VVAM Nieuwsbrief 73 – Februari- 1999

Nieuwsbrief No. 73, februari 1999
Redactie:
Drs. R.P.G.A. Voskuil
C. van Roekel
G.H. Maassen jr. (026) 334 01 42

Op de plaats in de bossen van Planken Wambuis, waar op 23 september 1944 Stirling LJ-883 van 570 Squadron werd neergeschoten, werd op 6 september 1998 een eenvoudig monument onthuld. Dit gebeurde door Christine Watkins, zuster van de omgekomen piloot, Flying Officer W. Kirkham, en haar echtgenoot. Rechts ons lid Cees van den Bosch, die het initiatief nam voor plaatsing van dit gedenkteken. Zie ook Nieuwsbrief 71 en 72.
(foto Luc Enting, Lunteren)

19e Algemene Ledenvergadering
Het bestuur nodigt u uit tot het bijwonen van de 19e Algemene Ledenvergadering, tevens Jaarvergadering van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek op zaterdag 10 april 1999. De bijeenkomst zal worden gehouden in Zalencentrum Lebret, Lebretweg 51 Oosterbeek (tel.: 026-3333168), aanvang 14.00 uur.
De agenda ziet er als volgt uit:
1. Opening
2. Notulen Algemene Ledenvergadering van
4 april 1998
3. Algemeen Verslag 1998
4. Financieel Verslag 1998
5. Verslag Kascommissie
6. Begroting 1999
7. Bestuursverkiezing
8. Benoeming reservelid Kascommissie
9. Rondvraag
10. Sluiting
Ad. 4: De financiële stukken treft u bijgaand aan. Ad. 5: Het verslag van de Kascommissie zal een half uur voor de aanvang van de vergadering ter inzage liggen.
Ad. 7: Aan de beurt van aftreden zijn de heren C. van Roekel en E. Wijnhoud. Beiden stellen zich herkiesbaar. Tussentijds zal aftreden de heer J. Smits. Het bestuur stelt voor de heer C.C. van den Bosch uit Arnhem zitting te laten nemen in het bestuur.
Volgens artikel 8 van de Statuten kunnen leden tegen-kandidaten stellen. Een voordracht hiertoe dient uiterlijk tien dagen voor de vergadering schriftelijk bij de secretaresse (Sportweg 2, 3871 HH Hoevelaken) te worden ingediend, ondertekend door minstens tien leden, en vergezeld van een bereidverklaring van de kandidaat, die lid moet zijn van onze vereniging en meerderjarig.

Lezing over Fallingbostel
Na afloop van de Jaarvergadering op 10 april a.s. zal ons lid Marcel Anker een lezig houden getiteld ‘Het Duitse krijgsgevangenkamp Stalag XI-B in Fallingbostel’. In dit kamp hebben veel militairen die bij Arnhem hadden gevochten, gevangen gezeten. Marcel Anker zou deze lezing oorspronkelijk houden op de themadag op 31 oktober van het vorige jaar, maar hij was toen onverwachts door familie-omstan- digheden verhinderd.

