Airborne herdenking 2007
De 63e Airborne herdenking ligt alweer anderhalve maand achter ons en in deze Nieuwsbrief kijken we nog even terug naar afgelopen september.
Dat er tijdens die herdenkingsdagen altijd bijzondere dingen gebeuren, die de unieke sfeer illustreren, blijkt wel uit het hieronder beschreven voorval.
De Arnhemse voetbalclub Vitesse had op 22 september een groep veteranen uitgenodigd voor het bijwonen van de wedstrijd tegen de Graafschap. Alan Hartley (bekend van het vorig jaar bij Hartenstein onthulde Arnhem aircrew memorial’) was daarbij en schreef er over: ‘Bij aankomst in het stadion Gelredome werden we ontvangen door drie dames die ons naar onze plaatsen begeleiden en ons koffie en thee brachten. We bewonderden het prachtige stadion en het enorme spandoek, waarop stond ‘We will never forget you’, dat werd geflankeerd door Airborne vlaggen. Tien minuten voor het begin van de wedstrijd werd omgeroepen: ‘Wij zijn vereerd dat we vanavond een groep veteranen als gast in ons midden hebben’. Als één man stonden alle 15000 bezoekers op en applaudisseerden langdurig. Dit zeer emotionele en spontane gebaar zorgde voor tranen van dankbaarheid bij de veteranen. Zoals één van hen zei: Waar anders in de wereld maak je zoiets mee?’

Britse plaquette voor Generaal-Majoor Sosabowski onthuld
Op vrijdagmiddag 21 september werd in Driel een plaquette onthuld met de volgende tekst: ‘Generaal-Majoor Stanislaw Sosabowski en zijn Eerste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade streden dapper zij aan zij met hun Britse kameraden tijdens de Slag om Arnhem. Na de strijd werd de buitengewone militaire carrière van de generaal beëindigd door een onrechtvaardig ontslag. De Britse veteranen van Arnhem hebben dit monument opgericht als blijk van hun grote bewondering voor een bezielende bevelhebber, een onbe-vreesd strijder voor de vrijheid en een grote Poolse held’. De plaquette met deze tekst in drie talen is aangebracht naast het monument met de beeltenis van generaal Sosabowski, dat op 16 september 2006 werd onthuld.


Een van de initiatiefnemers voor dit monument, Arnhem-veteranen James Cleminson, John Waddy en Tony Hibbert poseren bij de plaquette voor generaal Sosabowski, die op 21 september werd onthuld op het Polenplein in Driel. Veteraan Tony Hibbert, deed de onthulling samen met twee andere Arnhem veteranen, John Waddy en James Cleminson.

Themamiddag over de Arnhemse ‘Freedom Trail’
U bent gewend dat er in het najaar door de Vereniging Vrienden altijd een middag over een bepaald thema wordt georganiseerd. Om logistieke redenen wordt de themamiddag deze keer echter uitgesteld tot begin 2008, en wel tot zaterdagmiddag 16 februari. Het onderwerp is de Arnhemse ‘Freedom Trail’, de route die leidt langs 35 locaties die in de oorlogsjaren, en in het bijzonder tijdens de Slag om Arnhem, een belangrijke rol hebben gespeeld. De route en de routebeschrijving werden samengesteld door medewerkers van het Gelders Archief, de gemeente Arnhem en de Gelderland Bibliotheek. De Freedom Trail werd geopend in mei 2005, tijdens de zestigste viering van de bevrijding. De route, die is gemarkeerd met trottoir- tegels waarop het Pegasus embleem is afgebeeld, loopt vanaf het station via de Utrechtseweg en Lombok naar de Koepelgevangenis, langs Onderlangs en de Rijnkade naar de John Frostbrug, en vervolgens door het centrum terug naar het station.
Van de brochure waarin de plaatsen in het kort worden beschreven is inmiddels een derde, gewijzigde herdruk verschenen. Er is nu ook een website, waarop per locatie een uitgebreide tekst staat, die beschrijft wat er op ieder punt en zijn omgeving plaatsvond. De teksten zijn verlevendigd met historische foto’s en kaarten en met actuele foto’s van de beschreven plaatsen. Ook zijn film- en geluidsfragmenten toegevoegd. Toegang kan worden verkregen via de website www.mijngelderland.nl.
Veel van de informatie voor de FreedomTrail website is bijeengebracht door historici Frank van Lunteren en Willem Brouwer. Zij interviewden ooggetuigen, schreven instanties aan en deden gedegen onderzoek in archieven. Op die manier kvvamen veel nieuwe feiten en gegevens boven water.
Op de themamiddag zal Frank van Lunteren een lezing geven over de samenstelling en de inhoud van de Freedom Trail, waarbij hij ook in zal gaan op nieuwe historische vondsten.
Na de pauze wordt een aantal korte films vertoond over Arnhem en omgeving, die werden opgenomen in 1945. Ze geven een beeld van de enorme verwoestingen, zoals die door de burgers bij terugkomst na de bevrijding werden aangetroffen.
De lezing vindt plaats op zaterdag 16 februari in de Concertzaal aan de Rozensteeg in Oosterbeek. Aanvangstijd 14.00 uur. De zaal is open om 13.30 uur.

‘Kom Terug’ actie
In dit nummer van de Nieuwsbrief treft u een bon aan, waarmee u een introducé gratis mee kunt nemen naar het Airborne Museum. U kunt de bon natuurlijk ook weggeven aan een vriend, bekende of relatie. Zo kunnen meer mensen kennis maken met het Airborne Museum. Tijdens de afgelopen Airborne Wandeltocht heeft het museum een actie opgezet onder de naam ‘Kom Terug’. Hierbij konden deelnemers aan de wandeltocht voor € 2 een toegangskaart kopen voor het museum. Deze kaart kunnen ze later zelf gebruiken of weggeven. In het totaal zijn ruim 1000 kaarten verkocht. Het bestuur van de Vereniging Vrienden heeft gemeend ieder lid van de Vereniging een dergelijke kaart cadeau te doen. De gebruiker kan zo gratis het Airborne Museum bezoeken.
Wij hopen op deze manier nog meer belangstelling te kweken voor het museum en natuurlijk ook voor de Vereniging Vrienden.
(Wybo Boersma)

Opening Informatiecentrum Slag om Arnhem
Op 12 september jl. vond de officiële opening plaats van het Informatiecentrum Slag om Arnhem. Dit gebeurde door de burgemeester van Arnhem, Pauline Krikke, samen met Driekus Heij, voorzitter van de stichting Airborne Museum. Het informatiecentrum is gevestigd in een vleugel van het gebouw van de ‘Stichting Volkshuisvesting’, naast de verkeersbrug in Arnhem. In de kleine expositie wordt een indruk gegeven van de strijd rond de brug, waarbij vooral de persoonlijke verhalen van de mensen centraal staan. Op elk van de vier wanden van de ruimte hangen foto’s met bijbehorende beschrijvingen van mensen die een rol speelden bij de strijd. Het gaat hierbij om in totaal 52 ‘getuigen’, Britten, Polen, Duitsers en burgers.
In het midden van de ruimte wordt een horizontale kaart geprojecteerd, waarop schematisch de troepenbewegingen zichtbaar worden gemaakt.

Op 12 september jl. opende de burgemeester van Arnhem, mevrouw Krikke, samen met de voorzitter van de stichting Airborne Museum, Driekus Heij, het Info centrum over de Slag om Arnhem in het gebouw van de afdeling Volkshuisvesting naast de Rijnbrug.

Aanbieding schilderij 320 Squadron
Op zondagmiddag 23 september vond in het congres-centrum Kumpulan bij Museum Bronbeek in Arnhem een bijzondere bijeenkomst plaats, waarin de inzet van het Nederlandse 320 Squadron gedurende de Tweede Wereldoorlog centraal stond. Dit squadron, dat was uitgerust met tweemotorige B-25 Mitchell bom-menwerpers, werd ingezet bij een groot aantal operaties, waaronder tijdens ‘Market Garden’. Gedurende de gehele TWeede Wereldoorlog voerde het 3252 oor- logsvluchten uit. In totaal moest het squadron 156 gesneuvelden betreuren.
Voor deze gelegenheid waren tien veteranen en meer dan tweehonderd nabestaanden en familieleden van omgekomen bemanningsleden naar Arnhem gekomen. Aan de gasten werd een uitgebreid programma aangeboden met o.a. lezingen, een filmvertoning en de aanbieding van een nieuw boek over het squadron. Hoogtepunt was een fly past van een originele B-25 bommenwerper. Deze cirkelde een aantal malen laag boven het terrein van Bronbeek om een eresaluut te brengen aan de aanwezigen.
De organisatie van deze middag was in handen van ons lid Everard Bakker. Tijdens de bijeenkomst overhandigde hij een prachtige ingelijste litho van twee Mitchells, vliegend boven hun basis in Engeland, aan de voorzitter van de Stichting Airborne Museum, Driekus Heij. Deze litho krijgt een plaats in het Airborne Museum in Oosterbeek, als herinnering aan de inzet van het Dutch 320 Squadron.

Teun Berserik, schrijver en illustrator van het boek ‘Jaap Jansen, ongewoon soldaat’ toont Bep Jansen, de weduwe van Jaap, na afloop van de presentatie op 14 september, zijn originele tekeningen, die voorlopig worden tentoongesteld in het Airborne Museum.

Boek over Jaap Jansen gepresenteerd

In Nieuwsbrief 106 schreven wij over de plotselinge dood van Jaap Jansen. Jaap was met zijn 87 jaar de oudste en meest markante vrijwilliger van het Airborne Museum.
Schrijver en illustrator Teun Berserik ontmoette hem ruim drie jaar geleden en raakte onder de indruk van zijn verhalen over de Slag om Arnhem. Hij besloot een boek met tekst en tekeningen te maken om het verhaal voor altijd vast te leggen. De tekenstijl van Teun Berserik kan het best worden vergeleken met de stijl van de grote gekleurde wandplaten, die vroeger op scholen hingen en waarop gebeurtenissen uit de vadeilandse geschiedenis werden afgebeeld. Met oog voor zeer veel detail heeft Teun een aantal situaties uit het verhaal uitgetekend, nadat hij eerst grondig historisch onderzoek had gedaan. Het resul-taat is werkelijk prachtig. De tekeningen, vooral die in kleur, geven een zeer levensecht beeld van de situaties, waarbij Jaap tijdens de Slag om Arnhem was betrokken. Juist door deze aansprekende tekeningen en omdat het verhaal in een eenvoudige en begrijpelijke taal is geschreven, is het boek ook zeer geschikt voor jeugdige lezers.
Op 14 september werd het boek, getiteld ‘Jaap Jansen Ongewoon Soldaat’, in het Airborne Museum gepre-senteerd. Wybo Boersma opende met een pakkende toespraak de bijeenkomst en overhandigde vervolgens het eerste exemplaar aan Bep Jansen, de weduwe van Jaap.
De originele schilderijen van Teun Berserik zijn voorlopig tentoongesteld in het Airborne Museum.
Het boek ‘Jaap Jansen, Ongewoon Soldaat’ werd uitgegeven bij Oog & Blik BV in Amsterdam. Het is verkrijgbaar in het Airborne Museum en kost € 17,50. Er is ook een Engelstalige editie van verschenen.

Attributen voor diorama gezocht
Toch kwam het nog onverwachts. Opeens stonden daar twee Duitsers, in camouflage-pakken en staken, ‘Hande hoch!’ schreeuwend, hun machinepistolen door de kapotgeschoten ramen van de kamer, terwijl een derde, die wij eerst niet gezien hadden, met een pistool in de hand ineens via de keuken in de kamer stond.
Hande hoch!, Wo sind die Englander?’ Vader: ’ Wir haben nur Verwundeten.’
Duitser met pistool: ’ Wenn Sie Englander verstecken werden Sie allen umgelegd!’
Vader: ‘Die Englander sind heute Nacht über den Fluss gegangen.’
Wij stonden allen met de handen omhoog, klein en groot. En bang dat ik was voor die grote wilde mannen! Mijn zusje en ik hielden de handen zo hoog mogelijk boven onze hoofden en ik zag dat mijn zus haar lievelingsbeertje krampachtig vasthield.’
Tot zo ver de kern van het verhaal dat wij willen gaan uitbeelden in een van de diorama’s in het vernieuwde museum. Waarom? Omdat alle groeperingen: Britten, Duitsers en burgers er in voorkomen. Het geeft een goed beeld van het einde van de gevechten in Oosterbeek. Bovendien geeft het een heleboel aankno- pings- en herkenningspunten aan bezoekers, vooral aan de kinderen. Het opent de mogelijkheid om in te spelen op vragen als: ‘Hoe is dat zo gekomen?’ en ‘Wat gebeurde er verder?’ Onderwerpen als de evacuatie, krijgsgevangenschap, ondergedoken Britse en Poolse militairen en ook hoe het de Duitsers verder verging, kunnen aan de orde komen.
Hoe gaan we dat doen? We gaan de huiskamer recon-strueren, waarin bovengeschetste authentieke gebeur-tenis heeft plaatsgevonden en die tevens het einde is van het dagboekje ‘DeTommies komen’, waarvan de nieuwe, aangepaste druk, vooraf aan bezoekende groepen ter beschikking zal worden gesteld.
Dit tafereel zal het uitgangspunt worden bij het museumbezoek van schoolklassen. Het biedt de mogelijkheid de gebeurtenissen zowel retrospectief als progressief te benaderen en de kinderen zullen zich kunnen identificeren met de kinderen in de kamer. Hier zal dus de motivatie voor verder schoolbezoek gestalte krijgen.
Uw medewerking wordt gevraagd voor het verkrijgen van een aantal attributen, nodig voor inrichting van een kamer uit de jaren 1940 -1950. Wij zoeken: een potkachel (salamandermodel), schoorsteenmantel, een waterketeltje, een vierkante tafel met stoelen, wandversiering, een vloerkleed, vazen, een spiegel, een boekenkast, serviesgoed, een ladekast, een nostalgische lamp, een schemerlamp, een blaker, een ouderwetse telefoon, een wandklok, een petroleum- lamp/stallantaren en kleren uit die tijd voor man, vrouw, oma en twee meisjes. Let wel: de voorwerpen moeten de sfeer van de oorlogsjaren weergeven. Misschien heeft u of hebben uw familieleden c.q. kennissen nog het een en ander in bezit. Kijk uw vergeten spullen eens na! Mocht u iets voor ons hebben, dan graag een reactie naar: chris.van.roekel@12move.nl of via 026-3333261.
(Chris van Roekel, namens de museumwerkgroep ‘Burgers’)

Radio uitzending uit het Airborne Museum
Zaterdag 20 oktober jl. was de laatste dag van de ‘Week van de Geschiedenis 2007’.
In het kader hiervan waren er in Nederland allerlei evenementen georganiseerd en ook het Airborne Museum deed daaraan mee. Zo werd er in het museum een lezing gehouden over ‘Het dagelijks leven van de huisvrouw in de Tweede Wereldoorlog’ en hadden leden van de ‘Living History Group Holland’ op het terrein bij het museum exposities ingericht over het leven van de Britse militair in oorlogstijd en over militaire voeding en rantsoenen.
Vanuit de tuin van het museum werd ’s middags een rechtstreeks radioprogramma uitgezonden in de serie ‘Verre Verwanten’ van TELEAC, een educatieve omroeporganisatie.
Het programma werd gepresenteerd door Ben Kolster, bekend als voorzitter van de WAM, maar in het dage-lijks leven werkzaam bij de radio. Vier gasten waren uitgenodigd om voor de microfoon iets te vertellen. Dat waren Robert Voskuil over de geschiedenis van de Slag om Arnhem, Chris van Roekel over zijn persoonlijke ervaringen en Driekus Heij over de renovatie van het museum. Wybo Boersma liep intussen met een verslaggeefster in en rond het museum en gaf af en toe in de uitzending toelichting over objecten die daar waren tentoongesteld. Het programma werd uitgezonden op Radio 5.

Oorlogssporen op de Ginkelse Heide
In het Historisch Jaarboek voor Gelderland, Deel XCVII, uit 2006, heeft ons lid Ruurd Kok een interessant artikel geschreven over een rechthoekig lijnenpatroon dat op luchtfoto’s en geallieerde kaarten van de Ginkelse Heide is afgebeeld. In dit verhaal, getiteld ‘De ploeg keert het vliegtuig’ laat de auteur zien dat het in werkelijkheid greppels zijn, die eind 1940 of begin 1941 in opdracht van de Duitsers door burgers zijn gegraven. Het doel was het vlakke terrein ongeschikt te maken voor het landen van Geallieerde vliegtuigen. Waarschijnlijk had dit in de eerste plaats te maken met de aanwezigheid van het belangrijke Duitse vliegveld Deelen en niet zozeer met de dreiging van grootscheepse landingen met zweefvliegtuigen en parachutisten. Die dreiging kvvam pas later in de oorlog. Het uitstekende artikel, dat is geïllustreerd met kaarten en foto’s, telt veertien pagina’s. Het is zeker ook voor de ‘Arnhem geïnteresseerden’ de moeite waard. Het jaarboek is te bestellen bij de heer F.W.J. Scholten, correspondentieadres Markt 1, 6811 CG Arnhem. (Wybo Boersma)

FOTO: BERRY DE REUS, Dankzij het prachtige weer kon de rechtstreekse uitzending van het radioprogramma ‘Verre Verwanten’ op zaterdagmiddag 20 oktober plaatsvinden vanuit de ‘achtertuin’ van het Airborne Museum. Aan de tafel v.l.n.r. Chris van Roekel, Robert Voskuil, Driekus Heij en (met koptelefoon) radiomaker Ben Kolster.

De Ministory
De bij deze Nieuwsbrief gevoegde Ministory is geschreven door ons lid Frank Steer uit het Verenigd Koninkrijk. Brigadier Steer MBE publiceerde o.a het boek ‘Arnhem, The Fight to Sustain, The Untold Story of the Airborne Logisticians’ (2000) en de twee gidsen ‘Arnhem, The Landing Grounds and Oosterbeek’ (2002) en ‘The Bridge at Arnhem’ (2003), die beide verschenen bij de Britse uitgeverij Leo Cooper in de serie ‘Battleground Europe’.

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: vvam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl
Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Vertrek directeur Airborne Museum
Het bestuur van de Stichting Airborne Museum deelt het volgende mede:
‘De directeur van het Airborne Museum Hartenstein, de heer Drs. FJ. Smolders, heeft te kennen gegeven uiterlijk per 31 december 2007 zijn werkzaamheden voor het museum te zullen beëindigen.
De verwachtingspatronen ten aanzien van de vervulling van de taak van de directeur enerzijds en het bestuur van de Stichting Airborne Museum anderzijds liepen te zeer uiteen om van een vruchtbare samenwerking op langere termijn te kunnen spreken.
In de drieëneenhalf jaar dat de heer Smolders als directeur verbonden was aan het museum heeft hij een waardevolle bijdrage geleverd aan het concept voor de ontwikkeling van de ambitieuze renovatie- en uitbreidingsplannen van het museum.
Voorts was hij mede realisator van de onlangs gelan-ceerde Liberation Route en het binnenkort te openen John Frost Informatie centrum in Arnhem.
De nog te benoemen opvolger van de heer Smolders zal de beoogde uitbreidingsplannen en verdere ont-wikkelingen op museaal gebied gestalte gaan geven. De lopende renovatie- en innovatieplannen zullen door het vertrek van de directeur geen vertraging
oplopen’. Was getekend: W.J.M. Duyts, secretaris en FJ. Smolders, directeur.

Renovatieplannen Airborne Museum
De afgelopen maanden is hard gewerkt aan de plannen voor de renovatie van het Airborne Museum. Uitgangspunt blijft dat de villa Hartenstein zoveel mogelijk moet worden teruggebracht in de vooroorlogse staat. In eerder gepresenteerde plannen zou de naoorlogse serre aan de oostzijde van het gebouw worden verwijderd, maar daar is vanaf gezien. Deze serre wordt gezien als een inmiddels vertrouwde toe-voeging aan de villa. Ook het oorspronkelijke idee om de nieuwe hoofdingang aan de oostzijde te situeren is inmiddels verlaten.
Volgens die nieuwe plannen wordt alle nieuwbouw nu gerealiseerd aan de westkant van het gebouw. Daar moet ook de nieuwe hoofdingang komen. Het entree- gebouw, waarin ook de lift en de trap zullen worden geplaatst, krijgt het transparante karakter van een paviljoen met veel glas. Intussen worden ook de plannen voor de ondergrondse uitbreiding achter het huidige gebouw verder uitgewerkt. Voor dit nieuwe museumgedeelte en ook voor andere delen van de nieuwe expositie worden regel


FOTO: COLLECTIE AIRBORNE MUSEUM, Schetstekening van het nieuwe Airborne Museum. Rechts het glazen entreegebouui met lift en trappen, dat aan de westzijde van Hartenstein zal worden gebouwd.

matig nieuwe objecten aangekocht. Zo zijn onlangs een vooroorlogse Opel personenwagen en een stuk Duits afweergeschut aangeschaft, die een plaats zullen krijgen in het nieuwe grote diorama. Ook heeft men de hand weten te leggen op verschillende typen camera’s, waarmee Britse en Duitse oorlogscorrespondenten de Slag om Arnhem vastlegden op foto’s en films.

Wandelexcursie Onderlangs/Boven- over wordt op 6 oktober herhaald
De ‘Battlefield wandeling’ die op 9 juni jl. werd gehou-den in het gebied rond het St. Elisabeths Gasthuis in Arnhem, zal op zaterdag 6 oktober a.s. worden her-haald. Niet alleen was de belangstelling op 9 juni erg groot, maar er kwamen ook veel verzoeken binnen om de wandeling nogmaals te organiseren.
De battlefield tour begint om 13.30 uur bij het buurthuis ’t Huukske in Lombok, Mauritsstraat 22, 6812 BS Arnhem en eindigt op 17.00 uur. Vanaf 13.00 uur is buurthuis ’t Huukske geopend.
De kosten bedragen per deelnemer € 17,50. Hierbij is inbegrepen koffie bij aankomst, de rondleiding en een rijk geïllustreerde gids met achtergrondinformatie. Deze gids bevat een aantal unieke 3D-luchtfoto’s van het excursiegebied uit september 1944. Met behulp van een bijgeleverd ‘rood/groen’ brilletje kunnen deze foto’s in stereo worden bekeken.
Aanmelding voor 29 september door telefonische opgave bij het Airborne Museum, telefoon 026-3337710 of per mail info@Airbornemuseum.com en gelijktijdige overmaking van € 17,50 op girorekening 4403641 t.n.v. Vereniging Vrienden v/h Airborne Museum, onder vermelding van ‘Battlefield Tour 6 oktober’. De inschrijving vindt plaats in volgorde van binnenkomst van de giro-overschrijvingen. Alleen als er geen plaats meer is, krijgt u bericht.

