Opening tentoonstelling
Op 20 april opende de waarnemend burgemeester van de gemeente Renkum, de heer E. Klein, in het Airborne Museum de tentoonstelling ‘De Verloren Slag’, over de gevechten op 18 en 19 september 1944 in de wijk Lombok en bij Onderlangs en Bovenover in Arnhem. Met behulp van twee diorama’s en een groot aantal (meest Duitse) foto’s wordt een beeld gegeven van de strijd in dat deel van Arnhem en van het lot van de burgers. Thomas van Slooten heeft een grote, zeer gedetailleerde kaart gemaakt van het gebied, waarop met lampjes de posities van de militaire onderdelen op verschillende momenten is weergegeven. Zeer instructief is ook het beeldscherm (’touch screen’), waarop door aanraking van een digitale kaart de foto’s van het betreffende locatie op het scherm verschijnen. Voor het realiseren van deze expositie werden Wybo Boersma en Roland Boekhorst bijgestaan door een groot aantal vrijwilligers. Dit waren de heren P. Barends, H. Boers, J. Dijkstra, P.G. Geerts, J. Korsloot, I. Maan, J. Jansen, D. Knoop, J. Niels, O. v.d. Vegte. Ook de firma de Kleuver werkte mee aan dit project.
Willem de Ruyter leverde het fotowerk en Sanne Nicholas ontwikkelde voor deze tentoonstelling een speciaal scholenproject. De expositie duurt tot 16 december van dit jaar.


FOTO: BUNDESARCHIV KOBLENZ, VIA ROBERT VOSKUIL, 19 September 1944. Nadat de doorbraak van de vier Britse bataljons naar de Rijnbrug is mislukt, rijdt Duits gemotoriseerd geschut (een ‘STUG’) vanaf Onderlangs in de richting van de Oranjestraat.

Wandelexcursie op 9 juni
Zoals we in de vorige Nieuwsbrief vermeldden, orga-niseert de VVAM op zaterdagmiddag 9 juni een wan-delexcursie onder leiding van gidsen in het gebied van de wijk Lombok, rondom het St. Elisabeths Gasthuis en de wegen Onderlangs en Bovenover in Arnhem. Als gidsen treden op Wybo Boersma, Robert Voskuil en Jaap Korsloot. Deze excursie sluit aan bij de expositie ‘De Verloren Slag’ in het Airborne Museum.
De battlefield tour begint om 13.30 uur bij het buurthuis ’t Huukske in Lombok, Mauritsstraat 22, 6812 BS, Arnhem en eindigt om 17.00 uur. Vanaf 13.00 uur is buurthuis ’t Huukske geopend.
De kosten bedragen per deelnemer € 17,50. Hierbij is inbegrepen koffie bij aankomst, de rondleiding en een gids met achtergrondinformatie en met een aantal zeer bijzondere illustraties.
Aanmelding voor 1 juni 2007 door telefonische opgave bij het Airborne Museum, telefoon 026-3337710 of per mail info@airbornemuseum.com en gelijktijdige overmaking van € 17,50 op girorekening 4403641 t.n.v. Vereniging Vrienden v/h Airborne Museum, onder vermelding van ‘Battlefield Tour 9 juni’.
De inschrijving vindt plaats in volgorde van binnen-komst van de giro-overschrijvingen. Er zijn in totaal 75 plaatsen. Alleen als er geen plaats meer is, krijgt u bericht.
Voor meer informatie kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met het Airborne Museum in Oosterbeek, telefoon 026-3337710 of via de mail info@airbornemuseum.com of bij W.Boersma, telefoon 0318-639633, e-mail: w.boersma@wxs.nl.
Zie ook www.Airbornemuseum.org.

In Memoriam Mieke de Langen
Op 24 januari van dit jaar overleed in Renkum op 81-jarige leeftijd Mieke de Langen. Mieke was van 1982 tot 2000 secretaris van de VVAM. In die achttien jaar heeft zij ongelooflijk veel werk verzet voor de vereniging. Niet alleen vervulde ze met grote nauwgezetheid het secretariaat, maar ze was ook bijna altijd met een verkoopstand aanwezig op ‘Open Dagen’ van Koninklijke Luchtmacht, de ‘Dag van het Verzet’, de Airborne Wandelmars en de Pegasus Wandeltocht. Bij die gelegenheden verkocht ze allerlei zaken voor het museum en voor de VVAM. Daarmee haalde ze niet alleen veel geld binnen, maar het gaf ook extra bekendheid aan het Airborne Museum en de vereniging.
Mieke diende een groot aantal jaren als beroepsofficier bij de Koninklijke Luchtmacht. In 1976 was zij als Public Relations officier op de vliegbasis Deelen nauw betrokken bij de opnamen voor de film ‘A Bridge Too Far’. Ze had veel ervaring op het gebied van fondsenwerving en samen met Chris van Roekel zette zij zich in 1994 in voor het verkrijgen van gelden voor de renovatie van het Museum. Daarbij werd een aanzienlijk bedrag binnengehaald, waarmee o.a. een belangrijk deel van het diorama in het Airborne Museum van de 75mm Pack Houwitser bij de Oude Kerk werd betaald. Tijdens bestuursvergaderingen had ze altijd een duidelijke mening en ze stond bekend om haar heldere analyses, waarbij ze meestal geen blad voor haar mond nam.
De VVAM heeft veel te danken aan Mieke de Langen en wij gedenken haar met ere. Haar crematie vond plaats op 29 januari.
(Robert Voskuil)

In Memoriam Jaap Jansen
Op 27 april 2007 is Jaap Jansen, de oudste vrijwilliger van het Airborne Museum, op bijna 87-jarige leeftijd bij een verkeersongeluk in Oosterbeek om het leven gekomen.
Jaap kwam in 1990 bij het museum als vrijwilliger om te helpen met het onderhoud van de wapens. Als oud adjudant van de Technische Dienst van het Nederlandse Leger was zijn kennis en militaire ervaring van groot belang voor het museum. Van het een kwam het ander en al gauw vormde Jaap met Eef Vellinga en later met Roland Boekhorst en Theo Diepenbroek de technische dienst van het Airborne Museum. Jaap hielp bij het ontwerpen en inrichten van veel museumstands voor de Open Dagen van de Koninklijke Landmacht, Luchtmacht en Marine. Met veel plezier denken we terug aan de z.g. ‘Open Deur Dagen’ bij de Belgische parachutisten in Diest, waar Jaap zich als een vis in het water voelde. Aan de exposities, die in de loop van de jaren door het Museum georganiseerd zijn, heeft Jaap een groot aandeel geleverd. Niemand kon vermoeden dat de nieuwste expositie in het museum, ‘De verloren Slag’ de laatste zou zijn, waaraan Jaap gewerkt heeft. Toen de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum in 2000 een Clark Bulldozer voor het museum kocht, werd de restauratie onder de technische leiding van Jaap voortvarend uitgevoerd. Met behulp van handboeken als leidraad werd de ‘Teddy Beer’ van het Museum uit elkaar gehaald, schoon gemaakt en in het museum weer gemonteerd. Hij staat nu als één van de topstukken van de collectie opgesteld in het straatdiorama.
In 1940 diende Jaap als dienstplichtig soldaat in het Nederlandse leger. Op 17 september 1944 bood hij zijn diensten aan de Britse luchtlandingstroepen en raakte zo nauw betrokken bij de Slag om Arnhem. Die dagen hebben een grote invloed op zijn leven gehad. Nooit verveelden zijn verhalen, hoe vaak al gehoord, over de Slag om Arnhem. Een publicatie over zijn belevenissen in september 1944, die in september zal verschijnen, zag hij als een erkenning voor zijn steun aan de Britten. Een erkenning, die hij noch van de Britse, noch van de Nederlandse autoriteiten gekregen heeft. Jaap was lid van de Arnhem Veterans Club en drager van het Oorlogsherinneringskruis en de medaille voor Langdurige en Trouwe Dienst.
Zoals in de rouwadvertentie stond: ‘Een vooruitstrevend, vasthoudend, optimistisch en actief mens heeft ons verlaten’. Op 3 mei jl. werd Jaap onder grote belangstelling op Moscowa in Arnhem gecremeerd. Voordat de rouwstoet naar Arnhem vertrok reed deze, als een laatste afscheid, langzaam langs het Airborne Museum.
(Wybo Boersma)

Veel belangstelling voor de Social Evening op 2 maart jl.
Meer dan honderd belangstellenden bezochten op 2 maart jl. de Social Evening in het Airborne Museum. Het thema van die avond was het gebruik van zweef-vliegtuigen door de Britse luchtlandingstroepen. Paul Hendriks uit Wolfheze, die zich al jaren bezig houdt met Britse gliders, hield een lezing over dit onderwerp. Ook had hij een kleine expositie ingericht van onderdelen van Britse zweefvliegtuigen, die hij in de loop der jaren had gevonden op de voormalige landingsterreinen. Het grootste deel van zijn collectie wordt momenteel geëxposeerd in het Museum Vliegbasis Deelen. Veel mensen maakten gebruik van de mogelijkheid om hem vragen te stellen.
Gezien het succes van deze avond is Paul Hendriks gevraagd om ook bij de Social Evening voor de leden uit het Verenigd Koninkrijk op 15 juni (zie elders in dit blad) aanwezig te zijn.

Tijdens de Social Evening op 2 maart jl. geeft Paul J over de door hem tentoongestelde onderdelen van Britse zweefvliegtuigen.

Social Evening met leden uit het Verenigd Koninkrijk
Op vrijdagavond 15 juni wordt er een speciale Social Evening georganiseerd ter gelegenheid van de komst van een groep leden van de VVAM uit het Verenigd Koninkrijk. Nederlandse leden zijn hartelijk welkom om met onze Britse vrienden van gedachten te wisselen. Paul Hendriks uitWolfheze zal speciaal voor die avond een kleine expositie verzorgen over Britse gliders en Okko Luursema zal er zijn met zijn boekentafel. Ook de bibliotheek/archief van het museum zal die avond geopend zijn. Nadere informatie over deze avond kunt u verkrijgen bij Bart van Genderen, E-mail: bartg@nneurope.com.

Oproep
In verband met de nieuw te vervaardigen uitgave van de ‘Roll of Honour’ zoeken wij informatie over de volgende gesneuvelde militair: Soldaat Sidney MADDOCKS (403493), gesneuveld op 22 september 1944. Zijn veldgraf bevond zich in een tuin aan de Pietersbergseweg in Oosterbeek. Nu ligt hij begraven op de Airborne Begraafplaats
Soldaat Maddocks behoorde bij het Army Air Corps maar was ingedeeld bij de Royal Artilleiy. Verdere gegevens ontbreken. Indien u over informatie beschikt kunt u kontakt opnemen met Geert Maassen op het Gelders Archief, telefoon 026-3521600, e-mail g.maassen@geldersarchief.nl.

Informatieavond renovatieplannen Airborne Museum op 30 mei
Vorig jaar heeft directeur Frans Smolders een aantal werkgroepen in het leven geroepen, die plannen en ideeën moeten aandragen voor de nieuwe inrichting van het Airborne Museum. De afgelopen periode zijn de werkgroepen een aantal malen bijeen geweest en inmiddels hebben ze hun plannen voor de modernisering van het museum op papier gezet.
Frans Smolders heeft de plannen opgenomen in een ‘Inrichtingsconcept Airborne Museum Hartenstein’ (februari 2007). Er is besloten om in het nieuwe museum de geschiedenis van de Slag om Arnhem in de vorm van een vijftal hoofdthema’s te presenteren: 1. Militaire strategie en logistiek (de planvorming en voorbereiding), 2. de Slag, van 17 t/m 26 september 1944, met het militaire en het burgerverhaal, 3. Na de Slag, met de gevolgen voor de burgers en de militairen, 4. Pers en Propaganda (de Slag om Arnhem in de media) en 5. de ‘Hall of Remembrance’, met als deelonderwerpen de mensen die erbij waren, vermissing en herdenking.
Op 30 mei as. zal in restaurant Kleyn Hartensteyn in Oosterbeek een informatieavond worden georganiseerd, waarin de plannen voor de verbouwing en de nieuwe inrichting zullen worden toegelicht. De bijeenkomst begint om 20.00 uur.

‘Doctor after Arnhem’ door Stuart Mawson
Doktor Stuart Mawson was tijdens de Slag om Arnhem als ‘Regimental Medical Officier’ ingedeeld bij het 11° Parachutistenbataljon. Over zijn belevenissen in Arnhem schreef hij in 1981 een boek met als titel ‘Arnhem Doctor’. Dat boek eindigt met zijn gevangenneming in Oosterbeek. In 1982 is er over zijn ervaringen een documentaire gemaakt, die moest dienen als instructiefilm voor de Britse militairen.
Nu heeft Mawson een boek geschreven, dat aansluit op zijn ervaringen tijdens de Slag om Arnhem. Het is zodoende vooral een beschrijving van de tijd die hij doorbracht in verschillende krijgsgevangenkampen. Het boek begint met zijn verplaatsing vanuit Oosterbeek naar Apeldoorn en vervolgens naar Duitsland. Het was bij de Duitsers gewoonte de doktoren niet te lang in één kamp te laten, maar ze regelmatig over te plaatsen. Mawson heeft zo in Stalag XI B (Falingbostel), in Stalag 225 bij Leipzig en in een nevenkamp bij Naunhof verbleven. Als doktor had hij toch een andere positie dan de overige officieren en manschappen. Aan de ene kant was het leven soms beter en was er meer vrijheid, maar aan de andere kant hadden de doktoren een grotere verantwoordelijkheid. Mawson is een goed waarnemer, die scherp de houding van de verschillende Duitse militairen analyseert. Soms gedragen die zich coöperatief t.a.v. de gevangenen, soms arrogant tot het einde toe, maar veelal blijven ze tot het einde toe geloven in een voor de Duitsers gunstige uitslag van de oorlog. Er is niet zoveel geschreven over de ervaringen van de krijgsgevangen Airbornes, maar ieder heeft dit op een andere manier ondergaan. Bij de expositie ‘Bevrijders achter prikkeldraad’ die enkele jaren geleden in het Airborne Museum werd gehouden, zeiden we ‘6500 krijgsgevangenen betekent 6500 verschillende verhalen’. In het archief van het museum zit een uitgebreide video opname, waarin dokter Randall van de artillerie zijn ervaringen in krijgsgevangenschap verteld. We zien hier parallellen met Mawson, zoals zijn verplaatsingen door Duitsland met het openbaar vervoer en onder bewaking of zijn ervaringen om als vijandelijk militair met een rode baret tussen het Duitse publiek te moeten verkeren. Het boek ‘Doctor after Arnhem’ is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de lotgevallen van de Airbornes na de Slag om Arnhem. ‘Doctor after Arnhem, Witness to the Fall of the Third Reich’ door Stuart Mawson (ISBN 1-86227-344-8 168) werd uitgegeven door Spellmount Limited The Mill, Brimscombe Port, Strout, Gloucestershire, GL5 2QG, telefoon: 0044 1453 883300, E-mail: enquiries@spellmount.com,
website: www.spelmount.com. Prijs £ 16,99.

Voormalige artilleriestelling opgegraven
In de Betuwe heeft tussen september 1944 en mei 1945 een groot aantal artilleriestellingen gelegen. Een van deze stellingen lag aan de Valburgseweg in Lienden, op het land van ‘De aardappel boerderij’. Vanaf 23 septemberdagen 1944 is deze stelling in gebruik geweest bij het 112e Field Regiment Royal Artillery (zie het boek ‘The 112th (Wessex) Field Regiment RA, A 1938-1946’ door Douglas Goddard, Eric Rankin & James Vigers, 1997). Met behulp van rapporten en luchtfoto’s bepaalden we eerst de exacte locatie. Na toestemming te hebben verkregen van de boer, zochten we met metaaldetectors het

Eind vorig jaar kwamen bij het uitgraven van een voor-malige artilleriestelling van het 112e Field Regiment RA bij Lienden in de Betuiue veel 25-ponder hulzen en munitiekisten tevoorschijn.

hele land af. We vonden tientallen veiligheidsdop- pen van 25-ponder granaten, hetgeen al aangaf dat er door het regiment heel wat granaten waren verschoten. Vervolgens gingen we dieper graven, waarbij we de voormalige geschutsopstellingen vonden. We groeven in vijf dagen een groot aantal hulzen en metalen kisten op, waarvan de meeste helaas waren vergaan. Het was zwaar werk om tot anderhalve meter diep in de vette Betuwse klei te moeten graven, maar het was de moeite waard. Na afloop hebben we majoor Douglas Goddard en luitenant James Vigers verslag gedaan van onze vondsten en daar veelbetekenend bij vermeld ‘dat ze in het vervolg hun troep beter moeten opruimen!’ Al met al een geslaagd onderzoek. Met dank aan Cor Janse, Nico Roelfsen en de Firma Saricon. (Philip Reinders)

Activiteiten in 2007
Datum: Activiteit: Georganiseerd door: Toegankelijk voor niet leden:
30 mei Informatieavond over de renovatie van het museum VVAM ja
30 mei-3 juni Excursie Normandië Airborne Museum ja
9 juni Battlefield Tour Onderlangs/Bovenover VVAM ja
15-17 juni Weekend voor leden uit het Verenigd Koninkrijk VVAM nee
8 september Market Garden excursie II Airborne Museum ja
27-30 september Battlefield Tour Ardennen Airborne Museum ja
Medio november Lezing over de Poolse Para Brigade VVAM ja
Aanvullingen en wijzigingen zullen op de website van de VVAM worden vermeld.

Archief Generaal Urquhart
In juli 2006 bracht ik een bezoek aan de familie Urquhart in Port of Monteith in Schotland. Op 13 mei 2006 was Mevrouw Pamela Urquhart, de weduwe van Generaal Urquhart overleden en het huis zou worden verkocht. In het huis was nog een groot deel van de fotoalbums en documenten van de generaal aanwezig. Samen met Judith Urquhart, een van de dochters, mocht ik alle stukken doornemen. Het archief geeft een goed overzicht van de militaire carrière en het familieleven van Generaal Urquhart. Een ruime plaats wordt ingenomen door materiaal over de Slag om Arnhem en over de naoorlogse ‘Pilgrimages’. Na overleg heeft de familie het archief van Generaal Urquhart overgedragen aan het Imperia! War Museum in Londen. Op 23 november jl. heb ik een onderhoud gehad met Dr. Simon Robbins van het ‘Department of Documents’ van het IWM. Hij vertelde dat alle papieren zullen worden gecatalogiseerd en dat deze vervolgens met hulp van het Nationaal Archief op microfilm zullen worden gezet. Naar verwachting zal dit werk eind 2008 klaar zijn. Van dit bestand krijgt het Airborne Museum een kopie. Of ook alle plakboeken van Generaal Urquhart op microfilm worden gezet, is nog niet duidelijk.
(Wybo Boersma)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Tele/oon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: wam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Vertrek directeur Airborne Museum
Het bestuur van de Stichting Airborne Museum deelt het volgende mede:
‘De directeur van het Airborne Museum Hartenstein, de heer Drs. FJ. Smolders, heeft te kennen gegeven uiterlijk per 31 december 2007 zijn werkzaamheden voor het museum te zullen beëindigen.
De verwachtingspatronen ten aanzien van de vervulling van de taak van de directeur enerzijds en het bestuur van de Stichting Airborne Museum anderzijds liepen te zeer uiteen om van een vruchtbare samenwerking op langere termijn te kunnen spreken.
In de drieëneenhalf jaar dat de heer Smolders als directeur verbonden was aan het museum heeft hij een waardevolle bijdrage geleverd aan het concept voor de ontwikkeling van de ambitieuze renovatie- en uitbreidingsplannen van het museum.
Voorts was hij mede realisator van de onlangs gelan-ceerde Liberation Route en het binnenkort te openen John Frost Informatie centrum in Arnhem.
De nog te benoemen opvolger van de heer Smolders zal de beoogde uitbreidingsplannen en verdere ont-wikkelingen op museaal gebied gestalte gaan geven. De lopende renovatie- en innovatieplannen zullen door het vertrek van de directeur geen vertraging
oplopen’. Was getekend: W.J.M. Duyts, secretaris en FJ. Smolders, directeur.