Jaarverslag 1998
Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 4 april 1998 stelden de aftredende bestuursleden mevr. J.M. de Langen en de heer W.T.B. de Ruyter zich herkiesbaar, en zij werden opnieuw benoemd.
Twaalf maal werd vergaderd, en enkele bestuursleden hielden een aantal vergaderingen met de werk-groepen ‘Publicaties’ en ‘Evenementen’. Als vertegenwoordiger van het Stichtingsbestuur was de heer W. Boersma bij onze vergaderingen aanwezig, en zijn inbreng werd door ons zeer op prijs gesteld.
Ledenbestand. We begonnen het jaar met 1282 leden. Helaas ontvielen ons door overlijden 13 leden t.w. de dames C.N. van Dijke, T. Klaassen-Keller en de heren G. van Brenk, M.F. Kelderman. M.A. ten Hom, Ph. Zwijnenberg, G.A. Versteegh, J.A. Jaspers, G. Gatland, R.J. Brough, R. Cook, E.C. Wedgbury en W.G. Fillingham.
Gedurende 1998 werden 83 leden wegens opzegging of het niet betalen van het lidmaatschap afgevoerd van de ledenlijst. Dankzij 153 nieuwe leden sloten we het jaar af met 1339 leden.
Nieuwsbrieven. Dankzij de inspanning van de redaktie en de hulp van een aantal leden die altijd behulpzaam zijn bij het verzendklaar maken, was het weer mogelijk vier nieuwsbrieven met mini-stories te laten verschijnen.
Werkgroepen. De werkgroep ‘Evenementen’ is in het afgelopen jaar zeer aktief bezig geweest met het orga-niseren van de excursie en de themadag (zie hieronder), en de werkgroep ‘Publikaties’ adviseerde bij de produktie van het boek ‘Verscheurde Horizon’. Voor het Scholenproject, waarmee aan de jeugd voorlichting wordt gegeven over de Slag om Arnhem, blijft zowel in het binnen- als het buitenland veel belangstelling bestaan. Meer dan 3000 kinderen bezochten in dit kader het Airborne Museum. Ook de Stichting Airborne Herdenkingen verleende weer haar medewerking aan dit educatieve project.
Excursie/Themamiddag. De fietsexcursie op 13 juni, die als thema had ‘de 4e Para Brigade’, was een succes, vooral dankzij de inzet van de werkgroep ‘Evenementen’.
De themadag op 31 oktober in Zalencentrum Lebret, waarbij de heer W. Boersma een lezing hield over geallieerde krijgsgevangenen na de Slag om Arnhem, werd door veel leden bezocht. Helaas moest de heer M. Anker zijn lezig over het Duitse krijgsgevangenkamp Fallingbostel om persoonlijke redenen uitstellen. In plaats daarvan vertelde de heer Boersma het een en ander over het Airborne Museum.
De speciale Battlefieldtour, die op 6 juni werd georga-niseerd door de heer Boersma van de Stichting Airborne Museum, was zo’n succes dat deze herhaald werd op 12 september.
Schenkingen aan het Airborne Museum waren het afgelopen jaar een Radioset WS no. 18, een uniform en uitrustingsstukken, en een bijdrage in de kosten voor een onderzoek over een toekomstvisie voor het Airborne Museum.
Nieuwe verkoopartikelen waren de boeken ‘Krijt onder de schoenen’ van ons lid de heer W. van Houten en ‘Verscheurde Horizon’ van de heer C. van Roekel.
Verkoopstands werden gehouden op de Algemene Ledenvergadering, de themamiddag, de Open Dagen van de Koninklijke Luchtmacht, de Airborne Wandeltocht, de Verzetsdag en de Pegasuswandeltocht. De opbrengst bedroeg voor de Vereniging f 3709,50. Al met al was 1998 een goed jaar.
(M. de Langen, secretaresse)

Normandië-reizigers opgelet!
De voorbereidingen voor de tocht naar Normandië verlopen voorspoedig. De besprekingen omtrent logies en verblijf zijn afgerond en het programma is vastgesteld. Op het moment wordt gewerkt aan de samenstelling van een uitgebreide excursiegids. Wij stellen ons voor om met alle deelnemers een voorbespreking te houden, en wij verwachten hen daarvoor op vrijdag 7 mei a.s. om 20.00 uur in het Airborne Museum. Bij die gelegenheid zal het programma worden doorgenomen en zullen de excursie- gidsen worden uitgereikt. Aan de hand van een aantal videofilms over D-Day zal het onderwerp worden ingeleid. Wij hopen de betrokkenen op het aangegeven tijdstip te mogen ontmoeten.
Voor 1 maart 1999 dient het restant van het excursie- geld op postbankrekening 6547590 t.n.v. de Vereniging Vrienden Airborne Museum – Excursie – te Oosterbeek te zijn gestort, in verband met de door ons te verrichten aanbetalingen.
(Namens de excursie-commissie Normandië,
C. van Roekel)