Unieke droppings-container overgedragen
Om verzetsgroepen in bezet gebied vanuit de lucht te bevoorraden, werden in Engeland gedurende de oorlog verschillende typen containers ontwikkeld. Een daarvan was het type ‘H’. Deze bestond uit vijf bussen, die door middel van twee stangen aan elkaar waren verbonden. Samen met een metalen stootkussen en een deel waarin de parachute werd opgeborgen, vormden ze een complete container. Nadat de container was neer-gekomen, konden de verbindingsstangen, die met een snelsluiting vastzaten, worden losgemaakt, waardoor het geheel uiteenviel in vijf losse, draagbare bussen. De andere onderdelen en de parachute konden vervolgens met een meegeleverde schop worden begraven.
Van dit type container zijn vrijwel geen exemplaren bewaard gebleven, behalve in Frankrijk waar er een staat opgesteld in het museum voor de Special Air Service in Saint-Marcel.
Enkele jaren geleden kwamen bij graafwerkzaamheden bij Wilnis resten van een container type H tevoorschijn uit een sloot. Deze onderdelen, die samen een bijna complete container vormden, zijn vervolgens aangeruild door het Airborne Museum. De Vereniging Vrienden heeft vorig jaar aangeboden de kosten voor

5 juli 2007. De gerestaureerde container van het type H wordt door de Vereniging Vrienden overgedragen aan de Stichting Airborne Museum. V.I.n.r. Ivar Goedings (secreta- ris VVAM), Wybo Boersma (lid van het Stichtingsbestuur), Driekus Heij (voorzitter van de Stichting) en de heer Wamelink (de restaurateur).

een volledige restauratie te zullen betalen. De heer Wameling uit Aalten werd bereid gevonden deze res-tauratie uit te voeren. Hij heeft dit werk met zeer veel kennis van zaken gedaan. Gevonden delen werden gerestaureerd en ontbrekende onderdelen werden nauwkeurig nagemaakt. Het resultaat is een complete container type H, zoals gebruikt voor het bevoorraden van de verzetsbeweging in Nederland.
Op vrijdag 5 juli jl. heeft het bestuur van de Vereniging Vrienden, in aanwezigheid van een aantal belangstel-lenden, de gerestaureerde container overgedragen aan het bestuur van de Stichting Airborne Museum. Deze container type H zal in het vernieuwde Airborne Museum een permanente plaats krijgen bij het verhaal over het Verzet op de Veluwe. Voorlopig staat hij opgesteld bij de container type C op de eerste verdieping van het museum. (Wybo Boersma)

Informatiecentrum Slag om Arnhem
In het gebouw van Volkshuisvesting Arnhem, aan de westzijde van de brug in Arnhem, zal op 19 september het ‘Informatiecentrum Slag om Arnhem’ worden geopend. Het beheer van dit centrum komt in handen van het Airborne Museum. Het inrichtingsplan is ontwikkeld door het Utrechtse bureau Tinker Imagineers in samenwerking met het Airborne Museum, het Gelders Archief, de Gelderland Bibliotheek en het Arnhems Oorlogsmuseum 40-45. In het nieuwe centrum kunnen bezoekers van de John Frostbrug terecht voor informatie over de strijd om de Arnhemse verkeersbrug in september 1944. Het wordt echter geen museum.
Het centrum zal geheel worden bemand door vrijwilligers. De belangstelling hiervoor is zeer groot. Ongeveer 35 mensen hebben zich inmiddels aangemeld.

Legaat voor het museum
Op 6 november van het vorig jaar overleed ons lid Sander Kremer. Tijdens de Slag om Arnhem maakte Sander als 11-jarige jongen de strijd mee aan de Stationsweg in Oosterbeek. In dat gebied vochten zowel Britse als Poolse troepen. De gevechten rond hun huis zijn door zijn moeder, mevrouw A.L.A. Kremer-Kingma, beschreven in het verhaal ‘De Stationsweg in de vuurlinie’, dat werd opgenomen in het in 1946 verschenen boek ‘Niet Tevergeefs’. In het boek ‘De Polen van Driel’ (1990) geeft auteur George Cholewczynski een gedetailleerd overzicht van de strijd op de Stationsweg, dat hij illustreert met o.a. foto’s van de familie Kremer (zie de pagina’s 102-106).
Sander heeft altijd een diepgaande belangstelling gehad voor de geschiedenis van de Slag om Arnhem. Daarom besloot hij een aanzienlijk bedrag na te laten aan het Airborne Museum. Dit geld zal worden besteed aan een van de educatieve projecten, waarmee de jeugd op een eigentijdse wijze kennis kan nemen van deze ingrijpende periode uit onze geschiedenis.

Impressies van het weekend voor leden uit het Verenigd Koninkrijk
Op vrijdagmiddag 15 juni kwamen 25 Britse leden van de VVAM bijeen in Restaurant Schoonoord in Oosterbeek om deel te nemen aan het speciaal voor hen door Niall Cherry georganiseerde weekend. Nadat de Nederlandse leden Alex Junier, Patrick Pronk en Martin Peters zich bij ons hadden gevoegd, begonnen we met een tour door het noordelijk deel van de Perimeter.
Voor mij is het grote voordeel van dit soort tochten dat je allerlei details hoort en ziet, die je normaliter zouden ontgaan, zelfs als je alle boeken over de Slag om Arnhem zou hebben gelezen. Wanneer je wordt gewezen op een muur, waar je gewoon langs zou zijn gelopen, als je niet zou worden gewezen op het feit dat een tank zich in 1944 in deze muur had vast gereden, dan voegt dat nou juist die extra dimensie toe.
Op de verschillende locaties vertelde Niall wat er zich had afgespeeld. Ook hadden we het geluk dat we konden profiteren van de uitgebreide kennis van Steve Elsey, die veel extra informatie kon geven over de acties van de leden van het Glider Pilot Regiment. Op vrijdagavond waren we te gast in het Airborne Museum, waar Gerard Gijsbertsen, Bart van Genderen en ander Nederlandse leden van de VVAM ons bezig hielden.

16 juni 2007. Voor aandachtig luisterende Britse leden legt Niall Cherry uit wat er zich in september 1944 heeft afgespeeld in de Perimeter.

Op zaterdagmorgen bezochten we de westkant van de Perimeter. Toen we bij de Van Lennepweg bij de posities van het Border Regiment keken naar het restant van de mortier put, waar de beroemde foto werd gemaakt van Korporaal Jim McDowell, en de soldaten Norman Knight en Ron Tierney, vond een van de deelnemers iets wat leek op de resten van een schep, zoals gebruikt door de Airborne troepen. Of het ding echt dateerde uit 1944, of dat het er later was achtergelaten is niet duidelijk, maar de vondst veroorzaakte wel enige opwinding.
Via andere Border posities wandelden we naar de Westerbouwing waar onze Nederlandse gastheren hadden gezorgd voor een uitstekend lunchpakket. Daarna liepen we via het Kerkpad naar de Oude Kerk en het huis van Kate ter Horst. Hier voegde Robert Voskuil zich bij ons. Hij gaf een uitstekende en goed geïllustreerde uitleg over de acties van het Ist Light Regiment Royal Artillery. Voor mij was dit extra inte-ressant omdat mijn vader, een Stafford, vijf dagen in een schuttersput in de uiterwaarden aan de zuidkant van de kerk had doorgebracht, om die artillerie-posi- ties te verdedigen. Een hoogtepunt was het moment dat Robert het houten bord, dat had behoord bij het commandopost van de 3rd Battery, te voorschijn haalde. Robert heeft dat bord al sinds het begin van de zestiger jaren in zijn bezit. Het verhaal hoe hij er aan kwam en de details over de vorige eigenaar – Captain Peter Wilkinson – werd verteld op de plaats waar de commandopost had gestaan.
Zondag maakten we een tocht met een aantal voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog langs verschillende plaatsen in de Betuwe en we eindigden bij de Airborne Begraafplaats.

Het weekend werd afgesloten in Schoonoord met een uitstekende maaltijd.
Uit naam van iedereen die deelnam, wil ik graag Niall Cherry bedanken voor de organisatie van de tour. Ik weet zeker dat we ons nauwelijks kunnen voorstellen hoeveel werk hij daarin heeft gestoken.
Ook wil ik graag onze Nederlandse gastheren bedanken, in het bijzonder Robert Sigmond, Robert Voskuil, Bart van Genderen, Gerard Gijsbertsen, Ivar Goedings en Erik van der Meiden voor hun kennis, gastvrijheid en vriendschap. Ook veel dank aan de chauffeurs van de voertuigen. Ik heb mij nu al ingeschreven voor de tour van 2009. (John Howes)

Nieuws van Niall
Graag wil ik nogmaals de leden uit het Verenigd Koninkrijk bedanken, die de moeite hebben genomen om naar Oosterbeek te reizen om deel te nemen aan een excursie-weekend, dat succesvol genoemd mag worden, ondanks het feit dat het af en toe regende. Het was leuk om iedereen te zien en ik wil ook graag de Oosterbeekse ‘Airborne Mafia’ danken voor hun hulp gedurende het weekend.
Er waren verschillende leden die voor het eerst mee gingen en het geeft voldoening om mee te kunnen delen dat zij allen weer geboekt hebben 2009. Kennelijk doen we het goed! Binnenkort begin ik met de voorbereidingen voor 2009. Zoals gewoonlijk willen we het aantal deelnemers beperken tot 25, maar we hebben nu al 18 reserveringen!

Activiteiten in 2007
Datum: Activiteit: Georganiseerd door: Toegankelijk voor niet leden:
8 september Market Garden excursie II Airborne Museum ja
27-30 september Battlefïeld Tour Ardennen Airborne Museum ja
6 oktober Herhaling Battlefïeld wandeling Onderlangs/Bovenover VVAM ja
November of december Lezing VVAM ja
Aanvullingen en wijzigingen zullen op de website van de VVAM worden vermeld.
Wanneer er nog vragen zijn over het afgelopen ‘UK weekend’ of over dat van 2009, neem dan gerust contact met mij op.
(Niall Cherry)

Schenking Rode Kruisvlag
De 85-jarige Ton Gieling uit Oosterbeek heeft de Rode Kruisvlag, die hij in september 1944 gebruikte bij zijn werk als vrijwilliger bij St.Elisabeths Gasthuis, geschonken aan het Airborne Museum. Tijdens de Slag om Arnhem moesten hij en zijn collega’s regelmatig gewonden ophalen. Om door vriend en vijand te worden herkend als gewondenverzorger, had hij de kleine vlag vastgemaakt op de rug van zijn witte jas. De vlag wordt momenteel tentoongesteld in de expositie ‘De Verloren Slag’, die nog tot 16 december te zien is in het Airborne Museum.
De heer Gieling heeft een aantal jaren geleden zijn herinneringen aan september 1944 op papier gezet en die publiceren we nu als Ministory bij deze Nieuwsbrief.

Reactie op Ministory 89
Graag wil ik reageren op Ministory 89 van juni 2006. Hierin stelt Ruurd Kok dat amateur metaaldetector hobbyisten schadelijk zijn voor bodemarchief en geschiedschrijving, omdat ze geen oog hebben voor de historische context en geen melding maken van hun vondsten. Kok pleit voor strenge regelgeving. Als legale en juist erg context gerichte detector-amateur wil ik daar op inhaken.
Wat ik in de praktijk heb gezien, is dat de regelgeving illegaal zoeken juist bevordert. Ik weet van zoekers, die liever de boete riskeren, dan het ongemak van de ontheffing. Zo verdwijnen vondsten in de illegaliteit, want deze zoekers maken uiteraard geen melding. De regels veroorzaken juist wat ze proberen te voorkomen en…gezocht wordt er toch! Naarmate de tijd verstrijkt – en het aantal veteranen minder wordt – zal het Airborne Museum haar doelstellingen moeten veranderen, wil het niet deels zijn bestaansrecht verliezen. Net als bij de Wageningse 5 Mei viering, zal de focus verschuiven naar ‘bewust-wording’, hier met de geschiedenis van de Market Garden als middel. De micro-details, die bodemvondsten genereren, zijn daarbij steeds minder relevant voor het grote publiek en steeds meer het terrein van – met alle respect – een select groepje ‘krijgsgeschiedenispuriteinen’.
Met deze argumenten wil ik pleiten voor een andere aanpak, waarin de detector juist een positieve rol kan vervullen. Ik heb gemerkt dat het vinden van het kleinste granaatscherfje in het veld heel veel doet bij mensen. Eigenhandig de oorlog vinden in je achtertuin, maakt meer indruk dan het grootste diorama in Hartenstein. Dit is leren door directe ervaring. Als het museum ‘bewustwording’ kiest boven ‘geschiedschrijving’, dan kan, juist ingezet, metaaldetectie de effectiviteit binnen die doelstelling vergroten en daarnaast méér geregistreerde vondsten, met gegevens over hun context, opleveren. Dit zou op alle fronten winst betekenen, lijkt me zo. (Jobbe Wijnen)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie.’ drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma

Oproep voor leden in het Verenigd Koninkrijk
Leden, die geïnteresseerd zijn in een lezing over de Poolse Parachutisten Brigade tijdens de Tweede Wereldoorlog en hun rol tijdens de Slag om Arnhem, worden vriendelijk verzocht dit kenbaar te maken aan Niall Cherry. Bij voldoende belangstelling is Dr. Hal Sosabowski, kleinzoon van Generaal Stanislaw Sosabowski, bereid om deze lezing te houden. Dat zou op een nader te bepalen datum kunnen gebeuren in de buurt van Londen, bijvoorbeeld in Aldershot.
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: vvam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download


Opening tentoonstelling
Op 20 april opende de waarnemend burgemeester van de gemeente Renkum, de heer E. Klein, in het Airborne Museum de tentoonstelling ‘De Verloren Slag’, over de gevechten op 18 en 19 september 1944 in de wijk Lombok en bij Onderlangs en Bovenover in Arnhem. Met behulp van twee diorama’s en een groot aantal (meest Duitse) foto’s wordt een beeld gegeven van de strijd in dat deel van Arnhem en van het lot van de burgers. Thomas van Slooten heeft een grote, zeer gedetailleerde kaart gemaakt van het gebied, waarop met lampjes de posities van de militaire onderdelen op verschillende momenten is weergegeven. Zeer instructief is ook het beeldscherm (’touch screen’), waarop door aanraking van een digitale kaart de foto’s van het betreffende locatie op het scherm verschijnen. Voor het realiseren van deze expositie werden Wybo Boersma en Roland Boekhorst bijgestaan door een groot aantal vrijwilligers. Dit waren de heren P. Barends, H. Boers, J. Dijkstra, P.G. Geerts, J. Korsloot, I. Maan, J. Jansen, D. Knoop, J. Niels, O. v.d. Vegte. Ook de firma de Kleuver werkte mee aan dit project.
Willem de Ruyter leverde het fotowerk en Sanne Nicholas ontwikkelde voor deze tentoonstelling een speciaal scholenproject. De expositie duurt tot 16 december van dit jaar.


FOTO: BUNDESARCHIV KOBLENZ, VIA ROBERT VOSKUIL, 19 September 1944. Nadat de doorbraak van de vier Britse bataljons naar de Rijnbrug is mislukt, rijdt Duits gemotoriseerd geschut (een ‘STUG’) vanaf Onderlangs in de richting van de Oranjestraat.

Wandelexcursie op 9 juni
Zoals we in de vorige Nieuwsbrief vermeldden, orga-niseert de VVAM op zaterdagmiddag 9 juni een wan-delexcursie onder leiding van gidsen in het gebied van de wijk Lombok, rondom het St. Elisabeths Gasthuis en de wegen Onderlangs en Bovenover in Arnhem. Als gidsen treden op Wybo Boersma, Robert Voskuil en Jaap Korsloot. Deze excursie sluit aan bij de expositie ‘De Verloren Slag’ in het Airborne Museum.
De battlefield tour begint om 13.30 uur bij het buurthuis ’t Huukske in Lombok, Mauritsstraat 22, 6812 BS, Arnhem en eindigt om 17.00 uur. Vanaf 13.00 uur is buurthuis ’t Huukske geopend.
De kosten bedragen per deelnemer € 17,50. Hierbij is inbegrepen koffie bij aankomst, de rondleiding en een gids met achtergrondinformatie en met een aantal zeer bijzondere illustraties.
Aanmelding voor 1 juni 2007 door telefonische opgave bij het Airborne Museum, telefoon 026-3337710 of per mail info@airbornemuseum.com en gelijktijdige overmaking van € 17,50 op girorekening 4403641 t.n.v. Vereniging Vrienden v/h Airborne Museum, onder vermelding van ‘Battlefield Tour 9 juni’.
De inschrijving vindt plaats in volgorde van binnen-komst van de giro-overschrijvingen. Er zijn in totaal 75 plaatsen. Alleen als er geen plaats meer is, krijgt u bericht.
Voor meer informatie kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met het Airborne Museum in Oosterbeek, telefoon 026-3337710 of via de mail info@airbornemuseum.com of bij W.Boersma, telefoon 0318-639633, e-mail: w.boersma@wxs.nl.
Zie ook www.Airbornemuseum.org.

In Memoriam Mieke de Langen
Op 24 januari van dit jaar overleed in Renkum op 81-jarige leeftijd Mieke de Langen. Mieke was van 1982 tot 2000 secretaris van de VVAM. In die achttien jaar heeft zij ongelooflijk veel werk verzet voor de vereniging. Niet alleen vervulde ze met grote nauwgezetheid het secretariaat, maar ze was ook bijna altijd met een verkoopstand aanwezig op ‘Open Dagen’ van Koninklijke Luchtmacht, de ‘Dag van het Verzet’, de Airborne Wandelmars en de Pegasus Wandeltocht. Bij die gelegenheden verkocht ze allerlei zaken voor het museum en voor de VVAM. Daarmee haalde ze niet alleen veel geld binnen, maar het gaf ook extra bekendheid aan het Airborne Museum en de vereniging.
Mieke diende een groot aantal jaren als beroepsofficier bij de Koninklijke Luchtmacht. In 1976 was zij als Public Relations officier op de vliegbasis Deelen nauw betrokken bij de opnamen voor de film ‘A Bridge Too Far’. Ze had veel ervaring op het gebied van fondsenwerving en samen met Chris van Roekel zette zij zich in 1994 in voor het verkrijgen van gelden voor de renovatie van het Museum. Daarbij werd een aanzienlijk bedrag binnengehaald, waarmee o.a. een belangrijk deel van het diorama in het Airborne Museum van de 75mm Pack Houwitser bij de Oude Kerk werd betaald. Tijdens bestuursvergaderingen had ze altijd een duidelijke mening en ze stond bekend om haar heldere analyses, waarbij ze meestal geen blad voor haar mond nam.
De VVAM heeft veel te danken aan Mieke de Langen en wij gedenken haar met ere. Haar crematie vond plaats op 29 januari.
(Robert Voskuil)

In Memoriam Jaap Jansen
Op 27 april 2007 is Jaap Jansen, de oudste vrijwilliger van het Airborne Museum, op bijna 87-jarige leeftijd bij een verkeersongeluk in Oosterbeek om het leven gekomen.
Jaap kwam in 1990 bij het museum als vrijwilliger om te helpen met het onderhoud van de wapens. Als oud adjudant van de Technische Dienst van het Nederlandse Leger was zijn kennis en militaire ervaring van groot belang voor het museum. Van het een kwam het ander en al gauw vormde Jaap met Eef Vellinga en later met Roland Boekhorst en Theo Diepenbroek de technische dienst van het Airborne Museum. Jaap hielp bij het ontwerpen en inrichten van veel museumstands voor de Open Dagen van de Koninklijke Landmacht, Luchtmacht en Marine. Met veel plezier denken we terug aan de z.g. ‘Open Deur Dagen’ bij de Belgische parachutisten in Diest, waar Jaap zich als een vis in het water voelde. Aan de exposities, die in de loop van de jaren door het Museum georganiseerd zijn, heeft Jaap een groot aandeel geleverd. Niemand kon vermoeden dat de nieuwste expositie in het museum, ‘De verloren Slag’ de laatste zou zijn, waaraan Jaap gewerkt heeft. Toen de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum in 2000 een Clark Bulldozer voor het museum kocht, werd de restauratie onder de technische leiding van Jaap voortvarend uitgevoerd. Met behulp van handboeken als leidraad werd de ‘Teddy Beer’ van het Museum uit elkaar gehaald, schoon gemaakt en in het museum weer gemonteerd. Hij staat nu als één van de topstukken van de collectie opgesteld in het straatdiorama.
In 1940 diende Jaap als dienstplichtig soldaat in het Nederlandse leger. Op 17 september 1944 bood hij zijn diensten aan de Britse luchtlandingstroepen en raakte zo nauw betrokken bij de Slag om Arnhem. Die dagen hebben een grote invloed op zijn leven gehad. Nooit verveelden zijn verhalen, hoe vaak al gehoord, over de Slag om Arnhem. Een publicatie over zijn belevenissen in september 1944, die in september zal verschijnen, zag hij als een erkenning voor zijn steun aan de Britten. Een erkenning, die hij noch van de Britse, noch van de Nederlandse autoriteiten gekregen heeft. Jaap was lid van de Arnhem Veterans Club en drager van het Oorlogsherinneringskruis en de medaille voor Langdurige en Trouwe Dienst.
Zoals in de rouwadvertentie stond: ‘Een vooruitstrevend, vasthoudend, optimistisch en actief mens heeft ons verlaten’. Op 3 mei jl. werd Jaap onder grote belangstelling op Moscowa in Arnhem gecremeerd. Voordat de rouwstoet naar Arnhem vertrok reed deze, als een laatste afscheid, langzaam langs het Airborne Museum.
(Wybo Boersma)

Veel belangstelling voor de Social Evening op 2 maart jl.
Meer dan honderd belangstellenden bezochten op 2 maart jl. de Social Evening in het Airborne Museum. Het thema van die avond was het gebruik van zweef-vliegtuigen door de Britse luchtlandingstroepen. Paul Hendriks uit Wolfheze, die zich al jaren bezig houdt met Britse gliders, hield een lezing over dit onderwerp. Ook had hij een kleine expositie ingericht van onderdelen van Britse zweefvliegtuigen, die hij in de loop der jaren had gevonden op de voormalige landingsterreinen. Het grootste deel van zijn collectie wordt momenteel geëxposeerd in het Museum Vliegbasis Deelen. Veel mensen maakten gebruik van de mogelijkheid om hem vragen te stellen.
Gezien het succes van deze avond is Paul Hendriks gevraagd om ook bij de Social Evening voor de leden uit het Verenigd Koninkrijk op 15 juni (zie elders in dit blad) aanwezig te zijn.

Tijdens de Social Evening op 2 maart jl. geeft Paul J over de door hem tentoongestelde onderdelen van Britse zweefvliegtuigen.

Social Evening met leden uit het Verenigd Koninkrijk
Op vrijdagavond 15 juni wordt er een speciale Social Evening georganiseerd ter gelegenheid van de komst van een groep leden van de VVAM uit het Verenigd Koninkrijk. Nederlandse leden zijn hartelijk welkom om met onze Britse vrienden van gedachten te wisselen. Paul Hendriks uitWolfheze zal speciaal voor die avond een kleine expositie verzorgen over Britse gliders en Okko Luursema zal er zijn met zijn boekentafel. Ook de bibliotheek/archief van het museum zal die avond geopend zijn. Nadere informatie over deze avond kunt u verkrijgen bij Bart van Genderen, E-mail: bartg@nneurope.com.