Renovatieplannen Airborne Museum
De afgelopen maanden is hard gewerkt aan de plannen voor de renovatie van het Airborne Museum. Uitgangspunt blijft dat de villa Hartenstein zoveel mogelijk moet worden teruggebracht in de vooroorlogse staat. In eerder gepresenteerde plannen zou de naoorlogse serre aan de oostzijde van het gebouw worden verwijderd, maar daar is vanaf gezien. Deze serre wordt gezien als een inmiddels vertrouwde toe-voeging aan de villa. Ook het oorspronkelijke idee om de nieuwe hoofdingang aan de oostzijde te situeren is inmiddels verlaten.
Volgens die nieuwe plannen wordt alle nieuwbouw nu gerealiseerd aan de westkant van het gebouw. Daar moet ook de nieuwe hoofdingang komen. Het entree- gebouw, waarin ook de lift en de trap zullen worden geplaatst, krijgt het transparante karakter van een paviljoen met veel glas. Intussen worden ook de plannen voor de ondergrondse uitbreiding achter het huidige gebouw verder uitgewerkt. Voor dit nieuwe museumgedeelte en ook voor andere delen van de nieuwe expositie worden regel


FOTO: COLLECTIE AIRBORNE MUSEUM, Schetstekening van het nieuwe Airborne Museum. Rechts het glazen entreegebouui met lift en trappen, dat aan de westzijde van Hartenstein zal worden gebouwd.

matig nieuwe objecten aangekocht. Zo zijn onlangs een vooroorlogse Opel personenwagen en een stuk Duits afweergeschut aangeschaft, die een plaats zullen krijgen in het nieuwe grote diorama. Ook heeft men de hand weten te leggen op verschillende typen camera’s, waarmee Britse en Duitse oorlogscorrespondenten de Slag om Arnhem vastlegden op foto’s en films.

Wandelexcursie Onderlangs/Boven- over wordt op 6 oktober herhaald
De ‘Battlefield wandeling’ die op 9 juni jl. werd gehou-den in het gebied rond het St. Elisabeths Gasthuis in Arnhem, zal op zaterdag 6 oktober a.s. worden her-haald. Niet alleen was de belangstelling op 9 juni erg groot, maar er kwamen ook veel verzoeken binnen om de wandeling nogmaals te organiseren.
De battlefield tour begint om 13.30 uur bij het buurthuis ’t Huukske in Lombok, Mauritsstraat 22, 6812 BS Arnhem en eindigt op 17.00 uur. Vanaf 13.00 uur is buurthuis ’t Huukske geopend.
De kosten bedragen per deelnemer € 17,50. Hierbij is inbegrepen koffie bij aankomst, de rondleiding en een rijk geïllustreerde gids met achtergrondinformatie. Deze gids bevat een aantal unieke 3D-luchtfoto’s van het excursiegebied uit september 1944. Met behulp van een bijgeleverd ‘rood/groen’ brilletje kunnen deze foto’s in stereo worden bekeken.
Aanmelding voor 29 september door telefonische opgave bij het Airborne Museum, telefoon 026-3337710 of per mail info@Airbornemuseum.com en gelijktijdige overmaking van € 17,50 op girorekening 4403641 t.n.v. Vereniging Vrienden v/h Airborne Museum, onder vermelding van ‘Battlefield Tour 6 oktober’. De inschrijving vindt plaats in volgorde van binnenkomst van de giro-overschrijvingen. Alleen als er geen plaats meer is, krijgt u bericht.

Unieke droppings-container overgedragen
Om verzetsgroepen in bezet gebied vanuit de lucht te bevoorraden, werden in Engeland gedurende de oorlog verschillende typen containers ontwikkeld. Een daarvan was het type ‘H’. Deze bestond uit vijf bussen, die door middel van twee stangen aan elkaar waren verbonden. Samen met een metalen stootkussen en een deel waarin de parachute werd opgeborgen, vormden ze een complete container. Nadat de container was neer-gekomen, konden de verbindingsstangen, die met een snelsluiting vastzaten, worden losgemaakt, waardoor het geheel uiteenviel in vijf losse, draagbare bussen. De andere onderdelen en de parachute konden vervolgens met een meegeleverde schop worden begraven.
Van dit type container zijn vrijwel geen exemplaren bewaard gebleven, behalve in Frankrijk waar er een staat opgesteld in het museum voor de Special Air Service in Saint-Marcel.
Enkele jaren geleden kwamen bij graafwerkzaamheden bij Wilnis resten van een container type H tevoorschijn uit een sloot. Deze onderdelen, die samen een bijna complete container vormden, zijn vervolgens aangeruild door het Airborne Museum. De Vereniging Vrienden heeft vorig jaar aangeboden de kosten voor

5 juli 2007. De gerestaureerde container van het type H wordt door de Vereniging Vrienden overgedragen aan de Stichting Airborne Museum. V.I.n.r. Ivar Goedings (secreta- ris VVAM), Wybo Boersma (lid van het Stichtingsbestuur), Driekus Heij (voorzitter van de Stichting) en de heer Wamelink (de restaurateur).

een volledige restauratie te zullen betalen. De heer Wameling uit Aalten werd bereid gevonden deze res-tauratie uit te voeren. Hij heeft dit werk met zeer veel kennis van zaken gedaan. Gevonden delen werden gerestaureerd en ontbrekende onderdelen werden nauwkeurig nagemaakt. Het resultaat is een complete container type H, zoals gebruikt voor het bevoorraden van de verzetsbeweging in Nederland.
Op vrijdag 5 juli jl. heeft het bestuur van de Vereniging Vrienden, in aanwezigheid van een aantal belangstel-lenden, de gerestaureerde container overgedragen aan het bestuur van de Stichting Airborne Museum. Deze container type H zal in het vernieuwde Airborne Museum een permanente plaats krijgen bij het verhaal over het Verzet op de Veluwe. Voorlopig staat hij opgesteld bij de container type C op de eerste verdieping van het museum. (Wybo Boersma)

Informatiecentrum Slag om Arnhem
In het gebouw van Volkshuisvesting Arnhem, aan de westzijde van de brug in Arnhem, zal op 19 september het ‘Informatiecentrum Slag om Arnhem’ worden geopend. Het beheer van dit centrum komt in handen van het Airborne Museum. Het inrichtingsplan is ontwikkeld door het Utrechtse bureau Tinker Imagineers in samenwerking met het Airborne Museum, het Gelders Archief, de Gelderland Bibliotheek en het Arnhems Oorlogsmuseum 40-45. In het nieuwe centrum kunnen bezoekers van de John Frostbrug terecht voor informatie over de strijd om de Arnhemse verkeersbrug in september 1944. Het wordt echter geen museum.
Het centrum zal geheel worden bemand door vrijwilligers. De belangstelling hiervoor is zeer groot. Ongeveer 35 mensen hebben zich inmiddels aangemeld.

Legaat voor het museum
Op 6 november van het vorig jaar overleed ons lid Sander Kremer. Tijdens de Slag om Arnhem maakte Sander als 11-jarige jongen de strijd mee aan de Stationsweg in Oosterbeek. In dat gebied vochten zowel Britse als Poolse troepen. De gevechten rond hun huis zijn door zijn moeder, mevrouw A.L.A. Kremer-Kingma, beschreven in het verhaal ‘De Stationsweg in de vuurlinie’, dat werd opgenomen in het in 1946 verschenen boek ‘Niet Tevergeefs’. In het boek ‘De Polen van Driel’ (1990) geeft auteur George Cholewczynski een gedetailleerd overzicht van de strijd op de Stationsweg, dat hij illustreert met o.a. foto’s van de familie Kremer (zie de pagina’s 102-106).
Sander heeft altijd een diepgaande belangstelling gehad voor de geschiedenis van de Slag om Arnhem. Daarom besloot hij een aanzienlijk bedrag na te laten aan het Airborne Museum. Dit geld zal worden besteed aan een van de educatieve projecten, waarmee de jeugd op een eigentijdse wijze kennis kan nemen van deze ingrijpende periode uit onze geschiedenis.

Impressies van het weekend voor leden uit het Verenigd Koninkrijk
Op vrijdagmiddag 15 juni kwamen 25 Britse leden van de VVAM bijeen in Restaurant Schoonoord in Oosterbeek om deel te nemen aan het speciaal voor hen door Niall Cherry georganiseerde weekend. Nadat de Nederlandse leden Alex Junier, Patrick Pronk en Martin Peters zich bij ons hadden gevoegd, begonnen we met een tour door het noordelijk deel van de Perimeter.
Voor mij is het grote voordeel van dit soort tochten dat je allerlei details hoort en ziet, die je normaliter zouden ontgaan, zelfs als je alle boeken over de Slag om Arnhem zou hebben gelezen. Wanneer je wordt gewezen op een muur, waar je gewoon langs zou zijn gelopen, als je niet zou worden gewezen op het feit dat een tank zich in 1944 in deze muur had vast gereden, dan voegt dat nou juist die extra dimensie toe.
Op de verschillende locaties vertelde Niall wat er zich had afgespeeld. Ook hadden we het geluk dat we konden profiteren van de uitgebreide kennis van Steve Elsey, die veel extra informatie kon geven over de acties van de leden van het Glider Pilot Regiment. Op vrijdagavond waren we te gast in het Airborne Museum, waar Gerard Gijsbertsen, Bart van Genderen en ander Nederlandse leden van de VVAM ons bezig hielden.

16 juni 2007. Voor aandachtig luisterende Britse leden legt Niall Cherry uit wat er zich in september 1944 heeft afgespeeld in de Perimeter.

Op zaterdagmorgen bezochten we de westkant van de Perimeter. Toen we bij de Van Lennepweg bij de posities van het Border Regiment keken naar het restant van de mortier put, waar de beroemde foto werd gemaakt van Korporaal Jim McDowell, en de soldaten Norman Knight en Ron Tierney, vond een van de deelnemers iets wat leek op de resten van een schep, zoals gebruikt door de Airborne troepen. Of het ding echt dateerde uit 1944, of dat het er later was achtergelaten is niet duidelijk, maar de vondst veroorzaakte wel enige opwinding.
Via andere Border posities wandelden we naar de Westerbouwing waar onze Nederlandse gastheren hadden gezorgd voor een uitstekend lunchpakket. Daarna liepen we via het Kerkpad naar de Oude Kerk en het huis van Kate ter Horst. Hier voegde Robert Voskuil zich bij ons. Hij gaf een uitstekende en goed geïllustreerde uitleg over de acties van het Ist Light Regiment Royal Artillery. Voor mij was dit extra inte-ressant omdat mijn vader, een Stafford, vijf dagen in een schuttersput in de uiterwaarden aan de zuidkant van de kerk had doorgebracht, om die artillerie-posi- ties te verdedigen. Een hoogtepunt was het moment dat Robert het houten bord, dat had behoord bij het commandopost van de 3rd Battery, te voorschijn haalde. Robert heeft dat bord al sinds het begin van de zestiger jaren in zijn bezit. Het verhaal hoe hij er aan kwam en de details over de vorige eigenaar – Captain Peter Wilkinson – werd verteld op de plaats waar de commandopost had gestaan.
Zondag maakten we een tocht met een aantal voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog langs verschillende plaatsen in de Betuwe en we eindigden bij de Airborne Begraafplaats.

Het weekend werd afgesloten in Schoonoord met een uitstekende maaltijd.
Uit naam van iedereen die deelnam, wil ik graag Niall Cherry bedanken voor de organisatie van de tour. Ik weet zeker dat we ons nauwelijks kunnen voorstellen hoeveel werk hij daarin heeft gestoken.
Ook wil ik graag onze Nederlandse gastheren bedanken, in het bijzonder Robert Sigmond, Robert Voskuil, Bart van Genderen, Gerard Gijsbertsen, Ivar Goedings en Erik van der Meiden voor hun kennis, gastvrijheid en vriendschap. Ook veel dank aan de chauffeurs van de voertuigen. Ik heb mij nu al ingeschreven voor de tour van 2009. (John Howes)

Nieuws van Niall
Graag wil ik nogmaals de leden uit het Verenigd Koninkrijk bedanken, die de moeite hebben genomen om naar Oosterbeek te reizen om deel te nemen aan een excursie-weekend, dat succesvol genoemd mag worden, ondanks het feit dat het af en toe regende. Het was leuk om iedereen te zien en ik wil ook graag de Oosterbeekse ‘Airborne Mafia’ danken voor hun hulp gedurende het weekend.
Er waren verschillende leden die voor het eerst mee gingen en het geeft voldoening om mee te kunnen delen dat zij allen weer geboekt hebben 2009. Kennelijk doen we het goed! Binnenkort begin ik met de voorbereidingen voor 2009. Zoals gewoonlijk willen we het aantal deelnemers beperken tot 25, maar we hebben nu al 18 reserveringen!

Activiteiten in 2007
Datum: Activiteit: Georganiseerd door: Toegankelijk voor niet leden:
8 september Market Garden excursie II Airborne Museum ja
27-30 september Battlefïeld Tour Ardennen Airborne Museum ja
6 oktober Herhaling Battlefïeld wandeling Onderlangs/Bovenover VVAM ja
November of december Lezing VVAM ja
Aanvullingen en wijzigingen zullen op de website van de VVAM worden vermeld.
Wanneer er nog vragen zijn over het afgelopen ‘UK weekend’ of over dat van 2009, neem dan gerust contact met mij op.
(Niall Cherry)

Schenking Rode Kruisvlag
De 85-jarige Ton Gieling uit Oosterbeek heeft de Rode Kruisvlag, die hij in september 1944 gebruikte bij zijn werk als vrijwilliger bij St.Elisabeths Gasthuis, geschonken aan het Airborne Museum. Tijdens de Slag om Arnhem moesten hij en zijn collega’s regelmatig gewonden ophalen. Om door vriend en vijand te worden herkend als gewondenverzorger, had hij de kleine vlag vastgemaakt op de rug van zijn witte jas. De vlag wordt momenteel tentoongesteld in de expositie ‘De Verloren Slag’, die nog tot 16 december te zien is in het Airborne Museum.
De heer Gieling heeft een aantal jaren geleden zijn herinneringen aan september 1944 op papier gezet en die publiceren we nu als Ministory bij deze Nieuwsbrief.

Reactie op Ministory 89
Graag wil ik reageren op Ministory 89 van juni 2006. Hierin stelt Ruurd Kok dat amateur metaaldetector hobbyisten schadelijk zijn voor bodemarchief en geschiedschrijving, omdat ze geen oog hebben voor de historische context en geen melding maken van hun vondsten. Kok pleit voor strenge regelgeving. Als legale en juist erg context gerichte detector-amateur wil ik daar op inhaken.
Wat ik in de praktijk heb gezien, is dat de regelgeving illegaal zoeken juist bevordert. Ik weet van zoekers, die liever de boete riskeren, dan het ongemak van de ontheffing. Zo verdwijnen vondsten in de illegaliteit, want deze zoekers maken uiteraard geen melding. De regels veroorzaken juist wat ze proberen te voorkomen en…gezocht wordt er toch! Naarmate de tijd verstrijkt – en het aantal veteranen minder wordt – zal het Airborne Museum haar doelstellingen moeten veranderen, wil het niet deels zijn bestaansrecht verliezen. Net als bij de Wageningse 5 Mei viering, zal de focus verschuiven naar ‘bewust-wording’, hier met de geschiedenis van de Market Garden als middel. De micro-details, die bodemvondsten genereren, zijn daarbij steeds minder relevant voor het grote publiek en steeds meer het terrein van – met alle respect – een select groepje ‘krijgsgeschiedenispuriteinen’.
Met deze argumenten wil ik pleiten voor een andere aanpak, waarin de detector juist een positieve rol kan vervullen. Ik heb gemerkt dat het vinden van het kleinste granaatscherfje in het veld heel veel doet bij mensen. Eigenhandig de oorlog vinden in je achtertuin, maakt meer indruk dan het grootste diorama in Hartenstein. Dit is leren door directe ervaring. Als het museum ‘bewustwording’ kiest boven ‘geschiedschrijving’, dan kan, juist ingezet, metaaldetectie de effectiviteit binnen die doelstelling vergroten en daarnaast méér geregistreerde vondsten, met gegevens over hun context, opleveren. Dit zou op alle fronten winst betekenen, lijkt me zo. (Jobbe Wijnen)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie.’ drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma

Oproep voor leden in het Verenigd Koninkrijk
Leden, die geïnteresseerd zijn in een lezing over de Poolse Parachutisten Brigade tijdens de Tweede Wereldoorlog en hun rol tijdens de Slag om Arnhem, worden vriendelijk verzocht dit kenbaar te maken aan Niall Cherry. Bij voldoende belangstelling is Dr. Hal Sosabowski, kleinzoon van Generaal Stanislaw Sosabowski, bereid om deze lezing te houden. Dat zou op een nader te bepalen datum kunnen gebeuren in de buurt van Londen, bijvoorbeeld in Aldershot.
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: vvam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Airborne herdenking 2007
De 63e Airborne herdenking ligt alweer anderhalve maand achter ons en in deze Nieuwsbrief kijken we nog even terug naar afgelopen september.
Dat er tijdens die herdenkingsdagen altijd bijzondere dingen gebeuren, die de unieke sfeer illustreren, blijkt wel uit het hieronder beschreven voorval.
De Arnhemse voetbalclub Vitesse had op 22 september een groep veteranen uitgenodigd voor het bijwonen van de wedstrijd tegen de Graafschap. Alan Hartley (bekend van het vorig jaar bij Hartenstein onthulde Arnhem aircrew memorial’) was daarbij en schreef er over: ‘Bij aankomst in het stadion Gelredome werden we ontvangen door drie dames die ons naar onze plaatsen begeleiden en ons koffie en thee brachten. We bewonderden het prachtige stadion en het enorme spandoek, waarop stond ‘We will never forget you’, dat werd geflankeerd door Airborne vlaggen. Tien minuten voor het begin van de wedstrijd werd omgeroepen: ‘Wij zijn vereerd dat we vanavond een groep veteranen als gast in ons midden hebben’. Als één man stonden alle 15000 bezoekers op en applaudisseerden langdurig. Dit zeer emotionele en spontane gebaar zorgde voor tranen van dankbaarheid bij de veteranen. Zoals één van hen zei: Waar anders in de wereld maak je zoiets mee?’

Britse plaquette voor Generaal-Majoor Sosabowski onthuld
Op vrijdagmiddag 21 september werd in Driel een plaquette onthuld met de volgende tekst: ‘Generaal-Majoor Stanislaw Sosabowski en zijn Eerste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade streden dapper zij aan zij met hun Britse kameraden tijdens de Slag om Arnhem. Na de strijd werd de buitengewone militaire carrière van de generaal beëindigd door een onrechtvaardig ontslag. De Britse veteranen van Arnhem hebben dit monument opgericht als blijk van hun grote bewondering voor een bezielende bevelhebber, een onbe-vreesd strijder voor de vrijheid en een grote Poolse held’. De plaquette met deze tekst in drie talen is aangebracht naast het monument met de beeltenis van generaal Sosabowski, dat op 16 september 2006 werd onthuld.


Een van de initiatiefnemers voor dit monument, Arnhem-veteranen James Cleminson, John Waddy en Tony Hibbert poseren bij de plaquette voor generaal Sosabowski, die op 21 september werd onthuld op het Polenplein in Driel. Veteraan Tony Hibbert, deed de onthulling samen met twee andere Arnhem veteranen, John Waddy en James Cleminson.