Unieke boottocht op 16 mei a.s.
Door middel van een deelnameformulier bij deze nieuwsbrief kunt u zich opgeven voor een unieke boottocht, met een route die loopt vanaf Arnhem, via de Rijn, het Pannerdens Kanaal en de Waal tot voorbij Nijmegen, en weer terug. In het kader van ons naderende 20-jarige bestaan als Vriendenvereniging en het feit dat ons museum dit jaar haar 50e verjaardag viert, bieden wij u deze bijzondere dagtocht, die niet op de programma’s van de rederijen voorkomt, aan.
Behalve langs vele plaatsen die een belangrijke rol speelden tijdens Operatie Market Garden, voert deze tocht u langs een van de mooiste gebieden van ons land en kunt u kennis maken met de internationale waterwegen, die zo’n grote rol spelen in onze economie.
Iedereen – ook niet-leden – is welkom! U mag dus op het bijgesloten deelnameformulier ook plaatsen reserveren voor partner, kinderen of kennissen. Wacht niet te lang met uw opgave, en maak gebruik van deze unieke kans!
(C. van Roekel)

50 jaar Airborne Museum ‘Hartenstein’
In 1949 werd het Airborne Museum opgericht. Het was toen onderdeel van de Stichting voor Heemkunde in de Gemeente Renkum. Het museum weid eerst ondergebracht in een houten barak op de binnenplaats van het grotendeels verwoeste Kasteel Doorwerth. Na enige tijd verhuisde de expositie naar de voormalige stallen van het kasteel. Een snelle rekensom leert ons dat in 1999 het Airborne Museum dus 50 jaar bestaat. Tal van aktiviteiten in dit jaar zullen dan ook in het kader van dit jubileum staan. Een overzicht volgt hieronder.
10 en 11 april: Landelijk Museumweekend. Onder leiding van gidsen wordt de ‘Perimeter wandelroute’ gelopen. Start 12.00,14.00 en 15.00 uur. Afstand 5 km. Gidsen geven uitleg. Gratis wandelroute voor iedere deelnemer. Het museum geeft dat weekend korting op de entree. Als leden van de vereniging als gids willen optreden, kunnen ze zich opgeven bij het museum. De leiding van de battlefieldtours is in handen van de heer A. Groeneweg.
16 april – 1 november: ‘Ontsnapt van de Veluwe’. Tentoonstelling over de ontsnapping op 22/23 oktober 1944 van 138 militairen van de le Airborne Divisie en van andere geallieerde eenheden, samen met enkele Nederlandse burgers, van de Veluwe naar bevrijd gebied.
8 mei: Landelijke Fietsdag. Deelnemers aan de VVV- fietsroute kunnen tegen groepstarief het Airborne Museum bezoeken.
21 mei – 20 juni: ‘Invasie ’44-’99’. Leden van de Documentatiegroep ’40-’45 tonen materiaal uit hun collectie met betrekking tot de invasie in Normandië op 6 juni 1944.
15 mei: De inmiddels traditionele boekenbeurs in het Airborne Museum van tweedehands boeken en docu-menten met betrekking tot de 2e Wereldoorlog. Deelname van o.m. de WAM (de heer O. Luursema) en leden van de Documentatiegroep ’40-’45.
19 juni: Battlefieldtour. Onder leiding van gidsen wordt eerst een bezoek gebracht aan het Airborne Museum, gevolgd door een busrit en een wandeling over het voormalige gevechtsterrein. Aanvang 10.00 uur in het museum. Einde van de Battlefieldtour ca. 16.30 uur. Kosten f 52,50, inclusief lunch en informatiemap. Opgave door storting van f 52,50 op giro 2494354 t.n.v. W. Boersma te Ede, onder vermelding van ‘Battlefieldtour juni’. Er zijn 47 plaatsen.
(W. Boersma)

Stuk van Pack Howitser gevonden
Op zaterdag 10 oktober 1998 werd tijdens een militair- archeologisch onderzoek langs een wandelpad bij de Valkenburglaan in Oosterbeek een unieke vondst gedaan. Bij het graven stuitten de onderzoekers op een droppingscontainer, waar het stootkussen en het houten plankje met de lampjes en de batterijen nog aanzaten. Bij de container vond men andere WO II attributen, zoals een Duitse 5 cm huls, patronen, een Duitse zaklamp en een stengunmagazijn. Toen de container uit de grond verwijderd was, bleek er nog een groot brok metaal in het gegraven gat te liggen. Het was een stuk gegoten staal van 50 kilogram, met twee handvatten, dat door de kenners direkt werd geïdentificeerd als het afdekstuk van de loop van een 75mm Pack Howitser.
Nog niet eerder is in Oosterbeek zo’n groot compleet onderdeel hiervan gevonden. De kanonnen zijn vooral bekend van hun posities die zij gedurende het grootste deel van de Slag om Arnhem innamen in de weilanden en bouwlanden rond de Oude Kerk in Oosterbeek-Laag.
(Dick Timmerman)

