VVAM Nieuwsbrief 75 – Augustus- 1999

Nieuwsbrief No. 75, augustus 1999
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Als cadeau voor het Airborne Museum ‘Hartenstein’, dat dit jaar 50 jaar beslaat, overhandigt Chris van Roekel, voor¬zitter van de Vereniging Vrienden, een antieke LE1CA foto¬camera aan de voorzitter van de museumstichting, drs. j.W.A.M. Vertinden. Deze gebeurtenis vond plaats tijdens de jubileum boottocht op 16 mei 1999.
(foto: Peter Klomp)

Jubileum-boottocht zeer geslaagd
De zon scheen feestelijk toen zo’n 250 personen zich op zondag 16 mei jl. in Arnhem inscheepten om te genieten van een boottocht over Rijn en Waal. Deze speciale boot-excursie was georganiseerd t.g.v. het 50-jarige jubileum van het Airborne Museum en het ophanden zijnde 20-jarige bestaan van onze vereniging. Niet alleen leden van de vereniging en hun partners en andere betrokkenen bij het museum gaven akte de presence, maar ook vele geïnteresseerde ‘buitenstaanders’ maakten van de geboden gelegenheid gebruik om een dagje mee te varen.
Dat de trip goed was georganiseerd door de excursie- groep van de ‘Vrienden’, bleek onder meer uit de
33 pagina’s tellende excursiegids met veel foto’s en kaarten, die uitgebreide informatie verschafte over de oevers en het achterland waarlangs werd gevaren. Met de Airborne-vlag op de boeg ging het in oostelijke richting de Rijn op, en via het Pannerdens Kanaal naar de Waal, tot het punt even voorbij Nijmegen waar op 20 september 1944 leden van de 82e Amerikaanse Airborne Divisie onder zwaar Duits vuur de rivier overstaken.
Niet alleen de geschiedenis van bijna 55 jaar geleden kwam deze dag in beeld. Dat de rivieren en hun oevers reeds honderden jaren een belangrijke rol speelden bij belegeringen en gevechten werd duidelijk, alleen al door de talrijke restanten van verdedigingswerken langs de waterkant. De excursiegids gaf daarover uitgebreide informatie, zo nodig aangevuld met mondeling commentaar.
De minder in de historie geïnteresseerden kwamen ook zeker aan hun trekken, al was het alleen al door het fraaie uitzicht waarvan men kon genieten en niet te vergeten door de geanimeerde gesprekken, waar¬toe, onder het genot van een drankje, volop gelegen¬heid was.
De inwendige mens werd zeker niet vergeten; een goed verzorgde koffietafel was onderdeel van deze bootexcursie.
Het jubileum van het museum kreeg aandacht toen verenigingsvoorzitter Chris van Roekel zich tot de voorzitter van de Stichting Airborne Museum, de heer J.W.A.M. Vertinden, richtte, en hem als aanwinst voor het museum een LE1CA fotocamera type IIIb met telelens aanbood. Dit type fototoestel werd tijdens de Slag om Arnhem gebruikt door de Duitse oorlogsfotografen.
Het bestuur van onze vereniging heeft ongetwijfeld veel eer gelegd in deze boottocht, waaraan velen met zeer veel genoegen hebben deelgenomen. Dank aan de organisatoren!
(Han Kardol)

Excursie Normandië
53 Leden van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum vertrokken woensdagmorgen 23 mei 1999 prachtig op tijd voor een vijfdaagse excursie naar Normandië. Jacques Haegens, onze gids gedurende die dagen, vertelde op de heenreis over de voorbereidingen voor D-Day, de landingen, en de gevechten. Zijn verhaal werd afgewisseld met video-films. Voordat wij in Bayeux aankwamen, had Jacques onze kennis over het onderwerp behoorlijk bijgespijkerd.