Oproep
In verband met de nieuw te vervaardigen uitgave van de ‘Roll of Honour’ zoeken wij informatie over de volgende gesneuvelde militair: Soldaat Sidney MADDOCKS (403493), gesneuveld op 22 september 1944. Zijn veldgraf bevond zich in een tuin aan de Pietersbergseweg in Oosterbeek. Nu ligt hij begraven op de Airborne Begraafplaats
Soldaat Maddocks behoorde bij het Army Air Corps maar was ingedeeld bij de Royal Artilleiy. Verdere gegevens ontbreken. Indien u over informatie beschikt kunt u kontakt opnemen met Geert Maassen op het Gelders Archief, telefoon 026-3521600, e-mail g.maassen@geldersarchief.nl.

Informatieavond renovatieplannen Airborne Museum op 30 mei
Vorig jaar heeft directeur Frans Smolders een aantal werkgroepen in het leven geroepen, die plannen en ideeën moeten aandragen voor de nieuwe inrichting van het Airborne Museum. De afgelopen periode zijn de werkgroepen een aantal malen bijeen geweest en inmiddels hebben ze hun plannen voor de modernisering van het museum op papier gezet.
Frans Smolders heeft de plannen opgenomen in een ‘Inrichtingsconcept Airborne Museum Hartenstein’ (februari 2007). Er is besloten om in het nieuwe museum de geschiedenis van de Slag om Arnhem in de vorm van een vijftal hoofdthema’s te presenteren: 1. Militaire strategie en logistiek (de planvorming en voorbereiding), 2. de Slag, van 17 t/m 26 september 1944, met het militaire en het burgerverhaal, 3. Na de Slag, met de gevolgen voor de burgers en de militairen, 4. Pers en Propaganda (de Slag om Arnhem in de media) en 5. de ‘Hall of Remembrance’, met als deelonderwerpen de mensen die erbij waren, vermissing en herdenking.
Op 30 mei as. zal in restaurant Kleyn Hartensteyn in Oosterbeek een informatieavond worden georganiseerd, waarin de plannen voor de verbouwing en de nieuwe inrichting zullen worden toegelicht. De bijeenkomst begint om 20.00 uur.

‘Doctor after Arnhem’ door Stuart Mawson
Doktor Stuart Mawson was tijdens de Slag om Arnhem als ‘Regimental Medical Officier’ ingedeeld bij het 11° Parachutistenbataljon. Over zijn belevenissen in Arnhem schreef hij in 1981 een boek met als titel ‘Arnhem Doctor’. Dat boek eindigt met zijn gevangenneming in Oosterbeek. In 1982 is er over zijn ervaringen een documentaire gemaakt, die moest dienen als instructiefilm voor de Britse militairen.
Nu heeft Mawson een boek geschreven, dat aansluit op zijn ervaringen tijdens de Slag om Arnhem. Het is zodoende vooral een beschrijving van de tijd die hij doorbracht in verschillende krijgsgevangenkampen. Het boek begint met zijn verplaatsing vanuit Oosterbeek naar Apeldoorn en vervolgens naar Duitsland. Het was bij de Duitsers gewoonte de doktoren niet te lang in één kamp te laten, maar ze regelmatig over te plaatsen. Mawson heeft zo in Stalag XI B (Falingbostel), in Stalag 225 bij Leipzig en in een nevenkamp bij Naunhof verbleven. Als doktor had hij toch een andere positie dan de overige officieren en manschappen. Aan de ene kant was het leven soms beter en was er meer vrijheid, maar aan de andere kant hadden de doktoren een grotere verantwoordelijkheid. Mawson is een goed waarnemer, die scherp de houding van de verschillende Duitse militairen analyseert. Soms gedragen die zich coöperatief t.a.v. de gevangenen, soms arrogant tot het einde toe, maar veelal blijven ze tot het einde toe geloven in een voor de Duitsers gunstige uitslag van de oorlog. Er is niet zoveel geschreven over de ervaringen van de krijgsgevangen Airbornes, maar ieder heeft dit op een andere manier ondergaan. Bij de expositie ‘Bevrijders achter prikkeldraad’ die enkele jaren geleden in het Airborne Museum werd gehouden, zeiden we ‘6500 krijgsgevangenen betekent 6500 verschillende verhalen’. In het archief van het museum zit een uitgebreide video opname, waarin dokter Randall van de artillerie zijn ervaringen in krijgsgevangenschap verteld. We zien hier parallellen met Mawson, zoals zijn verplaatsingen door Duitsland met het openbaar vervoer en onder bewaking of zijn ervaringen om als vijandelijk militair met een rode baret tussen het Duitse publiek te moeten verkeren. Het boek ‘Doctor after Arnhem’ is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de lotgevallen van de Airbornes na de Slag om Arnhem. ‘Doctor after Arnhem, Witness to the Fall of the Third Reich’ door Stuart Mawson (ISBN 1-86227-344-8 168) werd uitgegeven door Spellmount Limited The Mill, Brimscombe Port, Strout, Gloucestershire, GL5 2QG, telefoon: 0044 1453 883300, E-mail: enquiries@spellmount.com,
website: www.spelmount.com. Prijs £ 16,99.

Voormalige artilleriestelling opgegraven
In de Betuwe heeft tussen september 1944 en mei 1945 een groot aantal artilleriestellingen gelegen. Een van deze stellingen lag aan de Valburgseweg in Lienden, op het land van ‘De aardappel boerderij’. Vanaf 23 septemberdagen 1944 is deze stelling in gebruik geweest bij het 112e Field Regiment Royal Artillery (zie het boek ‘The 112th (Wessex) Field Regiment RA, A 1938-1946’ door Douglas Goddard, Eric Rankin & James Vigers, 1997). Met behulp van rapporten en luchtfoto’s bepaalden we eerst de exacte locatie. Na toestemming te hebben verkregen van de boer, zochten we met metaaldetectors het

Eind vorig jaar kwamen bij het uitgraven van een voor-malige artilleriestelling van het 112e Field Regiment RA bij Lienden in de Betuiue veel 25-ponder hulzen en munitiekisten tevoorschijn.

hele land af. We vonden tientallen veiligheidsdop- pen van 25-ponder granaten, hetgeen al aangaf dat er door het regiment heel wat granaten waren verschoten. Vervolgens gingen we dieper graven, waarbij we de voormalige geschutsopstellingen vonden. We groeven in vijf dagen een groot aantal hulzen en metalen kisten op, waarvan de meeste helaas waren vergaan. Het was zwaar werk om tot anderhalve meter diep in de vette Betuwse klei te moeten graven, maar het was de moeite waard. Na afloop hebben we majoor Douglas Goddard en luitenant James Vigers verslag gedaan van onze vondsten en daar veelbetekenend bij vermeld ‘dat ze in het vervolg hun troep beter moeten opruimen!’ Al met al een geslaagd onderzoek. Met dank aan Cor Janse, Nico Roelfsen en de Firma Saricon. (Philip Reinders)

Activiteiten in 2007
Datum: Activiteit: Georganiseerd door: Toegankelijk voor niet leden:
30 mei Informatieavond over de renovatie van het museum VVAM ja
30 mei-3 juni Excursie Normandië Airborne Museum ja
9 juni Battlefield Tour Onderlangs/Bovenover VVAM ja
15-17 juni Weekend voor leden uit het Verenigd Koninkrijk VVAM nee
8 september Market Garden excursie II Airborne Museum ja
27-30 september Battlefield Tour Ardennen Airborne Museum ja
Medio november Lezing over de Poolse Para Brigade VVAM ja
Aanvullingen en wijzigingen zullen op de website van de VVAM worden vermeld.

Archief Generaal Urquhart
In juli 2006 bracht ik een bezoek aan de familie Urquhart in Port of Monteith in Schotland. Op 13 mei 2006 was Mevrouw Pamela Urquhart, de weduwe van Generaal Urquhart overleden en het huis zou worden verkocht. In het huis was nog een groot deel van de fotoalbums en documenten van de generaal aanwezig. Samen met Judith Urquhart, een van de dochters, mocht ik alle stukken doornemen. Het archief geeft een goed overzicht van de militaire carrière en het familieleven van Generaal Urquhart. Een ruime plaats wordt ingenomen door materiaal over de Slag om Arnhem en over de naoorlogse ‘Pilgrimages’. Na overleg heeft de familie het archief van Generaal Urquhart overgedragen aan het Imperia! War Museum in Londen. Op 23 november jl. heb ik een onderhoud gehad met Dr. Simon Robbins van het ‘Department of Documents’ van het IWM. Hij vertelde dat alle papieren zullen worden gecatalogiseerd en dat deze vervolgens met hulp van het Nationaal Archief op microfilm zullen worden gezet. Naar verwachting zal dit werk eind 2008 klaar zijn. Van dit bestand krijgt het Airborne Museum een kopie. Of ook alle plakboeken van Generaal Urquhart op microfilm worden gezet, is nog niet duidelijk.
(Wybo Boersma)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Tele/oon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: wam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Vier miljoen voor modernisering Airborne Museum
De Provinciale Staten van Gelderland hebben 1 november van het afgelopen jaar besloten dat zij vier miljoen Euro gaan reserveren voor de verbouwing van het Airborne Museum. Dit bedrag is afkomstig uit extra NUON-dividend over het jaar 2005. In totaal is ca. 5.5 miljoen Euro nodig voor het moder- niseringsproject en met deze toezegging van vier miljoen is nu het grootste deel binnen. Voor de over blijvende 1.5 miljoen wordt een beroep gedaan op grote sponsors en op verschillende cultuurfondsen.
Nu een groot deel van het benodigde bedrag is toe- gezegd, kan worden begonnen met het uitwerken van de ontwerpschetsen en het voorbereiden van de bouwaanvraag. In 2008 moet worden gestart met de daadwerkelijke bouw en men hoopt het museum dan in 2009 te heropenen. Dat is het jaar waarin het Airborne Museum zestig jaar bestaat en waarin de 65e herdenking van de Slag om Arnhem plaats vindt.

FOTO: IVAR GOEDINGS, Tijdens de ‘Lonsdale wandeling’ op 14 oktober van het vorig jaar geeft Chris van Roekel in de tuin achter zijn huis uitleg over de verdediging van de oostzijde van de Perimeter.

Veel belangstelling voor ‘Lonsdale-excursie’ in het Oosterbeekse Benedendorp
Eigenlijk was het maximale aantal deelnemers voor de thema-excursie over de Lonsdale Force op 14 oktober jl. op vijftig gesteld. Maar toen zich uiteindelijk meer dan 80 mensen hadden aangemeld, werd besloten niet met twee, maar met drie groepen de route te lopen. Als gidsen traden op Robert Voskuil, Wybo Boersma en Jaap Korsloot. De deelnemers werden ontvangen in de Oude Kerk, waar de cateringgroep van restaurant Schoonoord voor koffie en thee zorgde. In de kerk gaf Robert Voskuil eerst een korte presentatie over het gebied. Daarna werden gedeelten uit de film ‘Theirs is the Glory’ vertoond, die in 1945 waren opgenomen in en rond de Oude Kerk. Daarbij was ook de beroemde speech van Lonsdale en na 61 jaar klonk zijn luide stem weer in de Oude Kerk! Hierna volgde de wandeling door de zuidoostelijke sector van de Perimeter. Tijdens de thema-excursie gaf Chris van Roekel voor iedere groep een uitgebreide uitleg over de mortierop- stelling die had gestaan op de diep gelegen binnen- plaats achter de voormalige smederij van Breman.
Foto’s van de ‘Londsdale wandeling’ staan op de website van de VVAM. Wanneer u op die site ‘audio en video’ aanklikt, dan kunt u ook een aantal korte fragmenten bekijken van de videofilm die tijdens de excursie is opgenomen. U komt op de site van de VVAM door eerst naar de site van het Airborne Museum te gaan en vervolgens ‘Vrienden’ aan te klikken.

Social Evening op 2 maart a.s.
Op vrijdag 2 maart a.s zal in het Airborne Museum weer een ‘traditionele’ Social Evening worden gehouden. Er zal speciale aandacht worden besteed aan de bij Arnhem gebruikte zweefvliegtuigen. De bibliotheek, het archief en het depot zijn open voor bezoekers. De avond begint om 19.30 uur en wordt afgesloten om ca. 10.00 uur. De organisatie van deze avond is in handen van Bart van Genderen.

Social Evening op 25 april a.s.
Op woensdagavond 25 april organiseert de WAM in de bovenzaal van het restaurant Kleyn Hartensteyn in Oosterbeek een Social Evening met een speciaal thema. Ons lid Frans Vossenaar zal die avond wat vertellen over zijn onderzoek naar de lotgevallen van de Britse parachutist Leslie Cook. Cook diende in september 1944 bij de Ist Airlanding Anti-Tank Battery. Volgens de officiële bronnen sneuvelde hij op 20 september 1944, maar heeft hij geen bekend graf. Zijn zuster, Mrs. Jenny Good, tracht al vanaf 1984 een antwoord te vinden op de vraag wat er in september 1944 met haar broer Leslie is gebeurd. Naar aanleiding van een oproep van Jenny op internet, heeft Frans Vossenaar zich de afgelopen jaren in dit geval verdiept. Maar ondanks veel onderzoek kan nog steeds geen definitief uitsluitsel worden gegeven over de plaats waar Leslie Cook is gesneuveld en de omstandigheden waaronder dit plaats vond. Frans Vossenaar heeft inmiddels wel een theorie ontwikkeld en hij wil zijn ideeën die avond aan de aanwezige leden voorleggen ter analyse. De avond in Kleyn Hartensteyn begint om 20.00 uur.

Jaarvergadering
De 27e Algemene Ledenvergadering, tevens jaarver-gadering van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum zal worden gehouden op zaterdag 31 maart 2007 in de Concertzaal, Rozensteeg 3 te Oosterbeek, aanvang 14.00 uur.
De agenda ziet er als volgt uit:
Opening
Notulen Algemene Ledenvergadering 8 april 2006
Algemeen Verslag 2006
Financieel Verslag 2006
Begroting 2007
Verslag Kascommissie
Benoeming reservelid Kascommissie
Rondvraag
Sluiting
Ad 3 en 4: Het Algemeen Verslag en het Financieel Verslag krijgt u bij binnenkomst en het Verslag van de kascommissie ligt een half uur voor de aanvang van de vergadering ter inzage bij de ingang van de zaal. U kunt het Algemeen Verslag en het Financieel Verslag ook aanvragen bij de Penningmeester door een aan uzelf gerichte envelop met een postzegel van 44 Eurocent in een andere envelop te doen, en die op te sturen naar de heer F. Miedema, Woudstra- laan 24, 6862 XE Oosterbeek. Het Algemeen Verslag zal vanaf twee weken voor de vergadering ook op de website te lezen zijn.
Na afloop van de vergadering worden drie films gedraaid over de training van Britse luchtlandingstroepen tijdens en kort na de Tweede Wereldoorlog. Dit zijn: ‘Paratroops’ uit 1942, Airborne Assault’ uit 1945 en ‘Pegasus: the story of Airborne Forces’ uit 1950.

Foto’s van Arnhemse Rijnbrug uit 1944 gevraagd
Het Gelders Archief in Arnhem is op zoek naar foto’s van de verkeersbrug in Arnhem, die zijn genomen tussen december 1943 en 17 september 1944. Hoewel het wat vreemd klinkt, zijn er maar enkele foto’s van de brug uit die periode bekend.

Luchtfoto van de Arnhemse Rijnbrug die werd genomen in de middag van 16 september 1944. Het is een van de laatste foto’s van de brug voor de slag. De analist die de foto interpreteerde heeft de coördinaten van de zuidelijke oprit met inkt aangegeven.

Bij de Duitse inval in Nederland in mei 1940, werd de Rijnbrug in Arnhem door Nederlandse troepen opgeblazen. In 1943 werd de brug herbouwd en op 21 december van dat jaar in gebruik genomen. Door gebrek aan fotomateriaal werd er door burgers in die tijd nog maar weinig gefotografeerd. Het zijn vooral de luchtfoto’s, die in de weken voor 17 september 1944 door de geallieerde luchtmacht zijn gemaakt, die een beeld geven van de brug en omgeving vlak voor de slag. Mocht u beschikken grondfoto’s uit die periode, neemt u dan contact op met Geert Maassen op het Gelders Archief in Arnhem.
E-mail: g.maassen@geldersarchief.nl.

Expositie over dagboeken van joods meisje
Op 21 december jl. werd in het Airborne Museum een kleine expositie geopend met de titel ‘Rosé Jacobs, de roos die nooit bloeide’. Rosé Jacobs was een joods Duits meisje dat in 1938 met haar familie naar Nederland vluchtte. Toen ook hier de oorlog uitbrak, dook de familie Jacobs onder in Nijmegen en Beek-Ubbergen. Rosé hield jarenlang een dagboek bij. Dit is een aangrijpend verslag van een gekooid leven van een jong meisje dat jarenlang opgesloten zat. Enkele maanden voor de bevrijding van Nederland kwam zij door een bomscherf om het leven. De expositie duurt tot 1 april van dit jaar.

Expositie ‘De verloren slag’
De jaarlijkse expositie in het Airborne Museum heeft deze keer als onderwerp: de mislukte doorbraak bij Onderlangs en Bovenover in Arnhem op 18 en 19 september 1944. Centraal staan daarbij de gevechten op deze wegen, in de wijk Lombok en rond het St.Elisabeth Gasthuis. Nadat aanvankelijk het le en het 3e parachutistenbataljon tevergeefs hadden geprobeerd de eenheden bij de Rijnbrug te bereiken, werd op 19 september nogmaals een poging gedaan om door te breken. Nu werden het 1e en het 3e bataljon ondersteund door het 11® parachutistenbataljon en het 2® bataljon van het South Staffordshire Regiment. Ook deze poging mislukte, waarna de overlevenden zich
terugtrokken op Oosterbeek. De Britten bij de Rijnbrug moesten uiteindelijk op 21 september de strijd staken. Het mislukken van de doorbraakpogingen op 18 en vooral op 19 september, betekende een keerpunt in de Slag om Arnhem.
Met de expositie ‘De verloren slag’ wordt geprobeerd een beeld te geven van de strijd in dit deel van Arnhem. De tentoonstelling, die wordt geopend op 20 april en duurt tot 28 oktober, wordt begeleid met een scholenproject, dat momenteel door de educatieve afdeling van het museum wordt ontwikkeld.
Het is de bedoeling om op 9 juni a.s. een battlefieldtour te houden in het voormalige gevechtsgebied rond het St. Elisabeth’s Gasthuis. Verdere gegevens zullen worden gepubliceerd in het volgende nummer van de Nieuwsbrief en op de website van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Leden die een bijdrage willen leveren aan deze tour, kunnen contact opnemen met Wybo Boersma, telefoon 0318-639633, e-mail: w.boersma@wxs.nl

‘Arnhem Aircrew Memorial’
In de vorige Nieuwsbrief maakten wij melding van de onthulling van een nieuwe monument voor de bemanningen van de geallieerde toestellen die tijdens de Slag om Arnhem omkwamen. Ons lid Arie Jan van Hees uit Eijsden was zo vriendelijk ons nog een aantal aanvullende gegevens te sturen.
Hoewel het monument in verschillende publicaties kortweg het ’RAF monument’ wordt aangeduid, is het gedenkteken niet exclusief voor de Royal Air Force. In het verleden heeft de heer Alan Hartley inderdaad het initiatief genomen voor het oprichten van een ‘RAF Monument’. Echter, tijdens de voortgang van het project kwam de projectgroep, bestaande uit Alan Hartley, Frans Ammerlaan van de Market Garden Foundation en Arie-Jan van Hees, tot de conclusie dat het beter zou zijn om te spreken over het ‘Arnhem Aircrew Memorial’. Het monument herdenkt namelijk ook de bemanningsleden die afkomstig waren uit het Britse Gemenebest, de Verenigde Staten van Amerika en andere ‘Allied Aircrew’. Wel toont het monument prominent een adelaar en het embleem van de RAF (de RAF betreurde inderdaad de meeste verliezen).
Bij de totstandkoming van dit gedenkteken heeft ook de Royal Air Force Association een belangrijke rol gespeeld. Gedurende twee jaar heeft Arie-Jan van Hees als vertegenwoordiger van de RAFA nauw samen gewerkt met Frans Ammerlaan en Luite- nant-Kolonel Pijpers van de Koninklijke Luchtmacht om dit project tot een succesvol einde te brengen.

Zestig jaar geleden werd KLM toestel ‘Arnhem’ gedoopt
In 1946 schafte de KLM een aantal nieuwe vliegtuigen van het type Lockheed Constellation aan. Deze waren nodig voor de vluchten naar Amerika en naar het voormalig Nederlands-Indië (het huidige Indonesië). Men besloot het eerste toestel ‘Arnhem’ te noemen, als herinnering aan de strijd om die stad. Generaal R.E. Urquhart doopte het toestel op 18 september 1946.
Iedere passagier die met deze Constellation vloog,

18 september 1946. Onder grote belangstelling doopt generaal R.E. Urquhart met een fles champagne de KLM Constellation ‘Arnhem’.
kreeg een folder met een verklaring waarom men tot deze naamgeving was gekomen. Bijzonder is dat het vliegtuig nog steeds bestaat. De KLM heeft er vanaf 10 september 1946 tot 21 juni 1950 mee gevlogen. Daarna is het nog bij verschillende vliegmaatschappijen in gebruik geweest, om haar vliegende loopbaan te beëindigen in het Aeronautical Museum in Brazilië. Van de doop van de Constellation is op de website www.dutch-aviation.nl een kort filmpje te zien. ‘Historie Years’ aanklikken en daarna doorklikken naar 1946. (R.P.F. van Houtum, Arnhem)

Niall’s lezing in Aldershot
Op 12 oktober van het vorig jaar hield onze vertegenwoordiger in het Verenigd Koninkrijk, Niall Cherry, twee lezingen over de Slag om Arnhem in het Airborne Forces Museum in Aldershot. De eerste voordracht ging over de gevechten in en om de Van Limburg Stirumschool. Deze school stond ten tijde van de slag aan de oostzijde van de brug in Arnhem en werd verdedigd door manschappen van A en B Troop van het Ist Parachute Squadron Royal Engineers onder bevel van Captain E.M. Mackay en door leden van het 9e en HQ peloton en van het 3e Parachute Batallion. Aan de hand van foto’s en tekeningen schetste Niall het verloop van de strijd. Na de pauze gaf hij een uiteenzetting over de organisatie van het Royal Army Medical Corps in een Airborne Divisie. Hierbij kwamen zowel de le als de 6e Airborne Divisie aan bod.
Als afsluiting was er nog een loterij, waarbij leuke prijzen waren te winnen. Het was een interessante avond, die door ruim 50 mensen werd bezocht. (Eugène Wijnhoud)

Gezocht: Horsa/Hamilcar modificatie- plaatjes

Modificatie plaatje uit een Horsa zweefvliegtuig.