Themamiddag over de Arnhemse ‘Freedom Trail’
U bent gewend dat er in het najaar door de Vereniging Vrienden altijd een middag over een bepaald thema wordt georganiseerd. Om logistieke redenen wordt de themamiddag deze keer echter uitgesteld tot begin 2008, en wel tot zaterdagmiddag 16 februari. Het onderwerp is de Arnhemse ‘Freedom Trail’, de route die leidt langs 35 locaties die in de oorlogsjaren, en in het bijzonder tijdens de Slag om Arnhem, een belangrijke rol hebben gespeeld. De route en de routebeschrijving werden samengesteld door medewerkers van het Gelders Archief, de gemeente Arnhem en de Gelderland Bibliotheek. De Freedom Trail werd geopend in mei 2005, tijdens de zestigste viering van de bevrijding. De route, die is gemarkeerd met trottoir- tegels waarop het Pegasus embleem is afgebeeld, loopt vanaf het station via de Utrechtseweg en Lombok naar de Koepelgevangenis, langs Onderlangs en de Rijnkade naar de John Frostbrug, en vervolgens door het centrum terug naar het station.
Van de brochure waarin de plaatsen in het kort worden beschreven is inmiddels een derde, gewijzigde herdruk verschenen. Er is nu ook een website, waarop per locatie een uitgebreide tekst staat, die beschrijft wat er op ieder punt en zijn omgeving plaatsvond. De teksten zijn verlevendigd met historische foto’s en kaarten en met actuele foto’s van de beschreven plaatsen. Ook zijn film- en geluidsfragmenten toegevoegd. Toegang kan worden verkregen via de website www.mijngelderland.nl.
Veel van de informatie voor de FreedomTrail website is bijeengebracht door historici Frank van Lunteren en Willem Brouwer. Zij interviewden ooggetuigen, schreven instanties aan en deden gedegen onderzoek in archieven. Op die manier kvvamen veel nieuwe feiten en gegevens boven water.
Op de themamiddag zal Frank van Lunteren een lezing geven over de samenstelling en de inhoud van de Freedom Trail, waarbij hij ook in zal gaan op nieuwe historische vondsten.
Na de pauze wordt een aantal korte films vertoond over Arnhem en omgeving, die werden opgenomen in 1945. Ze geven een beeld van de enorme verwoestingen, zoals die door de burgers bij terugkomst na de bevrijding werden aangetroffen.
De lezing vindt plaats op zaterdag 16 februari in de Concertzaal aan de Rozensteeg in Oosterbeek. Aanvangstijd 14.00 uur. De zaal is open om 13.30 uur.

‘Kom Terug’ actie
In dit nummer van de Nieuwsbrief treft u een bon aan, waarmee u een introducé gratis mee kunt nemen naar het Airborne Museum. U kunt de bon natuurlijk ook weggeven aan een vriend, bekende of relatie. Zo kunnen meer mensen kennis maken met het Airborne Museum. Tijdens de afgelopen Airborne Wandeltocht heeft het museum een actie opgezet onder de naam ‘Kom Terug’. Hierbij konden deelnemers aan de wandeltocht voor € 2 een toegangskaart kopen voor het museum. Deze kaart kunnen ze later zelf gebruiken of weggeven. In het totaal zijn ruim 1000 kaarten verkocht. Het bestuur van de Vereniging Vrienden heeft gemeend ieder lid van de Vereniging een dergelijke kaart cadeau te doen. De gebruiker kan zo gratis het Airborne Museum bezoeken.
Wij hopen op deze manier nog meer belangstelling te kweken voor het museum en natuurlijk ook voor de Vereniging Vrienden.
(Wybo Boersma)

Opening Informatiecentrum Slag om Arnhem
Op 12 september jl. vond de officiële opening plaats van het Informatiecentrum Slag om Arnhem. Dit gebeurde door de burgemeester van Arnhem, Pauline Krikke, samen met Driekus Heij, voorzitter van de stichting Airborne Museum. Het informatiecentrum is gevestigd in een vleugel van het gebouw van de ‘Stichting Volkshuisvesting’, naast de verkeersbrug in Arnhem. In de kleine expositie wordt een indruk gegeven van de strijd rond de brug, waarbij vooral de persoonlijke verhalen van de mensen centraal staan. Op elk van de vier wanden van de ruimte hangen foto’s met bijbehorende beschrijvingen van mensen die een rol speelden bij de strijd. Het gaat hierbij om in totaal 52 ‘getuigen’, Britten, Polen, Duitsers en burgers.
In het midden van de ruimte wordt een horizontale kaart geprojecteerd, waarop schematisch de troepenbewegingen zichtbaar worden gemaakt.

Op 12 september jl. opende de burgemeester van Arnhem, mevrouw Krikke, samen met de voorzitter van de stichting Airborne Museum, Driekus Heij, het Info centrum over de Slag om Arnhem in het gebouw van de afdeling Volkshuisvesting naast de Rijnbrug.

Aanbieding schilderij 320 Squadron
Op zondagmiddag 23 september vond in het congres-centrum Kumpulan bij Museum Bronbeek in Arnhem een bijzondere bijeenkomst plaats, waarin de inzet van het Nederlandse 320 Squadron gedurende de Tweede Wereldoorlog centraal stond. Dit squadron, dat was uitgerust met tweemotorige B-25 Mitchell bom-menwerpers, werd ingezet bij een groot aantal operaties, waaronder tijdens ‘Market Garden’. Gedurende de gehele TWeede Wereldoorlog voerde het 3252 oor- logsvluchten uit. In totaal moest het squadron 156 gesneuvelden betreuren.
Voor deze gelegenheid waren tien veteranen en meer dan tweehonderd nabestaanden en familieleden van omgekomen bemanningsleden naar Arnhem gekomen. Aan de gasten werd een uitgebreid programma aangeboden met o.a. lezingen, een filmvertoning en de aanbieding van een nieuw boek over het squadron. Hoogtepunt was een fly past van een originele B-25 bommenwerper. Deze cirkelde een aantal malen laag boven het terrein van Bronbeek om een eresaluut te brengen aan de aanwezigen.
De organisatie van deze middag was in handen van ons lid Everard Bakker. Tijdens de bijeenkomst overhandigde hij een prachtige ingelijste litho van twee Mitchells, vliegend boven hun basis in Engeland, aan de voorzitter van de Stichting Airborne Museum, Driekus Heij. Deze litho krijgt een plaats in het Airborne Museum in Oosterbeek, als herinnering aan de inzet van het Dutch 320 Squadron.

Teun Berserik, schrijver en illustrator van het boek ‘Jaap Jansen, ongewoon soldaat’ toont Bep Jansen, de weduwe van Jaap, na afloop van de presentatie op 14 september, zijn originele tekeningen, die voorlopig worden tentoongesteld in het Airborne Museum.

Boek over Jaap Jansen gepresenteerd

In Nieuwsbrief 106 schreven wij over de plotselinge dood van Jaap Jansen. Jaap was met zijn 87 jaar de oudste en meest markante vrijwilliger van het Airborne Museum.
Schrijver en illustrator Teun Berserik ontmoette hem ruim drie jaar geleden en raakte onder de indruk van zijn verhalen over de Slag om Arnhem. Hij besloot een boek met tekst en tekeningen te maken om het verhaal voor altijd vast te leggen. De tekenstijl van Teun Berserik kan het best worden vergeleken met de stijl van de grote gekleurde wandplaten, die vroeger op scholen hingen en waarop gebeurtenissen uit de vadeilandse geschiedenis werden afgebeeld. Met oog voor zeer veel detail heeft Teun een aantal situaties uit het verhaal uitgetekend, nadat hij eerst grondig historisch onderzoek had gedaan. Het resul-taat is werkelijk prachtig. De tekeningen, vooral die in kleur, geven een zeer levensecht beeld van de situaties, waarbij Jaap tijdens de Slag om Arnhem was betrokken. Juist door deze aansprekende tekeningen en omdat het verhaal in een eenvoudige en begrijpelijke taal is geschreven, is het boek ook zeer geschikt voor jeugdige lezers.
Op 14 september werd het boek, getiteld ‘Jaap Jansen Ongewoon Soldaat’, in het Airborne Museum gepre-senteerd. Wybo Boersma opende met een pakkende toespraak de bijeenkomst en overhandigde vervolgens het eerste exemplaar aan Bep Jansen, de weduwe van Jaap.
De originele schilderijen van Teun Berserik zijn voorlopig tentoongesteld in het Airborne Museum.
Het boek ‘Jaap Jansen, Ongewoon Soldaat’ werd uitgegeven bij Oog & Blik BV in Amsterdam. Het is verkrijgbaar in het Airborne Museum en kost € 17,50. Er is ook een Engelstalige editie van verschenen.

Attributen voor diorama gezocht
Toch kwam het nog onverwachts. Opeens stonden daar twee Duitsers, in camouflage-pakken en staken, ‘Hande hoch!’ schreeuwend, hun machinepistolen door de kapotgeschoten ramen van de kamer, terwijl een derde, die wij eerst niet gezien hadden, met een pistool in de hand ineens via de keuken in de kamer stond.
Hande hoch!, Wo sind die Englander?’ Vader: ’ Wir haben nur Verwundeten.’
Duitser met pistool: ’ Wenn Sie Englander verstecken werden Sie allen umgelegd!’
Vader: ‘Die Englander sind heute Nacht über den Fluss gegangen.’
Wij stonden allen met de handen omhoog, klein en groot. En bang dat ik was voor die grote wilde mannen! Mijn zusje en ik hielden de handen zo hoog mogelijk boven onze hoofden en ik zag dat mijn zus haar lievelingsbeertje krampachtig vasthield.’
Tot zo ver de kern van het verhaal dat wij willen gaan uitbeelden in een van de diorama’s in het vernieuwde museum. Waarom? Omdat alle groeperingen: Britten, Duitsers en burgers er in voorkomen. Het geeft een goed beeld van het einde van de gevechten in Oosterbeek. Bovendien geeft het een heleboel aankno- pings- en herkenningspunten aan bezoekers, vooral aan de kinderen. Het opent de mogelijkheid om in te spelen op vragen als: ‘Hoe is dat zo gekomen?’ en ‘Wat gebeurde er verder?’ Onderwerpen als de evacuatie, krijgsgevangenschap, ondergedoken Britse en Poolse militairen en ook hoe het de Duitsers verder verging, kunnen aan de orde komen.
Hoe gaan we dat doen? We gaan de huiskamer recon-strueren, waarin bovengeschetste authentieke gebeur-tenis heeft plaatsgevonden en die tevens het einde is van het dagboekje ‘DeTommies komen’, waarvan de nieuwe, aangepaste druk, vooraf aan bezoekende groepen ter beschikking zal worden gesteld.
Dit tafereel zal het uitgangspunt worden bij het museumbezoek van schoolklassen. Het biedt de mogelijkheid de gebeurtenissen zowel retrospectief als progressief te benaderen en de kinderen zullen zich kunnen identificeren met de kinderen in de kamer. Hier zal dus de motivatie voor verder schoolbezoek gestalte krijgen.
Uw medewerking wordt gevraagd voor het verkrijgen van een aantal attributen, nodig voor inrichting van een kamer uit de jaren 1940 -1950. Wij zoeken: een potkachel (salamandermodel), schoorsteenmantel, een waterketeltje, een vierkante tafel met stoelen, wandversiering, een vloerkleed, vazen, een spiegel, een boekenkast, serviesgoed, een ladekast, een nostalgische lamp, een schemerlamp, een blaker, een ouderwetse telefoon, een wandklok, een petroleum- lamp/stallantaren en kleren uit die tijd voor man, vrouw, oma en twee meisjes. Let wel: de voorwerpen moeten de sfeer van de oorlogsjaren weergeven. Misschien heeft u of hebben uw familieleden c.q. kennissen nog het een en ander in bezit. Kijk uw vergeten spullen eens na! Mocht u iets voor ons hebben, dan graag een reactie naar: chris.van.roekel@12move.nl of via 026-3333261.
(Chris van Roekel, namens de museumwerkgroep ‘Burgers’)

Radio uitzending uit het Airborne Museum
Zaterdag 20 oktober jl. was de laatste dag van de ‘Week van de Geschiedenis 2007’.
In het kader hiervan waren er in Nederland allerlei evenementen georganiseerd en ook het Airborne Museum deed daaraan mee. Zo werd er in het museum een lezing gehouden over ‘Het dagelijks leven van de huisvrouw in de Tweede Wereldoorlog’ en hadden leden van de ‘Living History Group Holland’ op het terrein bij het museum exposities ingericht over het leven van de Britse militair in oorlogstijd en over militaire voeding en rantsoenen.
Vanuit de tuin van het museum werd ’s middags een rechtstreeks radioprogramma uitgezonden in de serie ‘Verre Verwanten’ van TELEAC, een educatieve omroeporganisatie.
Het programma werd gepresenteerd door Ben Kolster, bekend als voorzitter van de WAM, maar in het dage-lijks leven werkzaam bij de radio. Vier gasten waren uitgenodigd om voor de microfoon iets te vertellen. Dat waren Robert Voskuil over de geschiedenis van de Slag om Arnhem, Chris van Roekel over zijn persoonlijke ervaringen en Driekus Heij over de renovatie van het museum. Wybo Boersma liep intussen met een verslaggeefster in en rond het museum en gaf af en toe in de uitzending toelichting over objecten die daar waren tentoongesteld. Het programma werd uitgezonden op Radio 5.

Oorlogssporen op de Ginkelse Heide
In het Historisch Jaarboek voor Gelderland, Deel XCVII, uit 2006, heeft ons lid Ruurd Kok een interessant artikel geschreven over een rechthoekig lijnenpatroon dat op luchtfoto’s en geallieerde kaarten van de Ginkelse Heide is afgebeeld. In dit verhaal, getiteld ‘De ploeg keert het vliegtuig’ laat de auteur zien dat het in werkelijkheid greppels zijn, die eind 1940 of begin 1941 in opdracht van de Duitsers door burgers zijn gegraven. Het doel was het vlakke terrein ongeschikt te maken voor het landen van Geallieerde vliegtuigen. Waarschijnlijk had dit in de eerste plaats te maken met de aanwezigheid van het belangrijke Duitse vliegveld Deelen en niet zozeer met de dreiging van grootscheepse landingen met zweefvliegtuigen en parachutisten. Die dreiging kvvam pas later in de oorlog. Het uitstekende artikel, dat is geïllustreerd met kaarten en foto’s, telt veertien pagina’s. Het is zeker ook voor de ‘Arnhem geïnteresseerden’ de moeite waard. Het jaarboek is te bestellen bij de heer F.W.J. Scholten, correspondentieadres Markt 1, 6811 CG Arnhem. (Wybo Boersma)

FOTO: BERRY DE REUS, Dankzij het prachtige weer kon de rechtstreekse uitzending van het radioprogramma ‘Verre Verwanten’ op zaterdagmiddag 20 oktober plaatsvinden vanuit de ‘achtertuin’ van het Airborne Museum. Aan de tafel v.l.n.r. Chris van Roekel, Robert Voskuil, Driekus Heij en (met koptelefoon) radiomaker Ben Kolster.

De Ministory
De bij deze Nieuwsbrief gevoegde Ministory is geschreven door ons lid Frank Steer uit het Verenigd Koninkrijk. Brigadier Steer MBE publiceerde o.a het boek ‘Arnhem, The Fight to Sustain, The Untold Story of the Airborne Logisticians’ (2000) en de twee gidsen ‘Arnhem, The Landing Grounds and Oosterbeek’ (2002) en ‘The Bridge at Arnhem’ (2003), die beide verschenen bij de Britse uitgeverij Leo Cooper in de serie ‘Battleground Europe’.

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: vvam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl
Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download


Aanbieding boekje ‘De Tommies Komen’
Op maandag 28 januari werd in het Airborne Museum de herdruk van het boek ‘De Tommies Komen’ gepre-senteerd. Het is het dagboek van de 15-jarige Sjaan Breman uit Oosterbeek (die in het boek Marie-Anne werd genoemd) over de septemberdagen van 1944. Het geeft een indrukwekkend en realistisch beeld van de strijd, gezien door de ogen van een jong meisje.
Het werd eerder gepubliceerd in 1987 en in 1998 ver-scheen er ook een Engelse uitgave.
Deze editie is geheel vernieuwd en ziet er prachtig en zeer verzorgd uit. Bij een aantal historische foto’s in het boek zijn nu kleurenfoto’s geplaatst van dezelfde locatie, zoals die er nu uitziet. Dit brengt de historische gebeurtenissen, die zich daar hebben afgespeeld, vooral voor kinderen wat dichter bij. Het boek is voorzien van een tijdsbalk met gebeurtenissen, die zich tegelijk met de Slag om Arnhem voor deden in andere delen van Nederland. Het boek vormt een belangrijk onderdeel van het nieuwe educatieve programma van het Airborne Museum.
Nico Peek wethouder van de gemeente Renkum nam uit handen van Chris van Roekel het eerste exemplaar in ontvangst. Dit gebeurde in aanwezigheid van een aantal leerlingen van groep acht van de Bernulphus School uit Oosterbeek, die vervolgens allen een exemplaar cadeau kregen. ‘De Tommies Komen’ is voor ë 12,50 te koop in het Airborne Museum en bij de Oosterbeekse boekhandel Meijer en Siegers.

28 januari 2008. Chris van Roekel (rechts) en wethouder Nico Peek bekijken samen met kinderen van de Bernulphus School de nieuwe uitgave van het boekje ‘De Tommies Komen’.

Jaarvergadering
De 28e Algemene Ledenvergadering, tevens jaarvergadering van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum zal worden gehouden op zaterdag 5 april 2008 in de Concertzaal, Rozensteeg 3 te Oosterbeek, aanvang 14.00 uur.
De agenda ziet er als volgt uit:
1. Opening
2. Notulen Algemene Ledenvergadering 8 april 2007
3. Algemeen Verslag 2007
4. Financieel Verslag 2007
5. Begroting 2008
6. Verslag Kascommissie
7. Bestuursverkiezing
8. Benoeming reservelid Kascommissie
9. Rondvraag
10. Sluiting
Ad 3 en 4: Het Algemeen Verslag en het Financieel Verslag krijgt u bij binnenkomst en het Verslag van de Kascommissie ligt een half uur voor de aanvang van de vergadering ter inzage bij de ingang van de zaal. U kunt het Algemeen Verslag en het Financieel Verslag ook aanvragen bij de Penningmeester door een aan uzelf gerichte envelop met een postzegel van 44 Eurocent in een andere envelop te doen, en die op te sturen naar de heer F. Miedema, Woudstralaan 24, 6862 XE Oosterbeek. Het Algemeen Verslag zal vanaf twee weken voor de vergadering ook op de website te lezen zijn.
Ad 7: In verband met bijzondere familieomstandigheden heeft Bart van Genderen besloten om zijn bestuursfunctie ter beschikking te stellen. In zijn plaats draagt het bestuur voor de heer Wybo Boersma uit Ede. De heer Boersma vervult al vele jaren de functie van adviseur van de VVAM en is contactpersoon tussen de Stichting Airborne Museum en de WAM. Volgens artikel 8 van de statuten kunnen leden tegenkandidaten stellen. Een voordracht hiertoe dient uiterlijk tien dagen voor de vergadering schriftelijk bij de secretaris van de WAM (p/a Airborne Museum, Oosterbeek) te worden ingediend. Dit voorstel moet zijn ondertekend door tenminste tien leden en bij het voorstel dient een bereidverklaring van de kandidaat gevoegd zijn. De kandidaat dient meerderjarig te zijn en lid te zijn van de vereniging.

Na afloop van de vergadering is er een pauze. Daarna zullen er twee films worden vertoond. Als eerste de film over de evacuatie, die speciaal voor schoolkinderen is gemaakt met geld van de WAM (zie elders in deze Nieuwsbrief). Daarna volgt er een documentaire over de Slag om Arnhem.

Nieuwe directeur Airborne Museum
Het bestuur van de Stichting Airborne Museum deelt mede dat er een nieuwe directeur is geselecteerd uit meer dan vijftig sollicitanten. De keuze is gevallen op Drs. Dick Schlüter uit Enschede. De 52-jarige Dick Schlüter studeerde geschiedenis aan de Rijksuniversiteit in Utrecht met als hoofdvak Moderne Geschiedenis. Tevens heeft hij een HBO opleiding journalistiek en een HBO opleiding voor leraar gedaan. Hij is op dit moment directeur van het Natuurhistorisch Museum Natura Docet in Denekamp Hij begint bij het Airborne Museum op 1 mei a.s.