De eerste excursiedag begonnen we met een bezoek aan Arromanches, waar we de restanten van de Mulberry haven bekeken en een bezoek brachten aan het D-Day museum. Vandaar ging het naar de geschutsbunkers bij Longues-sur-Mer met de bij-behorende observatiebunker. Via de Amerikaanse Begraafplaats in St. Laurent-sur-Mer kwamen we vervolgens bij Pointe du Hoe, dat op 6 juni 1944 werd veroverd door het 2e bataljon van de US Rangers. Wij waren onder de indruk van de bom kraters en de vernielde bunkers. Onderweg naar St. Marie du Mont passeerden we de landingsterreinen van de 101e Amerikaanse Airborne Divisie. Jacques Haegens vertelde onder meer over de problemen die het gevolg waren van het verspreid neerkomen van de onderdelen van beide Amerikaanse luchtlandingsdivisies. Na een bezoek aan het Utah strand en het museum, kwa¬men we bij de rivier de Merderet, waar we o.a de nodige foto’s maakten van het prachtige beeld van de Amerikaanse parachutist ‘Iron Mike’. Daarna vertrokken we naar St. Mère Église, waar we het Airborne Museum en de beroemde kerk bezochten. Op de terugweg naar Bayeux werd een kort bezoek gebracht aan het Duitse kerkhof La Cambe.
Vrijdag was een wat rustigere dag. Onze gids in de morgenuren was ditmaal Robert Voskuil. Hij vertel¬de met kennis van zaken over de landingen en de gevechten van de 6e Britse Airborne Divisie. We bezochten de batterij van Merville en de begraaf¬plaats van Ranville. De lunch werd gebruikt in Café Gondree bij de Pegasus Brug. Bij die brug vertelde Robert Voskuil over de landing van de drie Horsa zweefvliegtuigen en de daarop volgende verovering en verdediging van de brug. Ook memoreerde hij de rol van majoor John Howard, die kort geleden is overleden. In de middag brachten we bezoeken aan de stranden Sword en Juno.
Zaterdag, de laatste excusiedag, werd ’s morgens eerst een bezoek gebracht aan de grote Britse begraaf¬plaats in Bayeux en vervolgens aan het Musee de Bataille de Normandië.
’s Middags bezochten we het gebied bij Falaise, waar in augustus 1944 de omsingeling van een groot aantal Duitse troepen had plaatsgevonden. Wij konden in de kerk van St. Lambert sur Dives een speld horen vallen toen Jacques Haegens vertelde over de uit¬braak van de ons bekende 10e SS Pantser Divisie Frundsberg, die een maand later zo’n belangrijke rol zou spelen bij Operatie Market Garden. Het ging vol¬gens Jacques te ver om te stellen dat de Slag om Arnhem in Falaise reeds verloren was, maar het stemde ons wel tot nadenken.
Na een voorspoedige terugreis waren we zondag¬avond weer in Oosterbeek, en konden we terugzien op een geslaagde studiereis.
(Th.C.A. Mensing)

Henk van den Brand onderscheiden
Op 29 april jl. werd ons lid Henk van den Brand onderscheiden door de benoeming tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Burgemeester Scholten verrichtte de plechtigheid in het Arnhemse stadhuis, en memoreerde de verdiensten van Henk voor de oud-mariniers, voor ons museum en haar vereniging, en voor een aantal kerkelijke en maatschappelijke instellingen .
Wij feliciteren Henk en zijn vrouw Lies met deze welverdiende onderscheiding, en zijn trots hieraan ons steentje te hebben bijgedragen.
(C. van Roekel)

In memoriam Fokke Westra
Op zaterdag 10 juli 1999 bereikte ons het bericht van het plotselinge overlijden van ons gewaardeerde lid Fokke Westra. Vele ja ren behartigde hij nauwgezet de controle aan de zaal tijdens vergaderingen en andere bijeenkomsten van de vereniging. Hij was een rustige persoonlijkheid, die zorgvuldig zijn taken verrichtte. Wij wensen zijn echtgenote en verdere familie sterkte bij het verwerken van deze plotselinge, droevige gebeurtenis.
(C. van Roekel)

