Vrienden van het AIRBORNE museum

Utrechtseweg 232
6862 AZ Oosterbeek
Tel. museum 085-337710
Tel. penningm. 085-333406
NIEUWSBRIEF No. 55, augustus 1994
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (085-340142)

Van de redaktie
Nog enkele weken scheiden ons van de 50e herdenking van de Slag om Arnhem, die in de dagen tussen 14 en 18 september a.s. zal plaatsvinden. Naast het officiële programma vinden voor, tijdens en na de herdenkingsdagen nog tientallen andere evene- menten plaats. Het gaat hierbij om tentoonstellingen, lezingen, concerten, exposities, filmvoorstellingen, etc.. AI deze evenementen, voor zover deze in de regio Arnhem plaatsvinden, zijn opgenomen in een folder, die is samengesteld door de Stichting Airborne Herdenkingen. Een exem- plaar van de folder is bij deze nieuwsbrief bijgesloten.
Hoewel bij de samenstelling is gestreefd naar het geven van een zo compleet mogelijk overzicht, is het mogelijk dat bepaalde evenementen ontbreken. Dit kan zijn omdat het gaat om een besloten bijeenkomst of omdat een bepaald evenement pas is aangemeld na het drukklaar maken van de folder.

In Memoriam Hendrika van der Vlist
Oosterbeek, 4 mei 1994. Dodenherdenking: achter het gemeentehuis stond de kermis opgesteld. Aan de voorzijde, op het besloten plein, sprak Hendrika van der Vlist, volkomen sereniteit uitstralend – haar dag¬boek ’44-’45 als een spiritueel testament in haar hand – om de gevallenen voor onze bevrijding te gedenken. Ze beschreef de soldaten, jongens, als gewonden in Schoonoord, ‘vriend of vijand’ mensen zonder haat. Ze bracht deze mensen heel dichtbij, ze zag het ster¬ven, voor het eerst in haar leven, en herdacht dit met ons. Na de oorlog spoorde zij nabestaanden op en


Het nieuwe diorama van de opstelling van 75mm Pack houwitsers in de uiterwaarden bij de Oude Kerk in Oosterbeek, dat voor een belangrijk deel werd gefinancierd met gelden van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum.
(Foto: Berry/ de Reus)

deelde met hen wat op een van de stenen van het Airborne Kerkhof staat: ‘just a cluster of memories in our heart’. Ze ried ons aan af en toe op dit kerkhof te verwijlen, namen en teksten te lezen. Tot slot herdacht zij de volwassenen en ook de kinderen die na de oorlog door ongelukken stierven. Na de plechtigheid heeft mevrouw Van der Vlist in ons gemeentehuis koffie gedronken met mensen om zich heen uit dit dierbare dorp waar zij zich op haar plek voelde. Toen is zij naar huis gere- den in de rolstoel, naar binnen gedragen en verder achtergelaten in haar eigen omgeving, klaar voor de nacht waarin zij zich zou overgeven aan haar bevrijding. Een schoner einde voor haar hadden mensen niet kunnen bedenken.
Ieder jaar in september herdenken wij de verloren slag in verbondenheid, die is uitgegroeid tot een bron van kracht. Hendrika’s boek ‘Die dag in september’ eindigt bij het begin van deze ontwikkeling, op de eerste septemberherdenking in 1945 op het Airborne Kerkhof:
‘Schoolkinderen, die ook door het vuur gingen. En op de graven leggen ze bloemen. Geen graf is meer zon¬der bloemen. Lijkt het zo, of breekt de zon door?’ Hoeveel schoolkinderen heeft zij geholpen de zon weer te zien doorbreken op de Wilhelminaschool, 100 stappen verwijderd van haar uitgebrande ouderlijke huis, Hotel Schoonoord. Stevig stond ze voor de klas, ordelijk, vrolijk. De kinderen groeiden op ‘in een fijn dorp’, zoals ‘Riek’ van der Vlist het hielp opbouwen. Er ging veel van haar uit, verhalen, prachtige tekenin¬gen op het bord, veel zingen – voor Sinterklaas en voor de herdenking en bevrijdingsdag – en oog voor de natuur. Ze was open en leergierig, studeerde Engels en bouwde zich een rijke loopbaan in de onderwijswereld. Naast school richtte zij de padvinderij op, de Schoonoordgroep die nog altijd bestaat. Ze leefde bewust en autonoom, haar geloof was sterk en bleef altijd in ontwikkeling. Ze steunde opbouwende initia-tieven, ze maakte verre reizen. Ze schreef veel op voor zichzelf en voor anderen. In huis en hart bewaarde ze met zorg al het gebeurde als herinnering, opdat niets tevergeefs is, ‘not in vain’.
‘Waarom is er eigenlijk oorlog?’, schrijft ze in haar boek als gewonde vijanden samen mens worden. De waardigheid van mens zijn, bewaarde zij temid¬den van geweld en mislukking in haar leven op aarde. In deze waardigheid is zij gestorven. Bevrijding na herdenking.
(Sophie Lambrechtsen – ter Horst)

Vernieuwd Airborne Museum geopend
Op 18 mei jl. vond de officiële heropening plaats van het vernieuwde Airborne Museum ‘Hartenstein’. Deze heropening werd verricht door mevrouw BJ. Mulder-Gemmeke, Ridder in de Militaire Willemsorde.
Het was het sluitstuk van een periode waarin het museum een ingrijpende modernisering heeft onder-gaan. Het vernieuwde Airborne Museum wil zich meer richten op de jongere generatie en doet dit o.a. door het gebruik van moderne presentatie-technie- ken. Zo zijn onder meer op drie plaatsen beeldscher¬men aangebracht waar bezoekers originele filmopna¬men uit 1944 kunnen bekijken, en de diorama’s komen meer tot leven door het gebruik van geluidsef¬fecten. Ook het Scholenprojekt, dat zich al jaren in een grote belangstelling mag verheugen, is vernieuwd. iNaast de nieuwe expositie-ruimte is de belangrijkste aanwinst ongetwijfeld het nieuwe diorama van de artillerie-stelling bij de Oude Kerk in Oosterbeek. De dertig vierkante meter grote achtergrond werd geschilderd door de Arnhemse kunstschilder Huub Milder. De Vereniging Vrienden van het Airborne Museum droeg het voor het grootste deel door haar bekostigde diorama bij deze gelegenheid officieel over. In totaal heeft de renovatie bijna een half miljoen gulden gekost, en het grootste deel van dit bedrag is bijeen gebracht door sponsors en bij akties zoals de loterij ‘Facelift’. Ook de Lions Club en de ‘Airborne Runners’ zorgden voor aanzienlijke bedragen.
Burgemeester Verlinden dankte als voorzitter van de Stichting Airborne Museum iedereen die het renova- tie-projekt financieel steunde en degenen die bij de uitvoering betrokken waren.

Nieuwe medewerker Airborne Museum
Met ingang van 1 juli 1994 is de heer Roland Boekhorst in vaste dienst getreden bij de Stichting Airborne Museum. Hij is aangesteld als medewerker ter assistentie van de heer De Reus. Tot zijn taak zal onder meer het onderhoud van de apparatuur en het materiaal behoren. Tevens zal hij dienst doen als kas-samedewerker.

Vrijwilligers gezocht
In het kader van de 50e herdenking van de Slag om Arnhem zal van 5 tot 24 september a.s. door het Airborne Museum in samenwerking met de heer Van der Pijl uit Rhenen een expositie met een verkoop- stand worden verzorgd in Vroom en Dreesmann in Arnhem. Voor het bemensen van de stand worden nog vrijwilligers gezocht. Opgave graag z.s.m. bij de heer De Reus in het Airborne Museum, tel. 085-337710 of mevrouw De Langen, tel. 03495-34762. Vrijwilligers die alleen maar een dagdeel beschikbaar zijn, zijn ook welkom.

Video-documentaire over 50e Airborne-herdenking
Van de a.s. Airborne-herdenking zal een video-documentaire worden gemaakt. Een produktieteam van Bal Bedrijfsvideo uit Oosterbeek, die in 1989 de film ‘Blijvend in Herinnering’ maakte, is al geruime tijd bezig met de voorbereidingen voor deze documentaire. Tussen 14 en 19 september a.s. zullen twee cameraploegen opnamen maken van de plechtigheden en bijeenkomsten. Daarbij wordt nauw samengewerkt met de Stichting Airborne Herdenkingen, het Airborne Museum en met de NOS, die de opnamen maakt van het ere-defilé op zaterdag 17 september en de herdenkingsdienst op de Airborne Begraafplaats een dag later. De beelden van september 1994 worden afgewisseld met terugblikken naar 50 jaar eerder en de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Daarvoor wordt geput uit authentieke journaalfilms en filmmateriaal van particulieren.

De titel ‘We will see you in September’ sluit aan bij de vele vriendschappelijke kontakten die in de loop van de afgelopen vijftig jaar zijn ontstaan tussen veteranen en burgers. Het programma wordt direkt na de herdenkingen gemonteerd en zal een lengte krijgen van ongeveer 75 minuten. De prijs wordt ƒ 55,- (excl. verzendkosten). Eind september is de film uit voorraad leverbaar bij
Bal Bedrijfsvideo en bij het Airborne Museum.

‘Arnhem -1944, The Airborne Battle’
Op 4 augustus jl. verscheen het langverwachte boek van Martin Middlebrook over de Slag om Arnhem, getiteld ‘Arnhem – 1944, The Airborne Battle’. Vier jaar heeft de auteur gewerkt aan deze historische stu- die, waarin de slag vooral vanuit Brits oogpunt wordt beschreven. Voor zijn onderzoek heeft hij zich zoveel mogelijk gebaseerd op de oorspronkelijke officiële militaire rapporten, aangevuld met de persoonlijke belevenissen van meer dan 500 Britse en Poolse veteranen en anderen die bij de slag betrokken waren. Het beschrijven van de individuele militaire akties tussen 17en 26 september 1944, die samen de Slag om Arnhem zijn gaan heten, is geen gemakkelijke opgave. Middlebrook is er echter op een uitstekende wijze in geslaagd het gecompliceerde verloop van de strijd op papier te zetten. In de eeiste inleidende hoofdstukken laat hij de lezer kennismaken met de betrokken Britse en Poolse militaire eenheden en met het gebied bij Arnhem waar zij slag zullen leveren. Daarna volgen hoofdstukken over de voorbereidingen, de start, het overvliegen en de landingen. De strijd wordt beschreven in vijftien hoofdstukken, die bij elkaar bijna 400(1) pagina’s beslaan. Om een helder beeld te schetsen, heeft Middlebrook de vaak door en naast elkaar verlopende militaire akties ontrafeld en ze per tijdstip, plaats en eenheid beschreven. Hierbij analyseert hij op een zakelijke wijze de gebeurtenissen. Aparte hoofdstukken zijn gewijd aan de Poolse Brigade, de Dorsets, de rol van de RAF bij de bevoorrading en de terugtocht. Het boek eindigt met een paar korte hoofdstukken over de verliezen en een samenvatting van de belangrijkste oorzaken voor het mislukken van de slag, in een aantal appendices zijn de ‘Orders of Battle’ opgenomen van alle eenheden die aan de slag deelnamen, en een impressie van het voormalige slagveld bij Arnhem anno 1994.
‘Arnhem -1944, The Airborne Battle’ telt 500 pagina’s en is geïllustreerd met 13 uitstekende, gedetailleerde kaarten en 38 foto’s. De prijs van het boek bedraagt 18 pond in Engeland en ƒ 46,50 in Nederland. De Nederlandse editie is in paperback uitgegeven en kost ƒ59,50.

‘Brabant Bevrijd’ geeft fotogra- fisch beeld van Market Garden
Bij uitgeverij Van Geyt Productions in Hulst ver- scheen onlangs in een serie publikaties over de bevrij- ding van Nederland, het boek ‘Brabant Bevrijd’. Bijna een derde deel van deze uitgave is gewijd aan operatie Market Garden. De auteurs, Jack Didden en Maarten Swarts, beschrijven op zakelijke wijze de landingen van de 101e Amerikaanse Airborne Divisie bij Son en Veghel, de uitbraak en de opmars van het 30e Britse Legerkorps en de Duitse tegenaanvallen op de ‘corridor’. Uit hun beschrijving van de gevechtshandelingen in Brabant wordt opnieuw duidelijk dat van- af de eerste dag ‘Market Garden’ achterliep op het schema, waardoor de le Britse Airborne Divisie bij
Arnhem niet op tijd kon worden bereikt. Wanneer na tien dagen Arnhem is verloren, gaat de strijd in Brabant echter door tot begin december 1944. Alle militaire operaties in die periode, met als meest bekende ongetwijfeld de Slag om Overloon en de bevrijding van Den Bosch, worden uitgebreid behandeld. De lange lijst van geraadpleegde boeken en officiële rapporten toont aan dat de auteurs een zeer gedegen studie van het onderwerp hebben gemaakt. Het boek munt uit door ca. 450, vaak zeer bijzondere, foto’s, die zijn voorzien van goede, informatieve onderschriften. ‘Brabant Bevrijd’ telt 288 pagina’s en kost ƒ 49,90.

Het 17-ponder anti-tankkanon bij Arnhem
Enige jaren geleden hebben enkele leden van onze vereniging die zich bezig houden met gericht onderzoek naar bepaalde aspekten van de Slag om Arnhem,


Tijdens de wandel-excursie op IS juni jl. geeft Robert Voskuil aan de hand van een luchtfoto uitleg over de posi¬ties van het Light Regiment Royal Artillery rond de Oude Kerk in Oosterbeek.
(Foto: Marcel Anker)

zich verenigd in een werkgroep met de naam ‘Arnhem Battle Research Group’. Deze groep werkt aan een aantal publikaties, waarvan no.1 in de vorm van een brochure onlangs het licht zag. De titel van deze eerste uitgave luidt: ‘De inzet van het 17-ponder anti-tank kanon tijdens de Slag om Arnhem’.
Voor de luchtlandingsoperatie bij Arnhem hadden de Britten de beschikking over zestien 17-ponders. Van dit kleine aantal gingen er echter vijf verloren nog voordat ze ingezet konden worden. De overige speel¬den o.a. een belangrijke rol bij de verdediging van de ‘perimeter’ in Oosterbeek tegen de voortdurende Duitse aanvallen met tanks en gemotoriseerd geschut. In het eerste gedeelte van de brochure wordt een overzicht gegeven van de eenheden die tijdens de Slag om Arnhem de 17-ponder gebruikten. Vervolgens wordt op zeer gedetailleerde wijze inge¬gaan op de technische aspekten van het kanon, de manier waarop het kanon in een Hamilcar glider werd vervoerd, de Morris artillerie-trekker, de ver¬schillende soorten munitie, het munitieverbruik tij¬dens de Slag om Arnhem en de samenstelling van de bemanning.
Het tweede deel van de brochure handelt hoofdzake¬lijk over de belevenissen van John Winser, Ist Airlanding Anti-Tank Battery RA en Tom Banks, 2nd ‘Oban’ Airlanding Anti-Tank Battery RA. De publikatie, die is geïllustreerd met 25 foto’s en een aantal tekeningen, kan worden besteld door het storten van f 13,- (prijs van het boekje ƒ 10,- + ƒ 3,- verzendkosten) op gironummer 2164410 van B.Kornet, Krasseurstraat 253, Amsterdam. Binnen afzienbare tijd zal ook een Engelstalige editie verschijnen.

Market Garden plaquette verkrijgbaar
Ter gelegenheid van het feit dat 50 jaar geleden operatie Market Garden plaatsvond, is een speciale plaquette vervaardigd, waar-
van een foto in deze nieuwsbrief is opgenomen. De plaquette kost ƒ 65,- wanneer deze (na bestelling) wordt afgehaald bij het Airborne Museum. Indien de plaquette moet worden opgestuurd, dient ƒ 75,- te worden overgemaakt op gironummer 4403641 t.n.v. de Vereniging
Vrienden van het Airborne Museum, Oosterbeek o.v.v. ‘plaquette’.

Een verkleinde afbeelding van de Market Garden plaquette, die bij de Vereniging Vrienden kan worden besteld.
(Foto: W. de Ruiter)

Heelsums Airborne Monument gerestaureerd
In september 1945 bouwde een aantal inwoners van Heelsum op eigen initiatief een monument ter herin-nering aan de Slag om Arnhem nabij de z.g. S-bocht, aan de oostkant van het dorp. Het was daarmee het eerste ‘Airborne’ monument in de gemeente Renkum. Het werd opgebouwd uit materiaal dat na de bevrij- ding was achtergebleven op het slagveld, zoals een 6-ponder kanon, containers, granaathulzen, helmen, geweren, etc. Verschillende onderdelen werden ech¬ter in de loop der jaren door souvenirjagers gestolen. Bij het reconstrueren van de S-bocht in de Utrechtseweg in 1970 werd het monument, dat in de volksmond bekend staat als ‘Het Kanon’, verplaatst naar een lokatie aan de Bennekomseweg. Daar stond het enigszins verscholen tussen de bomen. Door weersinvloeden roestten delen van het monument door, en ondanks een tussentijdse schilderbeurt raak¬te het in verval.
Met het oog op de 50e herdenking van de Slag om Arnhem besloot een aantal Heelsummers, net als in 1945, spontaan de handen ineen te slaan, nu voor een volledige restauratie van het monument. Het werd geheel gedemonteerd. Alle onderdelen die nog in een redelijke staat waren, werden hersteld en geconser-veerd; totaal verrotte en vergane delen werden door nieuwe vervangen. Het originele 6-ponder kanon werd opgeknapt door de Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen.
Naast deze volledige restauratie werd besloten het monument 180 graden te draaien in de richting van de Utrechtseweg. Door wat kleine bomen en bosjes te verwijderen en door de omgeving wat op te knappen, heeft men nu vanaf de Utrechtseweg een mooi uit¬zicht op dit zo bijzondere monument.
Het project was in handen van de Rotary Clubs van de gemeente Renkum en het Comité Airborne Monument Heelsum. Veel steun werd ontvangen van de bevolking van Heelsum en van de gemeente Renkum: de eigenares van het monument en de ondergrond. Plaatselijke bedrijven deden noodzake¬lijke werkzaamheden tegen kostprijs of zelfs voor niets. Toch blijven donaties voor de restauratie en met name het toekomstige onderhoud van ‘Het Kanon’ welkom. Deze kunnen worden gestort op de RABO bankrekening 35.50.53.551 t.n.v. Stichting Community Service Rotary Club Oosterbeek, Airborne.
De onthulling van het vernieuwde monument zal op 10 september a.s. plaatsvinden.

Expositie over de Slag om Arnhem in Tsjechië
Op 26 mei jl. werd in de Tsjechische stad Brno de expositie ‘Van Invasie tot Ardennen’ geopend. Een belangrijk deel van deze tentoonstelling is gewijd aan de Slag om Arnhem. Daarbij wordt ook ruime aan¬dacht besteed aan het aandeel van het Tsjechische RAF squadron 312, dat bij de gevechtshandelingen in september 1944 was betrokken.
Veel van het geëxposeerde materiaal is afkomstig uit het Airborne Museum. De heer W. Boersma heeft dit materiaal naar Tsjechië vervoerd en hij heeft meege-holpen de tentoonstelling op te zetten. De expositie, die is ingericht in de Meninska poort, een van de oude stadspoorten van Brno, duurt tot 30 september.

Tentoonstelling in Didam
In de Openbare Bibliotheek in Didam wordt van 19 t/m 23 september a.s. een expositie gehouden van door ons lid Jan Uitdenbogerd vervaardigde maquet¬tes en diorama’s die zijn gebaseerd op foto’s uit de Slag om Arnhem. Hieronder bevinden zich o.a. Hotel Hartenstein en de Oude Kerk in Oosterbeek met de omringende huizen. De bibliotheek in Didam, Schoolstraat 22, is geopend van 14.00-17.30 uur en dinsdag en vrijdag tevens van 18.30-20.30 uur.

Download

Nieuwsbrief No. 61, februari 1996
ISSN 1383-3413
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

16e Algemene Ledenvergaderingop 27 april a.s.
Het bestuur nodigt u uit tot het bijwonen van de 16e Algemene Ledenvergadering, tevens jaarvergade-ring, van de Vereniging Vrienden van het AirborneMuseum Oosterbeek.
De bijeenkomst zal wordengehouden in de Concertzaal,Rozensteeg 3, t.o. de OudeKerk in het Benedendorp inOosterbeek op zaterdag 27april a.s., aanvang 14.00 uur.
De agenda ziet er als volgt uit:
1. Opening
2. Notulen AlgemeneLedenvergadering van1 april 1995
3. Algemeen Verslag 1995
4. Financieel Verslag 1995
5. Verslag Kascommissie
6. Verhouding tot hetmuseum
7. Begroting 1996
8. Bestuursverkiezing
9. Benoeming reserve-lidKascommissie
10. Rondvraag
11. Sluiting
Toelichting bij punt 8 van deagenda.
Aan de beurt van aftreden zijnde heren J. Smits en R.P.C.A.Voskuil. Beiden stellen zichherkiesbaar. Volgens artikel 8van de Statuten kunnen ledentegenkandidaten stellen. Eenvoordracht hiertoe dient uiter-lijk 10 dagen voor de vergadering schriftelijk bij desekretaresse (p/a Utrechtseweg 232, 6862 AZOosterbeek) te worden ingediend, ondertekend doorminstens 10 leden en vergezeld van een bereidverkla-ring van de kandidaat, die lid moet zijn en meerderja-rig.
De financiële stukken en een toelichting op punt 6 zullen u separaat worden toegezonden. Een half uur voor de aanvang van de vergadering zal het verslag van de Kascommissie ter inzage liggen.
Na afloop zal een film over de Slag om Arnhem worden vertoond.