Social Evening op 14 mei
Op woensdag 14 mei is er weer een Social Evening in het Airborne Museum. Op deze avond kunnen leden van de WAM van gedachten wisselen met elkaar en met medewerkers van het museum en de Vereniging. De bibliotheek en het archief zullen weer worden opengesteld, evenals de werkplaats. Verdere details worden op de website vermeld.
De Social Evening is deze keer dus niet op vrijdag maar op woensdag. Aanvang: 19.30 uur.

Boekenbeurs op 24 mei
Op 24 mei a.s. zal weer de jaarlijkse Boekenbeurs worden gehouden op het terrein rond het Airborne Museum. Ieder jaar groeit het aantal standhouders en daarmee ook het aanbod. Dit evenement is uitgegroeid tot de grootste openlucht beurs met boeken over de Tweede Wereldoorlog
De organisatie zoekt nog een aantal vrijwilligers, die willen helpen bij het opbouwen en later weer afbreken van de marktkramen. Indien u wilt helpen, neemt u dan contact op met het Airborne Museum.

Battlefield Tour op 19 april
In december van het afgelopen jaar ontvingen de Nederlandse leden van de WAM een folder met een overzicht van de evenementen in 2008.
De daarin genoemde Battlefield Tour ‘De opmars van het 156e bataljon’, die op 19 april zal worden gehouden, is inmiddels geheel volgeboekt. Deelnemers aan deze tour worden verzocht uiterlijk 12.45 uur aanwezig te zijn op de parkeerplaats bij de Goede Herderkerk in Oosterbeek, naast restaurant Kleyn Hartensteyn. De bus vertrekt om 13.00 uur naar de Ginkelse Heide. Hierna gaat de tocht naar het gebied van Papendal/ Johannahoeve, waar uitleg zal worden gegeven over de opmars van de 4e Brigade en de gevechten op 18 en 19 september 1944. Vanaf Papendal wordt gewandeld naar de Dreijenseweg, waarbij de opmarsroute van het 156e bataljon zal worden gevolgd. Mensen die niet goed ter been zijn, worden met de bus naar de Dreijenseweg gebracht, waar de aanval van het 156e bataljon op 19 september 1944 vastliep.
Vervolgens wordt gewandeld naar de Stationsweg, waar het 156e bataljon later posities in nam. Hierna lopen de deelnemers naar het voormalige noodhospitaal De Tafelberg, waar John Waddy naar toe werd gebracht toen hij gewond was geraakt. De tour eindigt in restaurant Schoonoord, waar met een drankje (inbegrepen in de tourprijs) kan worden nagepraat.

Wandeling en lezing op zondag 20 april
Speciaal voor de battlefield tour op 19 april komt een aantal Britse leden over uit het Verenigd Koninkrijk. Niall Cherry, die daarbij is, heeft aangeboden om de dag erna, op zondag 20 april, voor hen een speciaal programma te organiseren. Daarbij zijn ook Nederlandse leden welkom, maar de uitleg gebeurt in de Engelse taal.
In de ochtend is er een battlefield wandeling in de omgeving van Hotel de Bilderberg. Deze wandeling staat in het teken van: ‘The actions of the 3rd Batta- lion and the senior management of the Ist Airborne Division in the early stages of the battle’.
Om 10.00 uur wordt verzameld op het parkeerterrein van Hotel de Bilderberg. De wandeling duurt ongeveer twee uur. Na afloop kan iedereen op eigen gelegenheid gaan lunchen.
’s Middags houdt Niall een lezing in de Kiinzaal van de Concertzaal in Oosterbeek. Adres: Rozensteeg 3. Aanvang 14.00 uur. De titel van zijn lezing luidt: ‘The early Airborne operations of the Second World War – ‘Colossus’ and ‘Biting’. Het gaat hierbij om de actie, waarbij een kleine groep parachutisten op 10 februari 1941 hetTragino aquaduct in Midden Italië onklaar maakte en de aanval op Bruneval aan de Franse westkust in de nacht van 27/28 februari 1942, waarbij Majoor John Frost en zijn C Company, 2nd Battalion, Ist Parachute Brigade onderdelen van een Duits radar- station buit maakten.
Hoewel u zich voor beide evenementen niet officieel hoeft aan te melden, is het toch handig wanneer u even een mailtje stuurt naar onze secretaris, zodat we kunnen zorgen voor voldoende kaarten en beschrijvingen.

John Waddy
Tijdens de battlefïeldtour op 19 april krijgen wij uitleg van Colonel (retd.) John Waddy, die in september 1944 deelnam aan de Slag om Amhem.
John Waddy kreeg zijn opleiding aan de Britse militaire academie in Sandhurst, waarna hij officier werd bij de Somerset Light Infantry in India. Daar nam hij in oktober 1941 deel aan de oprichting van het 151th /156th Parachutistenbataljon in New Delhi. Vervolgens was hij Brigade Inlichtingen officier in de 4e Parachutistenbrigade, waarmee hij diende in het Midden Oosten en Italië.
Tijdens de Slag om Amhem was hij commandant van de B compagnie van het 156e parachutistenbataljon, dat op 18 september 1944 landde op de Ginkelse Heide. Tijdens de gevechten bij de Dreijenseweg op 19 september raakte hij gewond. Hij werd behandeld in het nood-hospitaal ‘De Tafelberg’ in Oosterbeek. Daar raakte hij op 24 september nogmaals gewond, toen dit gebouw door mortiervuur geraakt werd.

Majoor John Waddy in 1943.
Na de TXveede Wereldoorlog diende hij in Palestina, Maleisië en Egypte, waarna hij instructeur werd bij het Canadese ‘Air Training Centre’. In 1950 volgde hij de Britse ‘Staff College’ cursus. Vervolgens werd hij commandant van het ‘Depot Parachute Regiment and Airborne Forces’. Later werd hij kolonel bij de Special Air Service.
In 1976 was hij was militair adviseur bij de opnamen voor de film ‘Een Brug te Ver’.
Colonel Waddy heeft veel battlefield tours in Arnhem geleid. Hij schreef een uitstekende battlefieldgids onder de titel: ‘A tour of the Arnhem Battlefields’, die in 1999 werd uitgegeven bij Leo Cooper (Pen & Sword) in Engeland. Deze is nog steeds verkrijgbaar.
(Wybo Boersma)

Verlenging expositie ‘De Verloren Slag’
De tentoonstelling ‘De verloren Slag’, over de gevechten rond het St. Elisabeths Gasthuis en de wijk Lombok in Arnhem, is verlengd tot 28 mei van dit jaar. Met behulp van kaarten, een groot aantal foto’s en voorwerpen wordt een gedetailleerd beeld gegeven van de poging van vier Britse bataljons om op 19 september 1944 door de Duitse linies te breken om de eenheden bij de brug te versterken. Na het mislukken van deze doorbraak was de Slag om Arnhem feitelijk verloren.

‘Ik ben een vreemdeling geweest’
Dankzij de steun van de Vereniging Vrienden is de educatieve afdeling van het Airborne Museum in staat gesteld een film te laten maken over het onderwerp ‘Evacuatie’. De film, die op DVD verschijnt en werd gemaakt in het kader van het educatieve project ‘Ik ben een vreemdeling geweest’, gaat over de vlucht en de ontberingen die de bevolking uit de Arnhemse regio onderging gedurende de herfst en winter van 1944/1945, maar ook over de gastvrijheid die zij elders van medeburgers ondervonden. Het wordt een DVD speciaal voor schoolkinderen, met duidelijke verbanden naar vergelijkbare situaties, zoals ze zich nu nog voordoen in de hedendaagse wereld.
Samen met de DVD ‘The Making of Theirs is the Glory’ beschikt de educatieve afdeling hiermee over twee korte films, waarmee een bezoek van schoolklassen aan het Airborne Museum kan worden ingeleid.
Zoals u elders in deze nieuwsbrief hebt kunnen lezen, sluit het opnieuw uitgegeven boekje ‘De Tommies Komen’ hier op aan. De kamer die in dit dagboekje wordt beschreven, zal als diorama in het nieuwe museum worden nagebouwd. Deze zal gaan dienen als startpunt voor kinderen die het museum bezoeken.
De DVD is gemaakt door Joop Bal van Bal Audiovisuele Producties uit Oosterbeek in samenwerking met Angelique Krüger, de bekende presentatrice van TV Gelderland.
Verschillende (Oud-)Oosterbekers werden geïnterviewd over hun belevenissen tijden de evacuatietijd. De DVD zal het eerst worden gebruikt tijdens de maanden februari en maart bij de oriënterende lessen, die door onze gastdocent-vrijwilligers zullen worden gegeven aan vijftig schoolgroepen uit de gemeente Ede. Wij hebben hiermee dan een uitstekende mogelijkheid om juist in dit belangrijke voormalige eva- cuatiegebied aan te sluiten bij een gebeurtenis, die bij veel mensen ongetwijfeld nog in hun herinnering zal leven. (Namens de Werkgroep Educatie, Chris van Roekel)

Bezoek aan Eisenhowers hoofdkwartier
In de folder die de Nederlandse leden van de VVAM eind december 2007 hebben ontvangen, staat een reis naar Engeland aangekondigd voor de periode 18 t/m 22 juni.
Aan het programma voor deze 5-daagse reis is inmiddels een bijzonder excursie punt toegevoegd. Tour organisator Wybo Boersma heeft via de Britse ‘Guild of Battlefield Guides’ toestemming gekregen om met de deelnemers een bezoek te brengen aan ‘Southwick House’, even buiten Portsmouth. In juni 1944 was dit het ‘Allied Expeditionary Force advance headquarters’. Hier nam Generaal Eisenhower in de avond van 4 juni 1944, na veel overleg en discussies met de andere bevelhebbers, zoals Montgomery, Tedder, Ramsey, Leigh-Mallory, Bradley en Bedell Smith, de beslissing om D-day op 6 juni plaats te laten vinden.
De enorme kaart van het invasiegebied, waarop de bevelhebbers de operatie volgden, is bewaard gebleven en hangt nog steeds in de voormalige ‘Map Room’. Na de oorlog is ‘Southwick House’ en het omliggende park in handen gebleven van Britse Marine en het is dus nog steeds militair terrein. Voor verdere informatie over deze tour naar Engeland, zie: www.airbornemuseum.com.

Nieuwe uitgave Roll of Honour
Momenteel wordt hard gewerkt aan de voorbereidingen voor de 5e, gewijzigde, druk van de Roll of Honour.
Dit naslagwerk werd samengesteld door ons lid Jan Hey, en bevat informatie over de bijna 1900 geallieerde militairen die tijdens of ten gevolge van de gevechts-handelingen in september 1944 om het leven kvvamen. Van elke betrokkene zijn de persoonlijke gegevens vermeld, zoals zijn naam, rang, leeftijd en legeronderdeel. Maar ook (voor zover daarover wetenschap bestaat) wanneer en waar hij sneuvelde, de locatie van zijn veldgraf, en waar hij zijn laatste rustplaats heeft gevonden. In 1986 gaf onze vereniging de eerste editie uit, en de 4e druk verscheen in 1999. Sinds lang is de publicatie uitverkocht. Vorigjaar besloot het bestuur een nieuwe versie het licht te doen zien, mits de financiering ruim van te voren goed geregeld was. Dit betekent onder andere dat we op zoek moeten naar sponsors en sub-sidiegevers, zodat in het positieve geval het boek voor een betaalbare prijs op de mark kan worden gebracht. De geldwervingsactie loopt inmiddels, en de eerste resultaten zijn bemoedigend.
Lezers die bereid zijn op een financiële wijze steun te verlenen, kunnen contact opnemen met verenigings- secretaris Ivar Goedings: goedings@van-lotringen.nl Al tijdens het drukken van de vorige uitgave kvvamen nieuwe gegevens beschikbaar over gesneuvelde soldaten, en de stroom aan informatie is sindsdien, dankzij het werk van vele onderzoekers en ooggetuigen, niet minder geworden. Dat heeft tot gevolg dat de inhoud van de 5e druk aanmerkelijk gewijzigd zal zijn ten opzichte van de vorige uitgave.
Indien u meent een bijdrage te kunnen leveren aan de inhoud van de op stapel staande Roll, aarzel dan niet contact op te nemen met de productieleider, in casu ondergetekende. Mocht u gegevens hebben over een militair die u niet in Jan Hey’s werk aantreft, geef die dan s.v.p. door. Met name informatie over de plek waar iemand sneuvelde, is van belang. Als u onduidelijkheden, fouten of andere onvolkomenheden bent tegengekomen, trek fluks aan mijn bel. En relevant beeldmateriaal (foto’s en andere illustraties) is ook van harte welkom.
Uw reacties worden graag tegemoet gezien via g.h.maassen@morfeem.nl of op het volgende adres: vanToulon van der Koogweg 70, 6862 EG Oosterbeek. (Geert Maassen)

‘With Nothing Bigger Than A Bren Gun’ Een van de onderwerpen uit de Slag om Arnhem, waar onze vertegenwoordiger in het Verenigd Koninkrijk, Niall Cherry, zich de afgelopen jaren in heeft verdiept, is de verdediging van de Van Limburg Stirumschool in Arnhem door onderdelen van Ist Parachute Squadron Royal Engineers en C Company van 3rd Parachute Battalion. Van de drie grote gebouwen, die in september 1944 langs de oostzijde van de oprit naar de Rijnbrug stonden, lag de Van Limburg Stirumschool het meeste zuidelijk. Het kleine groepje Britten dat dit gebouw gedurende een aantal dagen verdedigde, heeft dat gedaan met grote vasthoudendheid en moed. Terwijl zij alleen maar over lichte handwapens beschikten, moesten zij het opnemen tegen een grote Duitse overmacht, die bovendien gemotoriseerd geschut tegen hen inzette. Niall heeft de acties van deze mannen tot in detail uitgezocht en het resultaat van zijn naspeuringen heeft hij nu gepubliceerd in een zeer interessant boekje, getiteld ‘With Nothing Bigger than a Bren Gun, The Story of the Defence of the Schoolhouse at Arnhem Road Bridge September 1944’. Het verhaal van de strijd om de Van Limburg Stirumschool en daaraan voorafgaande landing en opmars worden verteld aan de hand van rapporten en verslagen van de militairen die er bij waren. Hoewel er over de strijd om de Arnhemse Rijnbrug inmiddels de nodige studies zijn verschenen, zijn er nog steeds aspecten onderbelicht gebleven. Het is een grote verdienste van Niall, dat hij deze belangrijke gebeurtenis nu heeft gereconstrueerd en voor een groot publiek in zeer leesbare vorm toegankelijk heeft gemaakt.
Aan het eind van het boekje heeft Niall nog een aantal bijlagen opgenomen over o.a. de ontsnapping van Captain Mackay en drie andere mannen uit Duitse krijgsgevangenschap, over een verslag van een Duitser en over de parachutistenhelm die luitenant Len Wright, na bijna 53 jaar (!) terug kreeg!
Het boekje, dat is geïllustreerd met foto’s en kaarten, is door Niall in eigen beheer uitgegeven bij Brendon Publishing, 3 Church Road, Warton, Lancs PR4 1BD, United Kingdom. Dit is het woonadres van Niall en daar kan het ook besteld worden. In Nederland is het boekje verkrijgbaar in het Airborne Museum. Prijs € 7,50. Van harte aanbevolen en we hopen natuurlijk dat Niall doorgaat met publiceren van dergelijke studies!
(Robert Voskuil)

Website met informatie over verschenen ministeries
Ons lid Simon H. Johnson uit het Verenigd Koninkrijk heeft een website waarop informatie staat over de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum en over verschenen Ministories. Ook geeft hij een lijst met andere websites over de Slag om Arnhem en Operatie Market Garden. Het adres is: http://www.arnhemstories.haddonstuff.co.uk/.

Verhuizing Airborne Forces Museum
Het Airborne Forces Museum in Aldershot gaat ver-huizen naar vliegveld Duxford bij Cambridge. Op 21 december 2007 sloot het museum op haar huidige locatie definitief haar deuren. De toekomende maanden zullen worden gebruikt om alles te registreren en in te pakken voor de verhuizing. Het is de bedoeling dat het nieuwe museum eind 2008 open gaat.

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232,6862 AZ Oosterbeek, e-mail: vvam@Airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download


Battlefield Tour met John Waddy druk bezocht
Toen bekend werd gemaakt dat Colonel (retd) John Waddy de battlefield tour op 19 april zou leiden, stroomden de aanmeldingen binnen. De groep die hem op die middag volgde, bestond dan ook uit meer dan tachtig deelnemers. Enkele tientallen mensen moesten we teleurstellen, omdat anders de groep te groot zou worden. John vertelde op ieder punt wat hij als compagniescommandant bij het 156e Parachute Battalion had meegemaakt tijdens de opmars en de gevechten. Het meest indrukwekkende verhaal hield hij op de plaats bij de Dreijenseweg, waar hij op 19 september 1944 gewond was geraakt. Ieder detail wist hij zich nog te herinneren en de deelnemers luisterden ademloos.
Het laatste excursiepunt waar John uitleg gaf, was De Tafelberg, dat in 1944 als hospitaal werd gebruikt en waar hij naartoe werd gebracht nadat hij gewond was geraakt. Daar, in de gerenoveerde hal van het gebouw, vertelde hij hoe hij daar in de toen overvolle ruimte werd opgevangen. Bij zijn verhaal bleek ook dat hij nooit eerder terug was geweest in de Tafelberg. Dit was de eerste keer na bijna 64 jaar!
Het was een zeer bijzondere middag en we zijn John Waddy dan ook veel dank verschuldigd dat hij de moeite had genomen om hier voor over te komen uit het Verenigd Koninkrijk.
Het programma voor zondag 20 april was geheel in handen van Niall Cherry. In de ochtend leidde hij een battlefield tour in het gebied westelijk van Hotel de Bilderberg en ’s middags hield hij in de Concertzaal in Oosterbeek twee korte lezingen over ‘Tragino’ en over ‘Bruneval’. Niall beschikt over een grote kennis van namen en details en gaat diep in op zijn onderwerpen. Dat maakt zijn presentaties extra interessant. Niall, bedankt en graag tot de volgende keer!

Kolonel John Waddy geeft tijdens de battlefield tour op 19 april 2008 uitleg bij het punt langs de Dreijenseweg, waar hij op 19 september 1944 gewond raakte.

Kort nieuws over de renovatie
Er wordt hard gewerkt aan de plannen voor de reno-vatie. Als de financiering rond is, kan in de zomer de opdracht aan de bouwers worden gegeven. Het museum zal tijdens de bouwwerkzaamheden tijdelijk dicht gaan. Hoe lang dit zal gaan duren, is nog niet te zeggen. Wel zal deze periode voor het grootste deel in het laagseizoen 2008-2009 liggen.
Voor de ondergrondse uitbreiding gaat een ontwerp-bureau, samen met de werkgroep, een plan uitwerken, waarin ‘beleving’ centraal zal staan. Er bestaat al een schetsontwerp voor de inrichting en nu moet er een voorlopig ontwerp worden gemaakt.
Voor de herinrichting van de villa Hartenstein is inmid-dels een nieuw ontwerpbureau in de arm genomen. Om de activiteiten goed te bewaken en in goede banen te leiden is er een ‘Stuurgroep Herinrichting’ opgericht. Als alles volgens plan verloopt, moet de renovatie zijn voltooid in september 2009, op tijd voor de 65e herdenking van de Slag om Amhem.

E-mail adressen gevraagd
Vooruitlopend op onze plannen voor een snellere informatievoorziening van onze leden, vragen wij u om, wanneer u gebruik maakt van e-mail, uw e-mail adres te turen naar onze secretaris (wam@Airbornemuseum.org). Alvast dank hiervoor!