Fotoboek over de Airborne Herdenkingen 1989-1998
De Stichting Airborne Herdenkingen, waarin onze vereniging participeert, geeft ter gelegenheid van de 55e herdenking van de Slag om Arnhem een prachtig uitgevoerd boek uit met foto’s van de afgelopen tien herdenkingen. Het telt 64 pagina’s, en heeft een for¬maat van 20 x 15 cm. Op iedere bladzijde staat een kleurenfoto, voorzien van een Engelse, Poolse en Nederlandse tekst.
Voor alle leden van onze vereniging is een gratis exemplaar beschikbaar. Echter, om in het bezit te komen van deze uitgave moet u de volgende spelregels in acht nemen:
1. Gastgezinnen en leden van de Arnhem 1944 Veterans’ Club (AVC) en een aantal andere instellingen krijgen het boek via de stichting ‘Lest We Forget’ of via hun eigen organisatie. Zij hoeven dus niet bij ons te reageren omdat de verzendlijsten gekoppeld zijn, en zij op ons overzicht dus niet voorkomen.
2. Leden die in Nederland wonen, moeten een stevige envelop, formaat ongeveer 25 x 18 cm., voorzien van hun adres en gefrankeerd met f 2,40 aan postzegels, als brief, dus in een envelop, opsturen aan de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum, Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek.
U krijgt het fotoboek dan medio september in de door u gefrankeerde envelop thuisgestuurd.
Onze leden in het Verenigd Koninkrijk, voor zover zij geen deelnemer zijn aan de Pelgrimage 1999 of lid zijn van de AVC, dienen een met minimaal 75 pence voor gefrankeerde stevige envelop te sturen naar Mr Banks Middleton, Controller Airborne Forces Security Fund, Browning Barracks, Aldershot, Hampshire GU11 2BU. Hij zal dan zorgen voor de verzending.
Leden in andere landen krijgen, indien zij dat schriftelijk kenbaar maken, het boekje toegestuurd. Aan hen wordt verzocht aan de contributie voor het jaar 2000 de gebruikte portokosten toe te voegen.
Het is dus beslist niet de bedoeling dat u èn bij ons èn bij een andere instelling dit kostbare boekje aan¬vraagt. Wij doen hiervoor een dringend beroep op uw integriteit, want alleen bij een eerlijke verdeling is de oplage toereikend voor alle belangstellenden.
Reageert u niet vóór 1 oktober door de inzending van de voorgefrankeerde envelop, dan nemen we aan dat u geen prijs stelt op dit fraaie fotoboek, dat alleen langs deze weg verkrijgbaar is en dus niet kan worden afgehaald bij de balie van het museum.
(C. van Roekel)

Medewerking aan expositie gevraagd
Verschillende leden van de Vereniging Vrienden zijn bezig met onderzoek naar aspecten van de Slag om Arnhem. In de praktijk blijkt het vaak moeilijk om de resultaten van dergelijk speurwerk onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Eveneens zijn er veel leden die voorwerpen of documenten met betrekking tot de slag verzamelen. Deze zaken zijn ook voor anderen interessant om te zien. Daarom wil het Airborne Museum van 27 november 1999 tot 9 januari 2000 een expositie houden, waarbij leden van de vereniging de gelegenheid krijgen het resultaat van hun onderzoek en/of delen van hun verzameling tentoon te stellen. Hel is de bedoeling dat deze expositie samengesteld wordt door verschillende leden van de vereniging. De inbreng kan bijvoorbeeld bestaan uit objecten of archivalia met een verhaal, de geschiede¬nis van een bepaald huis dat een belangrijke rol heeft gespeeld tijdens de strijd, een bepaalde gebeurtenis die tot in detail is uitgezocht, gegevens van militairen die aan de slag hebben deelgenomen, achtergrondinformatie over uitrustingsstukken, uniformen, emblemen, etc., of bodemvondsten.
Leden die hieraan willen meewerken, zowel bij de organisatie als bij de inbreng van materiaal, kunnen, zo mogelijk vóór 1 oktober, contact opnemen met W. Boersma, Binnenhof 38, 6715 DP Ede, tel 0318 639633, e-mail w.boersma@wxs.nl.