De HAMILCAR glider in het Museum of Army Flying in Middle Wallop, een van de musea die tijdens de excursie naar Engeland bezocht zullen worden.
(foto: Berry de Reus)

Algemeen Verslag 1995
We begonnen het jaar met1236 leden. Gedurende 1995zegden 10 personen hun lid-maatschap op, werden 33Vrienden afgevoerd wegenshet niet betalen van hun con-tributie, en overleden 15leden.
De overledenen zijn mevrouwBosman-Nijenes, de herenF.J.N. Engel, J.A. de Baat,
B. M.F. Verschoor, M. van derGraaf, J. Figg, E.J. Hethering-ton, B.E. Cornell, B. Facey,Mr. and Mrs. L.D. Tapp,
C. Simpson, S.A.J. Daw,W.T. Simpson, BJ. Mullerloveen W.J. Marquand.
Aan het ledenbestand werden80 nieuwe namen toegevoegd.Zeven Nederlandse en eenEngelse betreffen leden voorhet leven.
Het bestuur vergaderde ditjaar elf maal. In het voorjaarwerd een excursie naarHamminkeln gehouden en inhet najaar een themadag.Evenals in de voorgaande
jaren kwamen in 1995 vier nieuwsbrieven uit met bijbehorende ministeries.
Het Scholenproject, waar- mee de jeugd wordt voorgelicht over de Slag om Arnhem, loopt nog steeds zeer goed. Er bestaat grote belangstelling voor dit project zowel in binnen- als buitenland. De in 1994 door de Stichting Fondsenwerving Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoffers en Aanverwante Doeleinden toegezegde ƒ 5000,- en de door de VVV Telefoonkaarten Aktie opgebrachte ƒ 10.000,- zijn in 1995 ontvangen en inmiddels, zoals overeengekomen, besteed aan het vernieuwen van het project.
Een aantal leden kwam met voorstellen bij het bestuur om bepaalde zaken binnen de vereniging te veranderen. Er vonden twee gesprekken plaats tussen deze leden en het bestuur, waarbij de voorstellen werden toegelicht en besproken. Het bestuur heeft verschil-lende ideeën overgenomen en over de andere onderwerpen zal nader overleg plaatsvinden.
Het Airborne Museum ontving van de Vereniging de volgende schenkingen: 1. Een stereoprojector voor het vertonen van stereo-dia’s, inclusief de kosten voor de aanmaak van de dia’s; 2. Transportkist voor het grote model van het HORSA zweefvliegtuig, dat dienst doet als trekpleister bij de propaganda- en verkoop- stands; 3. Een perspex vitrine, waarin op de stands boeken beschermd tentoon kunnen worden gesteld; 4. Twee grote foto-displayborden met een formaat van 3 x 2.25 meter voor de voorlichtingsstand; 5. Een ver-goeding van de kosten verbonden aan het samenstellen van een Poolse tekst bij de audiovisuele presentatie in het museum; 6. Een bijdrage in de kosten voor het realiseren van een Duits Scholenproject.
In 1995 was de vereniging met voorlichtings- en ver- koopstands aanwezig op diverse festiviteiten, o.m. op de twee Open Dagen van de Koninklijke Luchtmacht in Volkel, op een negen dagen durende manifestatie ter gelegenheid van de 50-jarige Bevrijding van Nederland, en verder op de Verzetsdag te Nunspeet, de Airborne Wandeltocht in Oosterbeek en op de Pegasus Wandeltocht in Lunteren. De omzet was voor het museum en voor de Vereniging samen in totaal ƒ13.500,-.
(Mieke de Langen)


De Renkumse burgemeester Vertinden, voorzitter van de Stichting Airborne Museum, dankt Eef Vellinga bij zijn afscheid, op 12 januari jl. in ‘Hartenstein’, voor het vele werk dat Eef gedurende 17 jnren voor het museum heeft verricht; rechts Neli Vellinga-Nijholt.
(foto: Berrij de Reus)

Oproep van de penningmeester
Leden die hun contributie voor het jaar 1996 nog niet hebben betaald, wordt verzocht dit zo spoedig mogelijk te doen. De kosten van een individueel lidmaatschap bedragen ƒ 20,- en van een gezinslidmaatschap ƒ 30,- per jaar. Het gironummer van de vereniging is 44036641.

Excursie naar Engeland van 17 tot en met 21 april a.s.
In de vorige Nieuwsbrief maakten wij melding van plannen voor een reis voor onze Nederlandse leden naar Engeland. Dankzij de enthousiaste medewerking van het Parachute Regiment in Aldershot kan deze excursie inderdaad doorgang vinden en wel van woensdag 17 tot en met zondag 21 april a.s.. Bij de Nederlandse editie van deze Nieuwsbrief is een informatieblad gevoegd, met een aanmeldingsstrook. Indien u belangstelling heeft en mee wilt met deze excursie, wordt u verzocht tijdig te reageren door deze aanmeldingsstrook op te sturen en het verschuldigde bedrag over te maken op de speciaal hiervoor geopende girorekening.

Themadag werd druk bezocht
De op 9 december jl. gehouden themadag in Oosterbeek trok veel belangstelling. Het ochtendprogramma werd verzorgd door de leden Philip Reinders en Peter Vrolijk, die zich hierop grondig hadden voorbereid. Zij leidden de aanwezigen rond in het gebied van de landgoederen De Pietersberg en De Hemelse Berg, waar o.a. het hoofdkwartier van de Ist Airlanding Brigade heeft gezeten. Tot in detail werd ingegaan op de gebeurtenissen van september 1944. De aanwezigheid van de heer Albert Jansen, die ruim 51 jaar eerder in het tuinmanshuis van De Pietersberg woonde en die zijn eigen verhaal vertelde, gaf aan de rondleiding nog een extra dimensie, ’s Middags hield Eugène Wijnhoud in de druk bezette Concertzaal aan de hand van een groot aantal dia’s een boeiende lezing over de rol van de Ist en 2nd Airlanding Anti-Tank Battery Royal Artillery tijdens de Slag om Arnhem.
De middag werd afgesloten met de vertoning van de video-documentaire ‘The Battle for Arnhem’.
Van veel kanten is gevraagd of de inhoud van de op die dag gepresenteerde resultaten van onderzoeken in de toekomst op papier kan worden gezet en de inleiders hebben hier in principe positief op gereageerd.

Voorstellen van leden
Zoals u in het Algemeen Verslag heeft kunnen lezen, heeft een aantal leden voorstellen aangedragen, waarvan het bestuur de volgende heeft overgenomen: 1. Uitbreiding van de thema-middagen naar een volle verenigingsdag, waarbij in overleg met het bestuur leden deze extra halve dagen kunnen invullen.
2- De mogelijkheid voor leden om in de Nieuwsbrief een korte oproep te plaatsen, die verband houdt met een onderzoek naar een bepaald aspect van de Slag om Arnhem. (‘Can you help’).
3. Voor leden zal een gereduceerde prijs gelden voor nieuw uit te geven verenigingspublikaties met een prijs van ƒ 30,- of meer.
4. Het bestuur zal er naar streven de data van de ver- enigings-evenementen voor een geheel jaar vast te stellen.
Eef maakte in september 1944 de Slag om Arnhem mee in Oosterbeek. In de eerste dagen van de gevechten maakte hij deel uit van een groepje Nederlanders, dat de Britten assistentie verleende. Later zou dit groepje bekend worden onder de naam ‘Oranje Bataljon’.
Een van de hobbies van Eef is het maken van schilderijen en tussen 10 november en 7 januari jl. was in het Airborne Museum een kleine tentoonstelling van zijn werk te zien.

Leo Heaps overleden
Wij ontvingen het bericht dat in september 1995 in Canada is overleden de Canadese Arnhem-veteraan Leo Heaps. Luitenant Heaps diende vanaf mei 1944 als officier in het Britse leger. Hij was toegevoegd aan het Ist Parachute Battalion, waarmee hij op 17 september 1944 bij Arnhem landde. Aan het eind van de strijd, waarin hij grote moed en initiatief toonde, werd hij krijgsgevangen gemaakt. Hij wist echter te ontsnappen en was in oktober 1944 betrokken bij Operatie Pegasus L waarbij meer dan 200 in vijandelijk gebied ondergedoken geallieerde militairen over de Rijn naar bevrijd gebied wisten te ontsnappen. Heaps beschreef zijn belevenissen in de boeken ‘Escape from Arnhem (Toronto, 1945) en ‘The Grey Goose of Arnhem’ (Londen, 1976). Het laatstgenoemde werd in de Nederlandse vertaling onder de titel ‘De Gans is gevlogen’ gepubliceerd. (Bussum, 1976).

Nieuwe bestuursleden Stichting Airborne Museum
Tot het bestuur van de Stichting Airborne Museum zijn twee nieuwe leden toegetreden. Als penningmeester treedt vanaf 1 januari van dit jaar op drs. J.M. Kingma, econoom uit Oosterbeek.
Als gewoon lid is benoemd de heer G. Pijpers uit Oosterbeek. Gerrit Pijpers, majoor bij de Koninklijke Luchtmacht, is sinds 1976 betrokken bij de organisatie van de herdenkingsdienst op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Vanaf 1 januari 1995 heeft hij (geholpen door vele vrijwilligers) de leiding van dit jaarlijkse hoogtepunt van de Pelgrimage.

Afscheid Eef Vellinga
Op 12 januari jl. nam de heer Eef Vellinga op 72-jarige leeftijd afscheid als assistent-conservator van het Airborne Museum.
Hem werd op die dag in het museum een afscheidsreceptie aangeboden, waarop zeer veel mensen aanwezig waren. Voor zijn afscheid boden de Stichting Airborne Museum en de Vereniging Vrienden het echtpaar Vellinga een reis naar Engeland aan. Verder kreeg Eef van de Stichting Airborne Museum een kristallen drankkaraf met inscriptie en van het personeel een horloge, eveneens met inscriptie.
Vanaf de opening van het museum in Hartenstein in 1978 was Eef Vellinga er werkzaam en hij heeft in die 17 jaar ongelooflijk veel werk verzet.

Informatie over de Slag om Arnhem nu ook op Internet
Bij de moderne technologie wordt het steeds gebruikelijker om informatie via de computer te verspreiden en dat kan natuurlijk ook met historische onderwerpen.
Een van onze leden, de heer H. Hoekstra uit Arnhem, werkt aan een programma op Internet over de Slag om Arnhem. Dit geeft de mogelijkheid om over allerlei zaken over deze operatie informatie op te vragen. Met steun van velen uit de gehele wereld wordt het databestand steeds verder vervolmaakt. Ook over het Airborne Museum is uitgebreide informatie opgenomen. Het programma is met de computer op te vragen onder:
HTTP: / / WWW.UNIVERSAL.NL/USERS/HOEKS- TRA/ PEGASUS.HTM

‘Sluimerend Gevaar’
Onder de titel ‘Sluimerend Gevaar’ zal van 1 maart tot 12 mei a.s. in het Airborne Museum een tentoonstelling worden gehouden over het ruimen van na de Slag om Arnhem achtergebleven munitie. Vooral in de jaren kort na de oorlog werden reusachtige hoe-veelheden explosief materiaal opgeruimd, maar ook nu nog wordt in het gebied rond Arnhem bijna wekelijks gevaarlijke munitie gevonden.

Oproep
Bij de opening van het Airborne Museum in Hartenstein in 1978 is door verschillende aanwezigen gefotografeerd en gefilmd. Gaarne zou het bestuur van de Stichting Airborne Museum in het bezit komen van afdrukken van foto’s en kopieën van films die op die dag zijn gemaakt, zowel bij Hartenstein als in de Goede Herderkerk. Indien u dergelijk materiaal heeft en dit ter kopiëring beschikbaar wilt stellen, neemt u dan s.v.p. contact op met het Airborne Museum, Utrechtseweg 232,6862 AZ, Oosterbeek, telefoon 026 – 3337710.

Stoffelijk overschot van Britse soldaat gevonden
Tijdens het graven van een sleuf voor een telefoonlijn tegenover de ingang van de Westerbouwing in Oosterbeek is op woensdag 13 december jl. het stoffelijk overschot ontdekt van een tijdens de Slag om Arnhem gesneuvelde Britse militair. Direct werd de Gravendienst van de Koninklijke Landmacht gewaarschuwd en spoedig waren luitenant H.J.R. Jongen en adjudant F. Bolle ter plaatse om de resten van de militair met veel zorg op te graven.
Het stoffelijk overschot, dat op 65 cm diepte werd aangetroffen, bleek na meer dan 51 jaar nog in een zeer goede staat. Moeiteloos kon luitenant Jongen de puzzel van de botten in elkaar passen. Het onderzoek van de stoffelijke resten in het laboratorium van de Gravendienst in Bussum zal zich in eerste instantie richten op het gebit van de man. Vergelijking met oude tandartskaarten uit het archief van het Britse Ministerie van Defensie zal vermoedelijk leiden tot een definitieve identificatie.
Tot op heden worden in het gebied rond Arnhem nog 429 geallieerde militairen vermist. Op diverse kerkhoven liggen 286 onbekende soldaten begraven die, voor zover bekend, betrokken waren bij de Slag om Arnhem. De Britse autoriteiten zijn nog steeds bezig met onderzoek naar de stoffelijke resten van twee militairen die in januari 1994 bij de Sonnenberg werden gevonden. Alles bij elkaar betekent dit dat er aan de zuidelijke Veluwezoom mogelijk 140 onbekende graven zijn van geallieerde soldaten.

Oosterbeek, 13 december 1995. Luitenant Jongen en adjudant Bolle van de Gravendienst bezig met het opgraven van het stoffelijke overschot van een Britse militair bij de Westerbouwing.
(foto: Berry de Reus)

Boekenbeurs in ‘Hartenstein’
Op 1 juni a.s. zal in het Airborne Museum weer de jaarlijkse boekenbeurs worden gehouden. In de verschillende stands wordt een groot assortiment tweedehands boeken over de Tweede Wereldoorlog te koop aangeboden.
Bronzen beeldje van parachutist teruggevonden
Meer dan een jaar geleden werd het 70 cm hoge bronzen beeldje ‘De Parachutist’ van Jits Bakker van zijn sokkel gebroken en gestolen. Afgelopen september, kort voor de herdenkingen stelde de beeldhouwer zijn eigen exemplaar van het beeld ter beschikking.
Omdat het er niet naar uitzag dat het oorspronkelijke exemplaar teruggevonden zou worden, werd intussen begonnen met het inzamelen van geld om dit tweede exemplaar van Jits Bakker te kopen. Groot was dan ook de verbazing toen op een morgen in begin december van het vorig jaar het ernstig beschadigde oorspronkelijke beeldje op de stoep van het Airborne Museum werd aangetroffen.
Het is de bedoeling dat het beschadigde beeldje gerepareerd wordt en terugkeert op de plek waar het al vijf jaar had gestaan: tegenover de ingang van het Airborne Museum.

‘To Save a Life’
Via mevrouw Pelster uit Oosterbeek werd de redactie attent gemaakt op een Engelstalig boek met de titel ‘To Save a Life, Memoirs of a Dutch Resistance Courier’. In dit boek beschrijft de Nederlandse Elsa Caspers het werk van Nederlandse Verzetsgroepen in het gebied van de Utrechtse Heuvelrug, waaronder de zorg voor onderduikers en het verbergen van geallieerde vliegeniers. Zelf was Elsa 18 jaar oud toen zij als koerierster aan dit riskante verzetswerk deel ging nemen. Zij was o.a. betrokken bij de ontsnapping van de toenmalige Brigadier Hackett, nadat hij na de Slag om Arnhem in Ede verborgen was gehouden. Als eer-betoon aan Elsa Caspers en aan het Nederlandse Verzet schreef General Hackett het voorwoord voor het boek.
De paperback telt 176 pagina’s en is geïllustreerd met foto’s. Het boek werd uitgegeven bij Deirdre McDonalds Books, 128 Lower Richmond Road, London SW15 1LN, England. Prijs in Engelse Ponden: 9.95. (ISBN nummer: 1 898094 10 1)

Brochure over neergestorte C-47
Als afsluiting van zijn onderzoek naar een op 18 september 1944 boven de Betuwe neergeschoten C-47 (Dakota), heeft ons lid Patrick Pronk uit Den Haag daarover een brochure samengesteld. In deze publi- katie, die is getiteld ‘De 697 tijdens de Slag om Arnhem’, beschrijft hij de lotgevallen van de bemanning en van de parachutisten van het lOth Parachute Battalion die in het toestel zaten en waarvan de overlevenden door het Nederlandse Verzet in veiligheid werden gebracht.
De Nederlandstalige brochure, die 22 pagina’s telt en is voorzien van foto’s, is verkrijgbaar door overmaking van ƒ 12,— (dit is inclusief verpakkings- en portokosten) op RABO-bank nummer 35.76.75.142 t.n.v. PJ. Pronk, Scholstraat 285, 2583 WT Den Haag.

Rectificatie
In Nieuwbrief No. 60 is abusievelijk vermeld dat de heer J. Rudolphie in september vorig jaar van de Arnhem Veterans Club als dank voor zijn vele werk voor de jaarlijkse Airborne-herdenkingen een zilveren beeldje heeft ontvangen. Dit beeldje kreeg de heer Rudolphie echter van het Airborne Forces Security Fund; van de Arnhem Veterans Club ontving hij uit handen van voorzitter David Morris een glazen bokaal, met daarin gegraveerd het wapen van de AVC.

Download

Nieuwsbrief No. 62, juni 1996
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Engeland-trip
Van 17 tot en met 21 april jl. vond de door de Vereniging Vrienden georganiseerde excursie naar Engeland plaats. Dankzij de medewerking van Colonel B. Middleton, Controller van het Airborne Forces Security Fund, kon de groep van 50 deelnemers logeren in een van de legeringsgebouwen van Browning Barracks in Aldershot.
Twee operationele vliegbases waren in het programma opgenomen. Op Brize Norton werd de groep rondgeleid in No. 1 Parachute Training School door Squadron Leader R.E.A. Wadley en Sqn. Ldr. G.E. Sizeland. Fairford kon worden bezocht dankzij de toestemming van Sqn. Ldr. I.S. Pollitt en zijn staf. Op
deze nu door de Amerikaanse luchtmacht gebruikte basis werd o.a. uitleg gegeven door de voormalige gliderpiloten Mike Dauncey en Peter Clark. In Aldershot vereerde de Arnhem-veteraan Bob Peatling de groep met een bezoek.
Hieronder volgt een verslag van de excursie dat werd geschreven door Eef en Nelie Vellinga. Zij hadden de reis aangeboden gekregen door de Stichting Airborne Museum en de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum als cadeau ter gelegenheid van het afscheid van Eef als medewerker van het museum.
De trip naar Engeland werd ‘afgerond’ op een reünie die op vrijdag 24 mei jl. in het Airborne Museum werd gehouden. Daar werden videobanden bekeken, en herinneringen en foto’s uitgewisseld.


Oosterbeek, september 1944. Twee Britse soldaten met een zware Vickers mitrailleur. Rechts op de achtergrond is een huis zichtbaar. Waar staat/stond dat pand? Zie voor meer gegevens het artikeltje elders in deze nieuwsbrief.
(Foto Imperial War Museum, Londen)

Excursieverslag
17 april 1996. Nu ging toch eindelijk ‘de Grote Reis’ beginnen, ’s Morgens vertrokken we met de bus richting Engeland. Na een bezoek aan leper in België, dat bekend werd door de Eerste Wereldoorlog, werd de reis voortgezet naar Calais.
De Franse douane was ontzettend pesterig en contro-leerde ons uitgebreid op ‘hasj’. Gelukkig had niemand die bij zich, zodat we eindelijk de ‘Shuttle’ in konden rijden.
Na 25 minuten waren wij in Engeland. Een hele bele-venis! Van Frankrijk naar Groot-Brittannië zonder water gezien te hebben. Van Folkstone ging de reis verder naar Aldershot, waar we om zeven uur ’s avonds bij ons ‘hotel’ aankwamen.
Koffers uitpakken en vervolgens diner in de Mess. Iedereen was wel toe aan een goede maaltijd. Na nog enige ‘slaapmutsjes’ in de bar ging iedereen om elf uur naar bed. Dat was wel even wennen met zo’n gemêleerd gezelschap. Toch sliep iedereen ondanks het ‘snurken’ van deze en gene redelijk,
18 april. Om zeven uur opgestaan en na het ontbijt naar het Airborne Forces Museum, waar de geschie-denis van de Britse luchtlandingstroepen wordt getoond. Na de lunch ging de reis naar Middle Wallop waar we het interessante Museum of Army Flying bezochten. Terug in Aldershot bleek dat de kok zich weer bijzonder had uitgesloofd. Na het voortreffelijke diner maakten we een kleine wandeling om de tijd tot elf uur weer gezellig in de bar door te brengen.


In het Airborne Forces Museum in Aldershot overhandigt. 18 april 1996. Jan Altink namens de excursiegangers een Arnhemse herdenkingsvlag uit 1994 aan assistent conservator Diana Andrews.
(Foto Berry de Reus)

19 april. Om negen uur vertrek naar Brize Norton, waar we om elf uur aankwamen voor een bezoek aan No. 1 Parachute Training School (P.T.S.). Na de verto-ning van een film over de opleiding, gingen we in twee groepen naar een grote hangar met allerlei toestellen voor het trainen van parachutisten, en vervolgens werd het kleine museum van No. 1 P.T.S. bezocht. Na de lunch reden we naar het vliegveld Fairford. Ook hier een geweldige ontvangst met koffie en koekjes, en een ontmoeting met twee veteranen.
Daarna kregen we een rondgang over het enorme vliegveld. Een hele belevenis! Aan het eind van de middag werd de terugreis naar Aldershot aanvaard.
20 april. Vandaag naar Londen. Eerst naar het Imperial War Museum. Geweldig ‘groots’ allemaal en ontzettend veel te zien, ’s Middags bezochten we met een stel mensen onder leiding van Wybo Boersma de ‘City’ van Londen. Aan het eind van de middag werd de terugtocht naar Aldershot aanvaard. Na het diner werd voor de laatste maal een gezellige avond in de bar doorgebracht.
21 april. Terug naar Nederland na een paar fantasti-sche dagen. De terugreis verliep erg vlot; om zeven uur ’s avonds waren we weer terug in Oosterbeek. Nogmaals heel hartelijk dank aan de organisatoren Chris, Robert en Berry. Zij kunnen wel een reisbureau beginnen want alles was tot in de puntjes verzorgd en overal was aan gedacht. Toen op 12 januari jl. Eef zijn afscheid vierde, konden we niet vermoeden dat dit zo’n geweldige afsluiting zou krijgen. Wij danken alle medewerkers, bestuur en Vrienden van het Airborne Museum voor dit geweldige cadeau!!!
(Eef en Nelie Vellinga)


Squadron Leader R.E.A. Wadleij geeft op 19 april 1996 uitleg in de grote hangar van No. 1 Parachute Training School op Brize Norton, waar aanstaande parachutisten hun grond-training krijgen.
(Foto Berry de Reus)

Tweede reis naar Engeland?
Zoals u in bovenstaand artikel heeft kunnen lezen, was de eerste trip naar Engeland een succes. Maar natuurlijk was het jammer dat zo’n groot deel van de ingeschreven leden moest afvallen omdat de accommodatie in Aldershot slechts onderdak kon bieden aan 50 personen.
Zoals beloofd, heeft de excursie-commissie de moge-lijkheid van een eventuele tweede reis met onze Britse vrienden besproken. Het probleem is echter dat de Browning Barracks in Aldershot sinds kort niet meer in handen zijn van The Parachute Regiment. Alle acti-viteiten, behalve het Airborne Forces Museum en enkele kantoren, zijn naar elders verplaatst. Daardoor kunnen nu geen afspraken worden gemaakt over onderdak ter plaatse.
Wij hebben afgesproken dat contact met ons zal worden opgenomen indien onderdak beschikbaar komt. Hopelijk kan een eventuele tweede tocht in augustus of oktober plaatsvinden, waarbij onze voorlopige voorkeur uitgaat naar de laatstgenoemde maand. Alle leden die wij voor de eerste trip hebben moeten teleurstellen, zullen dan in aanmerking kunnen komen. Daarnaast zijn er misschien mensen die zich niet voor de eerste excursie hadden ingeschreven omdat het tijdstip hun niet schikte, maar die wel graag in het najaar meewillen. Zij kunnen zich door middel van een briefkaart opgeven, en zij worden dan geplaatst op een lijst die gebruikt zal worden als plaatsen over zijn. Geld overmaken, is voorlopig niet nodig.
Inmiddels hebben alle leden die zich aanmeldden maar niet meekonden, een schrijven ontvangen waarin de gang van zaken wordt uitgelegd. Iedereen, ook degenen die dit niet telefonisch hebben aangevraagd, heeft zijn reissom teruggestort gekregen. Als definitieve gegevens uit Engeland komen, zullen zij het eerst door de excursie-commissie benaderd worden. (Chris van Roekel)

Informatie over foto gevraagd
Op de voorpagina van deze Nieuwsbrief hebben we een foto van de Slag om Arnhem geplaatst waarvan we niet weten waar zij genomen is. Bekend is dat Sergeant Dennis Smith van de Army Film and Photographic Unit de camera heeft gehanteerd, mogelijk in Oosterbeek op 18 september 1944. Het originele bijschrift luidt: ‘Heavy machine gun trained on houses holding snipers.’
Wie een idee heeft waar deze foto kan zijn genomen, wordt verzocht contact op te nemen met Geert Maassen, via het Gemeente-archief Renkum, Postbus 9100, 6860 HA Oosterbeek, telefoon: 026 3348303.