Voor een toekomstig artikel ben ik op zoek naar mensen die in het bezit zijn van zogenaamde Horsa/Hamilcar modificatieplaatjes. Dit zijn kleine aluminium plaatjes van ongeveer 5 bij 10 centimeter met daarop een aantal nummers. Ze werden in zweeftoestellen gemonteerd wanneer er een modificatie in aangebracht was. Bent u in het bezit van een of meer van deze plaatjes, dan vraag ik u vriendelijk om contact met mij op te nemen. Graag zou ik van u een duidelijke foto en een beschrijving van het opschrift op het plaatje ontvangen. Ook als u mij aanvullende informatie over uw modificatieplaatje kunt geven, dan is die natuurlijk meer dan welkom. (Jeroen Niels, telefoon 06-27511311, e-mail: j.niels2@chello.nl)

Activiteiten in 2007
Datum: Activiteit: Georganiseerd door: Toegankelijk voor niet leden:
2 maart Social Evening in het Airborne Museum WAM ja
31 maart Algemene Ledenvergadering WAM WAM nee
14-15 april Museumweekend Airborne Museum ja
25 april Social Evening in Kleyn Hartensteyn WAM ja
19 mei Market Garden Excursie I Airborne Museum ja
26 mei Boekenbeurs Airborne Museum Airborne Museum ja
30 mei – 3 juni Excursie Normandië Airborne Museum ja
9 juni Battlefield Tour Onderlangs/Bovenover WAM ja
22-24 juni Weekend voor leden uit WAM nee
het Verenigd Koninkrijk
8 september Market Garden Excursie II Airborne Museum ja
27-30 september Battlefield Tour Ardennen Airborne Museum ja
Medio november Lezing over de Poolse Para Brigade WAM ja
Aanvullingen en wijzigingen zullen op de website van de WAM worden vermeld.

DE POLEN VAN DRIEL zijn er weer
In 1990 verscheen het boek ‘De Polen van Driel’, geschreven door George F. Cholewczynski. De publicatie, met als ondertitel ‘De lste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade van generaal-majoor Stanislaw Sosabowski tijdens de Slag om Arnhem – 1944’, werd uitgegeven door Lunet in Naarden (Jan en Flora Bouman).
Het manuscript van de Amerikaanse auteur was het eerste dat de ervaringen van Poolse parachutisten in Driel en Oosterbeek tijdens operatie Market Garden in al zijn details behandelde. De Polen kregen zo het boek dat ze verdienen.
Drie jaar later verscheen de oorspronkelijke Engelse tekst onder de titel ‘Poles Apart’ bij Sarpedon (New York) en Greenhill Books (Londen).
Sinds lang zijn ‘De Polen van Driel’ uitverkocht, maar in het jaar waarin generaal Sosabowski en zijn mannen zo nadrukkelijk in het nieuws kwamen (2006), bleken toch nog exemplaren voorradig te zijn. Jan Bouman overleed helaas op veel te vroege leeftijd aan een ernstige ziekte, en bij het inventariseren van zijn nalatenschap kwamen 40 exemplaren van het boek boven water. Het Airborne Museum ‘Harten- stein’ heeft zich er dankbaar over ontfermd, en de verkoop inmiddels ter hand genomen.
In de tussentijd werd, op 23 september jl., in Warschau ‘Rozdarty Naród : Polska Brygada Spado- chronowa w bitwie pod Arnhem’ gepubliceerd. Het betreft, u vermoedde het al, de Poolse vertaling van het boek van George Cholewczynski.
En zo is de cirkel rond: het begon en eindigt in Nederland. ‘De Polen van Driel’ telt 152 pagina’s, en bevat vele honderden foto’s en andere illustraties. Het is verkrijgbaar bij het Airborne Museum in Oosterbeek (en nergens anders!), en kost 20 euro. Een bestelling kan worden gedaan via info@Airbornemuseum.com of 026 3337710.
Haast u, want de voorraad is beperkt! (Geert Maassen)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres.’ Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: vvam@airbornemuseum.org Pemingmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Airborne Herdenkingen 2006
De herdenking van de Slag om Arnhem werd ook dit jaar weer bijgewoond door een groot aantal belangstellenden uit binnen- en buitenland. Speciaal was de aanwezigheid van delegaties uit het Poolse Debno en het Duitse Dachau. Naast de vertrouwde programma onderdelen waren er bijzondere bijeenkomsten, zoals de zeer geslaagde conferentie ‘Bridge to the Future’, die op vrijdag 15 september werd gehouden in hotel de Bilderberg en de onthulling van verschillende nieuwe monumenten.

Monument voor de RAF onthuld

FOTO: BERRY DE REUS, 15 september 2006. Burgemeester P.M. Bruinooge van Renkum feliciteert Alan Hartley met het nieuwe monument voor de RAF, dat een plaats heeft gekregen voor het Airborne Museum. Alan Hartley nam het initiatief voor dit monument en verzamelde de benodigde fondsen.

Op vrijdagmiddag 15 september werd bij het Airborne Museum onder grote belangstelling een nieuw monument onthuld ter nagedachtenis aan de geallieerde vliegtuigbemanningen, die tijdens de Slag om Arnhem omkwamen.
Het monument werd onthuld door mevrouw Buckley, de heer Tipping (namens 271 Squadron), de heer Sherriff (namens het Parachute Regiment) en de heer Pattison (namens 512 Squadron).
Na de plechtigheid volgde een ‘flypast’ van een Dakota en twee Harvards.
Het monument is een initiatief van Alan Hartley, die in 1944 werkzaam was als technicus bij de RAF op de basis Down Ampney. Hij verzamelde de nodige fond-sen en Frans Ammerlaan en Andries Hoekstra van de Market Garden Foundation hielpen hem met de realisatie van het project.

As bijzettingen
Op vrijdag 15 september jl. werd de as van twee Arnhem-veteranen, die onlangs zijn overleden, bijgezet op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Het betrof hier soldaat Ronald William Deacon, A-Company, !Oth Parachute Battalion en korporaal Don Hardman, A-Company, 3rd Parachute Battalion. Beide plechtigheden werden geleid door The Reverend Dr. Jeff Cuttell.

Schrijver van boek ‘King Kong’ te gast
Op vrijdagavond 15 november a.s. zal de bekende Nederlandse schrijver Tomas Ross te gast zijn bij de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum. Op die avond zal hij in de bovenzaal van restaurant Kleyn Hartensten vertellen over zijn nieuwe boek ‘King Kong’. Dit boek is het derde deel van de trilogie ‘Voor Koningin en Vaderland’, waarin Ross een beeld geeft van Nederland in de TWeede Wereldoorlog.. Hij maakt daarbij gebruik van een stijl die wel ’faction’ wordt genoemd, dat wil zeggen een combinatie van ’facts’ en ‘fiction’. Hij vermengt ware en verzonnen gebeurtenissen en verwerkt die tot een roman. In dit derde deel staat de geschiedenis van ‘het verraad’ van de Slag om Arnhem door de dubbelspion Chris Lindemans, alias King Kong, centraal.
Tomas Ross zal worden geïnterviewd door Ben Kolster, voorzitter van de WAM, die in het dagelijks leven werkzaam is bij de Nederlandse radio. Na afloop van het interview is er gelegenheid om het boek aan te schaffen en te laten signeren. ‘King Kong’ werd uitgegeven bij De Bezige Bij en kost € 18,50.
De avond begint om 20.00 uur. De toegangprijs bedraagt € 3,- en daarbij is een kopje koffie of thee inbegrepen.

Een nieuwe voorzitter voor het stichtingsbestuur
De Stichting Airborne Museum heeft sinds afgelopen april een nieuwe voorzitter. Het is de heer Driekus Heij, uit Heelsum. De heer Heij heeft een carrière achter de rug als officier bij de Koninklijke Marine. Momenteel is hij rentmeester van een aantal landgoederen in onze omgeving. Hij heeft ruime bestuurlijke ervaring bij verschillende verenigingen en stichtingen. Persoonlijke herinneringen aan de Slag om Arnhem heeft hij, zoals hij zelf zei slechts ‘als kleuter in Ede, toen de vliegtuigen met veel kabaal laag kwamen overvliegen’. De heer Heij zal zich, samen met de andere leden van het stich-tingsbestuur, intensief gaan bezig houden met de begeleiding van de moderniseringsplannen voor het Airborne Museum.

60 Jaar ‘THEIRS IS THE GLORY’
De presentatie van de nieuwe DVD-box met de film ‘Theirs is the Glory’ op zaterdag 9 september in de Concertzaal in Oosterbeek is een groot succes geworden. Zowel de middag als de avondvoorstelling waren ‘uitverkocht’. In totaal kwamen die dag ongeveer 500 mensen naar de film kijken.
’s Middags werden door producent Joop Bal de eerste twee exemplaren van het DVD-box uitgereikt aan de burgemeester van de gemeente Renkum, de heer P.M. Bruinooge en aan Ben van Dillen. Ben komt als tweejarig jongetje voor in de film.
Voor de Concertzaal stonden die dag historische voertuigen van de vereniging ‘Airborne Battle Wheels’ en er lag materiaal, zoals dat in 1944 werd gebruikt door de Britse Airborne troepen.
Op de DVD zit naast de hoofdfilm een korte docu-mentaire over een aantal locaties waar de film in 1945 werd opgenomen. Daarnaast bevat het pakket een boekje over de geschiedenis van de film (in het

FOTO: BERRY DE REUS, 9 september 2006. Producent Joop Bal overhandigt in de Concertzaal in Oosterbeek de eerste exemplaren van de DVD-box met de film ‘Theirs is the Glory’ aan burge-meester Bruinooge en aan Ben van Dillen.

Nederlands en in het Engels) en een replica van het aluminium ticket, dat bij de première op 17 september 1946 aan de genodigden werd uitgereikt. Het DVD-pakket is verkrijgbaar in het Airborne Museum, maar kan ook rechtstreeks worden besteld bij Bal Audiovisuele Communicatie, Rozensteeg 1, 6862 DH Oosterbeek telefoon 026-3391588 of 06-51322677. De prijs bedraagt € 38,50. Bestellingen zijn ook mogelijk via de website www.slagomarnhem.com.

Werkgroepen voor modernisering museum
In het kader van de plannen voor de modernisering van het Airborne Museum, heeft directeur Frans Smolders een aantal werkgroepen in het leven geroepen, die plannen en ideeën moeten aandragen voor de nieuwe inrichting. De werkgroepen zijn voorlopig ingedeeld naar de volgende thema’s:
1. ‘Van landing tot brug’ (ondergrondse uitbreiding),
2. ‘Militaire strategie’, 3. ‘Hall of Remembrance’ (de hoofdpersonen, de Roll of Honour, de begraafplaats en de herdenkingen), 4. ‘Oorlogsverslaggeving’ (Pers en Propaganda), 5. ‘Reddeloos’ (de ommekeer in de Slag, de Perimeter, Hartenstein en de Polen), 6. ‘Na de Slag’ (militairen en burgers, evacuatie, vluchtelingen en terugkeer).
Op maandagavond 25 september kwamen de leden van de werkgroepen voor het eerst bijeen in het Airborne Museum, alwaar Frans Smolders uitleg gaf over de rol van de werkgroepen in het samenstellen van het ‘Inhoudelijk inrichtingsplan’.

Bestuurslid WAM
vertrekt naar Afghanistan
Op 6 september jl. is ons bestuurslid Gerard Gijsbertsen vertrokken naar Afghanistan.
Hij zal daar vier maanden blijven. Als beroepsofficier bij de Koninklijke Landmacht maakt hij deel uit van de ISAF, de ‘International Security and Assist- ance Force’. Hij is gestationeerd op Kandahar Air Field, waar een reusachting militair kamp is ingericht voor de inter-nationale troepenmacht. Wij wensen Gerard het allerbeste en hopen dat hij begin volgend jaar weer behouden naar Nederland terugkeert.

Monument voor Generaal Sosabowski
Bij de afgelopen Airborne Herdenking werd speciale aandacht besteed aan het eerherstel van Generaal Stanislaw Sosabowski en zijn Poolse Parachutisten Brigade.
Op zaterdagmiddag 16 september werd op het Polenplein in Driel een nieuw monument onthuld met een bronzen beeltenis van de generaal. Dit gebeurde door de achter-kleinzoon van de generaal, Dr. Hal Sosabowski.
Het initiatief voor dit monument was afkomstig van twee Britse ex-officieren, Sir Brian Urquhart en Tony Hibbert, die beiden een rol hebben gespeeld bij de Slag om Arnhem en de voorbereiding van die operatie. Majoor Brian Urquhart was in september 1944 inlichtingen officier bij het hoofdkwartier van generaal Brownings Ist Airborne Corps. In tegenstelling tot veel van zijn collega officieren was hij er niet van overtuigd dat operatie Market Garden een succes zou worden. Hij had informatie ontvangen dat zich relatief sterke Duitse tankeenheden in de buurt van Arnhem bevonden. De resultaten van een door hem aangevraagde verkenningsmissie in de buurt van Arnhem, enkele dagen voor 17 september, gaven hem gelijk: op de luchtfoto’s waren Duitse pantservoertuigen zichtbaar. Toen hij naar aanleiding van deze informatie sterk bij Browning aandrong op een heroverweging van het operatieplan, werd hij op ziekteverlof gestuurd. Zijn kritiek op het plan werd, evenals die van generaal Sosabowski, niet op prijs gesteld. ‘Market Garden’ moest doorgaan.
Tony Hibbert was in september 1944 Brigade Major bij het hoofdkwartier van Ist Parachute Brigade en vocht bij de Arnhemse verkeersbrug. Beide ex-officie- ren wilden met hun initiatief duidelijk maken dat de Britse Airborne troepen grote waardering en bewondering hebben gehad voor generaal Sosabowski en zijn brigade.
Het geld voor dit gedenkteken werd bijeengebracht door een groot aantal Arnhem-veteranen.
Een dag ervoor, op vrijdag 15 september, was er een plechtigheid bij het Drielse Veer, onderaan de

16 september 2006. Tony Hibbert en Sir Brian Urquhart in gedachten verzonken bij de onthulling van het monument voor generaal Sosabowski.

Westerbouwing. Daar eerde de gemeente Renkum Generaal Sosabowski en zijn brigade met de onthulling van een informatiebord en een naambord. Dit gebied kreeg de naam ‘Sosabowski Waard’, als herinnering aan de inzet van de Poolse Brigade. Enkele honderden meters stroomopwaarts van het Drielse veer waren in de nachten van 22 en 23 september ca. 250 Poolse parachutisten onder hevig Duits vuur vanuit Driel de Rijn overgestoken om de Britten in Oosterbeek te versterken.


FOTO: BERRY DE REUS, 16 september 2006. Het nieuwe monument voor generaal Stanislaw Sosabowski op het Polenplein in Driel.

Weekend voor Britse leden in 2007
Naar aanleiding van plannen voor een weekend in 2007 voor leden van de WAM uit het Verenigd Koninkrijk, ontvingen wij van Niall Cherry we het onderstaande bericht.
Uit een kleine enquête is gebleken dat het merendeel van de deelnemers een voorkeur heeft voor het weekend van 16/17 juni 2007. Het programma begint vrijdagmiddag 15 juni om 14.00 uur en eindigt zondagmiddag 17 juni.
In augustus ben ik in Holland geweest en heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om met onze Nederlandse vrienden het een en ander te regelen. Bovendien kon ik ook nog wat onderzoek doen, waarbij ik nieuw materiaal heb gevonden dat mogelijk kan worden gebruikt bij de wandeling in het noordelijk deel van de Perimeter op vrijdagmiddag. Op zaterdag lopen we door het westelijk, zuidelijke en oostelijk deel van de Perimeter en op zondag worden we vervoerd in voertuigen uit Wereldoorlog II.
Het is mogelijk dat zaterdag en zondag voor lunch-pakketten wordt gezorgd. Hiervoor zal een paar Euros worden gevraagd, evenals voor de benzine voor de historische voertuigen op zondag.
Wanneer iemand wensen heeft om speciale plaatsen te bezoeken, kan er kontakt met mij worden opgenomen.
Tenslotte een zeer belangrijk punt. De data liggen nu vast en de tour is in principe volgeboekt. Mocht u besluiten om toch niet mee te gaan, laat u dat mij dan zo spoedig mogelijk weten. Bij geen bericht ga ik er van uit dat degeen die zich hebben opgegeven meegaan.

Nieuws van Niall
Ik maak onze leden in het Verenigd Koninkrijk er op attent dat op 1 januari 2007 het lidmaatschapsgeld van de WAM wordt verhoogd. Vanaf die datum kost een gezinslidmaatschap £ 16 en een individueel lidmaatschap £ 13. Veteranen, die bij Arnhem hebben gevochten, betalen £ 1.
‘Bruintje Beer bij Arnhem’
Naast de grote luchtlandingsoperatie in september 1944, die resulteerde in de Slag om Arnhem, zijn er in die dagen in dat kader ook minder bekende acties uitgevoerd. Deze hebben tot nog toe weinig aandacht gekregen en zijn in het algemeen nauwelijks bestudeerd. Een van deze acties was de inzet van ‘dummy parachutisten’ in de nacht van 17 op 18 september 1944.
Philip Reinders van de Arnhem Battle Research Group en Wybo Boersma, oud-directeur van het Airborne Museum, hebben in de afgelopen jaren dit aspect van de Slag om Arnhem onderzocht en het resultaat samengevat in een publicatie. Deze is getiteld ‘Bruintje Beer bij Arnhem, het gebruik van dummy parachutisten voor, tijdens en na de Slag om Arnhem’. Onder de codenamen Market Garden I, II en II werden in de nacht van 17 op 18 september 1944 vanuit Britse vliegtuigen dummy parachutisten uitgeworpen boven Emmerich (Duitsland), Zaltbommel en Boskoop.
Al tijdens de operaties op Sicilië en in Normandië hadden de Geallieerden geprobeerd de Duitsers te misleiden door poppen aan parachutes te droppen. Men veronderstelde dat de Duitsers eenheden zouden inzetten om deze ‘parachutisten’ te bestrijden. Of dit tijdens de Slag om Arnhem enig effect heeft gehad valt te betwijfelen. In ieder geval maken de Duitsers geen melding van deze poppen, die van de Britten de codenaam ‘Rupert’ hadden gekregen. Rupert was de naam van de beer die de hoofdrol speelt in de stripboeken van de Britse schrijfster MaryTourtel. In haar in Nederland uitgeven boeken heet deze hoofdfiguur Bruintje Beer.
De samenstellers van deze nieuwe publicatie hebben veel wetenswaardigheden naar boven gehaald, zowel op technisch gebied als over de inzet van Rupert.
Van de dummies, die ten tijde van de Slag om Arnhem zijn gedropt, zijn er helaas, voor zover bekend, maar twee bewaard gebleven.
Het eerste exemplaar van het boekje ‘Bruintje Beer bij Arnhem’ werd donderdag 7 september jl. aangeboden aan de voorzitter van de Stichting Airborne Museum, de heer D. Heij.

7 september 2006. De nieuwe voorzitter van de Stichting Airborne Museum, de heer Driekus Heij (midden) bekijkt samen met de auteurs Wybo Boersma (links) en Philip Reinders (rechts) het nieuwe boekje ‘Bruintje Beer bij Arnhem’
Het boekje telt 54 pagina’s en is geïllustreerd met foto’s, kaarten en tekeningen. Het werd door de auteurs uitgegeven in samenwerking met de WAM en het is te koop bij het Airborne Museum in Oosterbeek, De prijs bedraagt € 8,95. Het kan ook worden besteld en opgestuurd tegen een meerprijs van € 1,25.

Nogmaals de CD-Rom met Ministories
Omdat er af en toe wordt gevraagd naar oude ministories en niet alle nummers meer in voorraad zijn, heeft een van onze leden ze enige tijd geleden allemaal gescanned en ze op een CD-Rom gezet. Die CD-Rom kan worden besteld. Bij het bestuur is intussen de vraag binnengekomen of auteurs in hun eigen ministories alsnog wijzigingen en/of aanvullingen zouden kunnen aanbrengen. Het bestuur is van mening dat dit inderdaad mogelijk moet zijn. Wijzigingen en/of aanvullingen kunnen worden gestuurd naar de secretaris van de WAM. De sluitingsdatum hiervoor is 1 februari 2007.

Ministory
De Ministory bij deze Nieuwsbrief is deze keer afkomstig van een van onze wat oudere leden. Mevrouw Bollee – Bégram van Eeten uit Hilversum besloot onlangs op 83-jarige leeftijd haar herinneringen aan de periode rond de Slag om Arnhem op te schrijven en die aan de redactie aan te bieden. Het spreekt vanzelf dat we haar verhaal met veel genoegen plaatsen. Verhalen van burgers, die zelf de Slag om Arnhem van nabij hebben meegemaakt, geven ons vaak een goed beeld hoe mensen in die turbulente dagen wisten te ‘overleven’.

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: wam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Expositie ‘Buren’ geopend
Op vrijdagmiddag 14 juli werd in het Airborne Museum de nieuwe thema-tentoonstelling ‘Buren’ geopend door de burgemeester van Renkum, de heer P.M. Bruinooge. De expositie gaat over de inzet en actiebereidheid van de lokale burgerbevolking – let¬terlijk de buren van hotel Hartenstein – tijdens de Slag om Arnhem. Veel burgers hebben zich in die dagen met groot gevaar voor eigen leven ingezet voor anderen. Zij stonden klaar om hulp te bieden aan de geallieerde militairen of aan medeburgers in nood.
In de meeste tentoonstellingen over de Slag om Arnhem die tot nog toe in het Airborne Museum werden gehouden lag het accent vooral op de mili-taire aspecten. Directeur Frans Smolders wil een nieuwe weg inslaan en meer aandacht besteden aan de verhalen van burgers. In deze eerste expositie staan drie verhalen uit Oosterbeek centraal. Het eer-ste gaat over huisvrouwen en meisjes die zich spon-taan melden als verpleegster om gewonde militai¬ren en burgers te verzorgen. In het tweede verhaal organiseren de timmerman, de slager en de school-meester samen voedselhulp voor andere burgers, die voor het oorlogsgeweld in de kelders zijn gevlucht. Het derde verhaal handelt over de beleve-nissen van een groep burgers die schuilen in de kel-der van een landhuis en die drie Britse militairen verborgen houden, die van de hoofdmacht zijn afgesneden. Wanneer de Duitsers hun intrek nemen in het huis ontstaat een zeer gespannen situatie.

14 juli 2006. Burgemeester P.M. Bruinooge van Renkum opent de expositie ‘Burgers’, door het opgraven van ‘door burgers in oorlogstijd begraven kostbaarheden’. FOTO: BERRY DE REUS

Volgens Frans Smolders, die de leiding had bij de samenstelling, past deze expositie ‘Buren’ in het beleid van het Airborne Museum om nieuwe doel-groepen te benaderen. Het museum wil speciale activiteiten organiseren voor de lokale en regionale bevolking. Deze tentoonstelling is de eerste van een serie over de belevenissen van burgers uit de ‘Slag- om-Arnhem-gemeenten’ Renkum, Arnhem, Ede en Overbetuwe.
Deze thema-tentoonstelling is nog te zien tot 14 december van dit jaar.