Resten van gesneuvelde Duitse militair gevonden
Op dinsdag 1 april werd aan de voet van de Westerbouwing, langs de Veerweg in Oosterbeek, het stoffelijk overschot gevonden van een Duitse militair, die hier waarschijnlijk tijdens of vlak na de Slag om Arnhem is omgekomen. Bij de berging zijn uniformknopen gevonden, die aangeven dat de militair behoorde tot de Kriegsmarine. Enkele compagnieën van de ‘10e Schiffs-Stamm- Abteilung’ en de 6e compagnie van de ‘14e Schiffs- Stamm-Abteilung’ zijn destijds bij de Westerbouwing ingezet. De berging is uitgevoerd door de Bergings- en Identificatie Dienst van de Koninklijke Landmacht (BID). Er werden zowel een identiteitsplaatje, als ook enkele persoonlijke bezittingen van de soldaat gevon-den. Nader onderzoek door de BID moet uitsluitsel geven over identiteit van de militair.
Het stoffelijk overschot werd gevonden tijdens een zoektocht naar een Britse militair die sinds 21 september 1944 in deze omgeving is vermist. Het betreft Lance Corporal Eric Melling van het 13e peloton van B Company, Ist Border Battalion. De lotgevallen van dit peloton zijn opgetekend in het boek ‘Het Dertiende Peloton’ door VVAM-lid en journalist Haks Walburgh Schmidt. Hij is de initiatiefnemer van deze zoekactie. In samenwerking met de gemeente, de politie en het BID wordt deze uitgevoerd door een team van twee man, die ontheffing hebben om met metaaldetectors in de gemeente Renkum te zoeken. Uit de vondst van de Duitse militair blijkt dat de nauwe samenwerking en informatie-uitwisseling tussen alle betrokken partijen zijn vruchten afwerpt. Hoewel de Britse militair Eric Melling nog niet is gevonden, is nu wel een andere, meer dan 60 jaar durende vermissing opgelost. Na grondig onderzoek naar de identiteit van de Kriegsmarineman, zal hij officieel ter aarde besteld kunnen worden. Dit laatste zal plaatsvinden op de Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn (Limburg). Het is bijna veertig jaar geleden dat een stoffelijk overschot van een Duitse militair in de gemeente Renkum werd gevonden.

‘Leading the Way to Arnhem, An lllustrated History of the 21st Independent Parachute Company 1942 -1946’
Wie en wat was die groep Britse parachutisten, die, klein in aantal, korte tijd voor het neerkomen van de Airborne-troepen in vijandelijk gebied sprong, om landings- en droppings- terreinen te markeren? Dit boek geeft daar antwoord op. De 186 man sterke 21e Onafhankelijke Parachute Compagnie moest landings- en droppingsterreinen vrijmaken van obstakels en de vijand en markeren voor de naderende Eerste Britse Airborne Divisie. Hierna kreeg de eenheid de rol van infanteriecompagnie voor moeilijke klussen. De mannen waren van een hoog kaliber, speciaal geselecteerd en goed getraind. Hun materiaal bestond uit markeringslappen, rookpotten, lampen en Eureka-bakens, waarmee vliegtuigen de weg konden vinden. In de compagnie zat een twintigtal Duits- en anderstalige gevluchte Joden, die de vijand konden verstaan.
Majoor John Lander, een zweefvliegtuigpiloot, richt de compagnie op in juli 1942. In het boek volgen wij de selectie en training van de ‘Pathfinders’ en hun rol bij het ontwikkelen van draagbaar markeringsmateriaal. De compagnie traint in Algerije voor inzet op Sicilië in juli 1943. Daarna vormt de compagnie de speerpunt voor de 78e Infanterie Divisie in Italië. Op 25 december keert de 21e terug naar Engeland. Het derde, vanaf nu ‘onafhankelijke’ peloton, blijft achter als ‘pathfinder- unit’ voor de Tweede Onafhankelijke Parachute Brigade. In Engeland vangt de compagnie onmiddellijk aan met aanvulling en met de training ter voorbereiding van de operatie Market Garden. Twaalf Stirlings droppen op 17 september om 12.40 uur de compagnie onder commando van majoor Wilson. Onmiddellijk worden de drie aangewezen terreinen gemarkeerd en gezekerd. De compagnie graaft zich ’s avonds in rond de Rijerskamp. De volgende dag worden er vliegtuigen binnengeloodst voor de tweede lift en als de hele divisie is geland, verhuist de onafhankelijke compagnie naar Oosterbeek-Noord. Op 19 september markeert de compagnie Johannahoeve voor de Poolse gliders. De compagnie acteert als infanterie, maar moet ook dagelijks terreinen voor de bevoorrading markeren. Duitse aanvallen worden steeds heftiger. Op 21 september weet de compagnie in een keer 50 Duitsers te doden. Bij het inkrimpen van de perimeter verhuist de compagnie naar de oostzijde, rond de veldhospitalen Schoonoord, Vreewijk en De Tafelberg. De beschietingen en gebrek aan eten, drinken en slaap doen zich gelden. Op 24 september krijgt de compagnie versterking van overgestoken Polen uit Driel. Op 25 september krijgt de 21e opdracht tot uitvoering van operatie Berlin, de terugtocht over de Rijn. Doden en gewonden worden achtergelaten. Van de 186 man bereiken 5 officieren en 115 man de overkant. Twintig man zijn gedood en 46, waarvan 27 gewond, worden krijgsgevangen genomen. Op 28 september is de gehavende compagnie terug in Engeland. De 21e wordt hier aangevuld en opnieuw getraind. Op 6 mei 1945 vliegt de compagnie naar Noorwegen om toe te zien dat de Duitsers de overga- veregels opvolgen, om orde te handhaven, sabotage te stoppen en de vliegvelden van Oslo en Stavanger te beveiligen. In de nazomer worden de ‘Pathfinders’ inge-zet onder commando van de Zesde Airborne Divisie. Inzet in Haifa volgt, om de Palestijnse politie te helpen de orde te handhaven. In Gaza bewaakt de compagnie het vliegveld. Op 13 september wordt de compagnie gedemobiliseerd en opgeheven.
De bijlagen omschrijven de belevenissen van het in Italië achtergebleven Onafhankelijke Peloton, de navigatiemiddelen, een lijst met alle 186 mannen die deel-namen aan Market Garden, de gewonnen onderschei-dingen, een erelijst van gesneuvelden en een groot aantal levensbeschrijvingen van de Arnhem veteranen. Het boek is een mooie aanvulling op ‘First In’ van Ron Kent en ‘De verrekte moeite van het doodgaan’ van Zeno. Het is boeiend geschreven (in het Engels) en leest plezierig. Het is uitermate goed geïllustreerd (270 foto’s en documenten) en voorzien van een zestal informatieve bijlagen. Zoals we zijn gewend van R.N. Sigmond Publishing is het boek mooi uitgevoerd. Het is te koop voor € 39,50 bij het Airborne Museum Hartenstein en o.a. boekhandel Meijer & Siegers in Oosterbeek.
(Okko Luursema)

‘Kom met verhalen’
Het Airborne Museum is op zoek naar verhalen en herinneringen. Heeft u zelf herinneringen aan de Slag om Arnhem? Of kent u iemand die zijn/haar persoonlijke verhaal hierover wel zou willen vertellen? Bij het Airborne Museum probeert men zoveel mogelijk persoonlijke herinneringen van mensen te verzamelen, om ze te bewaren voor volgende generaties. Dus kom met verhalen, dan leggen wij dit kostbare materiaal vast voor de toekomst! Indien u hieraan mee wilt helpen, kunt u contact opnemen met Suzanne Belleman, telefoon: 026-3337710, e-mail: sbelleman@Airbornemuseum.org.

Penningmeester gezocht
Frits Miedema, heeft aangekondigd dat hij bij de volgende jaarvergadering in 2009 zijn functie als Penningmeester voor de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum wil overdragen aan een opvolger. Frits heeft dit werk dan acht jaar gedaan.
De VVAM zoekt daarom een nieuwe Penningmeester. We zoeken iemand die goed met de financiën van VVAM kan omgaan en die woont in de regio Arnhem. Het bestuur vergadert een keer per maand in het Airborne Museum en het is handig wanneer bestuursleden niet te ver weg wonen. Heeft u belangstelling voor deze functie, mailt u dat dan even naar onze secretaris Ivar Goedings: goedings@van-lotringen.nl

Bevoorradingsmand geschonken
Afgelopen mei ontvingen wij een telefoontje van mevrouw Anne Marie Brederoo van de school op het Postpad in Oosterbeek. Zij vertelde dat in het gebouw nog een Britse bevoorradingsmand stond, die zij wilde schenken aan het Airborne Museum. Het bleek dat deze mand in september 1944 terecht was gekomen in een van de grote kastanjebomen, die nu nog steeds op het schoolplein staan. De heer Henk Beumer, die toen tuinman was en vlak achter de school woonde, had de mand tijdens de slag uit de boom gehaald. Volgens hem bevatte de mand voedsel en hing hij aan een groene parachute. De vrouw van de heer Beumer had later de parachute gebruikt om er een jurk van te maken. Helaas is deze kleding niet bewaard gebleven. De mand heeft sinds de oorlog in de school gestaan en is bijna 64 jaar(!) gebruikt voor het opbergen van attributen voor de gymlessen. Op de mand zit een metalen plaatje met een kogelgat. Op het plaatje staat het cijfer ‘3’ en vaag is ook een ‘T’ zichtbaar. Dit laatste zou niet naar voedsel, maar naar lichtspoormunitie wijzen.
(Roland Boekhorst, Behoudsmedewerker Airborne Museum Hartenstein)

De bevoorradingsmand die meer dan zestig jaar in de school aan het Postpad in Oosterbeek heeft gestaan.

Conferentie van de ‘Guild of Battlefield Guides’
De Britse ‘Guild of Battlefield Guides’ (GBG) houdt van 12 t/m 14 september in Arnhem een conferentie met als onderwerp: ‘A tour of the Arnhem-Nijmegen battlefields’. De ‘Guild of Battlefield Guides’ is een organisatie met als leden battlefield gidsen en andere belangstellenden voor historische slagvelden. Ze zijn afkomstig uit diverse landen. Ook veel internationale touroperators zijn lid. De bekende Britse militair-historicus, professor Richard Holmes, is beschermheer van de Guild. Het doel van de Guild staat omschreven als: ‘To analyse, develop and raise the understanding and practice of battlefield guiding’.
Aan de conferentie die in september wordt gehouden, kunnen ook niet-leden van de Guild deelnemen. Ook is het mogelijk om dagdelen van het programma bij te wonen. Zie hiervoor de websites: www.Airbornemuseum.com of www.battleguides.org. De organisatie van het weekend is in handen van de GBG in samenwerking met Vereniging Vrienden van het Airborne Museum. Wij hopen Arnhem veteraan Major (retd) Tony Bibbert als speciale gast voor dit weekend te verwelkomen. Het programma ziet er als volgt uit:
12 september:
Het merendeel van de Britse gasten komt aan op Eindhoven Airport. Na aankomst in Arnhem is er een lunch in hotel Haarhuis.
’s Middags volgt de officiële opening van de ‘Liberation Route’ bij Wolfheze en bij Groesbeek. Aansluitend is er een receptie in het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek, georganiseerd door het Regionaal Bureau voorToerisme, Knooppunt Arnhem- Nijmegen.
De dag wordt besloten met een bijeenkomst met mensen van het Regionaal Bureau voorToerisme Veluwe & Vallei in de restaurants Nol in ’t Bosch en Campman in Renkum in het kader van de Operatie Pegasus. Deze bijeenkomst wordt gevolgd door een ‘re-enactment oversteek’ over de Rijn.
13 september:
’s Ochtends: Lezingen over ‘Battlefield Toerisme’ in hotel Haarhuis in Arnhem.
’s Middags: Battlefield tour ‘De verloren Slag’ in de wijk Lombok en omgeving, met vervolgens een bezoek aan het ‘Informatiecentrum Slag om Arnhem’ bij de Rijnbrug in Arnhem, ’s Avonds: ‘Social evening’ met diner in de middeleeuwse kelders van Arnhem.
14 september:
’s Morgens: Bezoek aan het Airborne Museum met ‘vali- dations’ (beoordelingen) voor het verkrijgen van de ‘guide badge’ van de GBG. Bezoek aan de Airborne begraafplaats. Lunch in restaurant Schoonoord.
’s Middags: Bezoek aan de Westerbouwing. Rijnover-tocht via de Drielse veer en bezoek aan Driel.
Eind van de dag: Terugreis van de Britse deelnemers via Eindhoven Airport.
De kosten voor deelname aan het gehele weekend, inclusief hotelaccommodatie in hotel Haarhuis in Amhem: € 380 per persoon op basis, van een twee-persoons kamer. Toeslag eenpersoons kamer: € 90. Deelname zonder hotel accommodatie: € 270.
Voor de kosten van het bijwonen van dagdelen van de conferentie, zie de websitewww.Airbornemuseum.com of informeer via het Airborne Museum, tel. 026-3337710. Voor meer informatie: W. Boersma, tel. 0318-639633, e-mail w.boersma@wxs.nl

Medewerking inrichting diorama
De oproep in de vorige Nieuwsbrief om voorwerpen beschikbaar te stellen voor het kamerdiorama in ons nieuwe museum heeft talrijke reacties opgeleverd. We ontvingen de toezeggingen voor: 1 kachel, 1 keteltje, 2 tafels, 4 stoelen, 1 schemerlamp, 2 telefoons, 1 wandklok, 1 schilderijtje. We zijn nog op zoek naar: 2 armstoelen, 1 gebruikt vloerkleed met een Perzisch oflYirks motief, 1 wandspiegel, serviesgoed, 1 huiskamerlamp, 1 blaker, enkele ouderwetse ijzeren strijkijzers, overgordijnen (mogen kapot zijn), 1 (trap-)naaimachine; kortom alle huiskamer ingrediënten uit de 40er jaren.
Kijkt u nog eens rond en mocht u iets dergelijks tegenkomen of iets waarvan u denkt dat het bruikbaar is, dan graag een telefoontje naar 026-3333261 of een mailtje naar chrisvanroekel@hotmail.com. (Namens de werkgroep Educatie, Chris van Roekel)

Niall vraagt informatie
Wij ontvingen de volgende oproep van Niall Cherry: ‘Onlangs sprak ik met een veteraan, tevens lid van onze Vereniging, die in september 1944 deel uitmaakte van de A compagnie van het 2nd Parachute Battalion. Hij was een van de eerste militairen die op 17 september 1944 aankwam bij de Arnhemse verkeersbrug. Hij vertelde mij dat hij direct na zijn aankomst de opdracht kreeg om de gebouwen aan de westzijde van de brug te controleren. Hij zei dat zij niet wisten waar deze gebouwen voor werden gebruikt. Toen ze dichterbij kwamen, zagen ze mensen in een groot gebouw, dat dicht bij de weg stond. Het bleek een groep kinderen te zijn, die vermoedelijk een avondles volgden op de Zondagsschool. De patrouille ging het gebouw binnen en vertelde de leraar dat de situatie gevaarlijk kon worden en dat ze beter konden vertrekken. De Britten kwamen tot de conclusie dat het gebouw veel te groot was om door een groepje van vier militairen te worden verdedigd en daarom besloten ze terug te keren en dit te rapporteren. Vervolgens kregen ze posities toegewezen aan de oostzijde van de brug.
Dit verhaal heeft nog een vervolg. Enige jaren geleden raakte de veteraan aan de praat met een Nederlander, die vertelde dat hij als kind in 1944 bij de bewuste les was. Hij herinnerde zich dat de Britse soldaten binnen kwamen. Graag zouden wij meer over deze gebeurtenis willen weten. Zijn er lezers die hier iets over weten? Reacties graag naar de redactie van de Nieuwsbrief, p/a Airborne Museum of naar e-mail adres: robert.voskuil@12move.nl.

Diorama ‘Artillerie bij de Oude Kerk’ dreigt te verdwijnen
Bij de renovatie zal er veel veranderen in het Airborne Museum. Ook enkele diorama’s in de kelder van het museum moeten verdwijnen. Daarbij is helaas ook het indrukwekkende diorama van de Britse artillerie bij de Oude Kerk. Dat juist deze uitbeelding opgeofferd dreigt te worden is extra jammer, want het is het enige diorama in het museum dat een gevechtssitua- tie uit de Slag om Arnhem zo natuurgetrouw mogelijk weer geeft. Bovendien kan dit beeld heel goed worden gebruikt voor het begrijpen van allerlei andere aspecten van het verhaal van de Slag om Arnhem, zoals de Oude Kerk als laatste verdedigingspunt, de ‘Lonsdale Force’, de ‘zichtbare’ afstand tussen Oosterbeek en Arnhem en het deel van Oosterbeek dat ten koste van grote offers werd verdedigd om de terugtocht over de Rijn (Operatie ‘Berlin’) mogelijk te maken.
Het beeld is vooral ook indrukwekkend omdat op de muren van het diorama een zeer gedetailleerde schil-dering is aangebracht van de omgeving van de Oude Kerk, zoals die er in 1944 uitzag. Om dit mogelijk te maken hebben de leden van de Vereniging Vrienden in het verleden, mede door het houden van verschillende activiteiten, veel geld bij elkaar gebracht.
Het bestuur van de VVAM heeft tot nog toe tevergeefs geprobeerd dit diorama te redden. Het opruimen hiervan, om daarmee meer ruimte te creëren voor tijdelijke exposities is geen goede beslissing. Laten we proberen gezamenlijk tot een andere oplossing te komen! (Chris van Roekel, oud-voorzitter van de VVAM)

Excursiegidsen gezocht
Onze vereniging heeft in de loop der jaren een grote hoeveelheid excursies georganiseerd, en bijbehorende gidsen uitgegeven. Die publicaties zijn de schriftelijke neerslag van activiteiten van de VVAM, en dus horen ze thuis in het verenigingsarchief. Helaas blijkt zich daarin niet één exemplaar te bevinden. Op z’n minst zouden we alleen al om die reden kunnen constateren dat de desbetreffende archivaris (ondergetekende) een duidelijk steekje heeft laten vallen!
Hoe dan ook, mede omdat het hier belangrijke bronnen voor de geschiedenis betreft, willen we het archief graag proberen aan te vullen. Als u in het bezit bent van één of meerdere excursiegidsen, en u zit er niet echt aan vast gebakken, zou u ons (lees: uw vereniging) dan een plezier willen doen?
Uw reacties worden graag tegemoet gezien via g.h.maassen@morfeem.nl of op het volgende adres: vanToulon van der Koogweg 70, 6862 EG Oosterbeek. (Geert Maassen, archivaris VVAM)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: wam@Airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek. Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen.
Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Nieuws over de renovatie
Op vrijdag 18 juli jl. heeft het bestuur van de Stichting Airborne Museum besloten de opdracht voor de bouw- en renovatiewerkzaamheden aan het Airborne Museum officieel te verstrekken aan Klaassen Bouw-maatschappij en ITN Installatietechniek BV uit Ede. Men hoopt dat in oktober met de werkzaamheden begonnen kan worden. Rond die tijd gaat het museum ook dicht, want het is onmogelijk om open te blijven wanneer de bouwwerkzaamheden plaatsvinden. Het gebouw moet geheel worden ontruimd en dat wordt een grote, gecompliceerde operatie. Alle objecten worden geregistreerd en ingepakt om daarna te worden vervoerd naar een depot, waar ze tijdelijk worden opgeslagen. Het is de bedoeling om de villa Hartenstein van boven tot onder op te knappen. Aan de zuidzijde van Hartenstein wordt de grote ondergrondse ruimte gebouwd, waarin de ‘belevingsruimte’ komt en aan de westzijde verrijst het nieuwe glazen ingangsgebouw.