Vrijwilligers nodig voor verenigingswerk
Regelmatig bieden leden zich aan om werkzaamheden te verrichten voor de Vereniging Vrienden, en daar wordt meestal dankbaar gebruik van gemaakt. Het bestuur wil dit nu meer structureren en heeft mede op voorstel van een aantal leden besloten om werkgroepen in het leven te roepen:
1. werkgroep ‘Evenementen’ (organisatie van thema-dagen en excursies);
2. werkgroep ‘Publikaties’ (begeleiding van door de Vereniging uit te geven boeken en brochures);
3. werkgroep ‘Fondsenwerving’ (onder andere assistentie bij verkoopstands op grote manifestaties).
Indien u belangstelling heeft voor een van deze werk-groepen en er tijd aan wil besteden, laat u dat dan even weten door middel van een briefje aan het bestuur van de Vereniging Vrienden.
Uw hulp is broodnodig!

Expositie over The Glider Pilot Regiment
Tot en met 3 november a.s. wordt in het Airborne Museum ‘Hartenstein’ een tentoonstelling gehouden over The Glider Pilot Regiment voor en tijdens de Slag om Arnhem, onder de titel ‘No Engines!’
Voor deze expositie wordt gebruik gemaakt van de museum-collectie, en van materiaal en documenten uit de grote particuliere verzameling van ons lid Luuk Buist uit Oosterbeek.
Airborne Museum krijgt nieuwe opslagruimte
Twee jaar na de voltooiing van het project ‘Facelift’ waarbij het Airborne Museum grondig werd gemo-derniseerd, is opnieuw een verbouwingsproject van start gegaan.
De grond onder het bordes voor ‘Hartenstein’ is weg-gegraven, waardoor een grote ruimte is ontstaan, die vervolgens is dichtgemaakt.
De uitbreiding zal worden gebruikt voor de opslag van materiaal dat tot voor kort op allerlei plaatsen in het museum moest worden bewaard.

E. Wijnhoud nieuw bestuurslid
Tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum op 27 april jl. is Eugène Wijnhoud uit Arnhem toegetreden tot het bestuur. Hij volgt Arie Hofman op, die om per-soonlijke redenen aftrad.

Boekje ‘Perimeter;
17-25 september 1944′
Een van onze leden, de heer Henk van Zoest, heeft in eigen beheer een keurig verzorgd boekje uitgegeven over de Slag om Arnhem. In september 1944 was Henk 13 jaar en woonde hij met zijn ouders en zijn zusje op de Cronjéweg in Oosterbeek.
Na vijftig jaar heeft hij zijn herinneringen uitgewerkt en op papier gezet. Het resultaat is een 48 pagina’s tellend dagboek waarin hij de strijd zoals hij die zag, van dag tot dag beschrijft.
Het eerste deel van de gevechten maakte de familie Van Zoest mee op de Cronjéweg, maar op 21 septem-ber werden ze gedwongen te vertrekken. Ze kwamen terecht in een huis op de hoek van de Paul Krugerstraat en de Steijnweg, waar ze tot en met maandag 25 september 1944 de rest van de strijd beleefden.
Het verhaal is geen gedetailleerd historisch verslag, maar geeft een beeld van de oorlog zoals die door een 13-jarige Oosterbeekse jongen werd ervaren. Vooral de straatgevechten, waarbij de huizen het ene moment Brits en het volgende moment weer Duits waren, worden op een indringende wijze beschreven. Henk van Zoest schreef in de eerste plaats voor zijn kinderen en kleinkinderen, maar ook anderen blijken belangstelling te hebben. Daarom heeft hij een aantal exemplaren van de publikatie laten bijdrukken. De auteur heeft aangekondigd dat hij de opbrengst van de verkoop ten goede zal laten komen van het Airborne Forces Security Fund in Engeland.
Wie in het bezit wil komen van ‘Perimeter’ dient ƒ 15,- over te maken op het postgironummer 7382634 van G. Pijpers/Airborne Forces Security Fund in Ooster- beek. Het boekje wordt u dan na verloop van tijd per post toegestuurd.

Charles Douw van der Krap overleden
Ons bereikte het bericht dat eind vorig jaar in zijn woonplaats Wassenaar op 87-jarige leeftijd is overleden Charles Douw van der Krap, Ridder in de Militaire Willemsorde.
Kapitein-ter-zee Douw van der Krap nam in mei 1940 deel aan de gevechten in Rotterdam. Als krijgsgevan-gene werd hij o.a. opgesloten in het beruchte kamp Colditz, van waaruit hij diverse ontsnappingspogingen deed. Uiteindelijk slaagde hij daarin, en kwam na veel omzwervingen terecht in Arnhem vlak voor september 1944.
Na de geallieerde luchtlandingen stelde hij zijn diensten ter beschikking van de Britten. Hij werd commandant van het ‘Oranjebataljon’, een groepje burgers dat had aangeboden de luchtlandingstroepen te helpen.
Na de Slag om Arnhem wist hij in de nacht van 22 op 23 oktober 1944 met Operatie Pegasus 1 over de Rijn te ontsnappen en Engeland te bereiken, waar hij zich meldde bij de Britse Marine.
Douw van der Krap beschreef zijn belevenissen in het boek ‘Contra de Swastika’, dat in 1981 verscheen.

Beeldhouwer Jacob Maris gestorven
Op 96-jarige leeftijd is op 5 april jl. in Nijmegen over-leden de beeldhouwer Jacob Maris. Maris kreeg grote bekendheid als maker van diverse oorlogs- en ver- zetsmonumenten.
Een van zijn bekendste werken is het Airborne Monument in Oosterbeek (‘de Naald’ tegenover Hartenstein), dat op 17 september 1946 door Koningin Wilhelmina werd onthuld (zie Ministory No. 24 van juli 1989).

Speciale aanbieding voor verenigingsleden
Het Airborne Museum biedt speciaal voor leden van de Vereniging Vrienden twee videobanden aan met een grote korting.
Het betreft de documentaire ‘D-Day; de bres in de ves-ting Europa’ (ca. 60 minuten) en ‘The True Glory; van D-Day tot VE-Day’ (ca. 85 minuten). Beide films zijn Engels gesproken en voorzien van een Nederlandse ondertiteling.
De normale prijs voor deze documentaires bedraagt ƒ 40,- per stuk. Leden in Nederland kunnen beide banden samen kopen voor de prijs van ƒ 30,- + ƒ 7,50 verzendkosten. Dit bedrag moet worden overgemaakt op postgirorekening 4184300 t.n.v. Stichting
Airborne Museum te Oosterbeek onder vermelding van ‘video-aanbieding’.
De voorraad is beperkt.

Aanwinsten voor het Airborne Museum
Een goede waarnemer (en kenner) zal opgemerkt hebben dat bij de opstelling van de RAF-vlieger in het Airborne Museum ‘Hartenstein’ het zuurstofmasker niet van het juiste type was. In september 1944 werd namelijk het type ’G’ gedragen, terwijl het type ‘H’ tentoongesteld was.
Na 15 jaar zoeken en met financiële steun van de Vereniging Vrienden is het gelukt een masker van het type ‘G’ aan te kopen, zodat dit foutje nu eindelijk her-steld is.
Ook de hoofdtelefoon in de helm van de opgestelde zweefvliegtuigpiloot is vervangen door het juiste ‘AM’ type.
(Wybo Boersma)

Rectificatie
Leden hebben ons erop gewezen dat in het onderschrift van het logo op de enveloppen waarin de Nieuwsbrief wordt verstuurd, een storende fout zit. De Nederlandse tekst luidt: ‘Afbeelding van Pegasus 725 v. Chr’. Dit moet zijn: 725 na Christus.
Voor deze historische onjuistheid bieden wij onze excuses aan.
De Engelse tekst is overigens wel correct.
(Chris van Roekel)

Tentoonstelling
Ieder jaar organiseert de archivaris van de gémeente Renkum, de heer Geert Maassen, een thema-expositie in het gemeentehuis in Oosterbeek.
Dit jaar zal deze weer worden gewijd aan de Slag om Arnhem. Daarbij zullen naast materiaal uit de archief-collectie ook vele documenten en foto’s worden ten-toongesteld die verzameld zijn door enkele particuliere amateur-historici.
Nadere gegevens over deze expositie, die zal worden gehouden van 21 augustus tot 25 september 1996, zullen in de volgende Nieuwsbrief worden vermeld.

Henry McAnelly stopt als ‘Airborne Battle Guide’
Ruim twintig jaar leidde Henry McAnelly belangstel-lenden rond over de voormalige gevechtsterreinen in en rond Oosterbeek.
Als veteraan van de Slag om Arnhem vestigde hij zich na de oorlog in Nederland, en op 3 maart 1975 begon hij met zijn gidsactiviteiten in een Landrover.
Nu is hij 73 jaar, en heeft hij besloten om te stoppen met het werk waardoor hij in binnen- en buitenland bekend werd.
Hij is uit Oosterbeek vertrokken en heeft zich met zijn vrouw in het Gooi gevestigd.

Download

Nieuwsbrief No 63, augustus 1996
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Van de redactie
Het zal u zijn opgevallen dat de vorige nieuwsbrief veel later dan normaal bij u in de bus viel. Mede de oorzaak hiervan was dat kort voordat nummer 62 zou worden gedrukt alle computer-apparatuur van de drukkerij werd gestolen. Hierdoor liep de produktie vertraging op en daarvan werd ook onze nieuwsbrief het slachtoffer. Wij bieden u hiervoor onze excuses aan.
Ongetwijfeld heeft u tevens bemerkt dat niet alle onderschriften bij de goede foto’s stonden (Engelse editie), en dat sommige regels een min of meer vreemde plaats hadden toebedeeld gekregen. Het is slechts aan een jammerlijke onoplettendheid te wijten dat deze klungeligheden ontstonden. Ook daarvoor maken wij onze verontschuldigingen.

Tentoonstelling over Glider Pilot Regiment
Op vrijdag 7 juni jl. vond in het Airborne Museum ‘Hartenstein’ de opening plaats van de tentoonstelling ‘No Engines, zweefvliegtuigen en zweefvliegtuigpiloten voor en tijdens de Slag om Arnhem’. De officiële openingshandeling werd verricht door Brigadier M.D.K. Dauncey DSO, in september 1944 sectie-com- mandant van G-Squadron, The Glider Pilot Regiment. De expositie geeft een overzicht van de geschiedenis van het Britse Glider Pilot Regiment, de training van de piloten, de verschillende typen zweefvliegtuigen, de luchtlandingsoperaties waarbij gliders werden ingezet, en het lot van de toestellen nadat ze niet meer voor operaties werden gebruikt.
Er hangt een groot aantal foto’s, en verder zijn ten-toongesteld een schitterend model van een Hamilcar zweefvliegtuig, persoonlijke bezittingen van gliderpi- loten, uniformen en uitrustingsstukken.
Bij Arnhem landden in september 1944 ca. 600 zweef-vliegtuigen van de typen Horsa, Hamilcar en Waco. Helaas is daarvan geen enkel exemplaar bewaard gebleven. Ze werden onder meer tijdens en na de Slag om Arnhem door de Duitsers verbrand.
De gliderpiloten waren na de landing ook inzetbaar als infanterist, en ze hebben tijdens de slag overal aan
de gevechten deelgenomen. De tol die het regiment daarvoor betaalde, was erg hoog. Ongeveer 1300 man namen deel aan de operatie, en daarvan sneuvelden er 229.
Voor de expositie is veel materiaal geleverd door de Oosterbeker Luik Buist, lid van onze vereniging, die twintig jaar geleden begon met het verzamelen van materiaal over het Glider Pilot Regiment, en die veel over dit onderwerp weet.
De tentoonstelling ‘No Engines’ is tot en met 3 november a.s. te zien in het Airborne Museum te Oosterbeek. Van harte aanbevolen!


Vrijdag 7 juni 1996, Airborne Museum ‘Hartenstein’ te Oosterbeek. Onder het goedkeurende oog van Luuk Buist (rechts), bekijken Brigadier Dauncey en zijn vrome de tentoonstelling ‘No Engines’.
(foto Berry de Reus)

Stereo-kijker
Voor, tijdens en na de Slag om Arnhem werden door verkenningsvliegtuigen van de Britse en de Amerikaanse luchtmacht honderden luchtfoto’s van het gevechtsgebied gemaakt. Deze werden recht naar beneden genomen, en er werd voor gezorgd dat iede-re foto de voorgaande met ongeveer 60% overlapte. Dit was nodig om ze later stereoscopisch te kunnen bekijken. Van 21 stereo-sets zijn onlangs dia’s ver-vaardigd, die met behulp van een in een speciale kast gemonteerde stereo-kijker kunnen worden bekeken. Dit apparaat werd gebouwd door de heer H. de Wijs uit Vianen.
De kast met de kijker werd door de Vereniging Vrienden gefinancierd, en werd op 26 juli jl. officieel aan de Stichting Airborne Museum overgedragen. Ter gelegenheid hiervan hield de Amsterdamse stereo- fotograaf W. van Keulen, die de benodigde reprodukties vervaardigde, een inleiding over deze bijzondere vorm van fotografie.

Powell schenkt ‘smock’ aan Airborne Museum
Geoffry Powell, in september 1944 commandant van C-Company van 156th Para Battalion, heeft zijn ori-ginele parachutisten-jack, een ‘Denison smock’, geschonken aan het Airborne Museum. Ook droeg hij een brief over, die Brigadier Hackett vanuit zijn onderduikadres in Ede aan Powell heeft geschreven, met gegevens over na de slag achtergebleven officieren, en met de opdracht om zorg te dragen voor het aanvragen van onderscheidingen. De brief is tijdens Operatie Pegasus I over de Rijn naar de geallieerde linies gesmokkeld. Majoor Powell was de enige com-pagniescommandant van het 156e die in de nacht van 25 op 26 september 1944 naar de Betuwe wist te ont-snappen.

Hans Deerenberg overleden
Op 26 mei jl. is na een ernstige ziekte overleden onze vrijwilliger Flans Deerenberg, die meer dan twaalf jaar dienst gedaan heeft als kassa-medewerker in ‘Hartenstein’.
Uiterst correct en onverstoorbaar in tijden waarin ieder ander in paniek zou geraken – stroomstoring, vals brandalarm, vier onaangekondigde bussen (altijd Britse) – bleef hij beheerst en kalm.
Zijn crematie werd bijgewoond door verheugend veel belangstellenden. Wij zullen hem niet vergeten en blij-ven hem dankbaar.
(A. Groene weg)

In Memoriam Major-General Eric Mackay
Eind december 1995 overleed op 73-jarige leeftijd Major-General Eric Mackay.
In september 1944 had kapitein E.M. Mackay het bevel over A-Troop van Ist Parachute Squadron, Royal Engineers. Hij vocht met zijn mannen in twee gebouwen aan de oostzijde van de noordelijke opritvan de Arnhemse Rijnbrug. Aan het eind van de strijd werd hij door de Duitsers gevangengenomen, maar hij wist al na een dag te ontsnappen.
Direct na zijn terugkeer in de geallieerde linies schreef Mackay zijn belevenissen op, zoals hij zei: ‘voor mijn familie en voor de soldaten waarmee ik heb gevochten’. Dit verhaal werd in oktober 1945 opgenomen in het in Schotland verschijnende tijdschrift ‘Blackwoods Magazine’, onder de titel ‘The Battle of Arnhem Bridge’. Later werd dit vertaald in het Nederlands, en in 1947 als boekje uitgegeven onder de titel ‘Whoa Mahomet. De strijd om de Rijnbrug’.
In september 1994 was Eric Mackay aanwezig bij de 50e herdenking van de Slag om Arnhem. Bij die gele-genheid was een van de redacteuren van de nieuwsbrief in de gelegenheid hem te interviewen, en werd de bijgaande foto gemaakt.

Tijdens de 50e herdenking van de Slag om Arnhem in sep-tember 1994 poseert Major-General Eric Mackay, staande voor hotel De Bilderberg in Oosterbeek, met een exemplaar van zijn boekje ‘Whoa Mahomet’.
(foto: Robert Voskuil)

Aankoop van materiaal
Met financiële steun van onze vereniging heeft het Airborne Museum een aantal uitrustingsstukken en documenten kunnen aankopen uit de collectie van de veteraan en voormalige ‘Airborne Battle Guide’ Henry McAnelly. Dit materiaal was al sinds 1978 in langdurig bruikleen in de verzameling van het museum opgenomen.

Nieuwe opslagruimte gereed
De nieuwe opslagruimte onder het bordes van het museum, waaraan de afgelopen maanden hard is gewerkt, is inmiddels gereed. Hiermee is het depot in Hartenstein uitgebreid met 70 Vierkante meter. De bouw en de inrichting werden mede mogelijk gemaakt door een geldelijke bijdrage van de Vereniging Vrienden. Achtergrondschilderij aan diorama toegevoegd In het diorama van de verbindingsdienst in de kelder van het museum in huize Hartenstein is in een voor- malig raam een klein achtergrondschilderij geplaatst,waardoor de suggestie wordt gewekt dat men vanuit de kelder op de Utrechtseweg kijkt. Evenals bij de andere diorama’s is ook dit schilderij vervaardigd door de Arnhemse kunstschilder Huub Milder. Een deel van de kosten voor dit project werd ter beschik-king gesteld door onze vereniging.

Oproep
Een van onze leden, de heer Peter Clark uit Deurne, is bezig met het samenstellen van een gids voor de monumenten die in Nederland en in Groot-Brittannië werden opgericht ter herinnering aan de Slag om Arnhem. Voor dit project zoekt Peter informatie over al deze gedenktekens, zoals de initiatiefnemers, de makers, de datum van de onthulling en de mensen die daarbij betrokken waren. Ook foto’s van de bouw, de onthulling en andere bijzonderheden zijn zeer welkom. De initiatiefnemer is te bereiken via Deltasingel 46, 5751 SM Deurne, telefoon 0493 310502, fax 0493 321411.

Nog een excursie naar Hamminkeln
Op 27 mei 1995 organiseerde de Vereniging Vrienden een excursie naar het gebied rond Hamminkeln in Duitsland, waar op 24 maart 1945 6th British Airborne Division landde in het kader van de geallieerde ‘Rhine Crossing’ operaties.
Op zaterdag 5 oktober a.s. wordt door de Documen- tatiegroep ’40 -’45 een uitstapje naar Hamminkeln gemaakt dat in grote trekken hetzelfde programma heeft als de tocht van vorig jaar: zie Nieuwsbrief No. 58. Ook nu zal de heer Johann Nitrowski de rondleiding verzorgen.
Wetende dat niet iedereen destijds meekon, worden leden van onze vereniging, voor zover er plaats is, in de gelegenheid gesteld aan de excursie van de Documentatiegroep deel te nemen. U kunt zich inschrijven door overmaking van f 57,50 op girorekening 617000 t.n.v. de penningmeester van de Documentatiegroep ’40-’45 te Bathmen, onder vermel-ding van ‘excursie’. De sluitingsdatum voor de inschrijving is 16 september. Degenen die zich aange-meld hebben en door overtekening niet meekunnen, ontvangen tijdig bericht.
Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met W. Boersma, telefoon 0318 – 639633.


Culemborg, 1996 (week 30). In aanwezigheid van de voorzitter en de secretaris van de Politie Sport Vereniging Renkum, HH P. Vos en H. Boers, en voor de camera van foop Bal, verricht ‘medewerker van het eerste uur’ Ben van Zanten bij de firma Stol de afslag van de eerste, speciale medaille voor de komende 50e Airborne Wandeltocht, (foto Berry de Reus)

‘Gezichten van de Slag / Faces of Arnhem’
In het gemeentehuis in Oosterbeek wordt sinds 22 augustus jl. een tentoonstelling gehouden over de Slag om Arnhem. Deze heet ‘Gezichten van de Slag / Faces of Arnhem – portretten en andere personalia van Britten, Duitsers en Polen in september 1944’, en is opgebouwd uit drie onderdelen.
1. Philip Reinders en Peter Vrolijk, samen de Arnhem Battle Research Group vormend, hebben bijzondere bescheiden gekozen uit hun omvangrijke en belang-wekkende collectie. Het betreft met name afbeeldingen (portretten en groepsfoto’s) en documenten met persoonlijke gegevens en ervaringen van jongens en mannen die ruim 50 jaar geleden in de regio Arnhem/Oosterbeek vochten. Ook uitrustingsstukken en andere voorwerpen, waaronder zeer zeldzame, worden (voor het eerst) getoond.
2. Hans en Dick Timmerman en David van Buggenum laten zien hoe hun zoekwerk met metaaldetectoren op voormalige gevechtsterreinen wordt voorbereid en uitgevoerd, en welke resultaten dat oplevert. De belangrijkste en meest bijzondere vondsten van de afgelopen twee jaar worden geëxposeerd.
3. Het Gemeentearchief Renkum stelt niet eerder gepubliceerde Duitse foto’s tentoon, die enige tijd geleden zijn ontdekt in het Bundesarchiv in Koblenz. De onbekende maker heeft in de omgeving van de Dreyenseweg (het traject De Leeren Doedel – Station Oosterbeek-Hoog) Duitse soldaten in actie op de gevoelige plaat vastgelegd. Aspecten van oorlogvoering komen daarbij op een realistische wijze aan bod. De expositie is op werkdagen (van 9.00 -17.00 uur) tot en met 24 september 1996 te zien.


Voor het inpakken, adresseren en sorteren van de nieuwsbrief wordt nooit tevergeefs een beroep gedaan op vrijwilligers. Op de foto vier van deze ‘stille werkers achter de schennen’ in het Airborne Museum: (v.l.n.r.) Willem de Ruyter, Jan Smits, Cees Wichhart en Mieke de Langen, (foto Chris van Roekel, 23 januari 1996)

Pegasus Wandeltocht
Op zaterdag 26 oktober a.s. wordt in Lunteren voor de dertiende keer de Pegasus Wandeltocht gehouden. De tocht is bedoeld als herdenking van Operatie Pegasus I, waarbij in de nacht van 22 op 23 oktober 1944 150 ondergedoken geallieerde militairen van de Slag om Arnhem met behulp van het verzet over de Rijn wisten te ontsnappen.