Thema-excursie op 14 oktober
Op zaterdagmiddag 14 oktober a.s. organiseert de Vereniging Vrienden een thema-middag, waarin de gebeurtenissen in september 1944 in het gebied rond de Oude Kerk in Oosterbeek en in het bijzon-der de rol van de ‘Lonsdale Force’, centraal staan.
Het programma ziet er als volgt uit:
13.30- 14.00 uur: Ontvangst van de deelnemers in de Oude Kerk in het Benedendorp.
14.00 – 14.30 uur: Korte inleiding over de strijd in het Benedendorp.
14.30- 17.00 uur: Wandeling in het gebied in de buurt van de Oude Kerk.
Onderwerpen die tijdens de battlefieldtour ter spra-ke zullen komen zijn o.a. de posities van Lonsdale Force, de frontlinie langs de Ploegseweg, de situatie rond de voormalige wasserij van Hofwegen, de lot-gevallen van Majoor Cain VC, de strijd op de bene- den-Weverstraat en omgeving, de opstellingen van de kanonnen van het Light Regiment Royal Artillery, de Regimental Aid Post naast de kerk, de Duitse aanvallen vanuit westelijke richting en de route van de terugtocht over de Rijn. De organisatie is in han¬den van Robert Voskuil en Wybo Boersma.
Mensen die deel willen nemen aan deze themamid-dag kunnen zich opgeven door het overmaken van € 15,- op postbankrekening 4403641 t.n.v. de Vereniging Vrienden Airborne Museum, onder ver-melding van ‘excursie 14 oktober’. Dit bedrag is voor de kosten van de koffie bij ontvangst, de excursie- gids en voor een bijdrage voor het gebruik van de Oude Kerk.

Dit bedrag moet uiterlijk op 1 oktober binnen zijn bij de penningmeester. Aanmeldingen worden behan¬deld in volgorde van binnenkomst. Het maximale aantal mensen dat aan deze excursie kan deelne¬men bedraagt vijftig. Leden van de WAM hebben voorrang boven niet-leden. U krijgt alleen bericht wanneer u niet mee kan.

Sosabowski’s Bronzen Leeuw nu in het Airborne Museum
Op 31 mei ontving de Poolse Parachutisten Brigade in Den Haag de Militaire Willems Orde. De onder-scheiding werd in ontvangst genomen door de com-mandant van de Poolse 6 Attack and Assault Brigade, de eenheid die de traditie van de oorspron-kelijke Poolse Parachutisten Brigade in ere houdt. Generaal Majoor Stanislaw Sosabowski kreeg posthuum het Bronzen Kruis. De koningin overhandigde de onderscheiding aan de kleinzoons van generaal Sosabowski, Michael en Stanislaw. De plechtigheid werd in zijn geheel uitgezonden op de Nederlandse televisie en alle kranten besteedden er uitgebreid aandacht aan.
Veel minder bekend is dat de dag na de uitreiking Michael Sosabowski naar Oosterbeek kwam om de Bronzen Leeuw in langdurig bruikleen te geven aan het Airborne Museum, dit op uitdrukkelijk verzoek van de familie.
De onderscheiding is nu tentoongesteld in een zaal, die speciaal daarvoor is ingericht.

FOTO: BERRY DE REUS, 1 juni 2006. Onder het toeziend oog van Michael Sosabowski legt Frans Smolders de Bronzen Leeuw van generaal Stanislaw Sosabowski in een vitrine van het Airborne Museum.

Bezoek Lid Britse Hogerhuis
Op 3, 4 en 5 juni jl. bracht Lord D.W.G. Chidgey, Lid van het Britse Hogerhuis een bezoek aan Arnhem en Oosterbeek. Hij was vergezeld door zijn zoon David, die werkzaam is televisiemaker en zij werden rondgeleid door Brigadier Frank R. Steer. Lord Chidgey is de zoon van Major C.C. ‘Bill’ Chidgey, Royal Army Ordnance Corps, die in september 1944 deelnam aan de Slag om Arnhem. Zijn verhaal is vastgelegd door Brigadier Steer in zijn boek ‘Arnhem The Fight to Sustain, The Untold Story of the Airborne Logisticians’, dat in 2000 verscheen.
Lord Chidgey bracht ook een bezoek aan het Airborne Museum en was zeer verrast toen bleek dat de commandodolk van zijn vader in het museum wordt bewaard!
Een foto van Majoor Chidgey komt ook voor op de omslag van het nieuwe boek van Frank Steer over de geschiedenis van het Royal Army Ordnance Corps, getiteld ‘To the Warrior His Arms, The Story of the Royal Army Ordnance Corps 1918 – 1993’, dat werd uitgegeven door Pen & Sword Military in het Verenigd Koninkrijk (ISBN 1 84415 329 0). Het is een prachtige uitgave met een groot aantal illustraties. Prijs: £ 30.

Nieuwsbrief Waterschap Vallei & Eem
Het Waterschap Vallei & Eem wil de beken in Oosterbeek en Doorwerth in hun oorspronkelijke staat herstellen. Maar eerst moet een grote hoeveel-heid explosieven uit de Tweede Wereldoorlog wor-den geruimd. Deze explosieven zijn voor het meren-deel afkomstig van de Slag om Arnhem. De rui- mingswerkzaamheden worden gedaan door een gespecialiseerd bedrijf en vinden deze zomer plaats. In haar nieuwsbrief no. 4 van juni 2006 geeft het Waterschap een uitgebreide uitleg over de werk-zaamheden aan deze beken. Ook wordt de geschie-denis van de beken en hun omgeving beschreven. Het gaat om de Dunobeek, de beek langs de Fonteinallee, de Oorsprongbeek, de Spreng op de Hemelse Berg en de Gielenbeek. Allemaal beken die in het voormalige gevechtsterrein van Oosterbeek en omgeving liggen. Vandaar dat de artikelen in deze periodiek van het Waterschap ook voor geïnte-resseerden van de Slag om Arnhem interessant zijn. Zolang de voorraad strekt is het blad in het Airborne Museum gratis te krijgen. Het is ook op te vragen en te downloaden op www.wve.nl.
(W.Boersma)

9 September: ’60 Jaar THEIRS IS THE GLORY’
Zoals wij reeds in de vorige Nieuwsbrief aankondig- den, wordt op 9 september a.s. de nieuwe DVD met de film ‘Theirs is the Glory’ met Nederlandse onder-titeling gepresenteerd. Dit evenement vindt plaats in de Concertzaal in Oosterbeek en begint om 14.00 uur.
Op de DVD zit naast de hoofdfilm ook een docu-mentaire, waarin Angelique Kruger de kijker mee-neemt naar een aantal locaties waar in augustus en september 1945 werd gefilmd. De opnamen daar-voor werden de afgelopen maanden gemaakt.
Daarnaast bevat het pakket een klein boekje over de geschiedenis van de film en een replica van het alu-minium ticket, dat bij de première op 17 september 1946 aan de genodigden werd uitgereikt.
Het programma voor zaterdagmiddag 9 september ziet er als volgt uit:
13.30 – 14.00 uur: Ontvangst van de bezoekers in de Concertzaal.
14.00 – 14.20 uur: Welkomstwoord door Ben Kolster, voorzitter van de WAM en een korte inleiding over de geschiedenis van de film ‘Theirs is the Glory’ door Robert Voskuil.

Activiteiten in 2006
Activiteiten die door de V.V.A.M. en het Airborne Museum in de laatste vier maanden van 2006 worden georganiseerd:
Datum: Activiteit: Georganiseerd door: Toegankelijk voor niet leden:
9 september 60 Jaar film ‘THEIRS IS THE GLORY’ in de Concertzaal in Oosterbeek V.V.A.M. ja
22 september Social Evening in het Airborne Museum V.V.A.M. ja
28 sept.-l okt. Battlefield tour Ardennen Airborne Museum ja
14 oktober Excursie ‘Lonsdale Force’, Oosterbeek V.V.A.M. ja
15 november Lezing in restaurant Kleyn Hartensteyn V.V.A.M. ja
14.20 – 14.30 uur: Uitreiking van de eerste exempla-ren van de DVD-box door producent Joop Bal aan de burgemeester van Renkum, de heer P.M. Bruinooge, en aan de heer Ben van Dillen, die als tweejarige kleuter in de film figureert.
14.30- 15.00 uur: Vertoning van de hierboven ge-noemde documentaire.
15.00 – 15.30 uur: Vertoning van het eerste deel van ‘Theirs is the Glory’.
15.30 – 16.00 uur: PAUZE
16.00 -17.00 uur: Vertoning van het tweede deel van ‘Theirs is the Glory’.
17.30 uur: Einde filmmiddag.
De toegang tot deze speciale middag is gratis, maar men moet zich wel van te voren opgeven, want de capaciteit van de Concertzaal is beperkt. Leden van de WAM hebben hierbij voorrang. Bij de vorige Nieuwsbrief was een formulier bijgesloten waarmee u zich kon aanmelden. Heeft u dat gedaan, dan staat u al genoteerd als bezoeker en hoeft u niets meer te doen. Andere belangstellenden kunnen zich opgeven door het sturen van een e-mail naar info@slagomarnhem.com, of door het sturen van een briefje naar BAL audiovisuele communicatie, Antwoordnummer 105, 6860 WB Oosterbeek. De uiterste aanmeldingsdatum is 1 september. Degenen die zich hebben opgegeven krijgen voor 5 september de gratis toegangskaarten opgestuurd.

FOTO: BERRY DE REUS, 4 mei 2006. Joop Bal maakt opnamen op de Rijnbrug in Arnhem voor de documentaire over de geschiedenis van de film Theirs is the Glory.

Wanneer de belangstelling voor deze speciale vertoning zo groot is dat niet iedereen die zich heeft opgegeven die middag een plaats kan krijgen, dan wordt het programma (behalve de uitreiking van de eerste exemplaren) ’s avonds herhaald. Het pro-gramma begint dan om 19.30 uur. De mensen die zich hebben opgegeven, maar waarvoor ’s middags geen plaats is, ontvangen bericht dat zij ’s avonds welkom zijn. De filmvertoningen op 9 september worden georganiseerd door BAL audiovisuele communicatie uit Oosterbeek in samenwerking met de Vereniging Vrienden Airborne Museum. Voor nadere informatie zie website www.slagomarnhem.com.Voor telefoni¬sche informatie kunt u terecht bij BAL audiovisuele communicatie in Oosterbeek, telefoon 026-3391588 of 06-51322677.

Onderzoek 1st Parachute Battalion (1940-1945)
Sinds 16 jaar is Peter Vrolijk (van de Arnhem Battle Research Group) bezig met onderzoek naar de geschiedenis van het Ist Parachute Battalion in de periode 1940-1945. Hij is nu op een punt gekomen dat hij de speurtocht wil stopzetten, en beginnen met het schrijven van het verhaal. Het doel is de publicatie daarvan in boekvorm. In de loop der jaren hebben behalve Peter ongetwijfeld ook andere mensen contact gehad met veteranen van het genoemde onderdeel. En dat geldt eveneens voor voormalige militairen die als lid van het bataljon ingedeeld waren bij een andere een¬heid (‘attached to’), bijvoorbeeld het Royal Army Medical Corps, Corps of Royal Engineers, Royal Corps of Signals, Royal Regiment of Artillery etc. Verhalen van oud-strijders van andere onderdelen waarin het Ist Para Bn voorkomt, kunnen ook zeer interessant zijn.
Belangrijke ooggetuigen zijn mensen die in septem-ber 1944 aan de Klingelbeekseweg, Zij-Klingel- beekseweg, Hesweg of Hulkesteinseweg woonden.
Kortom, Peter is op zoek naar lezers van dit blad die bereid zijn om gegevens beschikbaar te stellen voor het beoogde boek. Een ieder die denkt een bijdrage te kunnen leveren, hoe klein ook, wordt vriendelijk verzocht contact op te nemen met Peter Vrolijk, —————————————————–. Alvast bedankt!

Gesneuvelde militair na 62 jaar niet meer ‘onbekend’
In 1984 werden op de hoek Benedendorpsweg/ Veerweg in Oosterbeek de resten gevonden van een onbekende militair. In zijn graf lag een baret met een embleem van de Royal Engineers. Daarom begonnen de experts van de gravendienst van de Koninklijke Landmacht met het zoeken naar overeenkomsten tussen het gebit van deze onbekende soldaat en tandartsenkaarten van vermisten van de genie. Er bleken echter geen overeenkomsten te vinden. Daarom werden de stoffelijke resten uiteindelijk in 1989 op de Airborne Begraafplaats begraven als onbekende militair van de Royal Engineers. Toen de gravendienst in 2004 bezig was met een onderzoek naar vermisten van het Border Regiment, werden de ook de gebitsgegevens van de in 1984 gevonden mili¬tair nog eens bekeken. Hierbij bleek dat de onbeken¬de man had behoord tot het Border Regiment en dat zijn naam Edward Hartley was. De baretspeld van de genie was dus waarschijnlijk bij toeval in het veld- graf terecht gekomen.
Door middel van oproepen in Britse kranten werd vervolgens gezocht naar nabestaanden van Lance Sergeant Hartley en daarop werd gereageerd door zijn dochter Patricia Summers-Hartley. Zij, haar man en hun twee dochters waren op 15 juni jl. aanwezig bij de indrukwekkende plechtigheid op de Airborne Begraafplaats, waarbij de nieuwe grafsteen van Edward Hartley, nu met zijn naam, werd ingewijd.

 

15 Juni 2006. Patricia Summers-Hartley (links) poseert met haar twee dochters bij het graf van haar vader Edward Hartley.

Boekje ‘Rondleiding langs de Betuwse slagvelden van 1944-1945’
Op 29 en 30 april organiseerde de vereniging ‘Living History Screaming Ducks’ een groots bevrijdings-feest in Hemmen in de Betuwe. Ter gelegenheid hiervan hebben zij een boekje uitgegeven met een beschrijving van een battlefieldtour door de Betuwe. De Betuwe was in 1944 en 1945 het slagveld van Polen, Amerikanen, Britten, Belgen, Canadezen en natuurlijk Duitsers. De tour doet een aantal plaat¬sen aan waar felle gevechten zijn geleverd. Het eer¬ste deel gaat vanuit Hemmen naar Opheusden, waar in oktober 1944 eenheden van de 101e US Airborne Divisie slag leverden tegen 363e Volks- grenadierdivisie. In april 1945 werd Opheusden be-vrijd door de Belgen en Canadezen. Vervolgens gaat de route via Doodewaard en Slijk-Ewijk naar Oosterhout. Daarna over de Waaldijk naar Lent, waar het 504e Parachute Infantry Regiment de Waal overstak. Dan via Bemmel naar Eist en vandaar naar Driel via de Rijndijk naar Heteren, Randwijk,Zetten en Hemmen. Daar eindigt de tour.
Het boekje geeft een routebeschrijving met kaartjes. Hoewel klein van formaat, zijn deze duidelijk genoeg om de weg te kunnen vinden Van diverse plaatsen onderweg wordt aangegeven wat er gebeurt is. Jammer genoeg is veel informatie wegge¬laten. Bij Driel is bijvoorbeeld het voormalige hoofd¬kwartier van generaal Sosabowski aan de Molen¬straat niet in de route opgenomen. Het landgoed Schoonderlogt wordt wel beschreven als hoofd¬kwartier van het 506e Parachute Infantry Regiment, maar het is niet in de route opgenomen. Zo zijn er nog wel wat plaatsen op te noemen, maar de schrijvers hebben duidelijk een keus moeten maken. De ruimte die nu wordt ingenomen door enkele lange citaten uit boeken had men beter kunnen besteden aan meer beschrijvingen van plaatsen onderweg. Toch is het een goede gids over een grotendeels vergeten slagveld.
De strijd in de Betuwe heeft altijd in de schaduw van de Slag om Arnhem gestaan. Het is de verdienste van de Living History Vereniging Screaming Ducks dat zij geïnteresseerden nu kennis laten maken met een van de gebieden in Nederland die het zwaarst onder de oorlog geleden hebben. Ook voor de geïnteresseerden in de Slag om Arnhem is er in de Betuwe nog veel te ontdekken.
‘Rondleidingen langs de Betuwse slagvelden van 1944-1945’ werd samengesteld door J. Derksen, C. Jansen en A. van Aggelen. Het werd in 2006 uitgegeven door de Screaming Ducks LHA. Het boekje telt 101 pagina’s en is geïllustreerd met foto’s en kaartjes. Zie ook de website www.screamingducks.com. Het boekje is te koop in het Airborne Museum.
Prijs € 10. (W. Boersma)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232,6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie.’ drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: wam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie uerzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

NIEUWSBRIEF No 103 augustus 2006
Download


Jaarvergadering goed bezocht
Bijna 100 leden van de WAM verzamelden zich op 8 april jl. in gebouw 77 van de Simon Stevinkazeme in Ede voor de 26ste Algemene Ledenvergadering. Deze locatie was geregeld door ons bestuurslid Gerard Gijsbertsen, die als beroepsofficier werk-zaam is bij de Nederlandse Landmacht. Gerard had niet alleen de logistieke leiding op die dag, maar hij had ook gezorgd dat in de zaal een aantal kleine exposities was neergezet, die verband hielden met de geschiedenis van de TWeede Wereldoorlog in Ede en omgeving.
De vergadering zelf verliep zeer vlot. Bijzondere pun¬ten waren de bestuursverkiezing, de contributiever¬hoging en de uitleg van de heer Frans Smolders over de vernieuwing van het Airborne Museum.
Eugène Wijnhoud had te kennen gegeven dat hij na tien jaar bestuurslidmaatschap wilde aftreden. Met welgekozen woorden gaf voorzitter Ben Kolster een overzicht van het vele werk dat Eugène in de afge-lopen jaren voor de WAM heeft gedaan. Hoewel hij actief was op veel terreinen, was hij vooral de man die allerlei excursies en themadagen organiseerde. Gelukkig heeft hij aangegeven dat hij ook na zijn aftreden nog wel wil assisteren bij het organiseren van dergelijke evenementen. Als dank voor zijn inzet ontving hij uit handen van de voorzitter een digitale fotocamera. Bart van Genderen uit Heelsum werd benoemd tot nieuw bestuurslid.
De contributieverhoging, die in de uitnodigingsbrief voor de Jaarvergadering werd voorgesteld, kreeg de goedkeuring van de aanwezige leden.
Vervolgens legde directeur Frans Smolders van het Airborne Museum uit welke plannen er zijn t.a.v. de toekomst van het museum (zie ook elders in dit blad). Na afloop van de vergadering kreeg iedereen een lunchpakket en na de lunchpauze hield Gerard Gijsbertsen een lezing over de gebeurtenissen op en rond de Ginkelse Heide in de oorlogsjaren. Het was een systematisch verhaal, dat hij illustreerde met een groot aantal zeer bijzonder foto’s. Vervolgens gingen de heren Janse en Van de Weerd in op een aantal speciale onderwerpen.
Hierna ging het hele gezelschap, gewapend met een fraaie, door Gerard Gijsbertsen samengestelde excur- siegids naar de Ginkelse Heide. Daar werd op een aantal plaatsen door de heren Bakker, Verhoef, Peters en Van de Weerd uitleg werd gegeven over de gebeur-tenissen tijdens de Slag om Arnhem. Al met al was het een bijzonder informatieve dag en onze speciale dank gaat uit naar Gerard, die zeer veel werk heeft verzet om het geheel tot een succes te maken.

8 april 2006. Ter gelegenheid van zijn afscheid ontvangt Eugène Wijnhoud uit handen van Ben Kolster een digitale fotocamera.

Website Vereniging Vrienden
Begin mei ging een lang gekoesterde wens van de WAM in vervulling: een eigen website. Hierop wordt informatie gegeven over allerlei zaken betreffende de Vereniging, zoals evenementen, en onderwerpen die mogelijk interessant zijn voor onze leden.
Een website heeft veel voordelen. Een daarvan is de mogelijkheid van een snelle informatievoorziening. De Nieuwsbrief verschijnt maar vier keer per jaar en kan niet altijd actueel nieuws melden. Een website kan wekelijks worden bijgehouden en blijft daardoor up-to-date.
Op den duur zal het relatief dure drukwerk van de Nieuwsbrief steeds meer worden gebruikt voor arti-kelen over historische onderwerpen, de Slag om Arnhem betreffend.
De website van de WAM is ondergebracht bij die van het Airborne Museum (www.airbornemuseum.com). Daarop het woordje ‘Vrienden’ aanklikken om op de site van de WAM te komen.

Financiering gezocht voor vernieuwing museum
De ambitieuze plannen voor de vernieuwing en ver-groting van het Airborne Museum beginnen steeds meer vorm te krijgen. Modernisering is volgens directeur Frans Smolders en het bestuur van de Stichting Airborne Museum noodzakelijk om de ont¬wikkelingen in de museumwereld te volgen en ook in de toekomst voldoende bezoekers te trekken. Niet alleen de tentoonstelling zal gaan veranderen, ook de organisatie van het museum moet verder worden geprofessionaliseerd. Daarbij zal o.a. het aantal be¬taalde medewerkers moeten worden uitgebreid van drie naar zes personen. Vooruitlopend daarop is onlangs een part-time educatief medewerkster aan¬gesteld. Haar naam is Sanne Nicholas en zij houdt zich o.a. bezig met de contacten met scholen. Men hoopt in de toekomst vooral meer bezoekers te gaan trekken uit Duitsland en Polen. Om die reden zal in het nieuwe museum meer aandacht worden besteed aan het Poolse en het Duitse aandeel in de slag.
De kosten van de vernieuwing van het Airborne Museum worden geschat op tussen de vier en vijf miljoen euro. Door middel van een grootschalige fondsen wervingscampagne moeten deze gelden bij-een worden gebracht.

Militaire Willemsorde voor de Poolse Brigade
Op 31 mei ontving de Poolse Parachutisten Brigade in Den Haag uit handen van Koningin Beatrix de Militaire Willemsorde. Generaal Majoor Stanislaw Sosabowski kreeg postuum de Bronzen Leeuw.
Omdat dit nummer op de betreffende datum al naar de drukker was, zullen we over de uitreiking verslag doen in de volgende editie van de Nieuwsbrief.

Nieuwe figuren in de diorama’s
Onlangs zijn er twee nieuwe figuren toegevoegd aan de diorama’s in het museum.
In het diorama van de gewonden in de kelder is een figuur geplaatst die The Keverend A.H.W. Harlow uit¬beeldt. Bill Harlow was ‘Senior Chaplain’ van de divi¬sie. De eerste dagen van de slag was hij werkzaam op het hoofdkwartier in Hartenstein, waar hij dokter Randall assisteerde. Zijn geschiedenis is te lezen in het boek ‘Verscheurde Horizon’ van Chris van Roekel. De specifieke uitrusting en attributen voor een ‘Keverend’ waren al enkele jaren geleden door bemiddeling van Chris van Roekel geschonken door het museum van de Chaplains in Engeland.
De tweede figuur betreft een Duitse ‘Kriegsbe- richter’. Deze is opgesteld in de vitrine in de z.g. ‘Duitse zaal’ op de eerste verdieping van het mu-seum. Het uniform en de Leica camera waren enke¬le jaren geleden aangekocht door de WAM en geschonken aan het museum.
Om de figuren er zo realistisch mogelijk uit te laten uitzien, zijn de hoofden en handen ook deze keer weer gemodelleerd door de heer Van de Water, medewerker van het Legermuseum in Delft. Voor de figuur van Harlow is een nieuw type flexibele pop gebruikt. Deze is, evenals alle speciaal vervaardigde hoofden en handen, door de Vereniging bekostigd. Verder zijn er enkele dingen gewijzigd aan de figu¬ren in het diorama van de krijgsgevangen barak. (Wybo Boersma).

