt 18, Utrechtsestraat, militair perspectief

“Stel je voor. Het is schemering. Verderop in de straat zie je plotseling de schimmen van mannen dicht langs de gevels van de huizen. Ze maken weinig geluid, maar ze worden steeds beter zichtbaar. Het zijn Britten. De mannen hebben een hekel aan straten als dit. Het is smal en nauw, ze worden samengedrukt en er is nauwelijks dekking. William Loney en Norman Shipley lopen spits. Wapens in de aanslag. Dan klinkt plotseling Duits machinegeweervuur…”

Rollende tanks

Het maken van de Airborne Stories was een lang proces, vertelt Erik Vos: “Eerst moet je veel research doen. We hadden experts voor het historisch militair advies, Leo van Midden en Dirk Hoekendijk. Na het schrijfwerk hebben we de teksten laten vertalen in het Engels en het Duits, en daarna konden de stemacteurs aan de slag. Claire King, Erik van Schaaik en veel anderen. Die hebben de 75 verhaaltjes ingesproken. Daarna kon de geluidstechnicus Rien Valk de geluidsmontage maken. Het zingen van vogels, geroezemoes van stemmen, voetstappen… Maar ook schieten en het geluid van rollende tanks en vliegtuigen. Daarna moest de app nog ontworpen en gemaakt worden. Het was al met al een traject van bijna een jaar.”

Luisterpunt 25, Boterdijk, burgerperspectief

“Kijk eens naar je voeten? Je staat hier letterlijk bovenop de resten van de stad. Na de bevrijding is de binnenstad van Arnhem veranderd in een puinhoop. Drieduizend woningen zijn geheel verwoest. De stad wordt na de oorlog wijk voor wijk schoongemaakt en vrijgegeven. Het centrum is als laatste aan de beurt. Bouwmaterialen die nog goed zijn worden hier bij de rivier opgeslagen voor de wederopbouw. Met het overige puin wordt de Oude Haven gedempt. Die haven lag ooit hier, waar je nu staat.”

Gratis app en routekaart

Je kunt de route nauwkeurig volgen met de app, of aan de hand van het gratis kaartje, maar je kunt ook de rode tegels in de stad volgen. De luisterplekken worden aangegeven met een metalen ‘punaise’ in de stoep. De app (in 3 talen) en het wandelkaartje zijn gratis, het project is mogelijk gemaakt door de gemeente Arnhem.

Download de flyer

Airborne Stories – download de app via deze links

Airborne Stories voor ANDROID

Airborne Stories voor APPLE