Vijftig jaar Airborne Wandeltochten
Op zaterdag 7 september a.s. wordt in Oosterbeek de vijftigste Airborne Wandeltocht gehouden. Ter gele-genheid van dit jubileum zal een video-documentaire worden gemaakt. Hierin zal een beeld worden gegeven van de achtergrond en de geschiedenis van deze grootste dag-wandeltocht van Europa, waarbij o.a. gebruik zal worden gemaakt van historisch filmmateriaal. Bal Bedrijfsvideo uit Oosterbeek is al enige tijd bezig met de voorbereidingen voor deze productie. Een van de vele activiteiten voor de vijftigste Airborne Wandeltocht die Joop Bal inmiddels op video heeft vastgelegd, was het slaan van een speciale medaille, voor degenen die dit jaar voor de 50e keer meelopen, bij de firma Stol in Culemborg.
De film, die eind september als koopvideo op de markt komt, krijgt een lengte van ongeveer 45 minuten. De prijs wordt f 37,50 inclusief verzendkosten. Een deel van de opbrengst komt ten goede aan de Stichting ‘Lest We Forget’, die zich inzet voor oudstrijders die financieel niet in staat zijn de jaarlijkse herdenking bij te wonen.
De film kan worden besteld bij Bal Bedrijfsvideo, Rozensteeg 1, 6862 DH Oosterbeek, telefoon 026- 3340719.
Indien u in het bezit bent van foto’s of films van vroegere Airborne Wandeltochten, en deze tijdelijk beschikbaar wilt stellen aan de makers van de documentaire, dan kunt u eveneens contact opnemen met het bovenstaande adres.

Monument voor Baskeyfield VC
Van de heer Th. Peelen uit Rheden ontvingen wij bericht dat er plannen zijn voor de oprichting in Burslem, Stoke-on-Trent, van een monument voor Lance-Sergeant Jack Baskeyfield VC.
Baskeyfield (2nd Bn, the South Staffordshire Regiment) werd postuum onderscheiden met het Victoria Cross voor zijn actie bij de Acacialaan in Oosterbeek op 20 september 1944, waarbij hij verscheidene Duitse tanks en/of gemotoriseerde kanonnen buiten gevecht stelde. Sinds die datum wordt hij vermist.
Voor het gedenkteken in zijn geboorteplaats is een bedrag van 37.500 pond nodig. Om dit geld bijeen te krijgen, worden verschillende acties gevoerd.
Een daarvan is de verkoop van een speciaal herinne- ringsbord waarop de actie van Baskeyfield is afge- beeld. De prijs van het bord is, inclusief verzendkosten, 23 pond. Voor informatie over bestellingen vanuit Nederland kunt u informatie inwinnen bij ons lid Alex Junier, Van Hogendorpstraat 76, 2515 NW Den Haag, telefoon 070 3893862.

Nieuw museum op Deelen
In gebouw 20 op ‘de Kop’ bij de vliegbasis Deelen is vrijdag 7 juni 1996 een klein museum geopend, waarin de luchtoorlog boven Nederland in de periode 1940-1945 centraal staat. De opening werd verricht door de heer R.J.E.M. Zinnick Bergmann, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als Typhoon-vlieger diende bij de Royal Air Force (zie Ministory 28, oktober 1990). ‘Bergen en Behouden’ toont o.a. een groot aantal interessante wrakstukken van tijdens de oorlog neergeschoten geallieerde en Duitse vliegtuigen, waarvan de meeste de afgelopen jaren zijn opgegraven in de Betuwe. Deze werkzaamheden werden uitgevoerd door leden van de Stichting Dutch Aircraft Examination Group (DAEG), die ook voor de conservering en de beschrijving van de vondsten zorgden. Naast vliegtuigonderdelen is ook een groot aantal persoonlijke bezittingen van bemanningsleden tentoongesteld.
In de expositieruimte wordt tevens aandacht besteed aan de geschiedenis van het vliegveld Deelen, dat na de inval in mei 1940 door de Duitsers werd uitgebouwd tot een belangrijke Luftwaffe basis.
Het museum, dat is gevestigd in de oude onderoffi-ciersmess aan de Hoenderloseweg (gebouw 20) op het hoogste punt van Deelen, is iedere zaterdag en zondag geopend tussen 10.00 en 17.00 uur. Telefoon: 026 3718320.

Download

Nieuwsbrief No. 64, november 1996
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Ted Shaw waagt opnieuw de sprong
Zoals ieder jaar sprongen bij de 52e herdenking van de Slag om Arnhem Britse parachutisten van het 10th Battalion, The Parachute Regiment, boven de Ginkelse Heide bij Ede. Na de landing van deze 200 militairen volgde een aantal Arnhem-veteranen. Bij deze mannen, die in leeftijd variëren van 70 tot 82 jaar en die, vastgemaakt aan een ’tandem-master’, opnieuw de sprong waagden, was ook onze vertegenwoordiger in Groot Brittannië, Mr. Ted Shaw, MC. Wij feliciteren hem van harte met deze prestatie! Tijdens de herdenkingsdienst op de Airborne Begraafplaats te Oosterbeek op zondagochtend 22 september 1996 legde Ted samen met twee schoolkinderen uit de gemeente Renkum een krans bij het ‘Cross of Sacrifice’. In de voorgaande jaren gebeurde dit altijd door George Gatland, maar hij was om gezondheidsredenen deze keer helaas niet in staat de herdenking bij te wonen.

Thema-dag op zondag 15 december
Traditiegetrouw zal dit najaar een themadag worden gehouden voor leden van onze vereniging. Om degenen die altijd op zaterdag moeten werken ook eens de kans te geven om een dergelijke aktiviteit mee te maken, is dit keer gekozen voor een zondag en wel 15 december a.s..
Het programma voor die dag ziet er als volgt uit: 11.00 uur: ontvangst met koffie in het Airborne Museum te Oosterbeek, waarna een kijkje kan worden genomen in de nieuwe opslagruimte die onder het terras van Hartenstein is gebouwd, en die mede is gefinancierd door onze vereniging. Tevens kan een bezoek worden gebracht aan de bibli-otheek en het archief van het museum, die voor deze gelegenheid speciaal worden opengesteld.
Tussen de middag kan op eigen gelegenheid worden geluncht.
13.30-14.00 uur: ontvangst van de leden in het Zalencentrum ‘Lebret’, Lebretweg 51 in Oosterbeek, voor het middagprogramma. Dit zal geheel in het teken staan van de bioscoopfilm ‘A Bridge Too Far’, gemaakt in de zomer van 1976.
14.00-15.00: lezing met dia’s over het maken van de film, door Robert Voskuil. De spreker was destijds door de maatschappij van producent Joseph Levine voorzien van een speciale pas, waarmee hij zich vrij op de filmsets kon bewegen en er mocht fotograferen. Dit resulteerde in een grote collectie dia’s, waaruit voor deze presentatie een keuze is gemaakt.
Aan bod komen onder andere de opnamen in Deventer en Zutphen, bij Huize ’t Schol (waar het hoofdkwartier Hartenstein was gereconstrueerd), bij de Nijmeegse verkeersbrug, op de Ginkelse Heide, in Bronkhorst (waar het Oosterbeekse kerkje en het huis van de familie Ter Horst waren nagebouwd) en op de Garderense Heide.
15.00-15.45 uur: pauze.
15.45-16.45 uur: vertoning van de Britse filmdocu- mentaire ‘The Arnhem Report, the making of A Bridge Too Far’.
17.00 uur: einde themadag.
De videoband van ‘Een Brug te Ver’ is nog steeds overal te koop, en het is misschien een aardig idee de film als voorbereiding op de themadag (weer eens) te bekijken!


21 September 1996. Major T.I.J. Toler, die dit jaar ‘Leader of the Pilgrimage’ was/feliciteert op de Ginkelse Heide een aantal veteranen met hun geslaagde parachutesprong,
(foto Berry de Reus)

Bericht van de penningmeester
Bij deze nieuwsbrief is de acceptgirokaart voor de be-taling van uw contributie voor het jaar 1997 ingesloten.
Leden van wie het geld vóór de datum van de themadag (15 december a.s.) is ontvangen, kunnen hun lid-maatschapskaart op die zondag van de penningmeester in ontvangst nemen.
De contributie bedraagt ƒ 20,- voor een individueel lidmaatschap, en ƒ 30,- voor een gezinslidmaatschap. (R. Fennema, penningmeester)

Tweede excursie Engeland van 2 tot en met 6 april 1997
Wij ontvingen bericht van kolonel Middleton, ‘controller’ van het Airborne Forces Security Fund, dat van 2 tot en met 6 april 1997 een legeringsgebouw in Aldershot beschikbaar is als onderdak voor de tweede Engeland-excursie. Alle leden die hadden ingeschreven voor de eerste tocht maar daarvoor waren uitgeloot, ontvangen bericht met de vraag of zij alsnog mee willen met deze tweede reis.
Leden die zich niet eerder hadden opgegeven en toch belangstelling hebben, kunnen dit door middel van een briefje kenbaar maken. Indien er plaatsen over zijn, dan zullen deze door middel van loting worden verdeeld.
In de volgende nieuwsbrief volgen nadere gegevens.

Generaal Hackett schenkt zijn polshorloge
Onlangs heeft generaal Hackett het polshorloge dat hij bijna 55 jaar in zijn bezit heeft gehad en dat hij droeg tijdens de Slag om Arnhem, geschonken aan het Airborne Museum ‘Hartenstein’. Hackett kreeg het uurwerk in 1942 toen hij in Palestina was. Tot voor kort had hij het nog in gebruik.

Herdenkingsenvelop Airborne Museum
Het Airborne Museum is begonnen met de uitgifte van een nieuwe serie herdenkingsenveloppen met als thema ‘Monumenten van de Slag om Arnhem’. De eerste editie toont het door de Oosterbeekse architect
H.W. Wesselink ontworpen Airborne Monument in Oosterbeek. Het gedenkteken werd vervaardigd dooide beeldhouwer Jacob Maris, en werd op 17 september 1946 door Koningin Wilhelmina onthuld.
De eerste 400 van de 1000 genummerde enveloppen zijn gefrankeerd met de 90 cent herdenkingszegel van Operatie Market Garden uit 1994, en de rest met de dit jaar uitgegeven 100 cent zomerzegel. Ze zijn te koop bij het museum in huize Hartenstein en kosten ƒ 6,- per stuk. Na overmaking van ƒ 7,50 op gironummer 4184300 t.n.v. Airborne Museum Oosterbeek en onder vermelding van ‘envelop 1996’, wordt deze toegestuurd.


Helaas liet het weer enigszins te wensen over tijdens de her-denkingsdienst op 22 september jl. op de Airborne Begraafplaats. Als bescherming tegen de regen hebben deze meisjes van de Koninklijke Harmonie een plastic zak om hun klarinet gedaan.
(foto Berry de Reus)

Plaquette voor Baskeyfield VC
Op de hoek van de Benedendorpsweg en de Acacialaan in Oosterbeek is op vrijdag 20 september jl. een plaquette onthuld ter nagedachtenis aan John Daniël Baskeyfield (2nd Bn, The South Staffordshire Regiment), die daar op 21 september 1944 sneuvelde. Postuum werd hem het Victoria Cross toegekend. Het initiatief voor dit gedenkteken werd genomen door ons lid de heer Th. Peelen uit Rheden. Hij memoreerde tijdens zijn toespraak de dramatische gebeurtenissen van 52 jaar geleden, die hadden plaatsgevonden rond die plek, die nu wordt gemarkeerd door een prachtige boom. Vervolgens trok een veteraan van het genoemde bataljon de doek van de plaquette. Deze toont het wapen van het regiment, en het opschrift ‘Jack Baskeyfield Tree’, 20 september 1996′.


Tijdens een informele bijeenkomst op 21 september 1996 legt een delegatie van het Wth Battalion, The Parachute Regiment, bloemen bij het monumentje in de tuin voor het huis Lltrechtseweg 192 in Oosterbeek. De panden in deze omgeving werden in september 1944 verdedigd door leden van het genoemde bataljon.
(foto Berry de Reus)

50e Airborne Wandeltocht
Op zaterdag 7 september 1996 vond onder ideale weersomstandigheden de 50e Airborne Wandeltocht plaats. Onder de meer dan 35.000 deelnemers bevonden zich 22 wandelaars die vanaf 1947 alle tochten hadden meegelopen, waaronder ons bestuurslid Chris van Roekel.
Ter gelegenheid van deze jubileumtocht is een video- documentaire gemaakt waarin de geschiedenis is vastgelegd. Na een terugblik op de Slag om Arnhem volgt het verhaal van hoe de eerste tocht van 49 jaar geleden, waaraan toen 1700 mensen deelnamen, uit-groeide tot de grootste dagwandelmars van de wereld. Met behulp van unieke historische filmopnamen geven de makers een beeld van dit evenement door de jaren heen, aangevuld met interviews met mensen die er nauw bij betrokken waren. Het sluitstuk wordt gevormd door een impressie van de 50e tocht.
Het eerste exemplaar van ’50 Jaar Airborne Wandeltochten, een hele afstand’ werd vrijdag 11 oktober jl. aangeboden aan de voorzitter van de Politie Sport Vereniging ‘Renkum’, de heer P. Vos. De 45 minuten durende film kost ƒ 37,50 (inclusief verzendkosten), en kan worden besteld bij Bal Bedrijfsvideo, Rozensteeg 1, 6862 DH Oosterbeek, telefoon 026-3340719.
Indien de band wordt afgehaald bij Bal Bedrijfsvideo of bij het Airborne Museum, is de prijs ƒ 30,-.

Wie helpt?
De redactie ontving een brief uit Engeland van George Barton, ex-sergeant van No. 2 Anti-Tank Platoon, Support Company, 7 KOSB. George werd onlangs lid van de Vereniging Vrienden, en bij het doorlezen van een aantal oude nieuwsbrieven zag hij de foto op pagina 3 van Ministory No. 42.
Hierop staat een Signal Sergeant, waarvan de auteur van de Ministory vermoedt dat hij bij het Recce Squadron behoorde. George identificeerde de man echter als Lance Sergeant Frank Hooper van het Signal Platoon, 7 KOSB, die afkomstig was uit Birmingham. George schrijft in zijn brief dat ze goed bevriend raakten in krijgsgevangenschap, en dat zij na terugkeer in Engeland contact bleven houden tot 1953. Daarna verloren ze elkaar uit het oog.
George Barton zou graag willen weten wat er intussen van Frank Hooper is geworden. Wie helpt?

Duits luchtafweerkanon opgegraven
Op vrijdag 30 augustus jl. vond de spectaculaire opgraving plaats van een Duits luchtafweerkanon in de polder van Meinerswijk, zuidelijk van de Rijn bij Arnhem. In september 1944 had het stuk geschut, samen met andere Duitse artillerie, vanuit dit gebied de Britse Airborne troepen op Onderlangs en Bovenover in Arnhem onder vuur genomen om de opmars naar de brug te verhinderen. Dit was met name op dinsdag 19 september het geval.
Plet kanon is na afloop van de oorlog niet gesloopt en afgevoerd, waarschijnlijk omdat het te zwaar was. In plaats daarvan heeft men het ingegraven 4,5 ton wegende gevaarte, dat door de Duitsers onklaar was gemaakt, met aarde bedekt. Letterlijk ‘zand erover’ dus!
Het was al jaren bekend bij de liefhebbers dat op de bewuste plek een luchtafweerkanon in de grond zat. Ruim twee maanden geleden vonden leden van de Dutch Aircraft Examination Group (DAEG) dat ze de handen maar eens uit de mouwen moesten steken. Met behulp van metaaldetectoren werd de exacte locatie vastgesteld, waarna de opgraving met behulp van een door de eigenaar van het terrein, de firma Bruil uit Arnhem, belangeloos ter beschikking gestelde kraan kon beginnen.
Bij het uitgraven bleek het wapen door de zware klei redelijk te zijn geconserveerd. De beschadigde loop lag er los bij, en de daarop aanwezige negen zwarte ringen geven aan hoeveel vliegtuigen ermee zijn neergeschoten. Ook was op sommige plaatsen de Duitse camouflageverf nog zichtbaar.
Bij de eerste inspectie werd duidelijk dat het gaat om een Frans 75mm kanon, dat door de Duitsers bij de val van Frankrijk in 1940 was buitgemaakt. Het werd gemodificeerd en kreeg de naam ‘7,5 cm Flugzeug- abwehrkanone M 36(f)’.
Nadat het stuk artillerie geheel was blootgelegd, werd het op een dieplader van de fa. J. Bouwman jr. uit Oosterbeek naar het vliegveld Deelen getransporteerd, waar het werd opgesteld bij het museum van de DAEG. De leden van de groep die dit museum beheert, zullen zorg dragen voor de conservering en restauratie, die gesponsord wordt door Schildersbedrijf Pas te Apeldoorn.
Ertussen wordt nagegaan wat de geschiedenis van het geschut is, en welke rol het precies bij de Slag om Arnhem heeft gespeeld. Wybo Boersma probeert in contact te komen met nog levende leden van de Duitse stuksbemanning. Wanneer het verhaal compleet is, hopen we met de hulp van de DAEG het in de vorm van een ministory te kunnen publiceren.

 


Op 30 augustus jl. werd in de polder Meinerswijk bij Arnhem met behulp van een zware hijskraan een Duits luchtafweerkanon opgegraven. De loop van het stuk geschut, dat de terugtrekkende Duitsers hadden laten springen, lag er naast en is op de foto niet zichtbaar, (foto Bart Leyten)

Recente aanwinsten Airborne Museum
1. Van veteranen van de voormalige Duitse ‘Reichs Arbeits Dienst’ (RAD) kreeg het Airborne Museum een mouw-embleem met het nummer 212/6. Twee jaar geleden was de stichting al in het bezit gekomen van een kompleet RAD-uniform, maar daarop zat een onjuist mouw-embleem.
De RAD-eenheid 212/6 was in 1944 ondergebracht in Westervoort en Oosterbeek-Laag. Ze bestond uit 16- en 17-jarige Duitse jongens, die het afweergeschut bedienden bij de bruggen in Westervoort, Arnhem en Oosterbeek. Ook zijn enkelen ingezet als infanterist bij de 10e SS Pantserdivisie.
2. Tijdens de afgelopen herdenkingsperiode schonk korporaal W. (Bill) Turner van de 21st Independent Parachute Company zijn battledress-jasje aan het museum in ‘Hartenstein’. Turner diende in Noord- Afrika, op Sicilië, bij Arnhem, in Noorwegen en in Palestina. Tijdens de Slag om Arnhem werd hij krijgsgevangen gemaakt. In 1945 ontving hij een nieuwe battledress. Deze was gemaakt in Zuid-Afrika. Als schouderemblemen droeg hij in 1945 lichtblauwe emblemen met ‘PARACHUTE REGIMENT’ in plaats van de maroonkleurige met ‘PARACHUTE’ en ‘XXI’ (zie Ministory No. 42, bijlage, van Nieuwsbrief No. 54).
3. Met financiële steun van de Vereniging Vrienden konden van een handelaar een complete battledress, het zakboekje en enkele documenten worden aangekocht die eigendom waren van soldaat Jim Longson. Deze behoorde tot het Ist Battalion, The Border Regiment. Hij werd op 25 september 1944 krijgsgevangen gemaakt. In 1991 schreef hij samen met Christine Taylor het boek ‘An Arnhem Odyssey’, dat handelt over de inzet van het Border Regiment tijdens de Slag om Arnhem.
4. De ‘Army Catering Corps Association’ stuurde een set ACC emblemen die nog ontbrak op het emblemenbord in de grote zaal van het Airborne Museum. (W. Boersma)

Oproep
Oosterbeek is altijd een geliefde plaats voor vakantie-gangers geweest. Al voor de Tweede Wereldoorlog bezat het dorp een groot aantal hotels en pensions. Tijdens de Slag om Arnhem hebben verschillende van deze recreatieverblijven een belangrijke rol gespeeld. Sommige werden als hospitaal gebruikt door de Britten, zoals de hotels Vreewijk, Schoonoord en De Tafelberg. Andere daarentegen waren in Duitse handen of dienden als schuilplaats voor de burgerbevolking.
Het Airborne Museum heeft het plan om de komende voorjaars-expositie te wijden aan de functie die deze gebouwen tijdens de gevechten in september 1944 hebben gehad. Het zoekt daarvoor onder de leden personen die aan de totstandkoming van deze ten-toonstelling willen meewerken. Ofte wel, lieden die daadwerkelijk bereid zijn menskracht ter beschikking te stellen.
Belangstellenden kunnen contact opnemen met W. Boersma, Binnenhof 38, 6715 DP Ede, telefoon (0318) 639933. Hij is ook te bereiken via het museum in ‘Hartenstein’, (026) 3337710.
(W. Boersma)

Informatiepaneel voor de Oude Kerk
Ter gelegenheid van de jaarlijkse Open Monumentendag werd op zaterdag 14 september 1996 door de Renkumse burgemeester Vertinden een informatiepaneel onthuld op de muur van de Oude Kerk in het Benedendorp van Oosterbeek.
Het paneel, dat is aangebracht naast de hoofdingang aan de noordzijde, toont op een bruine ondergrond in verschillende kleuren het ontwikkelingsschema van de bouwgeschiedenis van de kerk sinds de 10e eeuw, en een afbeelding van het godshuis vóór de verwoesting in 1944/1945. De tekst schetst in een beknopte vorm de historie van het gebouw.
Ten behoeve van de vele buitenlandse bezoekers is ook een Engelse tekst aangebracht, waarin vooral wordt ingegaan op de gebeurtenissen tijdens de Slag om Arnhem.

Boekje ‘Gestrand in Brabant’ herdrukt
Het boekje ‘Gestrand in Brabant, Market-Garden – September 1944, Voortijdige zweefvliegtuiglandingen’ is herdrukt en dus weer verkrijgbaar. De door Jacq. van Eekelen en Jos Korsten samengestelde publi- katie behandelt onder meer gliders die op weg waren naar de regio Arnhem, maar daar nimmer aankwamen.
Deze uitgave van het Market Garden Comité Den Dungen telt 49 pagina’s (met foto’s) op A4-formaat. Zij kan worden besteld bij de heer J.A.H. van Eekelen, Groot G rinse! 8, 5275 BL Den Dungen, telefoon (073) 5941687. De prijs bedraagt ƒ 5,-.
(info via Frank van den Bergh, Bevrijdingsmuseum, Groesbeek)

Download

Nieuwsbrief No. 65, februari 1997
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

17e Algemene Ledenvergadering
Het bestuur nodigt u uit tot het bijwonen van de 17e Algemene Ledenvergadering, tevens Jaarvergadering, van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek.
De bijeenkomst zal op zaterdag 26 april a.s. worden gehouden in de Concertzaal, Rozensteeg 3, t.o. de Oude Kerk in het Benedendorp in Oosterbeek (tel.: 026 – 3332046), aanvang 14.00 uur.
De agenda treft u bijgaand aan.
Van 11.00 tot 13.00 uur is er voor leden de gelegenheid om in een van de kleine zalen van de Concertzaal een overzicht te geven van materiaal over de Slag om Arnhem uit hun persoonlijke collecties. Tevens kunnen dan gegevens worden uitgewisseld. Wie tafel- ruimte wil reserveren om daarop materiaal te exposeren, moet contact opnemen met Eugène Wijnhoud, telefoon 026 – 3610208.
Na afloop van de ledenvergadering wordt een film over de Slag om Arnhem vertoond.