Noot van de redaktie: Deze artillerie werd tijdens de Slag om Arnhem gebruikt door het Ist Airlanding Light Regiment, Royal Artillery. De twee Troops van No.1 Battery, die op 17 september 1944 waren geland, werden een dag later verplaatst van hun posities ten zuidoosten van landingsterrein ’Z’ naar de oostelijke en zuidoostelijke rand van het bouwland tussen Hotel de Bilderberg en de Valkenburglaan. Sergeant Dennis Smith van de Army Film and Photographic Unit, maakte twee foto’s van een kanon van deze eenheid in aktie op die plaats.
In de middag van 19 september kreeg No.1 Battery het bevel om de Bilderberg te verlaten, en nieuwe posities in te nemen in Oosterbeek-Laag: A-Troop ten noorden van de Concertzaal en B-Troop ten zuiden van wasserij Van Hofwegen bij de Ploegseweg. Daar bleven ze tot het einde van de slag.

Afdekstuk van de loop van een 75mm Pack Howitser, dat op 10 oktober 1998 iverd gevonden langs een pad bij een akker tussen Hotel De Bilderberg en de Valkenburglaan in Oosterbeek.
(foto Dick Timmerman, Arnhem)

Materiaal uit Huize De Tafelberg in veiligheid gebracht
Op 1 januari jl. is Huize De Tafelberg in Oosterbeek in andere handen overgegaan. Vijftig jaar was het gebouw in bezit van de paters van de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën, maar die hebben het nu verkocht. De laatste bewoners vertrokken op 21 december naar onder andere Cadier en Keer in Limburg.
Zoals degenen die het gebouw wel eens bezochten weten, hingen er in de hal foto’s en een plaquette die herinnerden aan september 1944, toen het gebouw fungeerde als noodhospitaal, en aan zomer 1945, toen het werd gebruikt bij de opnamen van de film ‘Theirs is the Glory’.
Om diefstal van deze bijzondere souveniers te vermijden, zijn ze kort voor het vertrek van de bewoners weggehaald uit De Tafelberg en op een veilige plaats in het Airborne Museum opgeslagen.
Volgens de laatste berichten bestaan er plannen om op de plaats van de Tafelberg 21 luxe appartementen te bouwen, waarbij ernaar zal worden gestreefd de karakteristieke voorgevel en de hal met de trap van het huidige gebouw te sparen.
Hopelijk wordt wanneer het nieuwe appartementen-complex gereed is, voor de plaquette en de foto’s een plaats gevonden in de hal van het gebouw.

Medewerking gevraagd
Van Brigadier Frank Steers uit Engeland ontvingen wij de volgende oproep:
Er wordt op dit moment gewerkt aan een onderzoek naar de logistieke ondersteuning (‘Logistic Support’) van de le Airborne Divisie. Graag zou ik in kontakt komen met voormalige leden van het Royal Army Service Corps (RASC), met inbegrip van de Air Despatch, van het Royal Army Ordnance Corps (RAOC) en het Army Catering Corps.
Alle informatie over bovenstaande eenheden, hoe bescheiden ook, kan waardevol zijn voor het onderzoek. In het bijzonder zoek ik voormalige koks of anderen die zorgden voor de voedselvoorziening. Gegevens over deze militairen zijn moeilijk te vinden omdat ze waren ingedeeld bij de verschillende eenheden van de divisie.
Iedereen die namen weet of andere relevante gegevens heeft, kan kontakt opnemen met Brigadier Frank Steers MBE, 9 Goldfinch Close, Paddock Wood, Kent TN12 6XW, Engeland, telefoon 01264-363582, E-mail 101706.1162@Compuserve.com.