Wanneer de bouwwerkzaamheden klaar zijn, wordt het museum geheel opnieuw ingericht.
Er is gekozen voor een totale metamorfose en modernisering van de expositie. Er zal vrijwel niets meer over blijven van de huidige inrichting. In de kamers van de villa Hartenstein zal een aantal thematische onderwerpen uit Operatie Market Garden worden behandeld. Voor de vormgeving daarvan is kortgeleden een nieuw ontwerpbureau ingehuurd. De ondergrondse ‘belevingsruimte’ wordt eveneens ingericht door een ontwerpbureau, dat daarbij advies krijgt van medewerkers van het museum en een groepje vrijwilligers.
Het informatie centrum in Arnhem blijft open en er wordt gekeken of daar, in de periode dat het museum dicht is, wat extra’s gedaan kan worden. Penningmeester en bestuurscoördinator Innovatie van het Airborne Museum, Paul Tirion verwacht dat het museum in de zomer van 2009 weer open gaat, op tijd voor de 65e herdenking van de Slag om Arnhem.

Geslaagde excursie naar Engeland
Op veler verzoek organiseerde de VVAM eind mei weer een excursie naar Engeland. Er werden bezoeken gebracht aan verschillende musea, zoals aan vliegveld
Duxford, het Imperial War Museum en het museum van het Army Air Corps. Eén van de hoogtepunten was ongetwijfeld het bezoek aan Southwick House bij Portsmouth, waar in juni 1944 het ‘Allied Expeditionary Force advance headquarters’ was gevestigd’ en waar in de periode rond D-day ook Generaal Eisenhower zetelde.
De groep kreeg een rondleiding en werd ontvangen in de voormalige ‘Map Room’, waar de grote kaart van het invasiegebied nog steeds aanwezig is. Deze kaart, waarop de geallieerde bevelhebbers de operatie konden volgen, is geheel gerestaureerd en wordt nu beschermd door een grote glazen wand. De huidige commandant van het complex, waar Southwick House deel van uitmaakt, gaf een uitgebreide en gedetailleerde uitleg over de situatie in dit hoofdkwartier tijdens D-day.

Tijdens de VVAM excursie naar Engeland werd de groep ontvangen in Southwichk House, het voormalige hoofdkwartier van Generaal Eisenhower tijdens D-day. Bij de grote kaart van het invasiegebied werd uitleg gegeven over de planning en uitvoering van de invasie op 6 juni 1944.

Museum krijgt half miljoen euro
Het Airborne Museum krijgt een half miljoen euro van het V-fonds, het Nationaal Fonds voor Vrijheid en Veteranenzorg. Het fonds wil meer aandacht geven aan ‘actuele lessen uit het verleden’. Het Airborne Museum past met haar thema ‘de Slag om Arnhem’ geheel binnen deze doelstelling. Dit bedrag vormt een belangrijke bijdrage voor het realiseren van het innovatieproject. Door deze toezegging is het totaal bedrag dat beschikbaar is voor de renovatie tot boven de 5 miljoen euro gestegen. Nu kunnen de werkzaamheden daadwerkelijk beginnen.

Diorama van ‘Huiskamer’
Veel leden en enthousiaste niet-leden hebben gereageerd op mijn oproep voor attributen uit de periode 1940-1945 voor het huiskamer-diorama. Hiervoor mijn dank. Ik verzoek u voorlopig geen aanbiedingen meer te doen, omdat we denken dat er genoeg materiaal is om een natuurgetrouw diorama aan te kleden. Op dit moment lijkt mijn schuur bedrieglijk veel op die van ‘Malle Pietje’! Veel dank voor de medewerking. De gemaakte afspraken wat betreft reeds aangeboden en geaccepteerde spulletjes, blijven natuurlijk gehandhaafd.
(Chris van Roekel)

Conferentie van de ’Guild of Battlefield Guides’
Voor de conferentie van de ‘Guild of Battlefield Guides’, die van 12 t/m 14 september in Arnhem wordt gehouden, hebben zich 31 Britse leden en 18 Nederlanders ingeschreven. Van de Nederlanders woont een aantal alleen een deel van het programma bij. Het programma omvat ondermeer de opening van de ‘Liberation route’ in het gebied Amhem/Nijmegen. Dit zal gebeuren in aanwezigheid van de Britse en Amerikaanse ambassadeur. Een hoogtepunt is ook het avondprogramma met een re-enactment van Operatie Pegasus I. Hierbij wordt door de Nationale Reserve en de ‘Living History Group Holland’ de overtocht over de Rijn nagespeeld. De deelnemers aan de conferentie bekijken deze oversteek vanaf boten op de Rijn. Dit programma is een onderdeel van een PR dag, die door de VW Ede & Vallei wordt georganiseerd in het kader van de 25e Pegasus wandeltocht in oktober. Verder zijn er tijdens de conferentie lezingen, een battlefield tour in de wijk Lombok en bij Onderlangs en Bovenover, een ‘Social Evening’ in de middeleeuwse kelders van Arnhem en natuurlijk een bezoek aan het Airborne Museum en de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met Wybo Boersma, e-mail: w.boersma@wxs.nl

Battlefield Tours
De Battlefield Tour ‘Operartion VARSITY’ , die op 11 oktober wordt gehouden in het gebied van Hamminkeln en Wesel, was eind augustus bijna geheel volgeboekt. Mocht u willen weten of er nog plaatsen over zijn, informeert u dan even bij het Airborne Museum (026 3337710) of bij Wybo Boersma (0318 639633).
De battlefield tour naar de Ardennen gaat dit jaar niet door, omdat er niet voldoende inschrijvingen waren. Aan de deelnemers die ingeschreven hebben, wordt de aanbetaling teruggestort. Hierover hebben zij reeds bericht ontvangen. Intussen wordt gewerkt aan het programma voor de battlefield tours in 2009. Als er leden zijn die een voorstel hebben voor het houden van een bepaalde tour en/of willen meewerken aan de organisatie van een tour, dan kunnen zij contact opnemen met Wybo Boersma.

Gids van ‘Operatie Pegasus I’ overleden
Op juli overleed op 86 jarige leeftijd Maarten van de Bent. In oktober 1944 speelde de toen 23-jarige Maarten een belangrijke rol bij Operatie Pegasus I. Daarbij werden 138 geallieerde militairen, waarvan het merendeel na de Slag om Arnhem in het gebied van de Veluwe was ondergedoken, tussen Wageningen en Renkum over de Rijn naar de vrijheid gebracht. Maarten van de Bent was betrokken bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van deze operatie. Binnenkort verschijnt er een nieuw boek over de operaties Pegasus I & II, zodat we in het volgende nummer van de Nieuwsbrief op dit onderwerp terug zullen komen.

‘The Wrong Side of the River’
In Ministory 92, getiteld ‘The Storm Boat Kings’, gaf ons lid John Sliz uit Canada een beschrijving van de rol die de 23rd Royal Canadian Engineers hebben gespeeld bij ‘Operation Berlin’ waarbij aan het eind van de Slag om Arnhem de restanten van de Eerste Britse Airborne Divisie over de Rijn werden teruggetrokken. Kortgeleden kwam er opnieuw een publicatie uit van zijn hand. Het is een boekje waarin de genie compagnie van de Eerste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade tijdens de slag centraal staat. Het boekje draagt de titel ‘The Wrong Side of the River, The Polish Engineer Company At Arnhem’. Deze compagnie slaagde er in om in de nacht van 22 september 1944 een groep van 52 Poolse soldaten met boten over de Rijn naar de Perimeter in Oosterbeek te brengen, om daar de Britten te versterken. De volgende nacht konden er zelfs 153 Polen worden overgezet. John Sliz heeft deze operaties tot in detail uitgezocht en beschreven. Het boekje is geïllustreerd met enkele foto’s en een aantal uitstekende, gedetailleerde kaarten. In een appendix zijn opgenomen een lijst van de mannen die deel uitmaakten van de compagnie en het nummer van het toestel, waarin ze zaten, een ‘Roll of Honour” en een lijst van gewonden.
Voor nadere informatie over deze privé uitgave kunt u mailen naar thesliz@hotmail.com

Nog steeds E-mail adressen gevraagd Vooruitlopend op onze plannen voor een snellere informatievoorziening van onze leden, vragen wij u om, wanneer u gebruik maakt van e-mail, uw e-mail adres te turen naar onze secretaris (vvam@Airborne- museum.org). Alvast dank hiervoor!

‘A Fragment of Life’
In 1991 verscheen een boekje getiteld ‘The Border Regiment at Arnhem’ door Alan Green. Alan Green was commandant van het 20e Peloton in D Company van het Ist Border Battalion. In de daarop volgende jaren verzamelde hij nog veel meer materiaal en publiceerde dat in 1994 in het ‘standaardwerk’ ‘When Dragons Flew’ – an illustrated history of the Border Regiment 1939-1945’.
Alan overleed in 2004 en zijn zoon heeft nu een interessant boekje gepubliceerd over zijn vaders militaire diensttijd tijdens de oorlog. Hoewel een deel van de tekst afkomstig is uit het boek ‘When Dragons Flew’, bevat het ook nieuwe gegevens en foto’s. Bijzonder is o.a het verslag van zijn krijgsgevangenschap en de 17 dagen durende gedwongen tocht vanuit het kamp, toen de geallieerden naderden. Daarbij staat een serie unieke foto’s, die werden genomen door een Nieuw Zeelandse officier en die nog nooit eer- der zijn gepubliceerd. Daarnaast bevat het boekje een aantal brieven en docu- menten over Alans militaire dienst, zowel van voor als van na de Slag om Arnhem. Het is een aardige aanvulling op de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
‘A Fragment of Life, A biography of a member of the Ist Airborne Division, based on the papers and writings of the Reverend Canon Alan Green’ telt 54 pagina’s, 34 foto’s en 9 kaarten. Het is een zeer goed verzorgde privé uitgave, zonder ISBN nummer. Het is uitgegeven in een beperkte oplage van 500 exemplaren en is verkrijgbaar bij het Airborne Museum in Oosterbeek en bij het Museum of the King’s Own Border Regiment in Carlisle. Het kan ook rechtstreeks worden besteld bij Peter Green, adres 7 Prospect Hill, Old Town, Swindon, SN1 3JU, United Kingdom. Peter verkoopt de boekjes voor £ 7.99 plus £ 1 verzendkosten. Onze vertegenwoordiger in het Verenigd Koninkrijk, Niall Cherry, heeft ze ook in voorraad.

Niet weggooien!
Enige tijd geleden werd er gestart met een actie, waar- bij Nederlandse oorlogsmusea de mensen in het land bewust willen maken van het feit dat ze materiaal uit de TWeede Wereldoorlog niet zomaar moeten weggooien. Vaak gaat het hierbij om unieke stukken. Regelmatig krijgen wij in het Airborne Museum bijzondere schenkingen en steeds weer staan wij versteld van het feit dat er in Oosterbeek en omgeving nog zoveel voorwerpen te voorschijn komen, die betrekking hebben op de Slag om Arnhem. Maar veel ligt ook nu nog verborgen en vergeten op zolders of in kelders. Wanneer u een voorwerp of papieren in huis heeft uit de Tweede Wereldoorlog en die wilt u kwijt, wilt u deze dan niet weggooien, maar het museum bellen, zodat ik of een van mijn collega’s kan komen kijken of het de moeite waard is om het materiaal in een museum zoals Hartenstein tentoon te stellen? Daarmee hopen we een bijdrage te leveren tot veilig stellen van ‘stuk- jes geschiedenis’ voor de volgende generaties. (Roland Boekhorst, behoudsmedewerker Airborne Museum)

Oproep
Tijdens de Slag om Arnhem zijn vooral door Duitse oorlogverslaggevers heel veel foto’s gemaakt. Nog niet van alle afbeeldingen weten we echter waar ze zijn genomen. In deze Nieuwsbrief hebben we een foto opgenomen, die op 19 september 1944 werd gemaakt in Arnhem. We denken dat het gaat om het westelijk deel van Arnhem. Op de (niet geheel scherpe) afbeelding zien we Duitse militairen in een buitgemaakte Britse Jeep. Links is op een muur een wit bordje zichtbaar, waarop een Duitse adelaar met hakenkruis en de afkorting ‘NSDAP’ staan. Daaronder hangt nog een kleiner bordje, waarvan de tekst onleesbaar is. Op de voorgrond zijn in de straat tramrails zichtbaar. Waar zou dit kunnen zijn ? Wanneer u denkt dat u dat weet, neemt u dan contact op met Geert Maassen, Gelders Archief, Arnhem, telefoon 026-3521600 of via e-mail: g.maassen@geldersarchief.nl

Duitse militairen in een buitgemaakte Britse Jeep, ergens in Arnhem. Waar zou deze Duitse foto gemaakt kunnen zijn?

TV programma ‘Andere Tijden’ over de film ‘Theirs is the Glory’
Begin juli zijn in Arnhem en Oosterbeek opnamen gemaakt voor een aflevering van het TV programma ‘Andere Tijden’. Dit bekende geschiedenisprogramma gaat deze keer aandacht schenken aan de film ‘Theirs is the Glory’, die in augustus en september 1945 werd gemaakt in Arnhem en Oosterbeek. Aan dit programma werken o.a mee Luitenant Hugh Ashmore (21st Indepedendent Parachute Company), Mevrouw Anje Brummelkamp – van Maanen (dochter van de Oosterbeekse arts Dr. Van Maanen), Chris van Roekel, Robert Voskuil en Geert Maassen. Het programma wordt uitgezonden op 11 september a.s.

In memoriam Dick Kragt
Op 8 juli 2008 overleed op bijna 91-jarige leeftijd de voormalige MI9 agent Dick Kragt. Dick Kragt meldde zich in de oorlog in Londen voor de opleiding tot geheim agent. Hij werd door MI9 (Military Intelligence 9) naar Nederland gestuurd. Deze organisatie zetten ontsnappingsroutes op voor in bezet gebied gestrande geallieerde militairen. Dicks opdracht was om in ons land een ontsnappingsroute voor boven Nederland neergeschoten piloten op te zetten. Dick, die bekend werd als ‘Captain K’, begon met het opzetten van een ontsnappingsroute via Maastricht naar België.
In 1944 was zijn grootste karwei het opvangen en terug naar Engeland laten brengen van de airbornes die na de Slag om Arhem gestrand waren en over de Veluwe zwierven. Na Pegasus I, een militair georganiseerde operatie waarbij in de nacht van 22 op 23 oktober 138 airbornes de Rijn overstaken kwam de desastreuze Pegasus II, een poging om dit te herhalen, die mislukte. Dick was betrokken bij de voorbereidingen, maar tegen het plan omdat hij het te gevaarlijk vond. Het werd echter toch doorgezet in de nacht van 17 op 18 november. Slechts zeven mannen bereikten de overkant, een aantal werd gevangen genomen en de rest zwierf rond. Dick probeerde hen te vinden, aan papieren te helpen en van burgerkleren te voorzien. Hij vergaderde iedere dag met zijn team in het huis van Evert en Marie Bruinekreeft-van der Wiel. Zij hadden een kruidenierswinkel annex postkantoor. Evert was de postbode en kon dus overal zonder dat men argwaan kreeg mededelingen doorgeven. De vader van Marie was de dorpsveldwachter en kon onderduikers over straat begeleiden. Bovendien viel het niet op als er veel mensen aan huis kwamen want in een kruidenierswinkel is het altijd druk. De airbornes moesten toen over de Rijn tussen Overlangbroek en Amerongen en dan door de Betuwe. Dit ging goed tot er in januari 1945 in de Betuwe zo hevig gevochten werd dat die route onbruikbaar was. Daarom werd begin februari 1945 de route door de Biesbos in gebruik genomen. De airbornes zaten tot ze wegkonden in opvanghuizen in o.a. Leersum, Doorn en Maam. Dick controleerde of deze adressen veilig waren en zorgde ervoor dat alles zo goed mogelijk verliep. Uiteraard deed hij dit niet alleen. Er was een grote groep van verzetsmensen die de airbornes op de verschillende etappes van hun reis begeleidden.
Dick was erg voorzichtig en hield altijd het hoofd koel. Stoer doen was hem vreemd. Hij had een uitgebreid netwerk opgebouwd van mensen die ergens nuttig voor waren. Dick was één van de twee door geheime diensten uitgezonden agenten die bijna twee jaar lang, van juni 1943 tot de bevrijding, hun operaties in bezet gebied konden voltooien.
De Nederlandse regering toonde haar erkentelijkheid door hem te decoreren met de Bronzen Leeuw. Van de Amerikanen kreeg hij de ‘Medal of Freedom’ met gouden palm en ook de Engelsen gaven hem een hoge onderscheiding, de ‘Kings Medal for Courage’. Hij was erg bescheiden en sprak vrijwel nooit over de oorlog. Zijn laatste bezoek aan Nederland was bij de 50’ herdenking van de Slag om Arnhem in 1994, toen hij aanwezig was bij een reünie van Arnhem- veteranen en verzetsmensen die hen destijds geholpen hadden.
(Loek Caspers)

Wandelroute Ginkelse Heide
In de reeks ‘Veluwe wandelroutes’, uitgegeven door de regio VW ‘Ede & Vallei’ is enige tijd geleden een Battlefield-route verschenen. Het is een bewegwijzer- de route van tien kilometer rond de Ginkelse heide bij Ede. Er zijn twee startpunten: bij het restaurant ‘De Langenberg’ in Ede en bij het restaurant ‘Juffrouw Tok’, beter bekend als de ‘Herberg Zuid-Ginkel’. Beide restaurants liggen aan de N 224, de weg van Ede naar Arnhem en beschikken over een parkeerplaats.
De route loopt dwars door het gebied waar het 7e bataljon The Kings Own Scottish Borderers op 17 en 18 september 1944 strijd leverde tegen Duitse eenheden. In de middag van de 18 september landde de 4e Parachutistenbrigade op de Ginkelse heide, waarna de’gevechten zich richting Wolfheze en Oosterbeek verplaatsten.
Tijdens de wandeling wordt op een tiental punten een eenvoudige beschrijving gegeven van de gebeurtenissen. Een begeleidend kaartje zorgt er voor dat men niet kan verdwalen. De route is aangegeven met paars/ blauwe stikkers. De tekst is samengesteld door de heer Van Seters van het ‘Museum Verbindingsdienst’ in Ede. De foto’s zijn geleverd door het Airborne Museum en door fotograaf Gert Jan Koster. Het is een eenvoudige, maar duidelijke gids, die te verkrijgen is bij de VW Ede, bij de genoemde restaurants en in het Airborne Museum in Oosterbeek. Zeker voor de zomermaanden is de wandeling aan aanrader! Prijs € 1,95.
(Wybo Boersma)

Herstel park Hartenstein
Niet alleen wordt gewerkt aan plannen voor de renovatie van het Airborne Museum, maar ook wil men het omliggende park in oude luister herstellen. Het is de bedoeling dat in het park o.a. een aantal ‘zichtlijnen’ zal terugkomen, waardoor het gebouw vanuit de omgeving beter zichtbaar zal zijn. Vanuit Hartenstein krijgt men dan ook veel beter zicht op de omgeving. Inmiddels is ook gesproken over het parkeren rond het museum. In verband met het te verwachten toenemend aantal bezoekers, zal een oplossing gevonden moeten worden voor het tekort aan parkeerruimte. De bewoners van de omliggende straten zullen bij de plannen worden betrokken.

Chaplains capbadge
Eén van de leden van de VVAM heeft mij tijdens de Jaarvergadering gevraagd naar een capbadge van de Britse chaplains. Deze capbadge is inmiddels binnen, maar ik heb de naam van de betreffende persoon niet meer. Wil degene die mij om de badge vroeg, even contact met mij opnemen? (Chris van Roekel, 026-333261)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232,6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil en W. Boersma
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: wam@Airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Tijdens de herdenkingsdienst op de Airborne Begraajplaats leest Brigadier Mike Dauncey DSO DL,’Leader of the Pilgrimage’, een aantal verzen uit de Bijbel. In september 1944 speelde luitenant Dauncey een zeer belangrijke rol bij de verdediging van het gebied rond de Beneden-Weverstraat in Oosterbeek.