Bij een rondleiding door het nieuwe magazijn van het Airborne Museum ‘Hartenstein’ tijdens de themadag op 15 december jl., toont Wybo Boersma belangstellende leden uniformstukken uit de collectie.
(foto Berry de Reus)

Jaarverslag 1996
Bestuur
Tijdens de Algemene Ledenvergadering in april 1996 trad de heer A.A. Hofman af. Benoemd werd de heer E.Th.A. Wijnhoud uit Arnhem. Elf maal werd verga-derd. Delegaties van het bestuur voerden gesprekken met een aantal leden over beleidszaken.
Ledenbestand
Het jaar werd begonnen met 1258 leden. Gedurende 1996 werden 88 Nederlanders en Britten wegens het niet betalen van hun contributie afgevoerd als lid. Helaas ontvielen ons door overlijden 17 personen: de dames S. Pronk, E. van Niekerk, A. van Maanen- Mellema en de heren A. van Veelen, GJ. Perry, J.G. Christerus, R.C. Kift, J.F. Das, C.A. Komen, J.G. Schut, G. v.d. Top, W. Bell, C. Taylor, Ch. Rushton, J.J. Davidson, E. van den Dam en E. Small. Doordat zich 103 nieuwe leden aanmeldden, sloten we het jaar af met een vriendenaantal van 1256.
Nieuwsbrieven
Dankzij de inspanningen van de redactie en de hulp van een aantal leden, die onder meer altijd zorgen voor het verzendklaar maken, was het mogelijk om vier nieuwsbrieven met ministeries te laten verschijnen.
Werkgroepen
Een aantal leden bood zich aan om zitting te nemen in de werkgroepen ‘Evenementen’ en ‘Publikaties’. Zij zullen in het begin van 1997 worden geïnstalleerd. Teleurstellend was het feit dat de werkgroep ‘Fondsenwerving’ door het uitblijven van aanmeldingen niet tot stand kon komen.
Scholenproject
Het Scholenproject, waarmee aan de jeugd voorlichting wordt gegeven over de Slag om Arnhem, is nog steeds een succes. Het is opgezet door de vereniging in samenwerking met het Airborne Museum en de Stichting Airborne Herdenkingen, en er is grote belangstelling voor uit binnen- en buitenland.
Schenkingen aan het museum
De Vereniging Vrienden schonk in totaal voor bijna 40.000 gulden aan het Airborne Museum ‘Hartenstein’. Dit betrof de volgende zaken:
1. Een zuurstofmasker en een hoofd telefoon voor een RAF-vlieger.
2. Uitrustingsstukken, oorlogsmateriaal en documenten, die werden aangekocht van de heren McAnelly en Kloosterboer.
3. De bouw en de inrichting van de nieuwe opslagruimte in de kelder.
4. Het achtergrond-schilderij voor het diorama van de Verbindingsdienst.
Excursie/Themadag
De excursie naar Engeland in april was een groot succes. De hoeveelheid inschrijvingen overtrof verre het aantal beschikbare plaatsen, en derhalve zal de trip herhaald worden in 1997.
De themadag in december met ’s morgens een ont-vangst in het Airborne Museum en ’s middags een lezing met dia’s en een film over het maken van de film ‘A Bridge Too Far’ werd door meer dan 100 leden bezocht.
Nieuwe artikelen voor de verkoop
Mede in verband met de 50e Airborne Wandeltocht werd een aantal nieuwe artikelen in de verkoop gebracht, waaronder een Pegasus sticker, een Pegasus borduurset en enkele miniatuurwapens, zoals de Stengun, de Brengun, de Lee Enfield, de Lee Enfield Sniper en de Thompson. Deze bleken uitstekend te verkopen.
Verkoopstands
De vereniging was bij diverse evenementen aanwezig met verkoop- en propagandastands, zoals op de Open Dagen van de Koninklijke Luchtmacht op de vliegbasis Twente, de Verzetsdag, de Airborne Wandeltocht, de Pegasus Wandeltocht, de Themadag en de Algemene Ledenvergadering. De verkoopresultaten waren voor de vereniging: ƒ 4146,50 en voor het museum: ƒ 4807,25.
Al met al was 1996 een jaar waar met tevredenheid op teruggezien mag worden.
(M. de Langen)

Oproep van de penningmeester
Leden die hun contributie voor het jaar 1997 nog niet hebben betaald, wordt verzocht dit zo spoedig mogelijk te doen. De kosten van een individueel lidmaatschap bedragen ƒ 20,- en van een gezinslidmaatschap ƒ 30,- per jaar. Het gironummer van de vereniging is 44036641.

Tweede excursie naar Engeland
De tweede vijf-daagse excursie naar Engeland vindt plaats van woensdag 2 tot en met zondag 6 april 1997. Dankzij de medewerking van The Parachute Regiment zijn wij in die periode opnieuw welkom in de kazerne en de onderofficiersmess van Browning Barracks in Aldershot, van waaruit we onze tochten zullen ondernemen.

Het programma is vrijwel gelijk aan dat van de eerste trip. Er is echter één wijziging. De eerste dag zullen we namelijk een bezoek brengen aan het legendarische vliegveld Duxford. Deze voormalige basis, waar-van de bebouwing voor een groot deel nog altijd het-zelfde is als tijdens de Tweede Wereldoorlog, is herschapen in een reusachtig museum. In enorme hangars staan allerlei typen militaire vliegtuigen opgesteld en in een van de hallen kunt u getuige zijn van restauratiewerkzaamheden aan bepaalde toestellen. Zeer interessant is ook de originele ‘Operations Room’, van waaruit in deze sector de luchtslag om Engeland werd geleid. Behalve oude vliegtuigen heeft het Imperial War Museum hier een aparte hal, waarin al het grote en zware materiaal geëxposeerd wordt waarvoor in het Londense gebouw geen plaats is.
De tweede dag bezoeken we ’s morgens het Airborne Forces Museum in Aldershot en ’s middags het Museum of Army Flying in Middle Wallop, waar o.a. een aantal zweefvliegtuigen van The Glider Pilot Regiment te zien is. De zaterdag is gereserveerd voor een bezoek aan het Imperial War Museum in Londen, gevolgd door een middagje winkelen en sightseeing.
We reizen per luxe touringcar en maken gebruik van de Shuttle door de Kanaaltunnel. Op de heenreis wordt een korte stop gemaakt in het Belgische stadje leper, dat zo’n belangrijke rol speelde tijdens de Eerste Wereldoorlog. Inmiddels hebben wij degenen die vorig jaar werden
uitgeloot, de gelegenheid gegeven zich voor deze tweede excursie op te geven. De meesten hebben daarvan gebruik gemaakt. Er zijn echter nog enkele plaatsen beschikbaar. Deelnameformulieren kunnen telefonisch of schriftelijk worden aangevraagd bij
C. van Roekel, Benedendorpsweg 119, 6862 WE, Oosterbeek, telefoon 026-3333261.
De toewijzing geschiedt in volgorde van binnenkomst van de terug-gestuurde formulieren. U kunt hierop tevens vermelden of u in aanmerking wilt komen voor een ‘last minute’ toewijzing, indien iemand uit zou vallen. In verband met de sterke waardestijging van het
Britse pond is de excursieprijs nu vastgesteld op ƒ 450,- per persoon. In deze prijs zijn inbegrepen: de bus- en shuttletochten, het ontbijt, de lunch en het diner in de Browning Barracks, de toegang tot de ver-schillende bezienswaardigheden, de reisverzekering en een uitgebreide excursiegids. Dit boekje, met allerlei details over de te bezoeken objecten en andere belang-rijke informatie, wordt alle deelnemers vooraf toege-stuurd. Na 31 maait 1997 is annuleren niet meer mogelijk zon- dei dat de gemaakte onkosten ingehouden worden.
(C. van Roekel)

Wandeling
Op zaterdag 7 juni a.s. wordt een wandeling georga-niseerd langs de westgrens van de voormalige ‘perimeter’, het hoefijzervormige gebied in Oosterbeek dat in september 1944 door de Britten en Polen tot het eind van de strijd werd verdedigd. Nadere bijzonderheden staan in de volgende Nieuwsbrief.

Tweede druk ‘Who was Who’
In 1992 verscheen de eerste editie van ‘Who was Who during the Battle of Arnhem’, samengesteld door Chris van Roekel. Door de grote belangstelling voor deze ‘Order of Battle of Airborne Officers who fought at Arnhem in 1944 was dit boekje spoedig uitverkocht. In december jl. verscheen de tweede, gewijzigde druk.
hi deze nieuwe uitgave staan ook de Warrant Officers en de onderscheidingen die werden toegekend voor en naar aanleiding van ‘Arnhem’. Daarnaast bevat de publikatie nieuwe illustraties, waaronder een overzicht van uitgereikte onderscheidingen in kleur. De nieuwe ‘Who was Who’ is verkrijgbaar in het Airborne Museum ’Hartenstein’ en kost ƒ 30,-.

Tentoonstelling ‘Onverwachte Gasten’
Van 26 april tot en met 2 november 1997 zal in het Airborne Museum een tentoonstelling worden gehouden over de rol van de hotels en pensions in Oosterbeek en omgeving tijdens de Slag om Arnhem. Dit onderwerp is gekozen mede naar aanleiding van het 100-jarige bestaan van de WV in de gemeente. Vanouds was sprake van een regio waar vakantiegangers voor korte of langere tijd verbleven, en er waren dan ook veel hotels en pensions. Tijdens de gevechtshandelingen in september 1944 hebben verschillende van deze gebouwen een rol gespeeld, zowel aan Britse als aan Duitse zijde. De expositie zal hiervan een beeld geven.
Omdat met name over de pensions niet zoveel bekend is en er ook weinig materiaal bewaard is gebleven, hopen de organisatoren dat gedurende de tentoonstelling nog het een en ander over dit onderwerp tevoorschijn zal komen. Dat kan dan alsnog worden ingepast.
(Wybo Boersma)

Bijzondere evenementen
Het Airborne Museum neemt deel aan het Landelijk Museumweekend op 12 en 13 april 1997. Dit jaar staat het in het teken van ‘wandelen’. In de omgeving van de deelnemende musea wordt een route uitgezet, die bezoekers kunnen lopen.
’Hartenstein’ geeft tijdens dat weekend een gulden korting op de entreeprijs. De bezoekers krijgen een gratis routekaart van de ‘Perimeter Wandeling’. Deze is vier kilometer lang, begint bij het museum, en loopt langs verschillende markante punten uit de Slag om Arnhem, waaronder het kerkje in Oosterbeek-Laag. Zowel op zaterdag als op zondag gaat om 12.00, 14.00 en 16.00 uur een gids van het museum mee. Hij/zij geeft een nadere toelichting. Natuurlijk kan men de route op ieder ander willekeurig tijdstip ook zelf lopen.
‘Hartenstein’ zoekt medewerkers die als gids willen fungeren, en iemand die de beide dagen de organisatie op zich neemt.
De gehele maand april is overigens door de VVV s tot wandelmaand uitgeroepen. Op de drie zondagen buiten het museumweekend zal om 14.00 uur vanaf
Hartenstein de Perimeter Wandeling onder leiding van een gids gelopen kunnen worden. Hiervoor kan op die dagen de routekaart bij het Airborne Museum of de VVV gekocht worden voor ƒ 2,75. Ook hiervoor worden nog gidsen gevraagd.
Opgave en inlichtingen bij Wybo Boersma, telefoon 026-3337710 (museum) of 0318-639633 (privé).

Oproep
De zuster van een bij Arnhem gesneuvelde Britse sol-daat zoekt informatie over haar broer, Bombardier L.R. Cook. Deze artillerist was ingedeeld bij de Ist Airlanding Anti Tank Battery, Royal Artillery. Niet bekend is bij welke Troop hij hoorde. Hij sneuvelde op 20 september 1944, maar zijn graf is onbekend. Een foto van hem is hieronder geplaatst. Wie kan zijn zuster helpen aan informatie over Bombardier Cook? Reacties gaarne naar de redactie van de Nieuwsbrief. (Eugène Wijnhoud)


Bombardier L.R. Cook van de Ist Airlanding Anti Tank
Battery R.A., die op 20 september ‘1944 sneuvelde. Zijn graf is onbekend. Wie kan zijn familie helpen aan informatie over wat met hem is gebeurd?
(foto collectie Eugène Wijnhoud)

‘With Spanners Descending’
Onder de titel ‘With Spanners Descending’ verscheen kort geleden bij Bluecoat Press in Liverpool een boek over de geschiedenis van de ‘Royal Èlectrical and Mechanica! Engineers’ (REME) in Ist Airborne Division, gedurende de periode 1942 -1945.
In deze uitgave beschrijft de auteur, Joe Roberts, een militair onderdeel dat tot nog toe weinig bekendheid kreeg, maar dat van vitaal belang was voor de divisie. Als schrijver was Roberts in een unieke positie omdat hij in de functie van ‘Orderly Room Clerk’ vanaf het begin deel uitmaakte van de Ist Airborne Divisional Workshop (REME), tot aan het moment dat deze een-heid werd opgeheven. Hierdoor had hij vrijwel onbeperkt toegang tot allerlei documenten, zoals operatie- orders, militaire plannen en lijsten met promoties en overplaatsingen. Zijn administratieve talent komt duidelijk naar voren in de uitstekende historische en chronologische opzet van zijn boek.
De persoonlijke verhalen van de verschillende REME- veteranen, speciaal die van Bill Nickle, Ted Sullivan en Terry Criddle, zijn buitengewoon interessant. Het enige zwakke punt van het boek ligt m.i. in het feit dat wat weinig wordt ingegaan op technische details. Als aan dit aspect iets meer aandacht was besteed, dan zou de essentiële rol van de REME in het Britse leger nog duidelijker zijn geworden. Als excuus kan echter worden aangevoerd dat het hier gaat om een historisch overzicht en niet om een technische verhandeling.
De titel is uitstekend gekozen, en je zou deze vrij kunnen vertalen met ‘Airborne vakmensen’. Door dit boek wordt een deel van de sluier opgelicht die hangt over de wat mysterieuze aanduiding ‘REME’. Het is daardoor een ‘must’ voor iedereen die geïnteresseerd is in de Slag om Arnhem.
‘With Spanners Descending’ telt 134 pagina’s en 40 foto’s, en achter in het boek is een aantal bijlagen opgenomen. De prijs van deze Engelstalige publikatie bedraagt in het Verenigd Koninkrijk 9.99 pond. In het Airborne Museum in Oosterbeek is het verkrijgbaar voor ƒ 32,50.
(Don A. Jacobs)

‘Arnhem Venture’
Een van de militairen die, nadat Hij eind september 1944 uit Arnhem in Engeland was teruggekeerd, de pen ter hand nam om zijn wederwaardigheden op te schrijven, was Ron Kent.
Sergeant Kent behoorde tot de 21st Independent Parachute Company; de eenheid die o.a. tot taak had de landings- en droppingszones te markeren, en die later deelnam aan de gevechten in Oosterbeek. Zijn in 1944 opgeschreven, gedetailleerde verslag is nu in een getypte vorm verkrijgbaar. Het telt 55 gefotokopieerde pagina’s en is geïllustreerd met enkele foto’s en kaarten. De uitgave is voorzien van een ringband en een plastic voorkaft.
‘Arnhem Venture’ kan worden besteld bij Derek Duncan, Heather Way, Lower Bourne, Farnham, GU109 3HG, Engeland. De prijs bedraagt in Groot- Brittannië zeven pond sterling; daarbuiten tien pond, inclusief verpakkings- en verzendkosten. Indien per cheque wordt betaald, moet deze worden uitgeschreven op naam van ‘The Airborne Forces Charities’.

43rd (Wessex) Brigade en Association
In Ministory 46 vertelde Major Douglas Goddard MBE over zijn ervaringen als luitenant bij 112th (West Somerset Yeomanry) Field Regt. RA, een onderdeel van de 43rd (Wessex) Division, tijdens de Slag om
Arnhem. De divisie kwam tijdens elke belangrijke operatie in actie, vanaf de invasie in Normandië tot aan het eind van de gevechten in mei 1945. Tegen die tijd, toen deze eenheid het gebied rond Cuxhaven in Duitsland had bereikt, was een afstand van 800 mijl afgelegd. Het totale aantal verliezen sinds juni 1944 bedroeg 12000 man.
Op verzoek verschafte de heer Goddard ons enige actuele gegevens.
In 1967 werd de divisie opgeheven, maar reeds 17 jaar later werd de naam nieuw leven ingeblazen: de 43rd (Wessex) Brigade werd opgericht, behorende tot de 3rd (UK) Division. De brigade heeft zoals veel militaire eenheden in het Verenigd Koninkrijk een territoriale indeling, en beslaat de districten Devon, Cornwall, Dorset, Somerset, Avon, Gloucestershire, Wiltshire (gedeeltelijk), de Channel Islands en de Scilly Islands. De onderdelen zijn: Royal Wessex Yeomanry, 4th Devon and Dorset, 6th Light Infantry, 243 (Wessex) Field Hospital RAMC, en 43rd (Wessex) Provost Unit. De brigade is gehuisvest in de Wyvern Barracks in Exeter.
De Wyvern (= tweepotige gevleugelde draak) werd van oudsher afgebeeld op de wapenschilden en vaandels van de kortingen van Wessex, in vroegere tijden een koninkrijk in zuidwest Engeland (West Country). Sinds die tijd is deze mythische figuur het symbool van alle strijders en krijgslieden uit dit deel van het land. Het is dan ook logisch dat het militaire onderdeel dat de naam draagt van het oude koninkrijk, de Wyvern als symbool heeft.
De 43rd Wessex Association werd in vergelijking met andere, soortgelijke verenigingen pas zeer laat in de tijd opgericht, n.1. op 14 september 1995. Het ledenbestand, momenteel zo’n 300, wordt gevormd door zowel voormalige soldateii van de divisie als leden van de huidige brigade.
De belangrijkste doelstellingen zijn een band te bewerkstelligen tussen de vroegere divisie en de tegenwoordige brigade, ervoor te zorgen dat de geschiedenis, de memorabilia, en de tradities van de Wessex Division goed worden bewaard, en een vete-ranenorganisatie te zijn voor de degenen wier militaire onderdelen sinds de Tweede Wereldoorlog zijn opgeheven en voor wie geen clubs van oude kameraden bestaan.

Blik Omhoog II verschenen
Van het boek ‘Blik Omhoog 1940-1945, Wolfheze en de Zuid-Veluwe in oorlogstijd’ is de tweede band ver-schenen. De auteur, ons lid Cor Janse, heeft in 428 bladzijden de Slag om Arnhem in het gebied rond zijn voormalige woonplaats beschreven. Nooit eerder gepubliceerde gegevens en foto’s over de geallieerde bombardementen op Deelen/Schaarsbergen, Ede, Oosterbeek, Wageningen en Wolfheze op 17 september 1944 vormen het neusje van de zalm.
De gloednieuwe publikatie is voor de prijs van ƒ 44,— verkrijgbaar bij het Airborne Museum ‘Hartenstein’ en bij (boek)handelaren in de regio Arnhem. In de volgende Nieuwsbrief staat meer informatie over (de presentatie van) dit naslagwerk.

Download

Nieuwsbrief No. 66, april 1997
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Wandel-excursie
Op zaterdag 7 juni a.s. zal een wandel-excursie worden gehouden via een route door het westelijke deel van de voormalige geallieerde ‘Perimeter1 uit 1944. Tijdens deze wandeling zal op verschillende punten uitleg worden gegeven. De Perimeter besloeg een gebied in het westelijke deel van het dorp Oosterbeek, dat tot het eind van de strijd door de Britse en Poolse luchtlan-dingstroepen tegen de Duitsers werd verdedigd.
Het programma ziet er als volgt uit:
09.30 – 10.00 uur: ontvangst van de deelnemers met koffie in het Airborne Museum in Oosterbeek.
10.00 – 12.30 uur: wandeling langs een aantal punten bij de Utrechtseweg, de Sonnenberg, de Valkenburg- laan, de Van Borsselenweg en de Westerbouwing. Alle deelnemers moeten uiterlijk om 12.30 uur aanwezig zijn in restaurant ‘De Westerbouwing’.
12.30 – 13.30 uur: lunch in de Westerbouwing.
13.30 – 15.30 uur: wandeling langs een aantal punten op de Hemelse Berg en de Pietersberg, en in het park Hartenstein.
Na de terugkomst bij het museum bestaat de gelegen-heid om het te bezoeken.
De organisatie is in handen van de werkgroep ‘Evenementen’, onder leiding van Eugène Wijnhoud. Daarnaast geven enkele leden van de vereniging hun medewerking.
De prijs van deze excursie is f 22,50 per persoon. Hiervoor krijgen de deelnemers de koffie bij de ont-vangst, de lunch in de Westerbouwing en een uitgebreide gids. Het inschrijfbedrag kan worden overgemaakt op postbank-rekening 4403641 t.n.v. de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum onder vermelding van ‘Wandelexcursie’. De sluitingsdatum voor de inschrijving is 24 mei. Op die dag moet het overgemaakte bedrag binnen zijn bij de penning-meester.
Het maximale aantal deelnemers bedraagt 100. Aanmeldingen worden behandeld in volgorde van binnenkomst.

Penningmeester Fennema neemt afscheid
Op de afgelopen jaarvergadering van onze vereniging trad de heer R. Fennema af als penningmeester. Meer dan 15 jaar, om precies te zijn vanaf 20 maart 1982, heeft hij deze functie vervuld. Hij deed zijn werk met grote zorgvuldigheid en in een geheel eigen stijl. Hij is opgevolgd door Eric van der Meiden uit Oosterbeek. In de volgende nieuwsbrief komen we terug op deze ‘wisseling van de wacht’.

De reconstructie van een ontmoeting tussen een Britse patrouille en Oosterbeekse burgers tijdens de Slag om Arnhem, ten behoeve van het affiche voor de tentoonstelling ‘Onverwachte Gasten’ in het Airborne Museum ‘Hartenstein’. Op de achtergrond De Tafelberg, een van de hotels die in september 1944 dienst deden als noodhospitaal, (foto Berry de Reus, 13 maart 1997)

Werkgroepen
Naast de redactie van de Nieuwsbrief en de Ministory zijn binnen de Vereniging Vrienden per 1 januari jl. twee nieuwe werkgroepen ingesteld, ‘Evenementen’ en ‘Publikaties’.
De eerstgenoemde, die zich zal bezighouden met het organiseren van themadagen en excursies, bestaat uit E. Wijnhoud (bestuurslid) en de leden P. Stolte en M. van der Laan. De tweede werkgroep verzorgt de produktie van de boeken en brochures die door de vereniging zullen worden uitgegeven. Hierin hebben zitting C. van Roekel (namens het bestuur) en de leden F. Miedema, J. Oorthuys, E. Eskes en M. Peters.