‘Diary of a Red Devil’
Bij deze Nieuwsbrief is een informatieblad gevoegd met de beschrijving van een recent verschenen boek, getiteld ’Diary of a Red Devil’, door Albert Blockwell. Deze uitgave is ook te koop bij het Airborne Museum. Prijs: € 34,50.

Gevonden helm geïdentificeerd
In oktober 2005 vond Philip Reijnders in Oosterbeek- Laag een Britse parachutisten helm. Aanvankelijk was het een vuil en roestig geheel. Nadat hij was schoon gemaakt werd hij behandeld met was en werd de huidige toestand gestabiliseerd. De zweet- band leverde interessante gegevens op. Deze zat niet meer aan het binnenwerk van de helm vast. Na bena¬deling waren op deze band de letters L, O en E te lezen. Door een digitale foto te maken en deze daar¬na op de computer te bewerken konden we tussen de O en de E de letter W lezen. Uit de gegevens van Philip bleek dat bij het 2e Bataljon ‘The South Staffordshire Regiment’ een militair met de naam A.J. Lowe gediend heeft, die in het Benedendorp gevochten heeft. Hij is in Duitse krijgsgevangenschap geraakt, maar heeft oorlog overleeft. Hij overleed in 1991. Het is zeer waarschijnlijk dat de gevonden helm eens aan deze Lowe toebehoord heeft. De helm en zweetband zijn voorlopig tentoongesteld in de aanwinsten vitrine in het museum. (Roland Boekhorst, behoudsmedewerker Airborne Museum)

Welbikes in het nieuws
Een van de vervoermiddelen waar de Britse lucht-landingstroepen mee waren uitgerust was de zgn. ‘Welbike’, een kleine motorfiets, die in een container vanuit een vliegtuig kon worden gedropt. Ons lid Axe John Versluijs schreef er in 1996 een Ministory over (Nieuwsbrief no. 62). Deze Welbikes, soms ook wel ‘parascooters’ genoemd, zijn nu zeldzaam geworden en een groepje hobbyisten besloot in 2001 om er een aantal te gaan nabouwen. Het resultaat van vijf jaar werken was te zien op zondag 12 maart jl. Voor Hartenstein werden ze opgesteld: twee originele exemplaren en 22 nagemaakte Welbikes. Deze para¬de van 24 parascooters vormde het sluitstuk van dit unieke project.

60 Jaar ‘THEIRS IS THE GLORY’
Dit jaar is het zestig jaar gelden dat de film ‘Theirs is the Glory’ in première ging. Dat gebeurde op 17 september 1946 in Arnhem, Londen en Ottawa. Het grootste deel van de opnamen voor deze speelfilm over de Slag om Arnhem werd gemaakt in Arnhem en Oosterbeek in augustus en september 1945. Ca. 200 man van de Eerste Britse Airborne Divisie keer-den terug naar het voormalige slagveld om daar de strijd zo goed mogelijk te reconstrueren.
Het wordt door velen gezien als de meeste ‘authentieke’ film over de strijd in 1944.

FOTO: AXE JON VERSLUIJS
12 maart 2006. Voor het Airborne Museum staan 24 Welbikes opgesteld.

Nu, zestig jaar na de première zal er voor het eerst een DVD verschijnen met deze film met Nederland¬se ondertiteling. Op de DVD zit naast de hoofdfilm ook een documentaire, die een beeld geeft van de locaties waar in 1945 werd gefilmd. De opnamen daarvoor werden afgelopen mei gemaakt. Daarnaast bevat het pakket een klein boekje over de geschiede¬nis van de film en een replica van het ticket dat bij de première aan de genodigden werd uitgereikt. Dit ticket was vervaardigd van aluminium van bij Arnhem neergekomen zweefvliegtuigen.
Op 9 september a.s. zal in de Concertzaal in Oosterbeek de nieuwe DVD worden gepresenteerd. Dit evenement, ’60 Jaar Theirs is the Glory’, wordt georganiseerd door Bal Video Producties uit Oosterbeek in samenwerking met de Vereniging Vrienden Airborne Museum. Leden van de WAM hebben voorrang bij de toegang tot dit evenement en krijgen bovendien korting bij de aanschaf van het pakket met DVD. Bij deze nieuwsbrief is een bestel-formulier ingesloten.

Lezing over 320 Squadron trok veel belangstelling
Op speciaal verzoek van ons lid Everard Bakker, organiseerde de WAM op 10 mei een lezing in Kleyn Hartenstein in Oosterbeek. Op die avondbijeen- komst vertelde de Nederlandse veteraan Bertus Beukhof over zijn belevenissen als boordschutter bij het Nederlandse 320 Squadron tijdens de TWeede Wereldoorlog. Dit squadron was uitgerust met Mitchell bommenwerpers.
De belangstelling voor dit evenement was groot, mede doordat er ook in de landelijke pers aandacht aan was besteed. Omdat door de korte voorberei-dingstijd deze ingelaste lezing niet meer in de Nieuwsbrief kon worden geplaatst, werd hij aange- kondigd op de website van de WAM.

‘A Sapper at Arnhem’
Eigenlijk zou je van alle mensen die betrokken zijn geweest bij de Slag om Arnhem de verhalen willen lezen. Veel meer dan de officiële rapporten geven deze persoonlijke verslagen een indringend beeld van de strijd, zoals die zich afspeelde in de straten, huizen en bossen van Arnhem en Oosterbeek. De publicatie van de belevenissen van Harry Faulkner- Brown, onder de titel ‘A Sapper at Arnhem’ is dan ook een uitstekend initiatief.

In september 1944 was Harry Faulkner-Brown kapitein bij de Royal Engineers. Hij was commandant van no. 3 Troop 4th Parachute Squadron RE. Deze eenheid gaf steun aan de 4th Parachute Brigade. In zijn boek geeft de auteur eerst een beschrijving van zijn opleidingsperiode. Daarna volgt de Slag om Arnhem. Met zijn eenheid landt hij op 18 september 1944 op de Ginkelse Heide. Via Johannahoeve, waar hij o.a. de landing van de Poolse gliders meemaakt, en de tunnel onder de spoorbaan bij Wolfheze, komt hij op 19 september terecht op het terrein van Ommershof aan de Graaf van Rechterenweg in Oosterbeek. Daar verdedigt hij met zijn eenheid de noordwest grens van de perimeter, totdat zij het bevel krijgen om zich te verplaatsen naar het gebied iets oostelijk van Hartenstein. Daar gaan ze op 22 september in stelling. Die nacht gaat hij met een aantal van zijn mannen naar het Benedendorp en assisteert hij bij het overzetten over de Rijn van bij Driel gelande Poolse parachutisten. De rest van de dagen neemt hij deel aan de gevechten in Oosterbeek, tot de evacuatie over de Rijn in de nacht van 25 op 26 september. Het laatste deel van het boek gaat over een aantal hoogtepunten uit zijn de naoorlogse leven.
Doordat hij zijn eigen ervaringen inpast in het alge-mene verloop van de strijd, is het een uiterst lees-baar en helder boek geworden. Die helderheid wordt nog vergroot door de uitstekende kaartjes, waarop de posities van no.3 Troop op de achtereenvolgende dagen duidelijk zijn aangegeven. Ook de vele inte¬ressante, niet eerder beschreven details, maken deze publicatie tot een waardevolle aanwinst in de immer groeiende reeks boeken over de Slag om Arnhem ‘A Sapper at Arnhem’ telt 128 pagina’s en bevat een groot aantal foto’s. Het werd uitgegeven bij Sigmond Publishing, Renkum en is verkrijgbaar bij het Airborne Museum in Oosterbeek. Prijs € 17.50.
(Robert Voskuil)

Nieuws van Niall
Het lijkt nog ver weg, maar juni 2007 komt snel dich¬terbij. In die maand zal het vierde weekend speciaal voor leden van de WAM uit het Verenigd Koninkrijk plaats vinden in Arnhem/Oosterbeek. Binnenkort wordt contact opgenomen met de 22 mensen die zich intussen hebben ingeschreven.
Het ‘Museum of the Parachute Regiment and Airborne Forces’ in Aldershot viert dit jaar zijn 60- jarig bestaan en het is de bedoeling om een jubileum- lezing te houden op 12 oktober. De onderwerpen die zullen worden behandeld zijn 1) de verdediging van de Van Limburg Stirum School bij de Rijnbrug in

Arnhem in september 1944 en 2) de Medische Services in de Ist Airborne Division in de Tweede Wereldoorlog. Ikzelf ben de spreker en uiteraard zijn leden van de Vereniging Vrienden van harte welkom. De lezing begint om 19.30 uur. Verdere details over dit evenement kunnen worden verkregen via mij of via het Airborne Forces Museum in Aldershot.
(Niall Cherry)

Nogmaals ‘Mary of Arnhem’
In Nieuwsbrief nummer 100 schreven wij over het aan het Airborne Museum geschonken Ausweis’ van Helen Sensburg, die bekend werd als ‘Mary of Arnhem’. Deze vrouw werkte in het laatste oorlogs-jaar mee aan Duitse propaganda uitzendingen via de radio, uitgezonden vanaf Nederlands grondgebied en gericht op geallieerde troepen.
Naar aanleiding van dit artikel ontvingen wij van ons lid Peter Berends uit Leidschendam kopieën van Nederlandse en Engelse krantenknipsels, gedateerd 16 mei 1945, over dit onderwerp. Hierin wordt o.a. melding gemaakt van haar programma ‘Arnhem cal- ling’, waaraan zij haar naam ontleende. Overigens wordt in de Nederlandse krant haar naam als ‘Heleen Sentburg’ gespeld. De foto, die bij een van de artikelen stond, hebben we, ondanks de matige kwa¬liteit, hierbij afgedrukt.
Armbanden van het Verzet gevonden
Onlangs werden bij graafwerkzaamheden in de tuin van de familie ter Horst naast de Oude Kerk in Oosterbeek-Laag de resten van een blikken doosje gevonden. Zo te zien was het een sigarendoosje. Daarin zaten de resten van twee armbanden van het Verzet. Deze stoffen banden waren gedrukt in een streepjespatroon met de letters ‘ORANJE’ er op. Het is bekend dat de le Britse Airborne Divisie armban-den voor het Verzet bij zich had, maar die waren oranje met zwarte letters.
De gevonden armbanden zijn van een model dat eerder in de oorlog door droppingen aan het Verzet verstrekt werden. Daarbij werd de stof geleverd, ter-wijl in Nederland dan de letters ‘ORANJE’ er op gedrukt of soms geverfd werden. Het is zeer goed mogelijk dat de gevonden banden aan de heer Jan ter Horst toebehoord hebben en dat hij ze in zijn tuin verstopte om ontdekking te voorkomen. Waarschijn¬lijk heeft hij er nooit meer aan gedacht, want voor zover bekend heeft de heer ter Horst er later nooit meer over gesproken. De armbanden zijn nu in het Airborne Museum tentoongesteld.
(Wybo Boersma)

Een foto van ‘Mary of Arnhem’ uit een krant van 16 mei 1945, genomen kort nadat ze gevangen uras genomen.

Uitreiking rode baretten
Op 7 april jl. was het grasveld voor het Airborne Museum het toneel van een bijzondere ceremonie. De commandant van de Nederlandse Luchtmobiele Brigade had deze plaats uitgekozen om de rode baretten uit te reiken aan de mannen die met succes de zware militaire opleiding voor deze elite eenheid hadden voltooid. De nacht ervoor was er een indruk-wekkende plechtigheid geweest op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Gewapend met fakkels hadden de Nederlandse parachutisten in opleiding daar deelgenomen aan een herdenking voor de Britse en Poolse militairen die in 1944 waren omge¬komen bij de luchtlandingen in Nederland.

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: wam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

NIEUWSBRIEF No 102 juni 2006

Download

Van de Voorzitter
Bij het uitkomen van dit eerste nummer van de Nieuwsbrief van 2006, wil ik graag nogmaals iedereen bedanken die zich het afgelopen jaar heeft ingezet om de evenementen van de WAM en in het bijzonder het 25-jarig jubileum, tot een succes te maken. Gezien de vele positieve reacties die we kregen, kunnen we er met extra veel plezier op terugkijken.
Het sturen en leiden van een vereniging betekent echter vooral vooruitkijken. Ook in dit nieuwe jaar zal weer veel werk moeten worden verzet om allerlei lopende en nieuwe zaken te organiseren. Het bestuur doet dat graag, maar dan kan wederom niet zonder de hulp van welwillende leden.
Al enige tijd geleden gaf Wybo Boersma te kennen dat hij graag meer voor de VVAM zou willen doen, maar dat drukke werkzaamheden als directeur van het Airborne Museum hem in zijn mogelijkheden beperkten. Nu hij de leiding van het museum heeft overgedragen aan zijn opvolger, heeft Wybo eindelijk wat meer tijd gekregen en hij wil deze voor een deel gaan besteden aan werkzaamheden voor de Vereniging Vrienden. Hij zal o.a., nog meer dan in het verleden, mee gaan werken aan de organisatie van themadagen en excursies. Daarnaast neemt hij zitting in de redactie-commissie van de Nieuwsbrief. Het spreekt vanzelf dat het bestuur van de WAM zeer blij is met dit aanbod van Wybo.
(Ben Kolster, voorzitter)

In Memoriam Cora Baltussen
Op 18 november jl. overleed op 93-jarige leeftijd Cora Baltussen. De naam Cora Baltussen is onverbrekelijk verbonden met de rol van de Eerste Poolse Onaf-hankelijke Parachutisten Brigade tijdens de Slag om Arnhem.
In de dagen dat de Poolse troepen in en om Driel vochten, hielp zij bij de verpleging van gewonde sol-daten. Die periode maakte een onuitwisbare indruk op haar en het was het begin van een diepe vriendschap met de Poolse bevrijders, die zou duren tot het eind van haar leven.
Samen met haar broer Albert en een aantal anderen in het dorp vormde zij in 1946 het Comité Driel- Polen. Dit comité zorgde voor de oprichting van het eerste monument voor de omgekomen Poolse sol-

De op 18 november jl. overleden Cora Baltussen, nam op 18 september 2005 nog deel aan de herdenkingsplechtigheden in Driel. Hier zit zij tussen tussen de Poolse majoor TJ. Herman (Retd) en de kleinzoon van generaal-majoor Stanislaw Sosabowski, Mr. Michael Sosabowski.

daten. De onthulling vond plaats in september 1946. In de jaren daarna onderhield Cora de kontakten met de Polen en organiseerde zij samen met de andere leden van het comité de jaarlijkse herdenkingen in het dorp Driel.
Het is triest dat zij het niet meer meemaakt dat de Poolse brigade en haar commandant, generaal- majoor Stanislaw Sosabowski, nu uiteindelijk toch het eerbetoon krijgen, waarop zij, gezien hun prestaties, recht op hebben.

Jaarvergadering
De 26ste Algemene Ledenvergadering, tevens jaarvergadering, van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum zal worden gehouden op zaterdag 8 april 2006. Plaats en programma zijn vermeld op een los inlegvel, dat bij deze Nieuwsbrief is bijgesloten.

Koninklijke onderscheidingen
Vijf mensen zijn onlangs geëerd met een hoge Britse koninklijke onderscheiding voor hun inzet bij het levend houden van de herinnering van de Slag om Arnhem en voor hun aandeel bij de organisatie van de jaarlijkse Airborne herdenkingen.
Wybo Boersma, Eugène Wijnhoud en Chris Petter kregen op 22 november jl. uit handen van de Britse ambassadeur in Nederland, Mr. L. Parker, het onder-scheidingsteken dat behoort bij de status van

22 November 2005. Wybo Boersma ontvangt uit handen van de Britse Ambassadeur in Nederland, Mr. Lyn Parker, de versierselen die behoren bij de Britse koninklijke onderscheiding ‘Member of the British Empire’.

‘Member of the British Empire’ (MBE). De Renkummer Chris Petter is waarschijnlijk wat minder bekend dan de andere heren. Hij verzorgt al gedurende een groot aantal jaren de graven van een tiental Britse en Canadese militairen in Oosterbeek, Heteren en Groesbeek en onderhoudt intensief contact met de nabestaanden.
Voorzitter Marius van Pelt en secretaris Pouwel Vos van de Stichting Airborne Herdenkingen kregen op 23 november jl. de versierselen die behoren bij de onderscheiding ‘Most Excellent Order of the British Empire’ (OBE).

Social evening
Op vrijdagavond 17 maart is er weer een ‘Social Evening’ in het Airborne Museum. U bent vanaf 19.30 uur weer van harte welkom. De bibliotheek en het depot zijn open en enkele leden van de WAM zullen wat resultaten van hun historisch onderzoek laten zien. De avond wordt afgesloten om ca. 10.00 uur.

Het pistool van generaal Kussin
In september 2004 ontving het Airborne Museum uit handen van de heer T.J. Pieterse, voorzitter van het comité ‘Lest we Forget’, een opmerkelijk wapen. Het is een 6,35 mm pistool, merk Orgies’ Patent gemaakt in Erfurt in Duitsland. Het is afkomstig van Sergeant K.B. Costello, 3e Parachutisten bataljon, die de volgende geschiedenis erbij leverde. ’17 september 1944. Om 10.30 verlieten wij Engeland en kwamen om 1.30 uur aan op de Renkumse heide. We trokken op door het bos langs de weg. Voor ons werd af en toe geschoten. We bereikten de weg naar Oosterbeek. We hoorden een auto aankomen en gingen in dekking. Toen de wagen in zicht kwam opende B compagnie het vuur. Een aantal jonge soldaten was veel te fanatiek en zij schoten de wagen bijna in tweeën. De militairen in de wagen waren dood en wij gingen verder, passeerden Hartenstein, en kwamen bij een kruispunt. Daar kwamen we onder hevig mortiervuur te liggen. Omdat we niet verder konden oprukken, kregen we orders terug te trekken op Hartenstein. Ik werd teruggestuurd naar de auto om te kijken of er nog nuttige documenten in lagen.
Toen ik het lichaam van de generaal fouilleerde, bleek hij een klein automatisch pistool in een schouderholster onder zijn linker arm te hebben. Ik pakte het holster met het pistool en stopte dat in mijn smock. Vervolgens nam ik wat papieren en enkele andere wapens mee naar het hoofdkwartier. Het kleine pistool hield ik in mijn smock, omdat ik wist dat een van de officieren het zou willen hebben, als ze het zagen.’
Later raakte Kevin Costello gewond bij gevechten rond de Oude Kerk in Oosterbeek en werd hij als gewonde krijgsgevangene naar het St. Elisabeths Gasthuis gebracht. Hij werd niet gefouilleerd, waardoor het pistool in zijn smock niet werd gevonden. Vanuit het St. Elisabeths Gasthuis werd hij naar Apeldoorn gebracht en vandaar zou hij met een trein naar Duitsland worden vervoerd. Costello weet echter uit de trein te ontsnappen en komt na drie weken met hulp van het verzet over de Rijn bij eigen troepen.
Tot zover de (ingekorte) verklaring van sergeant Costello. Het pistool heeft hij jarenlang als souvenir bewaard en in 2003 gaf hij het aan de heer Pieterse. Deze heeft het nu aan het Airborne Museum overgedragen.

Activiteiten in 2006
Hieronder volgt worden georganiseerd: een lijst van activiteiten die door de VVAM en het Airborne Museum in 2006

Datum, Activiteit, Georganiseerd door, Toegankelijk voor niet leden
17 maart Social Evening in het Airborne Museum V.V.A.M. Ja Alleen leden, ja
8 april Jaarvergadering V.V.A.M. met excursie V.V.A.M.
20 mei Boekenbeurs 2e Wereldoorlog rond het Airborne Museum Hartenstein Airborne Museum Ja ja
24 – 28 mei Battlefield tour Normandië Airborne Museum Ja
9 september 60 Jaar film ‘THEIRS IS THE GLORY’ in de Concertzaal in Oosterbeek. V.V.A.M. ja Ja
22 september Social Evening in het Airborne Museum V.V.A.M. ja ja
28 sept. -1 okt. Battlefield tour Ardennen Airborne Museum
14 oktober Excursie Lonsdale Force, Oosterbeek V.V.A.M.
15 november Lezing in restaurant Kleyn Hartensteyn V.V.A.M.

15 September 2005. Het door Sergeant Kevin Costello in september 1944 buitgemaakte pistool uan de Duitse generaal Kussin, wordt door de heer Tanno Pieterse overgedragen aan Frans Smolders, directeur van het Airborne Museum. (FOTO: BERRY DE REUS)

‘Martiale Monumenten’ gemarkeerd
In de gemeente Renkum zijn onlangs vijf ‘martiale monumenten’ met een informatiebord gemarkeerd. Martiale monumenten zijn stille getuigen van de Slag om Arnhem, die nu nog zichtbaar zijn in het landschap en die beschermd moeten worden. Het gaat hierbij om restanten van loopgraven, schuttersputten, de voormalige landingsterreinen en andere bijzondere locaties. De aangewezen plekken vormen een bijzondere categorie in de Renkumse gemeentelijke monumentenverordening.
Op 2 februari werd het eerste informatiebord onthuld bij het spoorviaduct tussen de Klingelbeekse- weg en de Benedendorpsweg in Oosterbeek. Dit gebeurde door Francisca Ravestein, wethouder van de gemeente Renkum. In de muren van het genoemde viaduct herinnert een groot aantal kogelgaten aan de gevechten die hier in de middag van 17 september 1944 plaats vonden tussen mannen van de B compagnie van het Tweede Parachutisten Bataljon en Duitse troepen, die de opmars van de Britten naar de Arnhemse brug trachtten te stoppen.
Dergelijke borden, met teksten in de Nederlandse en in de Engelse taal, zijn ook geplaatst bij de duiker onder de spoordijk tussen Wolfheze en Oosterbeek, bij de landingsterreinen langs de Telefoonweg in Renkum, bij het restant van een Duitse loopgraaf in de bossen langs de Kerklaan in Doorwerth en bij ‘de Hel’, een dal in het park De Hemelse Berg, waar tijdens de Slag om Arnhem tientallen Oosterbeekse burgers hun toevlucht zochten.
De panelen zijn een geschenk van de Stichting CITER (Cultuur, Informatie, Toerisme, Evenementen in Renkum). Ze hebben dezelfde vorm als de borden die de ‘Perimeter route’ markeren.