‘Gevangen op de Veluwe’
Onder bovenstaande titel verscheen in oktober van het vorige jaar een door de heer Wolter Noordman uit Heerde geschreven boek over operatie Pegasus 2. Deze operatie vond plaats op 18 november 1944 en had tot doel een groep van bijna honderd geallieerde piloten en airborne soldaten over de Rijn naar de eigen linies terug te brengen. De luchtmacht-militairen hadden veelal een noodlanding in Nederland gemaakt, de airborne soldaten waren na de mislukte Slag om Arnhem achtergebleven op de Veluwe. Eerder, op 22 oktober 1944, was een groep van 138 militairen bij Renkum over de Rijn ontsnapt. Dit was operatie Pegasus 1. Operatie Pegasus 2 werd door allerlei oorzaken een mislukking. Slechts zeven man slaagden erin over de Rijn te komen. Van de overigen sneuvelden er zeven. Circa dertig man raakten al dan niet gewond in Duitse krijgsgevangenschap. De overigen zagen kans weer in kontakt te komen met het Verzet.
Acht jaar lang heeft de heer Noordman onderzoek gedaan naar de achtergronden van deze operatie. In totaal heeft hij de ontsnappingsverhalen van 51 man nagetrokken. Het opnemen van al deze verslagen zou echter een ingewikkeld en onleesbaar boek hebben opgeleverd. Daarom heeft de auteur acht geschiedenissen van militairen, die hun weg op de Veluwe probeerden te vinden, uitgekozen. Hieronder zijn zowel piloten als airborne soldaten. De verhalen zijn zodanig geschreven dat de militairen zelf aan het woord worden gelaten. De verschillende geschiedenissen gaan soms in elkaar over en geven een goed beeld van de werkzaamheden van het Verzet in Midden- Nederland. We komen verschillende bekende namen
in het boek tegen, zoals Brigadier Hackett, kapitein Noble (RAMC), Tex Banwell en luitenant Du Bois (SAS).
Na het mislukken van operatie Pegasus 2 werd een aantal alsnog via de Biesbosch of elders over de Rijn gebracht. ‘Gevangen op de Veluwe’ laat vooral zien hoe de Veluwse bevolking zich ingezet heeft bij het verbergen en verplaatsen van deze geallieerde militairen. Zonder hulp van het Verzet waren ongetwijfeld veel meer militairen in Duitse krijgsgevangenschap geraakt.
Het boek is ruim voorzien van voetnoten en geeft een uitgebreide bronvermelding, iets wat in andere publi- katies helaas vaak ontbreekt. Een boek om in de winter bij de open haard te lezen!
‘Gevangen op de Veluwe’ door Wolter Noordman werd uitgegeven door Voorhoeve in Kampen. Het heeft 192 pagina’s en is geïllustreerd. De prijs bedraagt f 29,50.
Het boek is verkrijgbaar in de boekhandel en bij het Airborne Museum in Oosterbeek.
(W. Boersma)

Bericht van de Penningmeester
De meesten van onze leden hebben inmiddels de con-tributie voor 1999 overgemaakt en zij vinden hun lid-maatschapskaart bij deze nieuwsbrief gevoegd. Leden die nog niet hebben betaald, wordt vriendelijk doch dringend verzocht dit zo snel mogelijk te doen, daar anders wordt aangenomen dat men geen prijs meer stelt op het lidmaatschap van de’ vereniging. Men wordt dan automatisch uitgeschreven uit het ledenbestand.
De per 1/1/1999 geldende contributiebedragen volgen hieronder.
Voor leden in Nederland:
Individueel Lidmaatschap: f30,-;
Gezinslidmaatschap: f 40,-;
Lid voor het Leven: f 400,-.
De contributie kan in Nederland worden overgemaakt op postbankrekening 4403641, ten name van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum, St. Bernulphusstraat 8, 6861 GS Oosterbeek.
Voor leden in Engeland: Individueel Lidmaatschap. 10 Engelse Ponden; Gezinslidmaatschap: 13 Engelse Ponden; Lid voor het Leven: 125 Engelse Ponden. In Engeland kan de contributie (in ponden) worden betaald aan de Society of Friends of the Airborne Museum, Lloyds Bank, Paignton, Devon TQ3 3ER, Account number 7136514.
Leden elders in Europa betalen voor een Individueel Lidmaatschap f 35,- en leden buiten Europa f 50,-. Zij kunnen hun betaling in Nederlandse guldens overmaken naar de Society of Friends of the Airborne Museum, ABN-AMRO BANK, Postbox 46, 6860 AA, Oosterbeek, The Netherlands, Account number 53.66.21.128.
(E. van de Meiden, penningmeester)

Download