‘The Gunners at Arnhem’
In juli jl. verscheen in Groot-Brittannië hel boek ‘The Gunners at Arnhem’ door Peter Wilkinson MC. Het boek handelt over de activiteiten van de eenheden van de Royal Artillery tijdens de Slag om Arnhem. De hoofdrol speelden hierbij het lst Airlanding Light Regiment RA, de ‘lst Airlanding Anti-Tank Battery RA en de 2nd (Oban) Airlanding Anti-Tank Battery RA. Ook wordt aandacht besteed aan de lst Forward Observation Unit (Airborne) RA en aan de artillerie-
eenheden van het 30e Britse Korps, die vanaf 21 sep-tember 1944 vuursteun gaven aan de luchtlandings-troepen in Oosterbeek.
De auteur geeft in zijn boek een overzicht van dag tot dag van de gebeurtenissen rond de verschillende artillerie-eenheden. Zakelijke beschrijvingen van het verloop van de strijd worden in ruime mate afgewisseld met persoonlijke verhalen van militairen die er aan deelnamen.
De schrijver kon deels uit eigen ervaringen putten want tijdens de Slag om Arnhem was Lieutenant Peter Wilkinson Command Post Officer van No. 3 Battery, lst Airlanding Light Regiment RA. Zijn commandopost was gevestigd in een huis aan het Kerkpad in Oosterbeek, midden tussen de posities van ’E’ en ‘F’ Troop.
Wilkinsons boek is vlot en helder geschreven, en daardoor makkelijk leesbaar. Het telt 176 pagina’s, en is voorzien van zeven kaarten en 53 foto’s. Het voorwoord werd geschreven door Brigadier M.D.K. Dauncey DSO DL, die in september 1944 als zweef- vliegtuigpiloot deelnam aan de verdediging van de artillerie-posities rond de Oude Kerk in het Benedendorp van Oosterbeek.
‘The Gunners at Arnhem’ werd uitgegeven door Spurwing Publishing, PO Box 5273, East Haddon, Northampton NN6 8YN, England. ISBN 0-9535754-0-3. In Nederland wordt het boek verkocht in het Airborne Museum (prijs: ƒ 37,95). In het Verenigd Koninkrijk is het boek o.a. verkrijgbaar in de winkel van het Airborne Forces Museum in Aldershot. Daar kost het 11,50 Engelse ponden. Het kan ook worden besteld bij ‘Airborne Forces Promotion Ltd.’, Browning Barracks, Aldershot, Hampshire GU11 2BU, telefoon 01252 316104 of fax 01252 311228. Voor de verzending worden geen kosten berekend.

‘Blik Omhoog’ Band III verschenen
Op 23 juni 1999 vond in Wolfheze de presentatie plaats van ‘Blik Omhoog’, Band lil. De serie boeken gaal over de oorlogsgeschiedenis van het dorp Wolfheze en rui¬me omgeving. De auteur, Cor Janse, is al meer dan tien jaar bezig met het verzamelen van gegevens over dit onderwerp, en heeft honderden mensen geïnterviewd. Dit derde boek bevat teksten en illustraties die betrekking hebben op de periode na de Slag om Arnhem. Onderwerpen die ter sprake komen, zijn o.a. de evacuatie, de belevenissen van mensen die in Wolfheze achterbleven, de aanleg van Duitse verdedigingswerken, de bevrijding, het herstel van het dorp, etc. De meer dan 400 pagina’s tellende Band lil bevat een schat aan gegevens en persoonlijke verhalen, en is geïllustreerd met een groot aantal unieke foto’s, waarvan de meeste nooit eerder zijn gepubliceerd. Het is verkrijgbaar in het Airborne Museum ‘Hartenstein’ (evenals de eerste twee delen), en kost f 45,-.
In september a.s. verschijnt het Supplement met een index, aanvullingen, correcties etc. Dan is het omvang-rijke project van Cor Janse afgerond. In een van de volgende nummers van de nieuwsbrief zullen we aan¬dacht schenken aan de complete serie.

Tentoonstelling in het gemeentehuis
Op woensdag 4 augustus jl. werd in het gemeentehuis in Oosterbeek de jaarlijke archief-tentoonstelling geopend. Het onderwerp is deze keer, mede in verband met het aanstaande verschijnen van de 4e druk van de ‘Roll of Honour’, op gesneuvelde en vermiste militairen van de Slag om Arnhem. Als titel werd gekozen: ‘I regret to have to inform you’. Met deze zinsnede begon in veel gevallen het telegram dat de familie ont¬ving wanneer een Britse militair was gesneuveld of vermist.
Voor de expositie deed het Gemeentearchief Renkum in ruime mate en niet tevergeefs een beroep op de medewerking van de ‘Arnhem Battle Research Group’ (Philip Reinders uit Rheden en Peter Vrolijk uit Rotterdam) en van Alex Junier uit Den Haag. Hans Timmerman uit Arnhem zorgde voor materiaal, documentatie en foto’s over aan Duitse zijde gesneuvelde militairen. Zeer bijzonder is in dit kader het materiaal dat Dr. Lothar Dinkel uit Heilbronn beschikbaar stelde over zijn broer Wolfgang, die als Wehrmacht-soldaat op 22 september 1944 sneuvelde bij de Ploegseweg in Oosterbeek.
De tentoonstelling, die wordt gehouden in het gemeentehuis in Oosterbeek, blijft geopend tot en met vrijdag 1 oktober 1999.