Poolse Brigade krijgt eerherstel
De Eerste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade krijgt 61 jaar na de oorlog alsnog de Militaire Willemsorde. Deze hoogste Nederlandse militaire onderscheiding is een eerbetoon aan de Poolse para’s voor hun inzet tijdens de Slag om Arnhem in september 1944. Hun commandant, generaal-majoor Stanislaw Sosabowski (1892-1967) wordt postuum geëerd met de Bronzen Leeuw.
Het eerbetoon is gebaseerd op een diepgaand onderzoek van de Kanselarij van de Nederlandse Orden en het Kapittel der Militaire Willems-Orde en op onderzoek in het Sikorski Instituut in Londen. Verschillende mensen hebben zich in de loop der tijd ingezet voor dit eerherstel, waaronder de onlangs overleden Cora Baltussen en haar neef Arno Baltussen. Ook ZKH Prins Bernhard heeft niet lang voor zijn dood nog in duidelijke bewoordingen aangegeven dat de Poolse brigade alsnog moet worden geëerd met een hoge Nederlandse onderscheiding.
Veel is ook te danken aan ons lid Erik van Tilbeurgh van de Stichting ‘Wojtek, Poolse Bevrijders op Alle Fronten’ uit Boxtel. Niet alleen is hij een van de initiatiefnemers voor het eerherstel, maar dankzij zijn jarenlange archiefonderzoek, o.a. in het Polish Institute and Sikorski Museum in Londen, beschikt hij over een schat aan voor deze zaak belangrijke historische documenten, die uiteindelijk van cruciaal belang zijn geweest voor de beslissing om alsnog tot onderscheiding over te gaan. Bovendien gaf Erik regelmatig zijn medewerking aan artikelen in kranten en aan TV documentaires over de rol van de Poolse troepen in de Tweede Wereldoorlog.
In de volgende nummers van de Nieuwsbrief komen we op dit onderwerp terug.

Waarom dat boek?
Het onlangs verschenen boek ‘The Royal Air Force at Arnhem’, uitgegeven door onze eigen vereniging, heeft bij een aantal leden vragen opgeroepen. Op zich zijn die begrijpelijk in het licht van de eerdere publicaties ‘Tugs and Gliders to Arnhem’ en ‘Green On!’ van de hand van Arie-Jan van Hees. Sommige mensen vroegen mij, als Coördinator Publicaties van de Vrienden, dan ook: wat voegt de nieuwe uitgave daaraan toe? Om te beginnen is het van belang iets van de ontstaansgeschiedenis te weten. Daarvoor moet ik u even mee terugnemen in de tijd. In 2002 organiseerde Philip Reinders (lid van de Arnhem Battle Research Group) in het gemeentehuis in Oosterbeek een tentoonstelling met de titel ‘WINGS by air to Arnhem. De rol van de Royal Air Force tijdens zweefvliegtuig- en bevoorradings- vluchten, 17-25 september 1944’. Die expositie was in september en oktober van dat jaar te bekijken, en bij het samenstellen daarvan had Philip hulp van Luuk Buist en mij. Ik mocht dat doen omdat ik toen nog gemeentearchivaris van Renkum was. De tentoonstelling was een groot succes, en vele bezoekers vroegen: kunnen jullie daar een boekje van maken? Wij hadden daar wel oren naar. Een jaar later was het zover dat Luuk en Philip een kant-en-klaar manuscript konden aanbieden aan het bestuur van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek, met de vraag of zij bereid en in staat waren daar een boek van te maken. Inmiddels was ik bij de Vrienden aangesteld als Coördinator Publicaties, dus dat kwam goed uit. Chris van Roekel, Eugène Wijnhoud en Robert Voskuil lazen het verhaal, en zij zeiden zonder omhalen: dat moeten we uitgeven.
Het bestuur besloot vervolgens om de tekst in de vorm van een echt boek te gieten, en ik kreeg de taak om een en ander in goede banen te leiden. Allengs werd mijn aandeel in het werk zodanig groot dat mijn naam op dringend verzoek van de beide samenstellers aan die van hen werd toegevoegd. Dat neemt niet weg dat ik hier nadrukkelijk opmerk dat ik vind dat het hun product is. Het was de bedoeling om in mei 2004 een boekje over het voorgedragen onderwerp uit te geven. Het kant-en-klare verhaal bleek bij een grondige bestudering en controle van de bronnen echter nog helemaal niet af te zijn, en het desbetreffende tijdpad moest al gauw geheel en al worden bijgesteld. Geleidelijk aan werd het manuscript ook nog eens dikker en dikker.
Het gevolg van dit al was dat het veel langer heeft geduurd dan verwacht en gedacht was, maar tegelijkertijd heeft het bijgedragen aan een drastische verbetering van de kwaliteit. Er zitten onvolkomenheden in, dat weet ik zeker, maar wij hebben in ieder geval ons uiterste best gedaan om ze te vermijden of te corrigeren.
In de tussentijd verscheen, in september 2004, Arie- Jan van Hees’ boek ‘Green On!’, maar dat was geen reden om het Vriendenproject af te blazen. Naar de mening van de samenstellers van het oorspronkelijke RAF-manuscript waren er in grote mate voldoende verschillen die een separate uitgave rechtvaardigden.
Zo is het in de eerste plaats een feit dat Arie-Jan over de sleeptoestellen en de zweefvliegtuigen schreef (‘Tugs and Gliders to Arnhem’), en over de bevoorradingsvluchten (‘Green On!’). Wij vervaardigden een publicatie over de 38 en 46 Group van de Royal Air Force.
Uiteraard komen in ons product onderwerpen voor die ook in de andere twee boeken staan. Dat kan moeilijk anders. Wie heden ten dage een publicatie wijdt aan de Slag om Arnhem, geeft automatisch gegevens en afbeeldingen aan de openbaarheid prijs die eerder al elders werden gebruikt.
Waar het om gaat is dat in ons boek informatie staat over ALLE missies die in september 1944 door de genoemde onderdelen van de Britse luchtmacht werden gevlogen. Er is GEEN ANDERE publicatie (ons bekend) waarin de correcte gegevens staan van elke vlucht.
Van alle missies, en dat zijn er 1331, worden in ieder geval de rang, de voorletters en de naam van de gezagvoerder, het type vliegtuig met het registratie-nummer, het squadron, het vliegveld, en het tijdstip van vertrek en aankomst vermeld. Deze vluchten zijn onderverdeeld in 12 Pathfinder missies, 710 Glider vluchten en 609 bevoorradingsmissies. Van de toestellen die niet gewoon op hun thuisbasis terugkeerden, zijn ook verdere bijzonderheden gegeven. Bijvoorbeeld informatie over de andere bemanningsleden, en over wat met hen en het vliegtuig is gebeurd. Onze uitgave is dan ook in de eerste plaats een naslagwerk, opzoekboek of referentiepublicatie. Juist omdat er al zoveel verhalen van ooggetuigen bekend en gepubliceerd zijn, en juist omdat ALLE daarbij horende inhoudelijke gegevens nog niet eerder elders zijn geopenbaard.
Daarnaast hebben we in het RAF-boek de nodige ervaringen opgenomen van mensen die het meege-maakt hebben. Die wederwaardigheden vormen ons inziens een welkome aanvulling en afwisseling op/van de ‘droge’ statistische informatie.
‘The Royal Air Force at Arnhem’ bestaat uit 23 hoofdstukken, en is voorzien van een index met 1182 namen. Het overgrote deel daarvan heeft betrekking op piloten, navigators, radiotelegrafisten enzovoorts. Voor de goede orde, het boek gaat wel over de Britse luchtmacht, maar onder de betrokke-nen bevinden zich ook Canadezen, Nieuwzeelanders, Australiërs, Amerikanen en Zuidafrikanen Het maken en presenteren van ‘The Royal Air Force at Arnhem – Glider and re-supply missions in September 1944’ kon gebeuren mede dankzij de hulp van de volgende personen en instanties.
– Cees van den Bosch, die de algehele, met name spirituele, begeleiding verzorgde, zelfs als dat nodig was vanuit Frankrijk;
– Peter Clark, die er verantwoordelijk voor was dat de Engelse taal niet al te veel geweld werd aangedaan;
– Michel Hildebrand, die namens Hildebrand DTP te Wageningen op een fraaie manier zorgde voor het omslag en de complete lay-out;
– en tenslotte Van Eek & Oosterink drukkers, gevestigd te Dodewaard. Wat zij deden, kunt u wel vermoeden.
Met het bovenstaande hoop ik duidelijk gemaakt te hebben waarom wij vonden dat we een boek moesten maken dat
– er zeer fraai en goed verzorgd uitziet;
– een degelijke en verantwoorde inhoud bevat;
– voor een acceptabele prijs kan worden aangeschaft. Het bestuur van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek was het gelukkig unaniem helemaal met ons eens, en daarom is de publicatie er gekomen.
Luuk, Philip en ondergetekende zijn er blij mee!
‘The Royal Air Force at Arnhem’ is in ieder geval te koop bij het Airborne Museum ‘Hartenstein’ en de lokale boekhandelaren in de regio Arnhem. De prijs bedraagt € 37,50. Als u bij het museum wilt bestellen, kan dat via 026 3337710 of info@airbornemuseum.org. Opsturen in Europa kost € 37,50 + 7,50 (inclusief verpakkings- en verzendkosten); naar de overige landen in de wereld: € 37,50 + 15 (inclusief). (Geert Maassen)

Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: vvam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma

Download

Van de redactie
Deze nieuwsbrief, die eind augustus werd samengesteld, ontvangt u rond de 60e herdenking van de Slag om Arnhem. Aan die belangrijke gebeurtenis zullen we volop aandacht besteden in een uitgebreid nummer dat in november verschijnt. Bij deze nieuwsbrief hebben wij ter gelegenheid van de herdenking een extra lange Ministory gevoegd.

Nieuwe conservator/adjunct-directeur.
In de vorige nieuwsbrief kondigden wij hem reeds aan: sinds 1 juli heeft het Airborne Museum ‘Hartenstein’ een nieuwe conservator/adjunct- directeur. Het is de 49-jarige Frans Smolders uit Nijmegen. Hij werd gekozen uit ca. 90 sollicitanten die hadden gereageerd op de advertentie voor deze vacature. Voorlopig is hij aangesteld voor twee jaar en hij wordt betaald uit een subsidie die de gemeente Renkum hiervoor beschikbaar heeft gesteld. Wybo Boersma, die de afgelopen jaren het museum als directeur leidde en die, geheel onbetaald, ontzettend veel werk heeft verzet, stopt per 1 oktober met deze functie.

27 juli 2004. Frans Smolders, de nieuwe adjunct directeur/conservator van het Airborne Museum.
Frans Smolders heeft veel ervaring op het gebied van de inrichting van musea. Na zijn studie Kunsthistorie deed hij zijn kennis op in onder meer het Utrechtse Universiteitsmuseum en meer recent bij de samenvoeging van verschillende museale diensten in Apeldoorn.
Zijn belangrijkste taak in de toekomende twee jaar zal zijn het ontwikkelen van een beleidsplan voor de toekomst van het museum. Hoofdaandachtspunten zijn o.a. de modernisering van de totale expositie en een mogelijke uitbreiding van het museum.
Smolders is zeer onder de indruk van de prachtige en indrukwekkende collectie van het Airborne Museum en van alle kennis die er is samengebracht. Hij zou echter graag wat meer de aandacht willen vestigen op de menselijke verhalen die horen bij het getoonde materiaal. Nu ligt de nadruk op de militaire ooeratie, die in min of meer chronologische volgorde wordt behandeld. Er zou meer aandacht kunnen worden besteed aan de persoonlijke lotgevallen van de militairen, maar ook van de burgers, wiens wereld plotseling veranderde in een slagveld. Het gebrek aan ruimte in het museum vormt een belemmering voor de ontwikkeling van een moderne expositie. Huize Hartenstein is een monument, waaraan weinig kan worden veranderd. Daarom denkt Smolders aan een ondergrondse uitbreiding, met als voorbeeld het plan dat de Vereniging Vrienden enige jaren geleden heeft laten ontwerpen. Daardoor zal het ook mogelijk worden grote wissel-tentoonstellingen te organiseren.
Ook zou Smolders graag de ‘villa’ Hartenstein zelf weer meer tot haar recht willen laten komen. Nu zijn bijvoorbeeld alle ramen dichtgetimmerd met schotten, waardoor je als bezoeker bent afgesloten van de omgeving.
De aandacht van vooral de jongere museumbezoekers loopt snel terug bij een statische presentatie, en daarom zal er in de toekomst in het museum nog meer gebruik gemaakt gaan worden van moderne audiovisuele middelen en computer technieken. Ook zou een kleine filmzaal kunnen worden ingericht. De bibliotheek en het archief vormen volgens Frans Smolders een integraal deel van de museumcollectie. Dit materiaal kan beter worden ontsloten, geca-talogiseerd en gedigitaliseerd om een optimaal gebruik mogelijk te maken. Samenwerking en uitwisseling van gegevens met andere musea en archieven zal ook meer aandacht krijgen.
De financiële basis van het museum zal moeten worden verbreed en daarom zal worden geprobeerd om sponsors aan te trekken.
Frans Smolders hoopt samen met de twee andere vaste medewerkers Berry de Reus (logistiek manager) en Roland Boekhorst (behoudsmedewerker) en met de enthousiaste groep van twintig vrijwilligers het museum nog interessanter en leerzamer te maken dan het nu al is. De Vereniging Vrienden is uiteraard graag bereid daaraan mee te werken!

Themamiddag op 20 november
Op zaterdag 20 november a.s. organiseert onze ver-eniging wederom een themamiddag in de Concertzaal in Oosterbeek.
Het programma ziet er als volgt uit:
13.30-14.00 uur: Ontvangst van de leden
14.00-15.00 uur: Lezing van Alex Junier over het ‘2nd Battalion The South Stafford- shire Regiment’. Over dit bataljon schreef Alex, samen met Bart Smulders het boek ‘By Land Sea and Air’, dat in 2003 verscheen.
15.00-15.45 uur: PAUZE
15.45-16.30 uur: Vervolg van de lezing door Alex Junier.
Ca. 17.00 uur: Einde themamiddag.
Veteraan schenkt motormaaier
Op 13 juli j.1. vond op de Airborne Begraafplaats een zeer bijzondere gebeurtenis plaats. De 80-jarige Amhem-vetraan Frank Moore droeg een speciale, door hem zelf ontworpen, motormaaier over aan de staf van de Commonwealth War Graves Commission. In september 1944 was luitenant Frank Moore Troop Leader van F-Troop, 3rd Airlanding Light Regiment Royal Artillery. Tijdens de Slag om Arnhem stonden de 75mm Pack houwitsers van F Troop opgesteld in het weiland recht achter de Oude Kerk in het Benedendorp in Oosterbeek. Het Troop-hoofdkwar-


FOTO: GORDON ALLAN

13 juli 2004. Arnhem-veteraan Frank Moore geeft op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek een demonstratie van de door hem ontworpen motormaaier.

tier was gevestigd in de zuidvleugel van deze kerk. Een van de diorama’s in de kelder van het Airborne Museum toont F-Troop in actie.
Frank Moore ontsnapte in die periode verschillende keren aan de dood. Zo leidde hij op een bepaald moment vanuit de spits van de kerktoren het vuur van de houwitsers van het Light Regiment op posities van de Duitsers. Boven in die spits zat aan de oostzijde een klein luik, en vandaar uit had hij een goed overzicht over de omgeving. De Duitsers kregen dat echter in de gaten en een Duitse tank vuurde een salvo af, die de spits raakte vlak onder de plaats waar Moore en zijn verbindingsman zaten. Gelukkig wisten ze toch heelhuids naar beneden te komen. De tweede keer was in de avond van 25 sep-tember, toen Moore, staande bij de kerk, de lokaties van Duitse posities besprak met een Forward Observation Post officier van de 43e Wessex Divisie, kapitein Thomas ‘Zeke’ Rosé, die samen met een collega en enkele anderen de Rijn had weten over te steken. De Duitsers openden het vuur met een mitrailleur, waarbij ze Frank Moore rakelings misten, maar kapitein Rosé raakten. Die overleed de volgende dag. (zie hiervoor: Ministory 46 uit mei 1995: ‘Herinneringen van een veteraan van 30 Corps’, door majoor b/d Douglas G. Goddard, Royal Artillery, en het boek ‘Arnhem, The Airborne Battle’ door Martin Middlebrook, 1994/2004).
Zoals Frank Moore later schreef: ‘Naarmate de slag voortduurde, veranderde de positie van F-Troop steeds meer in een kraterlandschap. De banden van de houwitsers werden vernield door granaat- en mortiervuur, waardoor ze moeilijk waren te verplaatsen en te richten. De geschutsbemanningen moesten zichzelf diep ingraven in schuttersputten, die zij bedekten met lege munitiekisten en aarde, om zich enigszins te beschermen tegen granaat- en mortierinslagen. Maar iedere keer wanneer het bevel werd gegeven ‘Take Post’ (beman posities), kwamen alle artilleristen zonder aarzelen uit zijn schuttersputten om de vrijwel totaal onbeschermde kanonnen in het open veld te bedienen. Dit dwong grote bewondering af van de infanterie eenheden die in de buurt zaten ingegraven. Majoor Cain, die voor zijn rol tijdens de Slag om Arnhem het Victoria Cross kreeg, schreef later een brief waarin hij de standvastigheid en de moed van de geschutsbemanningen een voorbeeld noemde voor alle anderen, die de posities bij de Oude Kerk met hen deelden.
Frank Moore was een van de gelukkigen die aan het eind van de strijd over de Rijn kon terugtrekken. Hij werd gedemobiliseerd in 1948 en had vervolgens een lange en succesvolle carrière in de productie van landbouwmachines. Na zijn pensionering ging hij zich bezig houden met het ontwerpen van zeer geavanceerde motormaaiers voor grote gazons. Deze machines, die zijn voorzien van allerlei nieuwe technische snufjes, worden nu door zijn eigen bedrijf ‘Moore Mowers Limited’ in Beaminster (Dorset) vervaardigd. Frank Moore besloot onlangs om een speciaal ontworpen maaimachine te schenken aan de Commonwealth War Graves Commission voor gebruik op de Airbome Begraafplaats in Oosterbeek en op de andere begraafplaatsen in de regio, ‘ter herinnering aan alle oude vrienden en collega’s die daar zijn begraven’.

Engels Weekend 2005
Het is de bedoeling dat in juni 2005 in Oosterbeek het derde ‘Engelse Weekend’ zal worden georganiseerd voor onze leden uit het Verenigd Koninkrijk. Leden die daarvoor een plaats willen reserveren kunnen contact opnemen met Niall Cherry en ook voor nadere informatie kunt u bij hem terecht. Het programma zal ongeveer vergelijkbaar zijn met de twee vorige keren. Waarschijnlijk is er op zaterdag een wandeling langs een aantal historische locaties, waarna op zondag een wat langere tocht met (historische?) voertuigen zal worden gemaakt.
(Niall Cherry, 3 Church Road, Warton, Lancs, PR4 1BD, United Kingdom,
e-mail: niall.cherry@baesystems.com)

 

FOTO: R.S. TJADEN-MODDERMAN

Foto van een onbekende lokatie in Arnhem, gemaakt op 17 september 1944. Waar is dit?

Wie weet het?
In de Tweede Wereldoorlog Fotocollectie van het Gelders Archief (opgebouwd door het toenmalige Gemeentearchief Arnhem) berusten onder andere afdrukken uit een bijzonder album. Het werd in de periode 1940-1945 aangelegd door Dr. R.S. Tjaden- Modderman, en bevat vele foto’s die door hem in de Gelderse hoofdstad werden gemaakt.
Een van die kiekjes hebben we hierbij afgedrukt. Helaas weten we alleen de datum: 17 september 1944. Wie kan vertellen wat er precies op te zien is? Zijn de rookwolken het gevolg van het geallieerde bombardement dat voorafging aan de luchtlandingen? Waar stond de fotograaf toen hij op het knopje drukte? Uw antwoorden graag naar de redactie! Overigens kwamen op de vorige Wie weet het?-vraag een gewaardeerd aantal reacties binnen. Daarop komen we in de volgende Nieuwsbrief terug.

Airborne Monument hersteld
Eerder dit jaar luidden leden van de Vereniging Vrienden en van de Monumenten Commissie de noodklok over de slechte toestand waarin het Airborne Monument tegenover het museum verkeerde. De aanwezigen bij de Jaarvergadering van de Vrienden zullen zich ongetwijfeld de levendige discussie over dit onderwerp herinneren. Deze actie heeft kennelijk resultaat gehad, want medewerkers van de gemeente zijn in juli j.1. druk bezig geweest met herstelwerkzaamheden. Delen van het metselwerk zijn vernieuwd, evenals veel gebroken of afgebrokkelde bakstenen. De originele gele, zachte baksteen, waaruit het gedenkteken in 1945 is opgetrokken, is erg gevoelig voor beschadiging en weersinvloeden. Men is er gelukkig in geslaagd om voor de restauratie bakstenen te vinden die vrijwel dezelfde kleur hebben als die van vlak na de oorlog, maar die wel veel sterker zijn. Eigenlijk zijn ook de beeldhouwwerken van Jacob Maris, die in het monument zijn verwerkt, toe aan grondige restauratie, maar dat moet te zijner tijd gebeuren door deskundigen.

Vliegtuigbom
Tijdens graafwerkzaamheden onder het spoorviaduct de Zypse Poort in Arnhem werd op 28 mei j.l. een vijfhonderd pond zware Britse vliegtuigbom gevonden. Onmiddellijk werd het werk gestaakt, de wijde omgeving afgezet en het treinverkeer stilgelegd. Bij nader onderzoek door het gewaarschuwde Explosieven Opruimings Commando (EOC) bleek dat de ontsteking er al af was, waardoor de bom als ongevaarlijk kon worden bestempeld. Het projectiel kon daardoor snel in een vrachtwagen naar het vernietigingsterrein bij de Schuytgraaf in Arnhem-Zuid worden gebracht. Dat de bom nu pas aan de oppervlakte kwam, terwijl er al ruim twee jaar aan de Zypse Poort werd gewerkt, is verklaarbaar. Pas eind mei werd namelijk de asfaltlaag verwijderd waaronder de bom zich bevond. Hij lag nog geen meter onder het oppervlak. Waarschijnlijk is dit een van de geallieerde bommen die op zondag 17 september 1944 werd afgeworpen tijdens de bombardementen die werden uitgevoerd voordat de geallieerde luchtlandingen zouden plaats vinden. Het belangrijkste doel in die omgeving was de Willemskazerne, die door de Duitsers werd gebruikt. De kazerne, die bij deze aanval geheel werd verwoest, stond op de plaats van het huidige Gele Rijdersplein. Het is onduidelijk waarom het ontstekingsmechanisme ontbrak Misschien heeft men die in Engeland vergeten te monteren. Het gelukkige gevolg is wel dat de bom daardoor niet is ontploft en daarmee de Zypse Poort deze aanval heeft overleeft en nog bijna zestig jaar heeft kunnen bestaan! Inmiddels is de oude poort vervangen door een nieuwe. In een van de volgende nummers hopen we op dit bombardement terug te komen.