Opening expositie ‘Onverwachte Gasten’
De jaarlijkse wisseltentoonstelling in het Airborne Museum, die op 25 april jl. werd geopend, draagt de titel ‘Onverwachte Gasten’, en gaat over de rol van de Oosterbeekse hotels en pensions tijdens de Slag om Arnhem.
Bij het vooronderzoek, dat werd uitgevoerd met de steun van de archivaris van de gemeente Renkum, bleek dat vóór de Tweede Wereldoorlog in het dorp meer dan 100 hotels en pensions waren. Het is ondoenlijk om binnen de beschikbare ruimte het ver-haal van al deze gebouwen te vertellen, en bovendien is van veel hotels en vooral ook pensions weinig tot niets bekend. Er is daarom een keuze gemaakt. Het onderwerp wordt aanschouwelijk gemaakt met foto’s, citaten uit dagboeken van militairen en burgers, en een zeer gedetailleerd en sfeervol diorama. Verschillende leden van onze vereniging hebben hun medewerking verleend of materiaal afgestaan.
Ter gelegenheid van deze expositie, die duurt tot en met 2 november a.s., heeft het Airborne Museum een affiche laten vervaardigen, met daarop een foto van de reconstructie van een gebeurtenis zoals die in september 1944 vele malen moet hebben plaatsgevonden. De affiche toont burgers die informatie geven aan een patrouille van de geallieerde luchtlandingstroepen. Zie de foto op bladzijde 1 van dit blad.

‘Onbekend Herkend’
Op zaterdag 21 juni a.s. organiseert het Airborne Museum wederom een dag onder de naam ‘Onbekend Herkend’. De bezoeker kan dan voor hem onbekende militaire en burgervoorwerpen en documenten die (vermoedelijk) betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog, meebrengen naar huize ‘Hartenstein’. Daar zijn van 11.00 tot 16.00 uur deskundigen aanwezig die deze objecten zullen determineren. Zoveel mogelijk zullen zij ook achtergrondinformatie verschaffen. De waarde van de voorwerpen en documenten zal niet worden bepaald, daar deze betrekkelijk is.
(W. Boersma)

Schuttersputten beschermd
Al enige tijd spant de Vereniging Vrienden zich in voor de bescherming van enkele groepen schuttersputten uit september 1944, die nog steeds in de bossen in en rond Oosterbeek aanwezig zijn.
In februari jl. ontving het bestuur een brief van Staatsbosbeheer waarin wordt medegedeeld dat de putten in het noordoostelijke deel van het gebied bij de Johannahoeve zullen worden beschermd. Bij eventuele werkzaamheden in de betreffende bospercelen zal met hun aanwezigheid rekening worden gehouden.

Oosterbeek, 19februari 1997. Samensteller Cor Janse (midden) overhandigt in het Airborne Museum de eerste exemplaren van zijn tweede boek ‘Blik Omhoog’ aan Philip Reinders en Peter Vrolijk, als dank voor hun waardevolle medewerking.
(foto Berry de Reus)

Presentatie ‘Blik Omhoog’
Lang was er naar uitgekeken en nu lag het er dan: het tweede deel van Cor Janse’s publikatie ‘Blik Omhoog’, over de geschiedenis van het dorp Wolfheze in de Tweede Wereldoorlog. Dit tweede boek uit een serie die uiteindelijk uit drie delen zal bestaan, handelt geheel over de Slag om Arnhem zoals die zich in het dorp en de omgeving voltrok.
Tijdens een druk bezochte bijeenkomst in het Airborne Museum op 19 februari jl. werd ‘Blik Omhoog II’ ten doop gehouden. Na een inleiding van de auteur werden de eerste twee exemplaren uitgereikt aan Philip Reinders uit Vlaardingen en Peter Vrolijk uit Rotterdam. Beiden hebben als leden van de ‘Arnhem Battle Research Group’ geheel belangeloos hun uitgebreide collectie gegevens over de gevechten in Wolfheze, aan de auteur ter beschikking gesteld. Een van de minst bekende aspecten van de Slag om Arnhem is de serie bombardementen op Wolfheze, Oosterbeek, Arnhem, Ede en Wageningen, die op 17 september 1944 aan de luchtlandingen voorafging. Door studie van niet eerder gepubliceerde documenten uit Amerikaanse archieven en door correspondentie met voormalige bemanningsleden van de Vliegende Forten, is Cor Janse erin geslaagd als eerste een duidelijk beeld te schetsen van deze luchtaanvallen. Naast verslagen van de gebeurtenissen staan in het boek unieke luchtfoto’s die destijds werden gemaakt vanuit de Amerikaanse vliegtuigen.
De gevolgen van het bombardement op Wolfheze waren verschrikkelijk; er vielen tientallen burgerslachtoffers en de schade was enorm. Veel verhalen over deze tragedie en over de strijd in de daaropvolgende dagen heeft Cor Janse opgetekend uit de monden van de honderden oud-Wolfliezenaren die hij in de loop der jaren in en buiten Nederland wist op te sporen. Deze persoonlijke ervaringen vormen de basis van het boek.
De derde band van de trilogie zal handelen over de periode van de evacuatie van de burgerbevolking na de Slag om Arnhem, en de bevrijding en de terukeer van de inwoners in 1945. Wanneer dit deel verschijnt, is nog onbekend, maar het is de bedoeling dat het project in 1997 wordt afgerond.
Het boek ‘Blik Omhoog II’, dat 428 pagina’s en ongeveer 200 illustraties telt, is verkrijgbaar bij boekhandelaren in de gemeenten Arnhem en Renkum, en in het Airborne Museum ‘Hartenstein’. De kosten bedragen f44,-.

Uit het Jaarverslag 1996 van het Airborne Museum
* Vorig jaar bezochten 54.060 personen het Airborne Museum. Hiervan waren 52.676 betalende bezoekers, terwijl 397 Arnhem-veteranen en 987 leden van de Vereniging Vrienden het museum zonder betaling van binnen bekeken.
* In de maanden juli en augustus werd een bezoekers- enquete gehouden. De resultaten, die zijn vergeleken met die van 1992 en 1993, vormen mede een basis voor het in de toekomst te voeren beleid.
* Voor de kranten- en tijdschriftencollectie is een stalen ladenkast in gebruik genomen, waarin de stukken door zuurvrij papier van elkaar zijn gescheiden. Het krantenarchief over de periode september 1944 – juni 1945 omvat inmiddels 376 exemplaren.
* Door middel van ruiling konden (afschriften van) bijzondere archiefstukken en foto’s worden verkregen uit Fulbeck Hall, het voormalige hoofdkwartier van de Ist Airborne Division in Lincolnshire, Engeland.

Diploma voor Roland Boekhorst
Onlangs heeft Roland Boekhorst, vaste medewerker van het Airborne Museum, de opleiding tot behouds- medewerker met succes afgerond. De afgelopen twee jaar volgde hij hiervoor een cursus bij het Gelders Opleidingscentrum in Veenendaal.
In het kader hiervan werd o.a. een aantal werkbezoeken gebracht aan verschillende musea in Nederland. Ook bezocht een aantal cursisten het museum in ‘Hartenstein’.
De besturen van de Stichting Airborne Museum en van de Vereniging Vrienden feliciteren Roland langs deze weg met het behalen van dit diploma!

Boekenbeurs
Op zaterdag 31 mei a.s. wordt tussen 11.00 en 16.00 uur in het Airborne Museum de jaarlijkse boekenbeurs gehouden.
Op verschillende plaatsen in het gebouw worden op die dag stands ingericht waar tweedehands boeken over de Tweede Wereldoorlog te koop zijn. De Vereniging Vrienden is aanwezig met een speciale tafel met boeken over de Slag om Arnhem. Veel oudere publikaties over dit onderwerp zijn sinds lang uitverkocht en moeilijk te vinden, maar tijdens de boekenbeurs worden regelmatig zeldzame titels aangeboden.
Het is op die dag ook mogelijk om titels van boeken op te geven waarnaar men al lang op zoek is. Het museum zal deze wensen dan doorgeven aan de diverse verenigingen op dit gebied.
Het voorgaande jaar bezochten ruim 300 mensen deze beurs; het aanbod van boeken lag rond de tweeduizend. (W. Boersma)

‘Pilots Flying Log Book’ geschonken
Van Mr. G. Raymond McLaren ontving het Airborne Museum enkele kranten, foto’s en het ‘Pilots Flying Log Book’ van zijn broer, Staff Sergeant W.C. McLaren. William C. McLaren maakte als zweefvliegtuigpiloot deel uit van het ‘F’ Squadron, 2e Wing, van het Glider Pilot Regiment. Op 19 september ‘1944 sneuvelde hij in Oosterbeek-Laag, vlak bij de spoorlijn Arnhem- Nijmegen. Hij werd tijdelijk begraven zuidelijk van Hotel de Tafelberg in Oosterbeek, en rust nu op de Airborne Begraafplaats in graf 3 D 9.
(W. Boersma)


De conservator van het Airborne Museum, de heer Berry de Reus, ontvangt op 27 maart 1997 uit handen van John Buis uit Canada de medailleset en het medische instrumentarium van dokter Frazer. Rechts de heer A. Groeneweg, bestuurslid van de museumstichting.
(foto Robert Sigmond)

Unieke aanwinst
Op 27 maart jl. vond in het Airborne Museum de overdracht plaats van het medische instrumentarium en de medailleset van dokter S.M. Frazer. In september 1944 was majoor Frazer plaatsvervangend com-mandant van de 181e Airlanding Field Ambulance. In de jaren voor zijn overlijden woonde hij op de Bermuda eilanden.
Bij een bezoek aldaar hoorde de Canadees John Buis dat de weduwe Frazer in het bezit was van het tijdens de Slag om Arnhem gebruikte instrumentarium en de medailleset van haar man. Hij legde contact met Berry de Reus, conservator van het Oosterbeekse museum, die direkt zeer enthousiast was over het plan om te proberen de voorwerpen naar ‘Hartenstein’ te halen. Dankzij de medewerking van mevrouw Frazer en door de inspanningen van Berry de Reus en John Buis is het museum nu in het bezit van een unieke aanwinst. In de volgende nieuwsbrief komen we uitgebreid op deze schenking terug, (zie ook de foto op bladzijde 3).

Museum verwerft ‘Phantom’ embleem
Het Airborne Museum is sinds kort in het bezit van een zeer zeldzaam mouwembleem van de geallieerde ‘Phantom’ eenheid, waarvan onderdelen in september 1944 deelnamen aan Operatie Market Garden. Hun taak was rechtstreeks aan het geallieerde hoofdkwartier gegevens te melden over het verloop van de operatie. Dit is bij de Slag om Arnhem maar gedeeltelijk gelukt.
(W. Boersma)

Reactie
In Ministory No. 51 vertelt Tom Henney o.a. over de terugtocht over de Rijn in de nacht van 25 op 26 sep-tember 1944. De vaartuigen die daarbij werden gebruikt, noemt hij ‘… canvasboten die werden bemand door Canadese Engineers …’
Mr. F.J. Petrie M.M. uit Cirencester in Engeland schreef de redactie een brief met het volgende interessante commentaar:
‘Uit de beschrijving van de boten blijkt een begrijpelijk misverstand, dat zich in de herinneringen van veel veteranen heeft vastgezet. In hun ooggetuigeverslagen lezen we verschillende aanduidingen van de boten zoals ‘motorboten – opvouwbare houten en canvas dingen met een motor – kleine roeiboten – boten met peddels zoals de Indianen die hadden – kano’s – amfibievoertuigen (DUKWs)’.
Aangezien ik als Britse ‘sapper’ die nacht met de eerste boot de Rijn overvoer op het meest westelijke over- steekpunt, voel ik mij geroepen om een beschrijving te geven van de twee typen boten die in werkelijkheid werden gebruikt, en tevens de Britse en Canadese genie-eenheden te noemen die aan deze operatie deelnamen.
Van mijn eigen eenheid, de 553rd Field Company Royal Engineers (43rd Wessex Infantry Division),
waren twee pelotons aangewezen voor deze operatie, en een derde werd in reserve gehouden. Ik neem aan dat de andere genie-eenheid van de Wessex Divisie die aan deze actie meedeed, de 260th Field Company, Royal Engineers, bestond uit hetzelfde aantal pelotons, en dat ook de sterkte van de twee onafhankelijke Canadese compagnieën, de 20th en de 23rd Field Company, Royal Canadian Engineers, ongeveer gelijk was. Dit betekent dat het aantal Britse en Canadese ‘sappers’ op de vier oversteekpunten ongeveer gelijk was.
De Canadezen gebruikten houten stormboten met buitenboordmotoren. Een dergelijk vaartuig was bijna zeven meter lang en iets meer dan twee meter breed. Het kon naast de tweekoppige bemanning 18 personen met volledige bepakking vervoeren. De snelheid bedroeg leeg 20 knopen en volgeladen zes knopen.
De twee Britse eenheden opereerden met aanvalsboten, omdat deze gewoonlijk door een infanteriedivisie werden gebruikt. Ze hadden een opvouwbare canvas constructie met een houten dolboord en een houten frame en bodem. De zijkanten werden overeind gehouden met houten schoren. Dit vaartuig had een lengte van bijna zes meter en was bijna twee meter breed. Het had een capaciteit van 12 man met volledige bepakking en twee bemanningsleden, die geen riemen gebruikten maar peddels.
Ik zou nog willen toevoegen dat gedurende de nacht en vroege ochtend van de terugtocht in verband met de moeilijke omstandigheden, zoals de sterke stroming, het aantal Britse bemanningsleden van de aan- valsboten eerst moest worden verhoogd naar drie, daarna naar vier, en uiteindelijk naar acht.’

De collectie ‘Market Garden’ in de Bibliotheek Arnhem
Van ons lid Hans Timmerman ontvingen wij het vol-gende bericht over zijn werkgever.
De Bibliotheek Arnhem is in het bezit van een grote en waardevolle verzameling literatuur over operatie ‘Market Garden’. Voor deze collectie, die momenteel 1.730 titels bevat, is alleen materiaal geselecteerd dat betrekking heeft op de strijd in Gelderland, en dus niet op de luchtlandingen en het oprukken van het geallieerde grondleger in Noord-Brabant. Wel bevat de verzameling uitgaven over de nasleep van Market Garden in Gelderland, in het bijzonder gedurende de maand oktober 1944. Daarbij ligt de nadruk op de gevechtshandelingen in de Betuwe, het gebied dat door de geallieerden ‘The Island’ werd genoemd. De aard van het aanwezige materiaal is zeer uiteenlopend: het gaat om monografieën, kranten- en tijdschriftartikelen, foto’s, regimentsgeschiedenissen, stafkaarten, rapporten, herdenkingsprogramma’s, enz.. Het raadplegen hiervan kan geschieden in het Gelders Documentatie Centrum van de Bibliotheek Arnhem, Koningsstraat 26 in Arnhem, telefoon 026 – 3543111.
De openingstijden zijn: maandag: 13.00 – 21.00 uur, dinsdag: 10.00 – 21.00 uur, woensdag: 10.00 – 18.00 uur, donderdag: 10.00 – 21.00 uur, vrijdag: 10.00 – 18.00 uur en zaterdag: 10.00 -16.00 uur.

Download

Nieuwsbrief No. 67, augustus 1997
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Nieuw beeldje van ‘Airborne Soldier’
Tien jaar geleden werd speciaal voor onze vereniging een beeldje van een ‘Arnhem Soldier’ vervaardigd. Daarvan werden er ongeveer honderd verkocht. Sinds die tijd is zo’n kunstwerkje niet meer op de markt geweest, maar de vraag bleef bestaan. De Vereniging heeft daarom besloten opnieuw een beeldje te laten ontwerpen.
Gedurende een jaar zijn Chris van Roekel en de Britse vormgever (en veteraan) Peter Hicks bezig geweest een ontwerp te maken dat aan onze vergaande eisen zou voldoen. Het uiteindelijke resultaat, dat in prachtig bronskleurig kunsthars is uitgevoerd, is een gede-tailleerde weergave geworden van een Britse Airborne soldaat uit september 1944.
Peter Hicks is een van de beste kunstenaars op dit gebied. Wij zijn bijzonder vereerd met het feit dat hij, hoewel niet meer actief in zijn atelier, het een uitdaging vond om nog een keer zijn bijzondere talent te willen gebruiken om een ‘Airborne Soldier’ te scheppen.
Uiteraard is dit kunststukje niet goedkoop. Hoewel de Vereniging het beschikbaar stelt voor de kostprijs, bedraagt deze nog altijd ƒ 250,-. Wij begrijpen heel goed dat dit voor velen uwer een bedrag is dat voor een uitgave ineens aan de hoge kant is. Om die reden stellen wij een speciale financieringsregeling voor, waarvan uitsluitend onze leden gebruik kunnen maken. Deze houdt in dat u de betaling van het beeldje kunt verdelen over vijf maanden. Het enige dat u moet doen, is aan ons vijf door u ingevulde en ondertekende girobetaalkaarten of bankcheques te sturen van ieder ƒ 50,-. Aan het eind van iedere maand zorgen wij er dan voor dat het betreffende bedrag bij u wordt afgeschreven. Nadat de eerste bijschrijving op onze rekening heeft plaatsgevonden, sturen wij u het beeldje toe. De portokosten zijn daarbij voor uw rekening. Dit bedrag dient u bij de aflevering van het beeldje (aan de deur) te betalen.
Indien u gebruik wilt maken van deze regeling moet u de vijf girobetaalkaarten of bankcheques opsturen naar de penningmeester: E. van der Meiden, St. Ber- nulphusstraat 8, 6861 GS Oosterbeek. Indien u het
aankoopbedrag ineens wilt overmaken, dan kan dit worden gestort op gironummer 4403641 t.n.v. Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek, onder vermelding van ‘Airborne Soldier’. Hoewel het beeldje niet goedkoop is, is het een kans die u, gezien de waarde van het kunstwerkje, zeker ernstig moet overwegen. De bestellingen worden zo snel mogelijk, in volgorde van binnenkomst, door ons verwerkt.
(E. van der Meiden)


Het nieuwe, speciaal voor onze Vereniging door Peter Hicks ontworpen en vervaardigde, parabeeldje. Het is uitgevoerd in bronskleurig kunsthars, en is ca. 25 cm. hoog. (Foto: W. de Ruyter)

Tijdens de afgelopen Algemene Ledenvergadering op 26 april 1997 bedankt voorzitter J. Smits de scheidende penningmeester R. Fennema voor al het werk dat hij voor de Vereniging heeft gedaan.
(Foto: Ferry de Reus)

‘Battlefield tour’
Op zaterdag 13 september a.s. zal een speciale ’battle- field tour’ worden gehouden. Deze is in eerste instantie bestemd is voor leden die graag eens een totaal-overzicht willen krijgen van het gevechtsgebied bij Arnhem. Vooral zij die niet in de buurt van de Gelderse hoofdstad wonen, zijn vaak niet in de gelegenheid om zelf eens rond te rijden en de plaatsen te bekijken die een rol hebben gespeeld tijdens de Slag om Arnhem.
Het initiatief voor deze slagveld tocht is van de heer W. Boersma van het Airborne Museum ‘Hartenstein’, en deze heeft ook de leiding. Hij zal worden geassisteerd door een aantal gidsen. Het programma ziet er als volgt uit:
09.00 – 10.00 uur: ontvangst van de deelnemers met koffie in het Airborne Museum, Utrechtseweg 232 Oosterbeek.
10.00 – 11.00 uur: in groepen wordt bij de maquette uitleg gegeven over de tocht. In het museum worden foto’s bekeken van plaatsen die tijdens de excursie worden bezocht.
11.00 – 12.00 uur: wandeling door Park Hartenstein, langs de tennisbanen, naar huize de Tafelberg. Indien mogelijk wordt dit pand ook van binnen bekeken. Vervolgens lopen de deelnemers naar restaurant Schoonoord.
12.00 -13.00 uur: lunch in Schoonoord, Pietersbergse- weg 4, Oosterbeek.
13.00 – 16.30 uur: ‘battlefield tour’ per bus. De route loopt langs de volgende punten: droppingszone ‘X’, landingszone ‘S’, plaats van de ‘hinderlaag’ van het Reconnaissance Squadron bij Wolfheze, omgeving van de Bilderberg, Westerbouwing, de route van lui- tenant-kolonel J.D. Frost (2nd Battalion The Parachute Regiment) door Oosterbeek en Arnhem, de Rijnbrug, Bovenover (o.a. het St. Elisabeths Gasthuis), de Oude Kerk in Oosterbeek-Laag en de Airborne Begraafplaats.
16.30 -17.00 uur: napraten in Schoonoord.
Wijzigingen in het programma zijn voorbehouden.

Het aantal deelnemers is maximaal 47 en minimaal 35. De kosten bedragen ƒ 42,50. Hiervoor krijgt u de koffie bij aankomst, de lunch, de bustocht en een excursiemap. U kunt zich opgeven door het vereiste bedrag over te maken naar gironummer 4403641 t.n.v. Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek, onder vermelding van ‘battlefield tour. Het bedrag moet uiterlijk 9 september op de girorekening van de vereniging staan. Omdat een relatief korte periode zit tussen de ontvangst van deze nieuwsbrief en de sluitingsdatum, wordt u vriendelijk verzocht indien u wilt deelnemen het geld zo snel mogelijk over te maken! Als u twijfelt of het bedrag desondanks op tijd binnen is, belt u dan even met de heer Boersma.
De inschrijving geschiedt in volgorde van binnenkomst van de giro-overschrijvingen. Bij overschrijding van het maximale aantal deelnemers, krijgen alleen degenen die niet mee kunnen bericht.
Voor alle informatie kunt u terecht bij de heer Boersma, telefoon (026) 3337710 (Airborne Museum) of (0318) 639633 (privé).

Jan Hey onderscheiden
Op 29 april jl. werd Jan Hey uit Hengelo lid in de Orde van Oranje Nassau. Deze koninklijke onderscheiding werd hem toegekend voor zijn jarenlange naspeuringen naar het lot van tijdens de Tweede Wereldoorlog vermiste militairen. Hij is een internationaal erkende expert op het gebied van oorlogsgraven.
Jan Hey is ook de man die de in 1986 door onze Vereniging uitgegeven ‘Roll of Honour, Battle of Arnhem, 17-26 september 1944’ samenstelde. Dat dit standaardwerk in een behoefte voorziet, blijkt uit het feit dat het in 1993 al haar derde druk beleefde. Het is verheugend dat het werk van Jan Hey, lid van onze Vereniging en zelf altijd uiterst bescheiden, nu eindelijk ook van overheidswege waardering krijgt. Namens het bestuur en de leden van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum feliciteren wij hem hartelijk met zijn welverdiende onderscheiding!

‘Battledress’ geschonken
Begin mei 1997 schonk Mr. P.J. Southwell uit Engeland zijn ‘battledress’ aan het Airborne Museum. In september 1944 was hij als chauffeur ingedeeld bij de 7e sectie, C Troop van het Ist Airborne Reconnaissance Squadron. In de middag van dinsdag de 19e nam hij deel aan een verkenningspatrouille die vanuit Wolfheze via de Kruislaan naar de Amsterdamseweg ging. Bij restaurant ‘Planken Wambuis’ werden ze door Duitsers onder vuur genomen. Hierbij werd Southwell samen met een aantal anderen krijgsgevangen gemaakt. Slechts twee jeeps met zeven man van C Troop konden ontsnappen naar Wolfheze. (Zie ‘Remember Arnhem door John Fairley, pagina’s 85 en 96-101).
Southwell had eerder in Noord-Afrika gediend, en was een van de twee militairen van het squadron die de ‘Africa Star’ droegen. Het is voor het eerst dat het Airborne Museum ‘Hartenstein’ een uniform van het Reconnaissance Squadron in de collectie kon opnemen.