Hans Timmerman, Philip Reinders, Peter Vrolijk en Alex Junier stelden de tentoonstelling 7 regret to have to inform you’ samen.
De foto werd op 4 augustus 1999 gemaakt in het gemeente¬huis te Oosterbeek door Berry de Reus.

Gegevens over gesneuvelde Duitsers gevraagd
Ons lid Hans Timmerman, medewerker van het Gelders Documentatiecentrum in de Bibliotheek Arnhem, verzamelt al enige jaren gegevens over tij¬dens de Slag om Arnhem gesneuvelde Duitsers. Hij verricht onder andere speurwerk naar militairen die in de gemeente Renkum begraven hebben gelegen. Voor zover bekend gaat het hierbij om in totaal 479 gesneuvelden, waarvan de veldgraven destijds in tui¬nen, bossen, op begraafplaatsen en langs wegen te
vinden waren. Deze veldgraven zijn in 1948 door de Dienst Gemeentewerken opgegraven, waarbij de stoffelijke overschotten werden overgebracht naar het Duitse kerkhof Zypendaal in Arnhem.
Hans Timmerman zou graag in contact komen met burgers die, op welke wijze dan ook, betrokken zijn geweest bij het begraven van Duitse soldaten in 1944, of bij het ruimen van dergelijke veldgraven na de oor¬log. Daarnaast zoekt hij mensen die locaties van voormalige veldgraven kunnen aanwijzen of die over foto’s hiervan beschikken.
Iedereen die informatie over het bovenstaande onderwerp heeft, wordt verzocht contact op te nemen met Hans Timmerman, Mr. D. van Ruyvenpad 1, 6814 NA Arnhem, telefoon 026 4430904.

Pegasus Wandeltocht
Op 23 oktober a.s. zal in de omgeving van Bennekom voor de 16e keer de Pegasus Wandeltocht worden gehouden. Deze volgt voor een belangrijk deel de rou¬te die in de nacht van 22 op 23 oktober 1944 werd afgelegd tijdens operatie Pegasus I, waarbij een groot aantal geallieerde militairen met behulp van het Nederlandse Verzet over de Rijn wist te ontsnappen. Voor informatie en inschrijving kunt u bellen naar het VVV: 0318 614444.

‘Airborne Battle Wheels’ (ABWO)
Dit jaar organiseert de ABWO voor de vierde achtereenvolgende keer een bijeenkomst op camping de Bilderberg in Oosterbeek. Het evenement heeft van¬wege de 55e herdenking van de Slag om Arnhem een speciaal karakter, en wijkt af het programma van de afgelopen jaren.
Vanaf dinsdag 15 september 1999 is het ABWO-kamp op de Bilderberg toegankelijk voor deelnemers. Vrijdagmiddag is er een demonstratie van 75mm houwitsers bij de Westerbouwing. Zaterdag, na de dropping op de Ginkelse Heide, vindt de ‘Race to the Bridge’ plaats, een tocht met legervoertuigen uit de periode 1940-1945, die wordt georganiseerd door Rob van Meel. Na afloop, om ca. 16.00 uur, worden de voertuigen bij het Airborne Museum ‘Hartenstein’ opgesteld.
Zondagmiddag is de ABWO medeorganisator van de ‘Trip of Honour’, een tocht met een groot aantal mili¬taire voertuigen door alle dorpen van de gemeente Renkum. Deze tour voor veteranen moet een van de hoogtepunten van de herdenkingsweek worden. Dat geldt ook in het bijzonder voor het vervolg, de zgn. ‘Farewell Parade’ van Hartenstein naar het Raadhuisplein in Oosterbeek.
Ons kamp op de Bilderberg zal dit jaar wederom het aanzien waard zijn. Er zullen veel deelnemers zijn met authentieke kleding en voertuigen. Ook zullen originele tenten uit de Tweede Wereldoorlog op het terrein staan. Het ABWO-kamp ligt net vóór de hoofdingang van camping de Bilderberg, rechts in het bos. De weg er naar toe is bewegwijzerd. Iedereen is welkom om het kamp te bezoeken.
(Dick Timmerman)

Download