Van de redactie
In de afgelopen periode stond naast de 64e Airborne Herdenking, vooral de renovatie en de uitbreiding van het Airborne Museum centraal. In deze en in de vol-gende nummers van de Nieuwsbrief zullen we u op de hoogte houden van de voortgang van dit ambitieuze en gecompliceerde project. Hoewel het museum nu voor langere tijd is gesloten, gaan de activiteiten van de Vereniging Vrienden gewoon door.

Nieuws over de renovatie
Onder het toeziend oog van een aantal belangstellenden draaide PaulTirion, bestuurscoördinator innovatie, op zondagmiddag 12 oktober om vijf uur de deur van het Airborne Museum op slot. Pas in september 2009 zal de deur weer officieel worden geopend. De dagen voor de sluiting waren er nog opmerkelijk veel bezoekers geweest die, vaak gewapend met een camera, een laatste blik wilden werpen op de vertrouwde expositie.
De sluiting van het museum betekent ‘het einde van een tijdperk’. In 1978 was het Airborne Museum verhuisd van Kasteel Doorwerth naar Huize Hartenstein. Berry de Reus die als conservator werd aangetrokken, ging wonen op de bovenverdieping. In de daarop volgende dertig jaar werd de expositie door de medewerkers en de vrijwilligers met veel zorg vervolmaakt en uitgebreid. Ook de Vereniging Vrienden speelde daarbij vaak een belangrijke rol. Zo zullen velen zich nog de acties herinneren die de VVAM, onder leiding van onze voorzitter Chris van Roekel, organiseerde om geld bij een te brengen voor de renovatie in 1993 (zie ook de Ministory bij dit nummer van de Nieuwsbrief). Nu begint het museum aan de volgende fase van haar bestaan, waarbij het karakter ingrijpend zal veranderen. Voor de bezoeker zal de nadruk niet meer liggen op ‘feitenkennis’, foto’s en militaire uitrustingsstukken, maar op de ‘beleving’ van de gebeurtenissen in september 1944. In de weken voor de sluitingsdatum waren de medewerkers en vrijwilligers al begonnen met het opruimen, uitzoeken en inpakken van allerlei zaken en deze werkzaamheden werden na 12 oktober met volle kracht voortgezet, omdat het gebouw op 1 november leeg moest worden opgeleverd. Op die dag wilde de aannemer beginnen met de werkzaamheden. Het museum moest dus in twee weken geheel worden ontruimd, hetgeen een enorme operatie was. Met vrachtwagens werd de inventaris, voor zover die ook in het nieuwe museum zal worden gebruikt, overgebracht naar een zwaar beveiligd kazernecomplex op de Veluwe. Een van onze leden, Kapitein Georg van der Most van de Luchtmobiele Brigade, had hierbij bemiddeld.
Intussen was de grote plataan achter het museum gekapt en werd ook de andere begroeiing verwijderd. Daarna werd begonnen met de eerste graafwerkzaamheden. De uitbreiding van het museum was nu echt begonnen.

As van overleden veteranen bijgezet
Op vrijdag 19 september werd tijdens een aantal korte, maar ontroerende plechtigheden de as van vier veteranen bijgezet op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Het ging hierbij om Staff Sergeant Len Affolter (Glider Pilot Regiment, D Squadron, 13 Flight), Sergeant Derrick George Askew (Glider Pilot Regiment, B Squadron, 4 Flight), Private Harold Carl Edwin Bruce (21st Independent Parachute Company, 1 Platoon) en Sergeant William ‘Bill’ Fulton (2nd Battalion The Parachute Regiment, A Company, 3 Platoon).
De bekendste van deze vier was Bill Fulton. Hij was de eerste parachutist die in de avond van 17 september 1944 voet zette op de Arnhemse Rijnbrug. Hij werd bij die actie in zijn been geschoten door een van de Duitse verdedigers. Samen met een groot aantal

In aanwezigheid van familie en vrienden werd opl9 september het kistje met de as van Bill Fulton begraven op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Rechts The Very Reverend Dr. Jeff Cuttell, die de korte plechtigheid leidde.

andere Britse gewonden werd hij kort daarna door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt. Via het Elisabeth Gasthuis en een Duits veldhospitaal in Apeldoorn, kwam Fulton uiteindelijk terecht in een Duits krijgs-gevangenenkamp, waar hij tot het eind van de oorlog verbleef. Na de oorlog was hij herhaaldelijk te gast bij de herdenking van de Slag om Arnhem. In 2004 heropende hij samen met de weduwe van kolonel Frost de gerenoveerde John Frostbrug. Hij overleed op 16 januari 2008 en werd 88 jaar.

‘Virtuele wandeling’ door het oude Airborne Museum
Het oude museum ‘is niet meer’ en het nieuwe wordt volgend jaar geopend. Om in de tussenliggende periode belangstellenden toch nog iets te bieden, is de oude opstelling nog te zien op internet. Op de website van het Airborne Museum is een ‘virtuele presentatie’ geplaatst van alle zalen in het museum, zoals die er tot voor kort uitzagen, en van een aantal locaties rond het museum. Het bijzondere is dat het gaat om ‘interactieve panoramische afbeeldingen’, waarin je door de computermuis te bewegen, letterlijk kunt ‘rondkijken’. Ons lid Thomas van Slooten is de initiatiefnemer van dit bijzondere project. Hij heeft series digitale foto’s gemaakt, die vervolgens met speciale software van het bedrijf ‘Fourdigits’, aan elkaar zijn gezet. Voor het bekijken van deze panoramische afbeeldingen kunt u klikken op ‘Virtuele Tour’ in de website www.airbornemuseum.org.

(Web)winkel Airborne Museum buiten bedrijf
Evenals de ‘gewone’ winkel, is ook de ‘webwinkel’ van het Airborne Museum tot nadere aankondiging buiten bedrijf. De inventaris van de winkel is opgeslagen en daardoor is het is niet mogelijk om bestellingen te verwerken. U kunt dus voorlopig geen bestellingen meer doen via het internet.

Voorlichtingsavond over de renovatie van het Airborne Museum.
Op donderdag 20 november zal in de bovenzaal van restaurant Kleyn Hartensteyn een avond worden gehouden, waarop de heer Paul Tirion, bestuursco- ordinator innovatie en directeur Dick Schluter, uitleg zullen geven over de plannen voor de renovatie en de uitbreiding van het Airborne Museum. De avond wordt georganiseerd door de Vereniging Vrienden. De avond begint om 20.00 uur; de zaal is open om 19.30 uur.

Speciale herdenking in Enschede
Op de Oosterbegraafplaats in Enschede liggen enkele Britse militairen begraven die, nadat ze tijdens de Slag om Arnhem krijgsgevangen waren gemaakt in het dorp Brummen werden neergeschoten. Op zaterdag 23 september 1944 was een vrachtwagen met 25 gevangenen uit Velp vertrokken. In Brummen probeerden twee officieren, onder wie Tony Hibbert, uit de wagen te ontsnappen. Die actie wekte de woede op van één van de bewakers. Deze schoot zijn hele magazijn leeg op de groep gevangenen, waarbij zes doden vielen. Een passerende Duitse officier voorkwam dat de hele groep werd geëxecuteerd. Volgens de officiële Duitse lezing werden de zes Britten neergeschoten tijdens een vluchtpoging. De zwaargewonden en de doden werden door de Duitsers ‘weggewerkt’ naar Enschede. De Duitse schutter is nooit opgepakt.
In de jaren na de oorlog waren er regelmatig herdenkingen op de Oosterbegraafplaats in Enschede, waar de militairen waren begraven. Maar die traditie is lang geleden gestopt.
Toen Dick Schluter, directeur van het Airborne Museum, dat hoorde van de heer Adrie Roding, hoofd stadsarchief van Enschede, besloot hij dat dit jaarlijkse eerbewijs moest terugkeren. En zo was er op 23 september 2008 weer een herdenking, waarbij kinderen van de Prinsesschool/International School Twente uit Enschede bloemen legden op de graven van de bij Brammen omgekomen Britse militairen. Tevens werden bloemen gelegd op de graven van 44 andere geallieerde gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog, die daar hun laatste rustplaats hebben gevonden.

23 september 2008. Tijdens een speciale herdenkingsbij- eenkomst op de Oosterbegraafplaats in Enschede leggen kinderen bloemen op de graven van Britse militairen, die op 23 september 1944 uterden neergeschoten tijdens het zogenaamde ‘Brummen-incident’.

Battlefield Tour ‘Operation Varsity’
De op zaterdag 11 oktober gehouden battlefieldtour ‘Operation Varsity’ was met 55 deelnemers geheel volgeboekt. Onze gids was deze keer Majoor Erik Jellema, die al jaren deze operatie bestudeert en er alles over weet. Dat bleek niet alleen uit zijn fenomenale feiten- en terreinkennis, maar ook uit de zeer gedetailleerde en fraaie gids (geheel in kleur gedrukt!), die aan alle deelnemers werd uitgereikt. De groep bezocht de belangrijkste punten, die een rol speelden bij de luchtlandingsoperaties van de 6e Britse Airborne Divisie en de 17e Amerikaanse Airborne Divisie op 24 maart 1945. Als beroepsofficier ging Erik niet alleen in op het historische verloop de operaties, maar hij zette ook uiteen welke lessen er uit konden worden geleerd. Dit aspect, dat hij ook gebruikt bij de training van militairen in opleiding, maakte deze dag nog extra interessant. Erik, bedankt voor deze voortreffelijke excursie!

Themamiddag op 13 december
Op zaterdagmiddag 13 december as. (dus niet op 15 november zoals in het begin dit jaar gepubliceerde voorlopige programma stond) is er weer een thema-middag in de Concertzaal in Oosterbeek.
Deze keer staat de ‘21st Independent Parachute Company’ centraal. Spreker is Peter Gijbels, auteur van het dit jaar verschenen boek ‘LeadingThe WayTo Arnhem: An Illustrated History of the 21st Independent Parachute Company 1942-1946’. Hij zal aan de hand van een groot aantal foto’s en kaarten een overzicht geven van de geschiedenis van deze elite eenheid, die ten tijde van de Slag om Arnhem bestond uit 186 man. Bij de operatie was één van hun taken het markeren van landings- en droppingsterreinen. In de daarop volgende dagen vochten zij o.a. in het gebied van Ommershof bij de Graaf van Rechterenweg en later in de huizen tussen de Paasberg en de Pietersbergseweg in Oosterbeek.
De lezing begint om 14.00 uur; de zaal is open om 13.30 uur.

‘UK weekend’2009
Het volgende weekend dat speciaal voor leden uit het Verenigd Koninkrijk wordt georganiseerd, zal worden gehouden in juni 2009. Kortgeleden heb ik een korte samenvatting van het programma gestuurd naar de 25 mensen die zich voor dit weekend hebben aangemeld. Als zij naar aanleiding van dit programma nog speciale wensen hebben t.a.v. het bezoeken van bepaalde plaatsen, dan worden zij verzocht dit zo spoedig mogelijk aan mij op te geven.
Hoewel de tour in principe is volgeboekt, ben ik bereid om een ‘reservelijst’ op te stellen van mensen die zich alsnog willen aanmelden om mee te gaan, indien er een plaats vrij komt.
(Niall Cherry)

Tijdens de Battlefïeld Tour over ‘Operation Varsity’ op 11 oktober, geeft Erik Jellema uitleg bij het monument naast het station van het dorp
Hamminkeln.

‘Liberation Route’ geopend
Op 12 september jl. werd in het gebied van Arnhem en Nijmegen de zogenaamde ‘Liberation Route’ geopend. In de betreffende regio speelde zich in september 1944 een groot deel af van Operatie ‘Market Garden’ en in februari 1945 startte hier Operatie ‘Veritable’, het begin van het grote Rijnland-offensief. Op 23 plaatsen, waar zich in de periode 1944/1945 belangrijke historische gebeurtenissen afspeelden, zijn nu ‘luisterkeien’ geplaatst. Bij een luisterkei kan je een telefoonnummer bellen, waarna je vervolgens het verhaal kunt beluisteren dat bij die plaats hoort. De verhalen, die in drie talen zijn te beluisteren, kan men ook downloaden via de website www.liberationroute.com. Ook is het mogelijk om MP3 spelers te lenen bij de VW’s van Arnhem en Nijmegen, het Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek (tijdelijk gesloten) en het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek.
De Liberation Route is een initiatief van het Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek, het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek, het Regionaal Bureau voor Toerisme Knooppunt Arnhem Nijmegen RBT-KAN en het Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme. De bijdragen van het Airborne Museum werden verzorgd door Wybo Boersma.

‘Get ’em out’
Op vrijdag 29 augustus werd in Ede het boek ‘Get ‘em out’, geschreven door Cees Haverhoek, gepresenteerd. Bij die gelegenheid stelde de schrijver dat dit het meest complete boek over de operaties Pegasus 1 en 2 is. Inderdaad geeft het boek uitgebreide informatie over de achtergronden en uitvoering van beide operaties. Hoewel het boek een Engelse titel heeft, is het in Nederlands geschreven.
De operaties Pegasus 1 en 2 waren twee pogingen in oktober en november 1944 om zoveel mogelijk in het gebied ten noorden van de Rijn achtergebleven Airborne soldaten en andere geallieerde militairen weer binnen de geallieerde linies ten zuiden van de Rijn te brengen. Operatie Pegasus 1 is gelukt, 131 geallieerde militairen, 17 Nederlanders en 1 Rus staken veilig de Rijn over. Operatie Pegasus 2 is echter mislukt. Het boek is schematisch opgezet. Na de inleiding wordt een overzicht gegeven van de verschillende hoofdrol- spelers, die bij Pegasus betrokken waren. Vervolgens geeft de schrijver eerst een overzicht van het Verzet in het algemeen om daarna dieper in te gaan op het Verzet in Ede en omgeving. Pas na 110 pagina’s inleiding gaat de schrijver over naar een overzicht, voor zover dat mogelijk is, van de achtergebleven militairen en de voorbereiding en uitvoering van de operatie Pegasus 1. Hieraan worden 60 pagina’s besteed. Dan volgt operatie Pegasus 2 met 69 pagina’s, en het boek eindigt met de nasleep van deze beide operaties. Het merendeel van de gegevens is ook te vinden in verschillende eerder verschenen publicaties. Ook is de lijst van bronnen lang niet compleet. Veel echt nieuwe gezichtspunten komen dan ook niet naar voren, maar het is de verdienste van de schrijver dat de verza- melde gegevens nu bij elkaar staan. Het Verzet op de Veluwe heeft tijdens de Slag om Arnhem geen rol van betekenis gespeeld, maar in ‘Get ’em out’ blijkt wel duidelijk dat zonder de inspan- ningen van dit Verzet de operaties Pegasus 1 en 2 nooit uitgevoerd zouden zijn. In het deel ‘Nasleep’ krijgen we een inzicht hoe de Duitsers er uiteindelijk in geslaagd zijn om veel van de helpers gevangen te nemen. Velen hebben dit niet overleefd.
Het boek is gebonden en heeft een eenvoudige layout, met veel tekst en weinig foto’s. Het merendeel van de illustraties bestaat uit portretfoto’s. Helaas zijn ze erg donker afgedrukt, waardoor veel details verloren zijn gegaan. Een plattegrond van Ede in 1944 zou een ver- duidelijking geweest zijn. Nu is het weinig zinvol om straten te noemen waar mensen ondergedoken waren. Wel zijn er twee plattegronden van de Veluwe opgenomen met verwijzingen op het omslag. Die moet dus wel bewaard worden. ‘Get ‘em out’ is niet een boek om achter elkaar te lezen; daarvoor staat er teveel informatie in. ‘Get ’em out’ werd door Cees Haverhoek uitgegeven in eigen beheer (ISBN/
EAN 978-90-79774-01-2). Het telt 326 pagina’s en is geïllustreerd. De prijs bedraagt € 24,50. Het is verkrijgbaar via de boekhandel of rechtstreeks bij de schrijver e-mail: ceeshaverhoekl@gmail.com
Gelijktijdig is in de reeks Historische Cahiers Ede een boekje verschenen onder de titel ‘Pegasus’. Dit cahier, ook van de hand van Cees Haverhoek, kunnen we zien als een uittreksel van ‘Get ’em out’. Het is uitgegeven door de gemeente Ede ter gelegenheid van de 25e Pegasus wandeltocht. Daarom wordt er naast de operaties Pegasus 1 en 2 ook aandacht besteed aan de Pegasus-wandeltochten. Deze wandeltocht wordt ieder jaar op de derde zaterdag in oktober in Ede gelopen. Ze gaat deels langs de route van de operatie Pegasus 1 en 2. Zoals gezegd, komt het boekje qua tekst deels overeen met het boek ‘Get ’em out’, maar het bevat enkele andere en beter afgedrukte foto’s.
Het boekje ‘Pegasus’ door Cees Haverhoek, werd uit-gegeven door de gemeente Ede in de reeks Historische Cahiers (ISBN 978-90-79623-02-0). Het telt 92 pagina’s, is geïllustreerd en kost €9,00. Het boekje is ondermeer verkrijgbaar bij boekhandelaren in Ede en Oosterbeek en bij het Historisch Museum in Ede.
(Wybo Boersma)

De grote plataan, die meer dan 120 jaar achter Huize Hartenstein heeft gestaan, werd afgelopen september gekapt, om plaats te maken voor de ondergrondse uitbreiding van het Airborne Museum.

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil, W. Boersma en J. Bal
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: wam®airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Met een handdruk bezegelen de burgemeester van Renkum, de heer Gebben (midden), en de voorzitter van de Stichting Airborne Museum, de heer Heij, de overdracht van de villa Hartenstein. Links Paul Tirion, de bouwcoördinator (19 december 2008)

Overdracht villa Hartenstein
Op 19 december van het vorig jaar is de villa Hartenstein officieel door de gemeente Renkum overgedragen aan de Stichting Airborne Museum. Nadat de nodige handtekeningen waren gezet, overhandigde de burgemeester van Renkum, de heer J.P. Gebben, de sleutel van het gebouw aan de bouwcoördinator, de heer Paul Tirion en de voorzitter van de Stichting Airborne Museum, de heer Driekus Heij. Zij betaalden op hun beurt het symbolische bedrag van één euro aan burgemeester Gebben voor de overdracht van de villa. De geplande uitbreiding wordt ook eigendom van de Stichting, maar de grond blijft in het bezit van de gemeente.

De 100e Ministory
De Ministory bij deze Nieuwsbrief draagt het nummer 100. We vieren dus een klein jubileum en dat is een goede gelegenheid nog eens terug te kijken naar het ontstaan van deze bijzondere bijlage. Het was Chris van Roekel, die 25 jaar geleden, direct na zijn aantreden als bestuurslid van de VVAM in maart 1983, voorstelde om bij ieder nummer van de Nieuwsbrief een kort artikel te voegen, waarin een bepaald aspect van de Slag om Arnhem voor het voetlicht kon worden gehaald. Chris voegde daaraan toe, dat het ook een goed middel zou zijn om leden de gelegenheid te geven iets te publiceren. Wat begon als een experiment, is in de loop de jaren uitgegroeid tot een vast onderdeel van de Nieuwsbrief. De eerste Ministory, die handelt over ‘Engelse postduiven tijdens de Slag om Arnhem’, kvvam uit in mei 1983 en werd geschreven door Chris van Roekel. Het is toepasselijk dat ook de 100e door hem is samengesteld!

Jaarvergadering op 4 april a.s.
De 29e Algemene Ledenvergadering, tevens Jaarvergadering van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum, zal worden gehouden op de ochtend van zaterdag 4 april 2009 in Hotel-restaurant Nol in ’t Bosch, Hartenseweg 60, 6704 PA Wageningen. Na de vergadering wordt geluncht en vervolgens is er een lezing over operatie Pegasus. Daarna wordt een\ wandeling gemaakt, waarbij een deel van de route van die operatie wordt gelopen. De uitnodiging voor deze dag en het programma vindt u als een aparte bijlage bij deze Nieuwsbrief.