Expositie 1998
Hoewel het nog ver weg lijkt, is het Airborne Museum reeds begonnen met de voorbereidingen voor de expositie in 1998. Als onderwerp is gekozen: ‘De geschiedenis van de krijgsgevangen militairen van de lst Airborne Division . Dit is een onderwerp waar tot nog toe nauwelijks aandacht aan is besteed. Er zijn wel veel verhalen bekend, maar het onderwerp is nooit systematisch uitgewerkt.
Het is de bedoeling hiervoor een werkgroep samen te stellen. De werkzaamheden zullen onder meer bestaan uit het bijeenbrengen van beschikbare gegevens en foto’s, het inventariseren van het materiaal, het schrijven van een draaiboek, het samenstellen van de tentoonstelling binnen de beschikbare ruimte, het maken en vertalen van de teksten en uiteindelijk het inrichten van de expositie. Tevens zal de groep zich bezig houden met de publiciteit. De mensen die mee willen helpen, hebben dus een ruime keuze aan interessante werkzaamheden.
Zowel het Airborne Forces Museum in Aldershot als het Imperial War Museum in Londen hebben hun medewerking toegezegd. De streefdatum voor de samenstelling van de werkgroep is eind september. Het Airborne Museum ‘Hartenstein’ doet gaarne een beroep op belangstellende leden van de Vereniging om aan dit project deel te nemen. Voor nadere informatie kan contact worden opgenomen met de heer W. Boersma, Binnenhof 38, 6715 DP Ede, telefoon (0318) 639633 of (026) 3337710 (Airborne Museum).


Twee militairen van de Bergings- en Identificatiedienst van Koninklijke Landmacht, verzamelen de stoffelijke resten van een gesneuvelde Britse militair, die op 7 juli 1997 bij graafwerkzaamheden werden gevonden langs de Van Lennepweg in Oosterbeek.
(Foto: Berry de Reus)

Britse soldaat gevonden
Tijdens graafwerkzaamheden in de berm langs de Van Lennepweg in Oosterbeek werden op maandag 7 juli 1997 resten van een Britse militair gevonden. Onmiddellijk werd de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht gewaarschuwd, die het stoffelijke overschot verder opgroef.
In de omgeving van de bewuste plek lag in september 1944 een verdedigingslinie van het le Bataljon van het Border Regiment. Een van de documenten die een rol kan spelen bij de identificatie van de militair is een schetskaart van de omgeving van de Van Lennepweg, die na de oorlog door een veteraan is getekend. Hierop staan niet alleen de Britse posities maar ook enkele plaatsen waar soldaten zijn gesneuveld. Op de kaart is op de betreffende locatie aan de Van Lennepweg aangegeven dat daar een met name genoemde militair is gesneuveld.
Pas wanneer de identificatie is afgerond, zal de naam van de vermiste bekend worden gemaakt.
In de afgelopen vier jaar zijn in de regio Oosterbeek de stoffelijke resten van zes militairen gevonden. Drie van hen zijn helaas door het schrijnende gebrek aan medewerking van Britse autoriteiten nog steeds niet ter aarde besteld op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. De desbetreffende oudste vondsten dateren nota bene van februari 1994.

‘Traitor of Arnhem’
Enige tijd geleden verscheen een nieuw boek over de Slag om Arnhem onder de titel ‘Traitor of Arnhem’. De auteur, Allan A. Samm, beschrijft daarin zijn per-soonlijke belevenissen gedurende zijn militaire opleiding, in Noord-Afrika, in Italië en tijdens de Slag om Arnhem.
Samm, die in het Reconnaissance Squadron diende, bereikte de westkant van Arnhem, maar moest op 19 september 1944 terugtrekken op Oosterbeek. Daar nam hij tot het einde van de slag deel aan de gevechten rond Hartenstein. Hij behoorde tot de gelukkigen die in de nacht van 25 op 26 september over de Rijn konden ontsnappen.
De titel van het boek heeft betrekking op de Nederlandse dubbelspion Christiaan Lindemans, alias King Kong, wiens geschiedenis in het laatste hoofdstuk nog eens wordt samengevat.
‘Traitor of Arnhem’ verscheen in 1996 bij Minerva Press in Londen. Het ISBN nummer is: 1 86106 175 7. De prijs bedraagt in het Verenigd Koninkrijk 7 pond en 99 pence.

Oproep
Onlangs is door de Vereniging Vrienden de Werkgroep Publikaties ingesteld. Doel hiervan is het selecteren en verzorgen van door de Vereniging te publiceren uitgaven.
Een groot aantal van onze leden bestudeert bepaalde facetten van de Slag om Arnhem. Dit betreft vaak een militair onderdeel, de gebeurtenissen in een bepaald gebied of door de soldaten gebruikt materiaal. Het resultaat van dergelijke studies kan dienen als uit-gangspunt voor een publikatie.
Momenteel is de werkgroep bezig met het inventariseren van mogelijke onderwerpen. Graag vernemen wij of er leden zijn die manuscripten hebben (al dan niet zelf vervaardigd) die zouden kunnen en mogen worden gepubliceerd. Voor de goede orde wordt opgemerkt dat uiteraard niet op voorhand gesteld kan worden dat een aanmelding automatisch zal leiden tot een uitgave door de Vereniging. Een en ander is afhankelijk van het onderwerp, de lengte en de kwaliteit van het manuscript, en dergelijke.
Aanmeldingen kunnen, vergezeld van een korte beschrijving van het voorhanden zijnde materiaal, worden gericht aan de Vereniging, onder vermelding van ‘Werkgroep Publikaties’, p/a Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek.
(M. Peters)

Excursiegidsen verkrijgbaar
Er zijn nog enkele exemplaren verkrijgbaar van de excursiegids die werd samengesteld voor de themadag op 7 juni jl.. Het onderwerp was de strijd langs de westgrens van de Britse Perimeter in september 1944. De prijs van de publikatie bedraagt ƒ 7,50; wanneer deze moet worden opgestuurd, komt daar nog ƒ 2,50 bij. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Eugène Wijnhoud, Bronbeeklaan 36, 6824 PH Arnhem, telefoon (026) 3610208.

‘Onbekend Herkend’ een succes!
Zaterdag 27 juni jl. werd in het Airborne Museum voor de tweede keer een informatiedag gehouden over materiaal uit de Tweede Wereldoorlog. Circa dertig mensen kwamen met voorwerpen en documenten naar het museum om ze door de heer Boersma en de heer Takens te laten onderzoeken. Hoewel geen sprake was van spectaculaire vondsten, was het aanbod wel zeer gevarieerd. Zeer interessant was een bundeltje gedichten dat door de ondergrondse werd gedrukt en verspreid tussen september 1944 en mei 1945. Een dame had het boekje aan het eind van de oorlog gevonden op de Ginkelse Heide bij Ede. Een door een Duitse arts in de omgeving van Roermond achtergelaten sterilisatietrommel werd aan het museum geschonken, evenals een tas met grond- seinlappen en een thermosfles uit een vliegtuig. Het ligt in de bedoeling om over een aantal jaren wederom een dergelijke dag te organiseren.
(W. Boersma)

‘Airborne Battle Wheels’
Van 18 tot en met 21 september a.s. zal de vereniging Airborne Battle Wheels’ een bijeenkomst houden in Oosterbeek. De leden van deze club, die in 1995 werd opgericht, verzamelen en restaureren Britse leger-voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog. De nadruk ligt daarbij op vervoermiddelen die door de Britse luchtlandingsdivisies werden gebruikt.
Na afloop van de paradropping op de Ginkelse Heide op zaterdag 20 september a.s. maakt een groot aantal leden van de vereniging in of op hun rijdende bezittingen een tocht door Arnhem, Oosterbeek en omstreken. Deze eindigt op de oprijlaan van het Airborne Museum ‘Hartenstein’, waar de historische voertuigen tussen ca. 16.00 en 17.00 uur door belangstellenden bekeken en gefotografeerd kunnen worden.

Graf Bakhuis Roozeboom
Bijna 52 jaar lag hij op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek onder een grafsteen met de tekst ‘A Soldier of the 1939-1945 War, Known Unto God’; August Bakhuis Roozeboom, die als Nederlands Commando bij Arnhem sneuvelde.
De Canadese Nederlander diende bij No. 2 Dutch Troop van No. 10 Interallied Commando, en landde in september 1944 met de le Britse Airborne Divisie bij Wolfheze. Hij werd gedood bij een vuurgevecht ter hoogte van het spoorwegviaduct over de Beneden- dorpsweg in Oosterbeek. Op 20 september kreeg hij een veldgraf bij de tennisbanen achter Hotel Hartenstein. Toen na de oorlog zijn stoffelijke overschot naar de Airborne Begraafplaats werd overgebracht, zijn de persoonsgegevens verloren geraakt. Uit nauwkeurig onderzoek van Jan Hey kwam enige tijd geleden naar voren dat August als een onbekende Canadese militair ter aarde was besteld in graf nummer I.A.6.
De Commonwealth War Graves Commission ging uiteindelijk akkoord met de conclusie van Jan Heys rapport. Een nieuwe grafzerk werd gemaakt en geplaatst, die op 5 mei jl. tijdens een korte plechtigheid werd ingewijd. Hierbij waren o.a. Nederlandse familieleden van Bakhuis Roozeboom, en twintig veteranen van No. 2 Dutch Troop aanwezig.


Op 5 mei 1997 wordt op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek een korte plechtigheid gehouden bij het van een nieuwe steen voorziene graf van de Nederlandse commando August Bakhuis Roozeboom.
(Foto: Robert Voskuil)

Jan Peelen overleden
Eind april jl. overleed in zijn woonplaats Zaandijk op 86-jarige leeftijd Jan Peelen. Tijdens de oorlog woonde hij in het dorp Renkum, waar hij actief was in het verzet. Hij was zeer nauw betrokken bij operatie ‘Pegasus I’, waarbij in de nacht van 22 oktober 1944 120 Geallieerde militairen over de Rijn bij Renkum konden ontsnappen. Jan Peelen zorgde o.a. dat de militairen voor dit doel werden voorzien van wapens. Ondanks het feit dat het gebied vol zat met Duitsers, bracht hij deze met een bakfiets naar de verzamelplaats in het bos, waar de Geallieerde militairen zich gereed maakten voor hun tocht naar de Rijn.
Voor zijn verzetswerk werd Jan in 1949 benoemd tot Ridder in de Militaire Willemsorde. Daarnaast kreeg hij een aantal hoge Britse onderscheidingen.
Zijn belevenissen werden beschreven in het door zijn broer G.J. Peelen geschreven, kort na de oorlog ver-schenen, boekje t Begon onder melkenstijd”, dat vele herdrukken beleefde.

Download

VRIENDEN VAN HET AIRBORNE MUSEUM
Utrechtseweg 232
6862 AZ Oosterbeek
Tel. museum 085-337710
Tel. penningm. 085-333406
NIEUWSBRIEF No. 54, mei 1994
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (085-340142)

Van de redactie
In de nieuwsmedia in binnen- en buitenland wordt al regelmatig bericht over de komende herdenkingen. Na de grote herdenkingen van D Day in Normandië rond 6 juni, zal de aandacht zich concentreren op Operatie Market Garden. Duizenden veteranen en hun familieleden zullen in september naar Nederland komen. Maar niet alleen op de dagen rond de 17e van die maand zal men worden herinnerd aan de Slag om Arnhem. Ook in de weken daarvoor en daarna zal door middel van o.a. exposities, lezingen en het uitkomen van nieuwe boeken de periode van september 1944 tot leven worden gebracht. In het volgende nummer van de Nieuwsbrief zullen we melding maken van zoveel mogelijk nieuws dat verband houdt met de 50e herdenking van de Slag om Arnhem. Het augustusnummer zal daarvoor worden uitgebreid met een aantal extra pagina’s.

Renkums burgemeester Vertinden en wijnimporteur Brünning heffen het glas bij de presentatie van de ‘Airbome wijn’ op 17 maart 1994.
(Foto: B. de Reus)

Wandel-excursie op zaterdag 18 juni a.s.
De excursie van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum zal dit jaar voor een belangrijk deel worden gewijd aan de rol die het Ist Airlanding Light Regiment – Royal Artillery speelde nadat haar drie ‘batteries’ posities hadden ingenomen rond de Oude Kerk in Oosterbeek-Laag. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de gevechten op de Paasberg.
Het programma van deze wandel-excursie, die wordt gehouden op zaterdag 18 juni a.s., ziet er als volgt uit:

10.30-11.30 uur: Ontvangst met koffie in het Airborne Museum, bezichtiging van het nieuwe diorama van de 75mm Pack houwitser in de kelder van het museum, en indeling van de deelnemers in groepen.
Vanaf 11.30 uur: Vertrek van de groepen voor een wandeling naar het Benedendorp via de Paasberg. Op de Paasberg zal de heer J. Kardol uitleg geven over de strijd in dit gedeelte van Oosterbeek, waarbij de nadruk zal liggen op de rol van de 21st Independent Parachute Company.
Vanaf 12.30 uur: LUNCH in de Concertzaal in het Benedendorp.
13.30 uur: Korte lezing over de artillerie bij Arnhem door de heer W. Boersma.
Vanaf 14.00 uur: Vertrek van de groepen voor een wandeling naar de voormalige posities van Nos. 1,2, en 3 ‘battery’ in de omgeving van de Oude Kerk. Op deze posities zal uitleg worden gegeven door de gidsen Chr. van Roekel, H. Duinhoven en R. Voskuil.
Vanaf ca. 16.00 uur: Groepen wandelen terug naar het Airborne Museum.
Ca. 16.30 uur: Einde excursie.
De totale lengte van de route bedraagt ca. 3,5 km. Ook bij regenachtig weer zal de tocht doorgang vinden, dus goede regenkleding wordt aangeraden.
De leiding van de excursie is in handen van Chris van Roekel. U kunt zich opgeven door overschrijving van ƒ 27,50 op girorekening 4403641 t.n.v. de Vereniging Vrienden van het Airbome Museum in Oosterbeek, onder vermelding van ‘excursie’. Voor dit bedrag ontvangt u de koffie bij ontvangst, de lunch in de Concertzaal en de excursiegids.
Het maximale aantal deelnemers bedraagt ca. 100. Aanmeldingen worden behandeld in volgorde van binnenkomst. De sluitingsdatum voor de inschrijving is 4 juni.

‘Airborne wijn’ verkrijgbaar
Ter gelegenheid van de 50e herdenking van de Slag om Arnhem heeft de wijnimporteur Brünning uit Bemmel een speciale ‘Airborne wijn’ op de markt gebracht.
Een deel van de winst die wordt gemaakt bij de verkoop van deze wijn is bestemd voor het Airborne Museum. Bij de presentatie van de wijn op 17 maart j.1. heeft de heer Brünning de eerste duizend gulden voor de renovatie van het museum overgedragen. De wijn is verkrijgbaar bij de slijters in Arnhem, Oosterbeek en Ede en in het Airborne Museum. De prijs per fles is ƒ 8,95.

Onderdak voor veteranen gezocht
Zoals bekend, wordt in september a.s. een record aan¬tal veteranen verwacht die de 50e herdenking van de Slag om Arnhem willen bijwonen. De stichting ‘Lest We Forget’, die zorg draagt voor de opvang van de pelgrims, schat hun aantal op minstens drieduizend. Veel mensen hebben inmiddels onderdak aangeboden, maar er zijn toch nog heel veel logeeradressen nodig.
Mocht u in september a.s. veteranen en hun familiele¬den onderdak willen bieden, bel dan even 08380- 19239 of 085-437938.

Tentoonstelling september 1944
Van donderdag 8 september tot en met donderdag 27 oktober 1994 wordt in het gemeentehuis van Renkum te Oosterbeek een tentoonstelling gehouden met betrekking tot de Slag om Arnhem. In samenwerking met het Gemeentearchief Arnhem en het Airborne Museum ‘Hartenstein’ zal het Gemeentearchief Renkum een expositie samenstellen van foto’s die in september 1944 door burgers zijn gemaakt. De samenstellers zoeken voor deze tentoonstelling afbeeldingen die niet per sé in Arnhem, Oosterbeek of Driel moeten zijn gemaakt, maar die in ieder geval wèl een relatie hebben met de slag. Het kunnen foto’s zijn van Duitsers op weg naar het gevechtsgebied, van gewonden op transport naar zie-kenhuizen, van ondergedoken of krijgsgevangen soldaten van het luchtlandingsleger of van overvliegen¬de transporttoestellen of jachtvliegtuigen. Omdat nog regelmatig blijkt dat onbekend fotomateriaal ergens op zolder, in een lade of een portefeuille wordt bewaard, doen de samenstellers een beroep op de lezers van dit blad. Als u meent op de een of andere manier te kunnen helpen door tijdelijk materiaal uit te lenen of een rele-vante tip te geven, aarzel dan niet contact op te nemen met het Gemeentearchief Renkum (Geert Maassen), Postbus 9100, 6860 HA Oosterbeek, telefoon 085- 348303 (overdag) of 085-340142 (’s avonds).

‘Urquhart of Arnhem’
Kort geleden verscheen de biografie Urquhart of Arnhem, The Life of Major-General R.E. Urquhart C.B. D.S.O.’ door John Baynes.
Generaal Urquharts naam is het meest bekend gewor¬den door zijn rol in de Slag om Arnhem. Van de 22 hoofdstukken in Baynes’ boek handelen er dan ook zeven over september 1944. Maar ook de andere perioden van zijn leven leveren historisch interessan¬te chapiters op. Urquhart besteedde 34 van zijn levensjaren in het leger. Hij begon zijn militaire carriè¬re als jong officier in de ‘Highland Light Infantry’, en vervolgens diende hij in 1938 en 1939 in India. Gedurende de Tweede Wereldoorlog was hij, voordat hij werd benoemd tot commandant van de Ist British Airborne Division, o.a. stafofficier bij de beroemde 51st Highland Division vanaf de Slag om El Alamein tot het einde van de strijd in de woestijn in Noord- Afrika. Hierna commandeerde Rij een brigade in Sicilië en Italië.
In het begin van de vijftiger jaren speelde hij een belangrijke rol in de strijd tegen de communistische terroristen in het toenmalige Brits Maleisië. Zijn laatste functie was die van commandant van de Britse troepen in Oostenrijk. In 1955 verliet hij de mili¬taire dienst om tot 1969 een hoge post te bekleden in de Britse staalindustrie. Urquhart overleed op 13 december 1988.
Het Engelstalige boek, dat 272 bladzijden telt, wordt uitgegeven door Brassey’s (Londen – New York, ISBN 0-008-041318-8, hardcover). Vanwege de zeer hoge verpakkings- en portokosten verkoopt het Airborne Museum deze uitgave niet. Wie het boek wil bestellen, kan dit doen via de reguliere boekhandel. Boekhandel H. de Weerd (Middellaan 34, 7314 GC Apeldoorn, tel.055-552181) kan het boek leveren voor ƒ 81,50 (inclusief ƒ6,50 porto).

Onbekende soldaat geïdentificeerd
De heer AJ. Gieling uit Oosterbeek kreeg vlak na de Slag om Arnhem van de Duitsers de opdracht om samen met andere burgers gesneuvelde Britse solda¬ten te begraven bij de spoorlijn Utrecht-Amhem, ten noorden van Station Oosterbeek-Hoog. Onder de ge¬sneuvelden bevond zich een officier. Alle persoonlijke bezittingen moesten aan de SS-ers worden overhan¬digd, maar de heer Gieling zag kans een gouden bro¬che met diamantjes, het ‘Pay Book’ en een foto, die hij aantrof op het lichaam van de officier, te verbergen. Uiteindelijk overleefde alleen de sierspeld de Tweede Wereldoorlog, en de heer Gieling schonk deze later aan het Airborne Museum. Uit het desbetreffende massagraf bij de Dreijenseweg konden na de bevrijding twee soldaten en een luitenant van het Parachute Regiment niet worden geïden¬tificeerd. Zij werden op het Airborne Kerkhof begraven in Plot 6, rij B, onder de zerken 18, 19 en 20.

Wie weet waar in Oosterbeek deze foto, op 19 september 1944, is gemaakt? Let vooral op de gevel van het huis links op de ach-tergrond, en op het schuurtje/tuinhuisje met paal rechts.(Foto: Imperial War Museum)

Op het Groesbeek Memorial staat als vermist ver¬meld: WATLING Stanley E., luitenant, 301782, B.E.M., 28 jaar, 19 september 1944, 156e Bataljon, The Parachute Regiment. Majoor R.L.J. Pott, toentertijd commandant van de A-Compagnie van het 156e Bn, verklaarde dat It. Watling ten oosten van de Dreijenseweg dodelijk werd getroffen.
In 1992 werd de broche herkend door de weduwe van It. Watling. Op 31 oktober van dat jaar verzocht ik de Commonwealth War Graves Commission te willen onderzoeken of de luitenant in graf 6.B.19 de vermiste Stanley E. Watling kon zijn. Op grond van de onder-bouwde bewijsvoering werd begin december j.1. bekend dat er alle aanleiding is om aan te nemen dat dit juist is. Het was een grote verrassing dat begin januari van dit jaar vastgesteld kon worden dat op het graf reeds een nieuwe steen is geplaatst met bovenaan de inscriptie ‘Believed to be’. Mevrouw Watling toonde zich bijzonder dankbaar dat deze zaak tot een goed einde werd gebracht. ‘Het is een grote troost nu te weten dat de dierbaarste persoon in mijn leven nu te midden van zijn vrienden rust’, schreef zij. Dit bemoedigende resultaat werd bereikt door een nauwe samenwerking met de heren Gieling, H. Tiemens, W. Tiemens, Majoor Pott en H.L. Roëll. (J.A. Hey)

Informatie gevraagd over lokatie van foto
Hoewel van de meeste foto’s van de Slag om Arnhem bekend is waar ze zijn gemaakt, zijn er toch nog enke¬le waar we de lokatie niet van weten. De in deze Nieuwsbrief gepubliceerde foto werd gemaakt door de AFPU-fotograaf Smith op 19 september 1944. De foto toont het droppen van voorraden door Stirling bommenwerpers. Vermoedelijk heeft Smith deze foto gemaakt in het westelijke deel van Oosterbeek. Wie herkent de plaats waar deze foto is genomen of wie denkt een stukje informatie te kunnen geven? Alle reacties kunnen worden doorgegeven aan Geert Maassen, Gemeentearchief Renkum, telefoon 085- 348303 (overdag) of 085-340142 (’s avonds).

Speciale herdenkingszegels verkrijgbaar
Ter gelegenheid van de 50e herdenking van Operatie Market Garden zal de Nederlandse Vereniging voor Erinnofilie een aantal herdenkingszegels uitgeven. Dit zijn geen postzegels maar echte ‘herdenkingsze¬gels’. Daarnaast geeft de vereniging nog enkele speciale herdenkingsenveloppen uit die zullen worden gefrankeerd met de Market Garden postzegel. Informatie over deze uitgaven en intekenformulieren kunt u krijgen bij het Airborne Museum, telefoon 085- 337710.