Foto’s gevraagd
Volgend jaar, in juni 2005, bestaat de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum 25 jaar. Deze mijlpaal willen wij uiteraard niet ongemerkt voorbij laten gaan. In een volgend nummer van de nieuwsbrief zullen wij u daarover berichten. Een van de initiatieven die voor dit jubileum naar voren is gebracht, is het maken van een kleine tentoonstelling en/of bescheiden fotobrochure over 25 jaar Vereniging Vrienden. Daarvoor zoeken wij foto’s van excursies, vergaderingen, themadagen, etc. Wanneer u in het bezit bent van dergelijk beeldmateriaal en dat ter beschikking wilt stellen, laat u dat dan even weten door middel van een kort briefje of e- mail aan het bestuur (zie Colofon). Er wordt dan t.z.t. contact met u opgenomen. Alvast veel dank voor uw medewerking!

Nieuws van Niall
Van onze vertegenwoordiger in Groot Brittannië, Niall Cherry, ontvingen wij het volgende bericht: Afgelopen februari overleed Sir John Killick. De ‘kenners’ van de Slag om Arnhem weten ongetwijfeld dat hij in september 1944 commandant was van het 89th Parachute Field Security Section. Op 18 september 1944 werd kapitein J.E. Killick, toen hij op patrouille was in de Weerdjesstraat in Arnhem op de gevoelige plaat vastgelegd door de Joodse fotograaf Sem Presser. Het is mijns inziens een van de beste foto’s van de Slag om Arnhem. Hij staat o.a afgebeeld op pagina 87 van het boek van David van Buggenum, ‘B Company Arrived’, dat in 2003 verscheen. Op de foto is te zien dat Killick op zijn rechterbeen een holster met wapen draagt. Dit was een Duits Luger pistool. Vorig jaar vertelde hij mij hoe hij hier aan was
gekomen en dit verhaal wil ik graag vertellen in een van de volgende nummers van de Nieuwsbrief ‘.

‘Oosterbeek For ever England’
Op zaterdag 31 juli werd in het Airborne Museum het boekje ‘Oosterbeek For ever England’ gepresenteerd. Het is het resultaat van een studie die auteur Jan Crum, (1940) heeft gedaan naar de grafteksten op de stenen op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. De teksten verraden vaak iets over de persoonlijke achtergrond van de gesneuvelden. De nabestaanden mochten aangeven welke woorden zij op de steen wilde hebben. Sommigen kozen voor zeer persoonlijke, ontroerende teksten, anderen voor meer algemene woorden. Jan Crum heeft in zijn boekje de teksten in verschillende categorieën verdeeld, zoals verdriet, herinnering, opoffering en bewondering. Van alle opgenomen teksten heeft hij de achtergrond proberen na te gaan. Het boekje is een hommage aan alle militairen die tijdens de Slag om Arnhem hun leven gaven.
Het eerste exemplaar werd aangeboden aan oudstrijder Norman Rawlings, die speciaal voor deze gelegenheid uit Groot Britannië was overgekomen. ‘Oosterbeek. For ever England’, door Jan G. Crum, (ISBN 90-75665-65-2) verscheen bij Uitgeverij Kontrast in Oosterbeek Het boek is tweetalig, Nederlands en Engels, en telt 96 pagina’s. Het is geïllustreerd met foto’s. De prijs bedraagt 15 Euro.

Bodemvondsten op Papendal
Evenals op andere plekken in deze regio vind je ook op het terrein van het sportcentrum Papendal, ten noorden van Oosterbeek, nog schuttersputten uit de Slag om Arnhem. Philip Reinders heeft het afgelopen jaar een groot aantal van deze putten onderzocht en daarbij het nodige materiaal uit de grond gehaald. Dit werd in augustus en september tentoongesteld in de hal van het hotel- en congrescentrum van Papendal.
Een van de meeste opmerkelijke vondsten was een Frans geweer uit de Eerste (!) Wereldoorlog. Waarschijnlijk hebben de Duitsers het wapen, dat uit ca.1917 dateert, in 1940 in Frankrijk buitgemaakt. Dit soort wapens werd later in de oorlog vaak uitgedeeld aan de troepen van mindere kwaliteit in het Duitse leger, toen er een gebrek kwam aan eigen bewapening. Een ander merkwaardig object, dat uit een van de schuttersputten kwam, was een potje waarin kaviaar had gezeten!

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232,6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en G.H. Maassen jr.
Redactieadres: Jan van Riebeeckweg 39, 6861 BD Oosterbeek, e-mail: wamredactie@planet.nl Penningmeester/Iedenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Nieuwe adjunct-directeur en voorzitter
Per 15 juni jl. is de heer Frans Smolders in dienst getreden van de Stichting Airborne Museum in de functie van adjunct-directeur/conservator. Een deel van zijn taak zal bestaan uit het maken van een beleidsplan voor de toekomst van het museum. Dit plan zal dan via het bestuur aan de gemeente worden aangeboden. Verder bestaan zijn werkzaamheden uit fondsenwerving, de presentatie van de collectie, en de organisatie binnen het museum. Daarnaast zal een herverdeling van taken plaatsvinden binnen de vaste staf. Frans Smolders was tot voor kort werkzaam als kunsthistoricus en conser-vator van het Apeldoorns Museum, en heeft ook ruime werkervaring in andere musea.
Tot voorzitter van het bestuur van de Stichting Airborne Museum is benoemd de heer A.P. de Vries uit Ellecom. De heer De Vries is in verschillende functies werkzaam geweest bij de politie, laatstelijk als plaatsvervangend korpschef van de politieregio Gelderland-Midden. Hij volgt in de stichtingsfunctie de heer J.W. van Slooten uit Oosterbeek op, die deze taak tijdelijk vervulde sedert het vertrek van de heer J.W. Vertinden. De heer Van Slooten blijft deel uitmaken van het bestuur.

Stoffelijke resten Veerweg
In het nummer van onze Nieuwsbrief van december 2003 berichtten wij over de vondst van stoffelijke resten van een geallieerde soldaat in een tuin aan de Veerweg in Oosterbeek. In april vorig jaar kwam een team van de Bergings en Identificatie Dienst van de Koninklijke Landmacht (BID) naar de zuidwestelijke Veluwezoom, en adjudant Fred Bolle en sergeant-majoor Geert Jonker brachten daar een bijna compleet skelet van een Britse militair boven de grond. Het onderzoek dat vervolgens door de BID werd uitgevoerd, leidde spoedig tot een positieve identificatie. Het rapport werd naar de verantwoordelijke instanties in het Verenigd Koninkrijk gestuurd, en vervolgens bleef het stil. Inmiddels heeft de BID de naam van de betrokkene vrijgegeven. Het gaat om soldaat Arthur Poster, van het lle Peloton van de B Compagnie van Ist (Airborne) Battalion, The Border Regiment. Op 27-jarige leeftijd kwam hij op 21 september 1944 om
het leven. We mogen aannemen dat het gebeurde in de omgeving waar zijn veldgraf werd aangetroffen. Een vier centimeter groot gat in zijn schedel doet veronderstellen dat een granaatscherf hem van het leven heeft beroofd.
Vorig jaar rond deze tijd was er gegronde reden om ervan uit te gaan dat de militair in september 2003 een laatste rustplaats zou krijgen temidden van zijn kameraden op het daarvoor aangewezen oorlogs- kerkhof: het Arnhem (Oosterbeek) War Cemetery. Helaas bleek dat niet het geval te zijn. Zoals gewoonlijk maalden de molens van de Britse overheid tergend langzaam.
Zelfs is het zo dat ook nu, een jaar later, het niet zeker is dat Arthur Fosters herbegrafenis zal plaatsvinden tijdens de a.s. Airborne herdenkingsperiode! Blijkbaar is het nog steeds niet gelukt nabestaanden te traceren, hetgeen wellicht niet verwonderlijk is als je je realiseert dat een westers land als het Verenigd Koninkrijk anno 2004 niet over zoiets als een bevolkingsregister beschikt! Het blijft dus een uitermate trieste en zeer betreu- renswaardige zaak dat de stoffelijke resten van een militair die voor de bevrijding van ons land is gevallen, onder de hoede zijn van de BID in Bussum, in plaats van begraven te worden op het Airborne Kerkhof in Oosterbeek.
(Geert Maassen)

Soldaat Arthur Foster, B Compagnie, Border Regiment, die op 21 september 1944 sneuvelde in de tuin van een huis aan de Veerweg in Oosterbeek. Zijn stoffelijke resten werden in het voorjaar van 2003 gevonden bij graafwerkzaamheden.

Nieuws van Niall
In 1975 kocht ik als schooljongen mijn eerste boek over de Slag om Arnhem. Dit was ‘Remember Arnhem’ door John Fairley. Sindsdien heb ik een groot aantal publicaties verzameld over Operatie Market Garden en over de Britse luchtlandingstroepen. In sommige van deze boeken wordt beweerd dat alle leden van het Royal Army Medical Corps (RAMC) behoorden tot de groep ‘gewetensbezwaarden’, en dat zij altijd ongewapend waren. Deze bewering heeft mij altijd geïrriteerd omdat dit onjuist is. Op een van de beroemde ‘Arnhem-foto’s’ is duidelijk het bewijs te zien. De afbeelding die ik bedoel is Imperial War Museum foto nummer BU 1105, van Corporal Midge Mills, RAMC, geknield bij het veldgraf van Trooper Edmond van het lst Airborne Reconnaissance Squadron, achter het huis Duitsekampweg 9 in Wolfheze. Op deze foto is duidelijk te zien dat Cpl. Mills een revolver of pistool in een tas aan zijn koppelriem draagt.
In de afgelopen jaren heb ik met een groot aantal veteranen van het RAMC gesproken, en, een enkele uitzondering daargelaten, niemand kon zich herinneren dat een van hun kameraden gewetensbezwaarde was.
Één geval was bij mij bekend. Dit betrof soldaat E. Hewitt, RAMC, die sneuvelde gedurende de strijd in Noord-Afrika. Hij was gewetensbezwaarde, en als hospitaalsoldaat toegevoegd aan het lst Parachute Battalion.
Ik was daarom verrast toen ik begin dit jaar een brief ontving van de zoon van een ex-lid van de 181 Airlanding Field Ambulance, die kort tevoren een exemplaar van mijn boek ‘Red Berets and Red Crosses’ had verkregen. Zijn vader, soldaat Cecil Charles Huil, RAMC, had als 28-jarige aan de luchtlandingsoperatie bij Arnhem deelgenomen. In een bij de brief gevoegd artikel uit de ‘Wood Green Observer’ van 14 oktober 1944, gewijd aan de vijf mannen uit Wood Green die bij Arnhem waren, wordt soldaat Huil expliciet aangeduid als gewetensbezwaarde.
Dit is volgens mijn informatie het eerste duidelijke bewijs dat een gewetensbezwaarde aan de Slag om Arnhem heeft deelgenomen. Wanneer er mensen zijn die iets weten over andere gewetensbezwaarden bij Arnhem, dan zou ik graag wat van hen horen.
Volgens een vriend van mij hadden alle gewetens-bezwaarden een legernummer dat begon met ‘95’. Dat gaf aan dat zij behoorden tot het NCC, het Non Combatant Corps. Het legernummer van soldaat

18 september 1944, Wol/heze. Corporal Mills uan het RAMC knielt bij het veldgraf van Trooper Edmond. Duidelijk is te zien dat Mills aan zijn koppelriem een tas met pistool of revolver draagt.
(FOTO: IMPERIAL WAR MUSEUM, LONDEN)

Het was echter 7687687, een ‘normaal’ RAMC-num- mer. Dat zou betekenen dat de theorie van mijn vriend niet klopt.
Nogmaals, wanneer er iemand is die hierover meer weet, dan zou ik dat graag horen. Mijn adres: Niall Cherry, 3 Church Road, Warton, Lancs, PR41BD, United Kingdom, e-mail: niall.cherry@baesystems.com (Niall Cherry)

Ede in Wapenrok
Onder de titel ‘Ede in Wapenrok’ verscheen op 27 mei jl. een boek over twee eeuwen militaire geschiedenis in de gemeente Ede. Het werd geschreven door ons lid Evert van de Weerd uit Ede, in samenwerking met de Barneveldse archivaris Gerjan Crebolder. Beide heren hebben reeds verschillende boeken over militaire historie op hun naam staan.
Het onderwerp van deze nieuwe studie is het garnizoen Ede, maar ook de ruime omgeving. Dit gebied is vanouds een belangrijk militair centrum geweest, en ook in de TWeede Wereldoorlog is er veel gebeurd. De geïnteresseerden in de jaren 1940-1945 vinden in het deel over Bezetting en Bevrijding een schat aan informatie, uiteenlopend van de opbouw van de Duitse vliegbasis Deelen en het vliegveld De Harskamp, tot een gedetailleerde beschrijving van de bevrijdingsoperaties in dit deel van de Veluwe in april 1945.
Hoofdstuk 6 is gewijd aan de Slag om Arnhem, voor zover deze zich voltrok op het grondgebied van de gemeente Ede. De auteurs geven een systematische en gedetailleerde beschrijving van de gebeurtenissen zoals die zich op de grond en in de lucht afspeelden. Daarbij komen verschillende aspecten naar voren die eerder niet of nauwelijks aandacht kregen. Uit de veelheid van onderwerpen zullen we er enkele noemen. Zo wordt ingegaan op het feit dat Ede op zondagochtend 17 september 1944 niet twee, maar drie keer is gebombardeerd, en worden de organisatie en de acties van de Duitse ’Westgruppe’ op de Ginkel geanalyseerd. Van alle zes Dakota’s, met mannen van de 4e Parachutisten Brigade, die op 18 september 1944 crashten, is het verhaal beschreven. Dat geldt ook voor de lotgevallen van de ca. 130 man die op dezelfde dag ver van de Ginkel werden gedropt. Verder komen o.a. aan bod de rol van het Edese Verzet, en de Operaties Pegasus I en II. Het boek is prachtig uitgevoerd, telt niet minder dan 492 blad-zijden, en ca. 450 foto’s, kaarten en diagrammen. Dat de prijs slechts 19.50 euro bedraagt, is mede mogelijk gemaakt door een aantal sponsors. ’Ede in Wapenrok’, ISBN 90-701506-3-8, werd uitgegeven door de Koninklijke BDU Uitgeverij in Barneveld, en is verkrijgbaar in het Airborne Museum Hartenstein

September 1944, een Britse patrouille ergens in Oosterbeek. Waar precies werd deze foto genomen?
(FOTO: IMPERIAL WAR MUSEUM, LONDEN)

Schuttersputten hersteld
Op zaterdag 1 mei jl. heeft een groep vrijwilligers op het terrein van het Sportcentrum Papendal, even ten noorden van de spoorlijn Utrecht-Arnhem, een aantal schuttersputten uitgegraven waarin Brigadier Hackett op 19 september 1944 om ca. 11.00 uur zijn hoofdkwartier van de 4e Parachutisten Brigade vestigde. Nadat die dag de Britse opmars over het terrein van de Johannahoeve ter hoogte van de Dreyenseweg was vastgelopen, en de gliders met de artillerie van de Poolse Para Brigade waren gearriveerd, werd besloten de daar opererende eenheden naar het westen terug te trekken, en via de spoorwegovergang in Wolfheze en de tunnel in de spoordijk oostelijk daarvan, naar het gebied van de Bilderberg ten zuiden van de spoorlijn te verplaatsen. Het hoofdkwartier van de 4e Brigade verliet de betreffende schuttersputten in de late namiddag van 19 september 1944.
Het uitgraven van de putten tot hun oorspronkelijke diepte werd georganiseerd door Philip Reinders, die daarover overleg had gehad met Willem Wichhart en Frieda Geest van het Sportcentrum Papendal. De gaten zijn vervolgens omheind, zodat mensen of dieren er niet per ongeluk in kunnen vallen.

Locatie foto gezocht
Het is waarschijnlijk een van de meest gepubliceerde foto’s van de Slag om Arnhem. Een patrouille van vier Britse soldaten loopt door een ruïne van een gebouw ergens in Oosterbeek. Sergeant Mike Lewis, een van de drie cameramannen van de Army Film and Photographic Unit (AFPU) legde deze scène vast tussen 23 en 25 september 1944. Uit de ‘Dope Sheet’ waarop Lewis zijn opnamen noteerde, blijkt dat het gaat om foto 8 van film 4. Alle zeven andere afbeeldingen op deze rol werden door hem genomen bij Hotel Hartenstein, en het ligt voor de hand dat ook foto 8 in die omgeving is gemaakt. De vraag is echter waar precies?
De opname is vrijwel zeker geen echte actiefoto. De scène is geposeerd, want de patrouille loopt op de fotograaf toe. Op de grond ligt een grote hoeveelheid betonijzer en een stapel metalen pijpen. De ruimte waarin de mannen zich bevinden, heeft waarschijnlijk geen dak (meer), want het lijkt erop alsof alles zich in daglicht afspeelt.
Ons is niet bekend dat iemand in de afgelopen 59 jaar een goed antwoord heeft kunnen geven op de vraag waar deze situatie fotografisch werd vastgelegd. Daarom doen wij een beroep op onze leden om dit raadsel op te lossen. Vooral Oosterbekers die in september 1944 in het dorp woonden, herinneren zich misschien waar in de buurt van Hartenstein dit soort bouwmaterialen lag opgeslagen. De redactie wacht met spanning uw reacties af!

‘De Plek, Oosterbeek, september 1944’ Het onlangs uitgekomen boekje ‘De Plek, Oosterbeek, september 1944’ is de eerste in een serie waarin schrijvers markante plaatsen onder de loep nemen. In dit eerste deel vertelt de journalist Frans van Deijl over een plek die een rol speelde bij de Slag om Arnhem. Bij het lezen vragen we ons af wat de auteur met het maken van dit boekje voor ogen heeft gestaan. Wilde hij een fictieve plek beschrijven? Dan kon hij ook ten aanzien van de geschiedkundige bijzonderheden zijn fantasie laten gaan. Hij schrijft echter over een bestaande plek, maar neemt het met de historie niet zo nauw. Hoewel het geruime tijd duurt voor zelfs de insider door heeft welke plaats hij bedoelt (ook het bijgevoegde kaartje geeft geen uitsluitsel), blijkt het de laagte in het terrein ten noordwesten van Harten- stein te zijn, die de Britten ‘the Hollow’ noemen. Na de terugtrekking vanaf de Johannahoeve verzamelde Brigadier Hackett er een klein deel van zijn 4e Parachutisten Brigade, en daar vandaan brak hij later door naar het hoofdkwartier bij Hartenstein.
We zullen maar niet alle historische onjuistheden in het boek aangeven, maar slechts twee pagina’s noemen. Pagina 5: Er streden geen Amerikaanse en Canadese troepen in Oosterbeek en omgeving; de le Britse Luchtlandingsdivisie bestond niet uit twintigduizend man; er waren geen tweeduizend vliegtuigen met zweeftoestellen op weg naar Arnhem; de divisie had geen 330 kanonnen; na de landingen volgde niet de operatie Market Garden, ze was er deel van; twee parachutistenbataljons, de le en 3e> werden niet uiteengeslagen op weg naar de brug. Pagina 6: Na het bereiken van de Rijnbrug vormden de overige parachutisten geen bruggenhoofd in Oosterbeek om Frost en zijn eenheid later af te lossen; het verhaal en de locatie van de Duitse eenheden bij Arnhem is onjuist; Frost zwom niet met tweeduizend man over de Rijn. Zo zijn er nog 62 andere pagina’s, maar gelukkig is het boekje niet te dik. Niet kopen dus, tenzij u een avond wilt puzzelen.
‘De Plek’, door Frans van Deijl, werd in 2003 uitgegeven door Kempen Uitgevers, Zaltbommel. ISBN 90 6657 092 x, 64 pagina’s. Het boekje wordt niet in het Airborne Museum verkocht, maar is wel verkrijgbaar bij de boekhandel.
(W. Boersma)

‘Oorlog in Oosterbeek’
Eind vorig jaar verscheen voor de jeugd een alleraardigst boekje over de Slag om Arnhem. Uit de tekst blijkt dat de schrijver, Jan van Reenen, zich ter plaatse goed heeft georiënteerd. Verschillende scènes die hij in zijn verhaal verwerkt heeft, zijn voor insiders herkenbaar. Zoals de moeder die een foto van haar zoontje maakt terwijl hij op de loop van een kanon zit, of kinderen die chocolade krijgen. Het verhaal, hoewel natuurlijk fantasie, doet echt aan.
Een Oosterbeekse jongen, Frans, beleeft in september 1944 de luchtlandingen en de daaropvolgende gevechten. In eerste instantie is het één groot avontuur, totdat een gewonde Britse soldaat bij zijn ouders in de kelder onderdak vindt. Dan is de oorlog angstig dichtbij. Zeker als later ook nog een Duitse gewonde wordt binnengebracht. Uiteindelijk wordt de Engelsman gered, en ziet Frans hem jaren later bij een herdenking terug.
Het verhaal heeft misschien weinig diepgang, maar is eenvoudig geschreven, en zeker geschikt voor kinderen van groep 8. Een van de weinige moderne kinderboeken over de Slag om Arnhem dat zijn weg naar de jeugdige lezertjes wel zal vinden.
‘Oorlog in Oosterbeek’, door Jan van Reenen, verscheen in 2003 bij uitgeverij Den Hertog BV, Houten. ISBN 90 331 1736 3, 94 pagina’s, geïllustreerd.
(W. Boersma)

Oproep
Van ons lid Hans Molier uit Roosendaal ontvingen wij het verzoek tot plaatsing van de volgende oproep: ‘Op 16 mei jl. heeft de STIWOT (Stichting Informatie Wereldoorlog Twee), een vrijwilligersorganisatie die zich inzet voor informatieverstrekking over de Tweede Wereldoorlog, door het opzetten en onderhouden van (hoofdzakelijk Nederlandstalige) websites op het internet, een nieuwe site gelanceerd, namelijk www.ww2awards.com. Deze site, die in de Nederlandse èn in de Engelse taal verschijnt, is gevuld met een grote hoeveelheid informatie over tijdens de Tweede Wereldoorlog uitgereikte onderscheidingen en de ontvangers daarvan. Al meer dan een jaar is een team bezig met de ontwikkeling van deze internet-site. Er is al erg veel materiaal over het betreffende onderwerp bijeengebracht, maar er wordt nog steeds naar aanvullende gegevens gezocht. Daarvoor doen wij een beroep op u. Mocht u in het bezit zijn van foto’s of informatie over onderscheidingen, en wilt u die voor de site beschikbaar stellen, neemt u dan contact met ons op. Misschien heeft u zelf, of een familielid, tijdens de Tweede Wereldoorlog een onderscheiding ontvangen. Wij horen dan graag uw verhaal, en foto’s en aanvullende informatie zijn daarbij ook van harte welkom. U kunt deze gegevens via de website aan ons mailen. Mocht u niet over een internetverbinding beschikken, dan kunt u contact opnemen met Hans Molier, Susannadonk 123, 4707 WT Roosendaal, telefoon 0165-554531.’

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en G.H. Maassen jr.
Redactieadres: Jan van Riebeeckweg 39, 6861 BD Oosterbeek, e-mail: vvamredactie@planet.nl Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download