Luitenant-ter-zee Wolters overleden
Op 8 april j.L is, volgens de overlijdensadvertentie in NRC/Handelsblad, ‘na een moeizame levensavond’ gestorven Arnoldus Wolters, op de leeftijd van 81 jaar. Wolters was na de Duitse inval in 1940 naar Groot Brittannië gevlucht. Op de eerste dag van Operatie Market Garden landde hij als luitenant-ter-zee le klasse Koninklijke Marine in een glider ten westen van Reijerskamp bij Wolfheze. Hij zou, als Militair Commissaris namens het Militair Gezag, assistent van .de stadscommandant van Arnhem worden als de luchtlandingsoperatie was geslaagd.
Uiteindelijk fungeerde hij als tolk en ondervrager van krijgsgevangenen, en ook stelde hij de mate van betrouwbaarheid van burgers vast. Hij vergezelde divisie-arts Graeme Warrack naar Arnhem om met Duitsers de evacuatie van Britse gewonden te regelen. Een hachelijke taak als Nederlander. Hij had vanuit Engeland een teddybeer meegebracht als cadeau voor zijn in Nederland achtergebleven kind, overtuigd als hij was van de overwinning. Toen hij in de nacht van 25 september over de Rijn wist te ontsnappen, nam hij de beer maar weer mee.
Hij eindigde zijn loopbaan als hoofdcommissaris van politie in Rotterdam. Wolters bezocht het Airborne Museum o.a. bij de opening in 1978 en later. Tiet bescheiden verslag over zijn belevenissen in septem¬ber 1944 berust in het archief van het museum.(A.G.)

De Polen van Driel helpen het Airborne Museum
Sinds april 1993 loopt een aktie waarbij de distributeur en de verkopers van het boek ‘De Polen van Driel’ gelden inzamelen ten behoeve van de renovatie van het Airborne Museum. Van elk verkocht exem¬plaar van deze publikatie wordt ƒ 5,- beschikbaar gesteld voor het goede doel. Per 1 januari j.1. waren 135 exemplaren verkocht, en mede gezien dat succes hebben de betrokkenen (onder meer de Oosterbeekse boekhandelaren Romijn en Meijer & Siegers, en onze vereniging) besloten voorlopig te blijven meewerken aan de aktie. Tot het eind van dit jaar is het boek voor de verlaagde prijs van ƒ 25,- te koop. De 152 bladzijden tekst en foto’s vertellen voornamelijk het verhaal van het aandeel van de soldaten van de le Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade in de Slag om Arnhem. Degenen die het boek per post bij het Airborne Museum willen bestellen, dienen ƒ 32,50 (inclusief verpakkings- en portokosten) over te maken op giro 4184300 t.n.v. Stichting Airborne Museum te Oosterbeek, onder vermelding van ‘De Polen van Driel’. Na 1 december a.s. is de prijs van dit door ons lid George F. Cholewczynski geschreven standaardwerk ƒ 30,-.

Scholenproject in een nieuw jasje
De renovatie van het museum heeft vanzelfsprekend ook gevolgen voor de opzet van het scholenproject, dat al vele jaren door de Vereniging Vrienden voor het museum wordt verzorgd. In deze jaren zijn duizenden kinderen door middel van dit project voorgelicht over de gebeurtenissen in 1944. Het introduktiedeel van het project is aangepast en zal op een nieuwe wijze aan de leerlingen worden aangeboden. Het is de bedoeling dat iedere klas of groep zich splitst in een aantal werkgroepen, die ieder een speciale opdracht krijgen. Op school wordt dit al voorbereid door middel van leesstukken. In het muse¬um nemen de groepen dan de diorama’s als startpunt voor hun bezoek omdat deze de realiteit het beste uit¬beelden. Daarna worden de bij het onderwerp behorende delen van de collectie bezocht en door middel van opdrachten bestudeerd. De nieuwe video-films zullen hierbij ook een rol spelen. Hierna krijgen de leerlingen de tijd om het gehele museum te bekijken. Terug op school beschikt de leerkracht over een aantal groepen met verschillende kennis. Het is dan de bedoeling dat door onderlinge gesprekken de ervarin¬gen worden uitgewisseld. De zo opgedane kennis kan dan worden gebruikt voor het eigenlijke werkstuk. Voor alle deelnemers stelt de vereniging een map beschikbaar met een zeer bijzondere luchtfoto van de Rijnbrug in Arnhem, genomen in november 1944. Omdat in dit jaar zeer veel scholen worden verwacht, heeft de vereniging 4000 van dergelijke mappen besteld. Dankzij een gul gebaar van onze drukker Linders-Adremo, krijgen we de 4000 fotovellen met foto’s van de Slag om Arnhem cadeau!
Inmiddels hebben de eerste groepen zich reeds gemeld, waaronder waarschijnlijk een groep van ruim 1000 Engelse schoolkinderen die in juli komt. Hiervoor is een Engelse versie van het project beschik¬baar. Tevens zal dit jaar een begin worden gemaakt met het ontvangen van leerlingen uit het speciale onderwijs.
Indien er onder u personen zijn die, vooral bij de grote Engelse groep, een helpende hand willen bieden, dan zijn zij van harte welkom en kunnen zij contact opnemen met C. van Roekel, telefoon 085-333261.

Onbekende soldaat
Onlangs maakte luitenant H. Jongen van de Graven¬dienst van de Koninklijke Landmacht bekend dat binnenkort de stoffelijke resten van een onbekende Britse militair zullen worden begraven op de Arnhem Oosterbeek War Cemetery. De resten waen in januari 1991 langs de Sonnenberglaan in Oosterbeek opgegraven, maar daarbij werd helaas geen schedel gevonden. Mede daardoor kon slechts worden vastgesteld dat het een soldaat van de Royal Engineers betreft.

Download

Nieuwsbrief No. 68, november 1997
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Generaal Sir John Hackett overleden
Op 9 september jl., ruim een week voor de 53e her-denking van de Slag om Arnhem, overleed in zijn landhuis bij Cheltenham in de Britse county Gloucestershire op 86-jarige leeftijd generaal Sir John Hackett.


Na afloop van de herdenkingsdienst op de Airborne Begraafplaats op vrijdag 17 september ‘1965 staat John Hackett in gedachten verzonken tussen de graven.
(foto Henk Vrenian)

Hij was commandant van de 4e Parachutisten Brigade, die op 18 september 1944 landde op de Ginkelse Heide bij Ede. Na bijna een week, op zondag de 24e, raakte hij door granaatscherven ernstig gewond in de buik en benen. Hij werd vervoerd naar het St. Elisabeths Gasthuis in Arnhem, waar zijn leven werd gered door de Britse chirurg Lipmann Kessel. In het ziekenhuis werd Hackett ingeschreven als korporaal, zodat de Duitsers niet wisten wat voor een belangrijke man zij in handen hadden.
Door Piet Kruyff, een van de belangrijkste Arnhemse verzetsleiders, die werkte onder de schuilnaam ‘Piet van Arnhem’, werd hij na tien dagen ‘ontvoerd’ naar Ede, waar hij onderdook in het huis van de dames De Nooij. Hackett kreeg een vals Nederlands persoonsbewijs onder de naam ‘Johan van Dalen’. Vier maanden later wist hij met behulp van het Verzet via de Biesbosch het bevrijde deel van Nederland te bereiken.
Na de oorlog bekleedde hij een aantal hoge militaire functies. Hij was onder meer commandant van het Britse Rijnleger. Flij bleef tot 1968 in actieve dienst. Zijn belevenissen tijdens en na de Slag om Arnhem stelde hij in 1977 te boek in ‘I Was a Stranger’, dat twee jaar later in Nederland verscheen onder de titel ‘Ik ben een vreemdeling geweest’.
Verschillende malen fungeerde de generaal in september als ‘leader of the pilgrimage’; de laatste keer tijdens de 50e herdenking in 1994.
Het is de bedoeling dat een van de komende ministeries aan Sir John Hackett wordt gewijd.

In Memoriam Ken Greenough
Na een kort ziekbed met noodlottige complicaties overleed op 19 oktober jl. ons lid Ken Greenough op de jonge leeftijd van 29 jaar. Afgelopen september nam hij nog deel aan de herdenking in Oosterbeek. Ken, die woonde in St. Helens bij Liverpool, hield zich al meer dan tien jaar intensief bezig met de geschiedenis van de Slag om Arnhem, en hij bezat een encyclopedische kennis van dit onderwerp. Hij correspondeerde met een groot aantal veteranen, en hij had een uitgebreid archief met persoonlijke verhalen en rapporten.
Zijn gegevens waren toegankelijk voor iedereen, en vragen werden door hem altijd met veel zorg beantwoord. Tijdens de themadag op 7 juni 1997 fungeerde hij als een van de gidsen, en de deelnemers zullen zich zeker zijn gedetailleerde uitleg en zijn aanstekelijke enthousiasme herinneren. Het is moeilijk voor te stellen dat Ken er niet meer is. Hij werd op 28 oktober begraven in zijn woonplaats St. Helens. Onder de grote groep mensen die hem vergezelden naar zijn laatste rustplaats waren een delegatie van Arnhem-veteranen en een aantal vrienden
uit Nederland. We zullen Ken enorm missen, en we zijn met onze gedachten bij zijn zo zwaar getroffen familie.
(Robert Voskuil)

Themamiddag
Op zaterdag 13 december a.s. organiseert onze vereni-ging een themamiddag voor leden in het zalencentrum Lebret aan de Lebretweg (nummer 51) in Oosterbeek. Deze keer zal de Duitse kant van de Slag om Arnhem centraal staan.
Het programma ziet er als volgt uit:
13.30 -14.00 uur: ontvangst van de leden.
14.00 – 15.00 uur: lezing door ons lid de heer Peter Berends uit Leidschendam, getiteld ‘De 9e SS-Panzer Division Hohenstaufen en andere Duitse eenheden in de Slag om Arnhem en kort daarna, september-okto- ber 1944’.
De heer Berends is al enige jaren bezig met de studie van dit onderwerp, die hij te zijner tijd hoopt af te ron-den met een boek.
15.00 -15.30 uur: pauze.
15.30 – 16.00 uur: 2e deel van de lezing van Peter Berends en gelegenheid tot het stellen van vragen. 16.15 – 16.30 uur: vertoning van het bioscoopjournaal ‘Die Deutsche Wochenschau’ van 5 oktober 1944, met daarin Duitse filmopnamen van de Slag om Arnhem. Ca. 16.45 uur: einde themamiddag.

Jachthoorn van Frost terecht
Het Airborne Museum ‘Hartenstein’ werd op 16 sep-tember jl. onverwacht verrijkt met een unieke aanwinst: de originele jachthoorn van John Frost, die hij tijdens de oorlog vaak gebruikte om bevelen en signalen door te geven aan zijn mannen van het 2e Parachutisten Bataljon.
De 25 centimeter lange koperen hoorn met een zilveren mondstuk kreeg Frost van de jagersvereniging waarvan hij lid was. Er staat in gegraveerd: ‘Capt. J.D. Frost, with best wishes from the members of the Royal Exodus Hunt’.
Toen de inmiddels tot luitenant-kolonel bevorderde Frost in september 1944, aan het einde van de strijd bij de Arnhemse Rijnbrug, gevangen werd genomen, nam een Duitse militair het muziekinstrument van hem af. Na de oorlog kreeg Frost van de jachtvereniging een nieuw exemplaar.


Oosterbeek, 16 september 1997. De heer E.R. Oostenrijk uit Meppel poseert bij het Airborne Museum ‘Hartenstein’ met de jachthoorn van John Frost, die hij in juli 1945 vond bij de Rijnbrug in Arnhem.
(foto Berry de Reus)

Bijna 53 jaar nadat de oorspronkelijke hoorn van Frost werd afgepakt, is dit voorwerp nu weer tevoorschijn gekomen. Het werd aan het Airborne Museum aange-boden door de heer E.R. Oosterwijk uit Meppel. Deze had het in juli 1945 gevonden bij de verkeersbrug in Arnhem. ‘Ik was daar als lid van de Nijmeegse lucht-beschermingsdienst om puin te ruimen. Ik zag de jachthoorn, die helemaal zwart was geworden, op de grond liggen. Ik heb hem later schoon gemaakt’, aldus de heer Oosterwijk.
Het souvenir werd mee naar huis genomen, en heeft meer dan vijftig jaar in een kast in zijn woonkamer gestaan. De Meppelenaar, die inmiddels de leeftijd van 76 jaar heeft bereikt, vond het nu tijd worden om het instrument een goede bestemming te geven. Hij was zich er nauwelijks van bewust dat hij in het bezit was van een zeer uniek historisch voorwerp.
De heer Oosterwijk nam op advies van de lokale VVV telefonisch contact op met het Airborne Museum. Daar reageerde de staf zo enthousiast, dat de beoogde goede gever direct in de trein stapte om de jachthoorn naar Oosterbeek te brengen.
De weduwe van John Frost heeft inmiddels toestemming gegeven aan ‘Hartenstein’ om de hoorn in de collectie op te nemen. Het spreekt vanzelf dat men bij het museum buitengewoon blij is met deze bijzondere aanwinst.

Nieuwe herdenkingsenveloppe
Op 17 september 1997 verscheen een nieuwe herdenkingsenveloppe van het Airborne Museum Hartenstein. Het is de tweede van een serie met als ondeiwerp Monumenten van de Slag om Arnhem’. Deze keer staat het Polen-monument in Driel afgebeeld. Dit werd ontworpen door Jan Vlasbom uit Rotterdam. Het gedenkteken werd onthuld op 16 september 1961 door generaal-majoor Stanislaw Sosabowski, die in 1944 commandant was van de le Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade. In 1970 werden er twee zuilen aan toegevoegd met de namen van de 94 Poolse militairen die tijdens of ten gevolge van de Slag om Arnhem sneuvelden. Van de nieuwe enveloppe zijn 750 genummerde
exemplaren uitgegeven. De eerste 400 daarvan zijn gefrankeerd met de beide 80 cent herdenkingszegels ’50 Jaar Marshall hulp’; de overige 350 dragen een enkele zegel. Ze zijn afgestempeld op 17 september 1997 met het filatelistenstempel van het postkantoor in Oosterbeek.
Evenals in voorgaande jaren werd enveloppe No. 001 aangeboden aan de leider van pelgrimage, generaal-majoor AJ. Deane Drummond.
De herdenkingsenveloppe met een dubbele zegel is voor zeven gulden, en die met de enkele zegel voor f 6,00 te koop in het Airborne Museum. Na de overmaking van f 8,50 respectievelijk f 7,50 op gironummer 4184300 t.n.v. Airborne Museum, Oosterbeek,
onder vermelding van ‘Enveloppe 1997’, wordt deze toegestuurd.

Market Garden op internet
De website ‘Operatie Market Garden’ van de heer Andries Hoekstra uit Arnhem is tegenwoordig te vinden onder http://www.pim.nl/mg/pegasus.htm. Hij laat het verloop van de strijd in september 1944 zien, met als zwaartepunt de Slag om Arnhem. Daarnaast geeft de site nog veel meer informatie. Zo kunnen we kennis nemen van de organisatie van de geallieerde en de Duitse troepen, en van hun uitrusting, kleding en bewapening. Bovendien wordt allerlei actuele informatie gegeven, zoals nieuwe uitgaven over het onderwerp, en er is gelegenheid om commentaar te geven. De site telt op dit moment meer dan 300 pagina’s, en is uitgeroepen tot een der beste van de wereld. Hotel
Haarhuis in Arnhem en het Airborne Museum in Oosterbeek ondersteunen Hoekstra.

Excursie-terugblik
Aan de in de vorige nieuwsbrief aangekondigde ‘battlefield tour’ over de voormalige gevechtsterreinen bij Arnhem en Oosterbeek namen 58 mensen deel. Nadat de vier gidsen aan de hand van de maquette en foto’s in het Airborne Museum de route hadden uitgelegd, vertrok het gezelschap voor een wandeling door park Hartenstein. Daarna werd het voormalige hotel “De Tafelberg’ bezocht. Dankzij de medewerking van de huidige bewoners mochten de deelnemers het gebouw van binnen bekijken.
Na de lunch in restaurant Schoonoord volgde een busrit over het vroegere slagveld. Achtereenvolgens werden de droppings- en landingsterreinen ‘X’ en ‘S’ bezocht. Daarna volgde een korte wandeling naar de tunnel onder de spoorlijn Utrecht-Arnhem, bij Wolfheze, waar op 17 september 1944 een deel van het Reconnaissance Squadron (verkenningseenheid) onverwacht in een Duitse verdedigingslinie reed. Via de ‘hollow’ bij de Valkenburglaan, ging de tocht naar de Rijnbrug, het St. Elisabeths Gasthuis en de Zwarteweg in Arnhem. De tour eindigde op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Op alle punten werd door de gidsen uitleg gegeven, waarbij gebruik werd gemaakt van kaarten en luchtfoto’s.
Het is de bedoeling dat een dergelijke algemene excursie voor leden, en eventueel ook voor andere belangstellenden, het volgende jaar één of meer malen wordt herhaald.
(W. Boersma)


Tijdens de paradropping op de Ginkelse Heide op 20 sep-tember jl. geniet The Keverend R.F. Bowers samen met een kennis van een glaasje oude jenever.
(foto Berry de Reus)

‘Off At Last’
De titel van het nieuwe boek over het 7th (Galloway) Battalion The King’s Own Scottish Borderers (7 KOSB) is ‘Off At Last’. Het werd geschreven door ons lid Robert Sigmond uit Renkum.
Het bataljon, opgericht in 1939, werd in de eerste jaren van de oorlog ingezet voor de kustverdediging van Groot-Brittannië, totdat het eind 1943 ‘airborne’ werd. Het werd samen met het 2nd Battalion The South Staffordshire Regiment en het Ist Battalion The Border Regiment een onderdeel van de Ist Airlanding Brigade.
In september 1944 nam het bataljon deel aan de Slag om Arnhem. Ruim 760 manschappen, onder com-mando van luitenant-kolonel Robert Payton Reid, vertrokken op 17 en 18 september 1944 met zweef-vliegtuigen vanuit Engeland. Slechts 74 van hen keerden in de nacht van 25 op 26 september over de Rijn terug, en bereikten Nijmegen. Als gevolg van de Slag om Arnhem verloren 120 mannen van 7 KOSB hun leven.
Deze periode van negen dagen vormt het hoofddeel van het boek, maar ook aan de ontsnappingen Pegasus 1 en II en aan de krijgsgevangenen wordt aandacht besteed.
In 1945 werd het bataljon opnieuw samengesteld en verbleef het enige tijd als deel van een bevrijdingsmacht in Noorwegen. Ook hieraan is een hoofdstuk gewijd. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het maken van de film ‘Theirs is the Glory’ in 1945, omdat een aantal leden van het bataljon hieraan deelnam. Robert Sigmond bestudeert sinds 1983 de geschiedenis van 7 KOSB, en hij heeft drie jaar gewerkt aan de totstandkoming van ‘Off At Last’. Meer dan zestig veteranen leverden een bijdrage in de vorm van per-soonlijke verslagen, documenten en foto’s.
In plaats van (topografische) kaarten bevat het boek luchtfoto’s uit die tijd, waarop posities van de troepen zijn ingetekend.
De publikatie kan worden gezien als een soort vervolg op ‘When Dragons Flew, An illustrated history of the Ist Battalion The Border Regiment 1939-1945’, uitgegeven in 1994. Er wordt inmiddels gewerkt aan het derde deel van wat je zou kunnen noemen een serie over de Ist Airlanding Brigade, dat het 2nd Battalion The South Staffordshire Regiment tot onderwerp zal hebben.
‘Off At Last’ verscheen in een oplage van 1250 exem-plaren, en is geschreven in het Engels. Deze uitstekend verzorgde uitgave bevat 224 bladzijden en 298 illustraties, en is voorzien van een kleuren stofomslag. Het ISBN nummer is 90-9010449. De prijs bedraagt f 57,50. Het is verkrijgbaar in het Airborne Museum ‘Hartenstein’ en in de Oosterbeekse boekwinkels. Het kan ook worden opgestuurd. Voor Nederland geldt: maak f 57,50 + f 7,50 (verpakkings- en verzendkosten) = f 65,00 over op bankrekening 38.70.70.877 (van de Rabobank te Bennekom) t.n.v. R.N. Sigmond, of stuur een volledig ingevulde Eurocheque (f 65,00) op naar R.N. Sigmond, Utrechtseweg 126-A, 6871 DV Renkum.
De auteur is voor nadere informatie telefonisch bereikbaar onder nummer 0317 313533.

Reünie in Fallingbostel
In het weekend van 11 en 12 oktober 1997 werd een reünie gehouden in het voormalige Duitse krijgsge-vangenkamp Stalag Xl-B in Fallingbostel. Op initiatief van L/Cpl Andy Hone van het aldaar gelegerde Britse Tank Transporter Regiment waren voormalige krijgsgevangenen en bevrijders van het kamp uitge-nodigd. Van de in totaal 14 aanwezige veteranen had-den er negen meegevochten in de Slag om Arnhem. Het werd een drukke en interessante samenkomst. Hoogtepunten waren een lezing van de lokale historicus Hinrich Baumann, een wandeling langs de locatie van het voormalige kamp, een herdenkingsdienst op de War Cemetery van Becklingen, en een bezoek aan het Tank Regiment Museum, waar veel opgegraven voorwerpen zijn verzameld.
De hoeveelheid deelnemers aan deze reünie was in verhouding tot het oorspronkelijke aantal betrokken geallieerde soldaten tamelijk klein. Later bleek dat juist daardoor een hechte vriendengroep werd gevormd van mensen die elkaar helemaal niet kenden of sinds april 1945 niet meer hadden gezien. Dankzij de medewerking van Stan Brooks (C-Company, 2nd Para Battalion) heb ik deze reünie mogen meemaken. (Marcel Anker)


Zaterdag 20 september 1997. Voertuigen van de vereniging ‘Airborne Batlle Wheels Oosterbeek’ rijden in kolonne op de Telefoonweg, die hen midden over het voormalige lan-dingsterrein ‘X’ voert. De tocht eindigde bij het Airborne Museum.
(foto Berry de Reus)

Duitse Renault tanks in Oosterbeek
In oktober 1992 hield ons lid Geert Maassen tijdens een themamiddag een lezing over de inzet door de Duitsers van Franse Renault tanks bij de strijd in Oosterbeek in september 1944.
Naar aanleiding van deze causerie heeft Philip Reinders van de ‘Arnhem Battle Research Group’ zich verder in dat onderwerp verdiept. Het resultaat is nu samengevat in een door hem uitgegeven brochure, getiteld ‘Panzer Kompagnie 224, De Char B2 in Nederland 1943-1945′. De 40 pagina’s bevatten, naast een overzicht van de activiteiten van deze Duitse compagnie, foto’s van bijna alle Renault tanks die in Oosterbeek zijn uitgeschakeld, en afbeeldingen uit de periode voor en na ‘Arnhem’.
De publikatie kan worden besteld door een briefje te schrijven naar Philip Reinders, Delftseveerweg 37d, 3134 JG Vlaardingen, of door te bellen of te faxen naar nummer 010 4356704. De prijs van de brochure bedraagt f 12,50. Bij verzending komt daar f 3,50 bij.

Bericht van de penningmeester
Bij deze nieuwsbrief ontvangt u de acceptgirokaart voor de betaling van de contributie voor 1998. U wordt vriendelijk verzocht uw jaarlijkse bijdrage zo spoedig mogelijk over te maken.
(È. van der Meiden, penningmeester)

Download