Nieuwe Website voor de VVAM
De Vereniging Vrienden is bezig met het opzetten van een nieuwe website. De VVAM heeft hiervoor het tekstbureau MORFEEM in Oosterbeek in de arm genomen. Sinds 1 februari is de site ‘in de lucht’ (www.vriendenairbornemuseum.nl), maar hij is nog lang niet compleet, In het volgende nummer van de Nieuwsbrief komen we er uitgebreid op terug.

Nieuws over de renovatie
Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief is er weer veel gebeurd in en rond het Airborne Museum. In het vorige nummer van de Nieuwsbrief meldden wij dat de gehele collectie van het museum is overge- bracht naar een kazernecomplex op de Veluwe. Alle materiaal, dat men niet meer wilde gebruiken in het nieuwe museum, zoals tentoonstellingsmateriaal, vitrines en verlichting, is voor hergebruik geschonken aan kleine privé musea in de omgeving. Omdat de meeste diorama’s niet meer terugkeren in het nieuwe museum, is gekeken of de panelen met de achtergrondschilderingen onbeschadigd konden worden verwijderd, om eventueel in andere musea te worden hergebruikt.

Het reusachtige gat achter Hartenstein, waarin de nieuwe ondergrondse uitbreiding zal worden gebouwd (25 januari 2009).

Zo had het artilleriemuseum ‘Firepower’ in Londen belangstelling getoond voor de schildering van de Oude Kerk, maar helaas bleek het niet mogelijk de panelen los te maken, zonder ze te beschadigen. Dit plan is dus helaas niet doorgegaan. De bouwactiviteiten begonnen met het slaan van boorpalen aan de westkant en de zuidkant van de villa Hartenstein, dit om wegzakken van het gebouw in de later te graven diepe bouwput te voorkomen. Voordat met graven werd begonnen, werd het terrein onderzocht op explosieven en op de aanwezigheid van oude putten en leidingen. Nadat dit onderzoek was afgerond, konden de graafmachines worden ingezet. Medio januari had de kolossale bouwput een diepte van 8 meter en kon men beginnen met het storten van het beton.
Inmiddels is het hele gebouw zelf van boven tot onder ‘gestript’. Alle wanden die in 1978 waren aangebracht, toen het Airborne Museum werd gevestigd in Huize Hartenstein, zijn verwijderd, om een geheel nieuwe inrichting mogelijk te maken. De medewerkers van het museum zijn ondergebracht in barakken op het terrein van het museum. Ze zijn nu druk bezig met het uitwerken van de inrichtingsplannen.

In Memoriam Jan Eykelhoff
Op 25 november van het vorig jaar overleed op 90-jarige leeftijd de Oosterbekerjan Eykelhoff.Vanafbegin 1944 was Jan actief in de ‘Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers’, kortweg de ‘L.O.’ genoemd. Direct na de landing van de le Britse Airborne Divisie op 17 september 1944 meldde hij zich bij de Britten om hen te assisteren. Samen met een aantal andere vrijwilligers vormde hij een groep, die later het ‘Oranje Bataljon’ werd genoemd. Gedurende de eerste dagen van de strijd in Oosterbeek hielpen zij de Britten o.a. met het verzamelen van gedropte voorraden. Zijn verhaal over die periode is in 1984 gepubliceerd onder de titel ‘De fietsende vaandrig’ in het boek ‘Zes Dorpen in Oorlog en Verzet’. In 1980 werd Jan Eykelhoff gevraagd om zitting te nemen in het eerste bestuur van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum. Hij werd benoemd tot vice-voorzitter. Meer dan tien jaar zou hij dit blijven. Tijdens de Jaarvergadering van 30 maart 1991 nam hij afscheid met een speech, waarin hij vertelde hoe groot de invloed van die oorlogsperiode op zijn leven was geweest.

Battlefield tour op 4 juli 2009
Op zaterdag 4 juli 2009 houdt de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum een battlefield tour langs Wolfheze, Renkum en langs de westzijde van de voor-malige Perimeter in Oosterbeek. De tour begint bij de landing- en dropzones ‘S’ en ‘X’ Daarna bezoeken we in Wolfheze de collectie glider-onderdelen van ons lid Paul Hendriks. Vervolgens gaan we naar Renkum, waar eenheden van het le bataljon van het Border Regiment de weg naar Oosterbeek en Arnhem moesten afsluiten voor Duitse eenheden, die vanuit het westen oprukten. Hiema is er een lunch in Schoonoord in Oosterbeek. ’s Middags wandelen we via het gebied van Ommershof bij de Graaf van Rechterenweg, de Van Lennepweg en de Van Borsselenweg naar de Rijn. Dit deel van de Perimeter werd voornamelijk door het le bataljon van het Border Regiment verdedigd. Het noordwestelijk deel van de perimeter werd verdedigd door andere eenheden, zoals Gliderpilots, Engineers en mannen van de 21st Independent Parachute Company. De Battlefield tour begint om 09.30 uur bij restaurant Schoonoord in Oosterbeek, Het ochtend- deel wordt per bus gedaan. De wandeling na de lunch heeft een lengte van ongeveer 6 km. Rond 16.30 uur zijn we weer in Schoonoord, om onder het genot van een drankje na te praten. De kosten zijn voor leden van de VVAM € 40,00, voor niet leden € 42,50. Hierbij zijn inbegrepen de rondleiding per bus, de lunch, een drankje na afloop en een speciaal vervaardigde gids met achtergrondinformatie. Opgave voor 1 juni 2009 door overmaking van € 40,00 (of € 42,50) op girorekening: 51 13 751, t.n.v. ‘Airborne tours’ te Oosterbeek onder vermelding van: ‘Battlefield tour 4 juli’. De inschrijving is in volgorde van aanmelding. Er zijn in totaal 45 plaatsen beschikbaar.
Alleen als er geen plaats meer is, krijgt u bericht.

Airborne Wandeltocht te boek gesteld
De Airborne Wandeltocht is niet meer weg te denken uit de gemeente Renkum. Deze grootste dagwandeltocht van de wereld trekt ieder jaar weer tienduizenden wandelaars en toeschouwers. Ons lid Laurens van Aggelen, schrijver en journalist uit Arnhem, heeft over dit onderwerp onlangs een fraai boek gepubliceerd. Hierin laat hij door middel van een groot aantal verhalen van mensen allerlei aspecten van de wandeltocht aan de orde komen. Al die mensen zijn op de een of andere manier betrokken bij dit evenement en sommigen hebben ook de Slag om Arnhem mee gemaakt. Het boek staat vol met oude en recente foto s en geeft daardoor een uitstekend sfeerbeeld. De uitgave is geheel in kleur uitgevoerd, telt 216 pagina’s en is voorzien van een luxe kaft. ‘De Airborne Wandeltocht, jaarlijks eerbetoon aan de gevallenen van de Slag om Arnhem’ werd 6 september van het vorig jaar gepresenteerd in het Airborne Museum. Het kwam uit bij uitgeverij White Elephant Publishing (www.we-publishing.nl). De prijs bedraagt € 29,95. Van harte aanbevolen!

Herdruk van ‘Off at Last’
In 1997 verscheen het boek ‘Off at Last’, over het 7th batallionThe King’s Own Scottish Borderers, dat werd geschreven door ons lid Robert Sigmond. Dit boek is nu herdrukt en uitgegeven in een paperback editie in een oplage van 400 exemplaren (ISBN 978-90-812703- 2-8). In Nederland kan deze paperback uitgave worden besteld bij de auteur, Utrechtseweg 126A, 6871DV Renkum, e-mail: robert.sigmond@planet.nl. De prijs bedraagt € 26,50, inclusief porto. U ontvangt een nota bij ontvangst van het boek. In het Verenigd Koninkrijk kunnen belangstellenden het boek bestellen bij Niall Cherry. voor £ 22.95 plus £ 3.50 porto.

Expositie over 7 KOSB in Hotel Dreyeroord
In Hotel Dreyeroord aan de Graaf van Rechterenweg in Oosterbeek is sinds enige tijd een kleine expositie over the 7th Battalion The King’s Own Scottish Borderers ingericht. Het materiaal hiervoor is deels afkomstig uit de privé collectie van Robert Sigmond en deels uit het Airborne Museum. Tijdens de Slag om Arnhem was Hotel Dreyeroord van 19 tot 22 september 1944 het hoofdkwartier van 7 KOSB. De mannen van deze eenheid noemden het ‘The White House’. Nog ieder jaar bezoeken veteranen van dit bataljon hotel Dreijeroord. De tentoonstelling blijft waarschijnlijk open, totdat het vernieuwde Airborne Museum in september van dit jaar haar deuren opent.

Inpakken Nieuwsbrieven ‘op historische grond’
Het verpakken en versturen van de Nieuwsbrief wordt al jaren georganiseerd door onze vroegere voorzitter Chris van Roekel. Nadat de Nieuwsbrief door de drukker is afgeleverd, komt een groep vrijwilligers van de VVAM bij elkaar, om etiketten te plakken, enveloppen te vullen en, indien nodig, acceptgirokaarten in te voegen. Tot voor kort gebeurde dit meestal op de bovenverdieping van het Airborne Museum.

In de schuur van Chris van Roekel maakt een groep vrijwilligers de Nieuwsbrieven en Ministeries klaar om te versturen (11 november 2008).

Nu dit niet meer mogelijk is, is men uitgeweken naar de grote schuur achter het huis van Chris van Roekel in het Benedendorp in Oosterbeek. Evenals in het Airborne Museum, bevindt men zich ook hier ‘op historische grond’. De huizen in dit deel van het dorp werden in september 1944 verdedigd door mannen van de Lonsdale Force. Ook de betreffende schuur, die vroeger behoorde bij het huis en de smederij van Breman, stond tijdens de Slag om Arnhem in de vuurlinie, getuige de vele kogel- en scherfgaten in de muren. Na de oorlog heeft de familie Breman nog een paar jaar in de schuur gewoond, omdat het huis door de gevechten en de beschietingen in de daarop volgende winter onbewoonbaar was geworden.

Boekje over oorlogscorrespondent Cotterell
Een van de journalisten die op 17 september 1944 met de le Britse Airborne Divisie mee ging naar Arnhem, was Anthony Cotterell. Vorig jaar verscheen over hem een brochure, die werd samengesteld door ons lid Philip Reinders. Hierin wordt beschreven hoe Anthony Cotterell, die werd geboren in 1916, al op jonge leeftijd geïnteresseerd raakte in de journalistiek. Aan het eind van de dertiger jaren kvvam hij in dienst bij de krant de ‘Daily Express’. In 1940 ging hij in het leger en vanaf dat moment begon hij aantekeningen te maken over wat hij meemaakte. Dit resulteerde in een aantal, in populaire stijl geschreven, boeken over militaire onderwerpen.
In april 1942 werd hij geplaatst bij het ‘Army Bureau of Current Affairs’, waar hij een van de auteurs werd. Iedere week moest hij artikelen schrijven voor officiële uitgaven van de ‘War Office’. In de loop van de tijd klom hij op tot majoor.
Niet lang voordat operatie Market Garden zou beginnen, meldde hij zich bij de le Airborne Divisie, omdat hij een aantal artikelen wilde schrijven over deze eenheid. Op 17 september 1944 landde hij met de divisie bij Arnhem. Hij bereikte de brug, maar werd op 21 september gevangen genomen. Op 23 september raakte hij gewond bij het ‘Brammen incident’, waarbij een aantal Britse gevangenen werd neergeschoten. Over wat er daarna met hem is gebeurd en hoe hij uiteindelijk is overleden, bestaan verschillende verhalen. In de brochure heeft de auteur ze op een rij gezet.
De brochure, die is getiteld ‘Major J. Anthony Cotterell, War Correspondent, Plymouth 1916 – Arnhem 1944’, is geïllustreerd met foto’s en telt 20 pagina’s. Hij is in het Engels geschreven en is in eigen beheer in beperkte oplage uitgegeven.
De brochure is te bestellen bij: P. Reinders, Heemskerk- laan 59, 6881 EM Velp, e-mail: reinders2@chello.nl. De prijs in Nederland is € 6,50 inclusief porto. Moet het boekje naar het buitenland worden verstuurd, dan bedraagt de prijs € 7,50.

Redactie Nieuwsbrief uitgebreid
Ons lid Joop Bal (van ‘Bal Audiovisuele Communicatie’ uit Oosterbeek) heeft aangeboden om te helpen bij de redactie van de Nieuwsbrief. Joop is gewend om teksten bij films te schrijven en te corrigeren en we zijn dan ook erg blij dat hij wil assisteren bij de productie van onze VVAM-periodiek.

Het Duitse Scholenproject
Mijn naam is Ingrid Maan. Als vrijwilliger bij het Airborne Museum probeer ik de Duitse markt voor ons museum te interesseren. In januari studeerde ik af aan de Radboud Universiteit Nijmegen bij de vakgroep Duitse Taal en Cultuur. Ik ben nu ‘Doctorandus in de Duitse Taal en Cultuur’. Vroeger noemden we dat ‘Duits Letterkundige’. Maar het houdt meer in. Tegenwoordig ben je ook ‘Duitslandkundige’ want de studie richt zich naast het taalkundige aspect ook op het economisch reilen en zeilen van Duitsland. Interculturele betrekkingen krijgen veel aandacht: Hoe gaan wij bijvoorbeeld om met cultuurverschillen? Het ‘Duitsland-Nederland-beeld’ krijgt veel aandacht in de opleiding. In dit en in een van de volgende nummers van de Nieuwsbrief zal ik wat vertellen over zaken, waarmee ik mij het afgelopen jaar bezig heb gehouden. In de eerste plaats is dat het Duitse Scholenproject. Het afgelopen jaar heb ik daarvoor een plan van aanpak geschreven, want daar begint alles mee. Allereerst moet onderzocht worden of de Duitse jeugd wel belangstelling heeft voor de geschiedenis van hun opa’s (ik vind dat erg belangrijk met een blik op hun toekomst). Ook moet vastgesteld worden op welk niveau de stof in het huidige Duitse schoolsysteem behandeld wordt. We beperken ons voorlopig tot het gebied Nordrhein- Westfalen, omdat ieder ‘Bundesland’ in Duitsland een eigen onderwijsbeleid heeft. Wat ga je bij welke leerlingen behandelen? Leraren geschiedenis van Duitse en Nederlandse scholen zullen met ons museum om de tafel moeten gaan zitten, om daar goed zicht op te krijgen. En dan moeten de scholen naar Oosterbeek komen. Hoe ga je dat aanpakken? Het schoolproject moet ontwikkeld worden en als de boel gaat lopen, dan moet er voldoende begeleiding zijn. Op welke manier ga je de Duitse scholen benaderen? Er moet PR-materiaal gemaakt, lespakketten ontwikkeld en brieven geschreven worden. Allereerst heb ik met wat mensen ‘uit het veld’ gebrainstormd. Dat is niet zo moeilijk als je een studie Duitse Taal en Cultuur hebt gedaan. Eén van mijn docenten heeft als ‘ervaringsdeskundige’ gesproken tijdens een conferentie over internationale samenwerking tussen musea. Daar zijn ook mensen van ons museum bij geweest. Hij kon mij veel vertellen over cultuurverschillen tussen Duitse en Nederlandse museumbezoekers. Ook ben ik o.a. bij het advocatenkantoor Strick in Kleve geweest. De heer Strick heeft een businessclub en kent veel mensen. Van dit belangrijke netwerk kan ons museum veel profijt hebben. Bovendien heeft hij een uitgesproken mening over onze uitbreidingen. Hij voelt zich zeer betrokken bij het museum en hij waardeerde het, dat de verwaterde contacten uit het verleden weer opgepakt werden. Ik heb alleen nog niet zo veel met dit hernieuwde contact gedaan, omdat ik in beslag werd genomen door het samenstellen van een folder, waarmee we de Duitse markt kunnen ‘bestormen’. Die folder is er nu ook gekomen. Op ‘proef zijn er 85 scholieren uit de voormalige DDR (Oost Duitsland) in het Airborne Museum geweest. Niet direct onze doelgroep, maar de scholen waren enthousiast. Het was die dag erg druk, want educatief medewerkster Suzanne Belleman had al twee Nederlandse klassen rondlopen en er waren ook nog een stuk of wat groepen aanwezig, waaronder Engelse bezoekers. Het was een heksenketel! Maar zó mooi om mee te maken! Er waren Engelse ‘veteranen’, die met de Duitse film meekeken en mij naderhand vroegen of dat de Nederlandse taal was: ‘No sir, it was the german language!’ En een oud Engels dametje dat verontwaardigd vaststelde, dat ‘there in the coffee- room, there are all children!’ Waarop vervolgens de oude granddad’s zich met een paar stoelen pontificaal tussen al die 17-jarige Duitse pubers inplantten en triomfantelijk aan mij hun koffiebekertje toonden: ‘I do have my coffee!’ Ze hadden dolle pret met de kof- fieschenkende Duitse meisjes: ‘Are you on holiday?’ ‘Where do you come from?’ ‘O, Germany, well, well, nice!’ Een beetje schuw lachend keken de beleefde en behulpzame Duitse meisjes elkaar aan. En ik stond dat van een afstandje te bekijken en besefte: daar doe je het allemaal voor. Dit contact tussen jong en oud, Duits en Engels, daar gaat het om! Begin dit jaar doet een Duitse studente van de Hoge School van Arnhem en Nijmegen (HAN) een marketingonderzoek voor het scholenproject in Nordrhein-Westfalen. Na onderhan- delingen met de vakgroep Duits van die opleiding, kvvam zij, als marketingdeskundige, naar voren, om die taak op zich te nemen. Ik ben er erg blij mee, dat zij dit voor het Airborne Museum wil doen. Verder zijn directeur Dick Schlüter en ik in onderhandeling met de Radboud Universiteit in Nijmegen, om in samenwerking met de vakgroep ‘Duitslandstudies’ een ‘behoeftenonderzoek’ te doen onder scholieren, docenten en onderwijsbeleidsmakers in Duitsland. Op basis van de onderzoeksgegevens en de uitslag van het marketing-onderzoek wordt het scholenproject ontwikkeld. In juli van dit jaar moet alles klaar zijn.
OPROEP: Ik zoek materiaal, ervaringen, anekdotes etc. om voor het scholenproject te gebruiken. Wat moet beslist wel/niet in het scholenproject opgenomen worden? Ook daar wil ik graag uw mening over horen. U kunt daarvoor contact met mij opnemen: 026-3334410 of mailen naar a.maan@planet.nl. Alvast hartelijk dank voor uw medewerking! (Ingrid Maan)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Tele/oon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil, W. Boersma en J. Bal
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: vvam@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

De renovatie van het Airborne Museum vordert gestaag. Op deze foto ziet u Huize Hartenstein met links de in aanbouw zijnde glazen ontvangstruimte, tvaarin de win-kel, de lift en de trappen zullen komen. De grote ondergrondse betonnen ruimte, waarin de ‘Airborne Experience, September 1944’ wordt gebouwd, is bedekt met een deken van kunststof, waarop een laag, fijn donker gekleurd puin is gelegd (21 juni 2009)


Jaarvergadering en excursie
De Algemene Ledenvergadering, tevens jaarvergadering van de VVAM vond dit jaar op 4 april plaats in het res-taurant Nol in ’t Bos in Wageningen.
Na afloop van de vergadering gaf de heer PaulTirion, in zijn functie van bouwcoördinator, op verzoek van het bestuur van de VVAM, uitleg over de renovatie van het Museum. Naar aanleiding van vragen uit de zaal, ontspon zich een pittige discussie tussen een aantal leden en de heer Tirion. Het was duidelijk dat de meningen over veel zaken ver uit elkaar lagen.
Na de lunch volgde de door Gerard Gijsbertsen georganiseerde excursie met ‘Operatie Pegasus I’ als onderwerp. Een van onze Britse leden, John Howes, was daar speciaal voor uit Engeland over gekomen. De hele groep volgde zoveel mogelijk de route die tijdens de ontsnappingsoperatie in de nacht van 22 op 23 oktober 1944 was gevolgd. Omdat de tijd beperkt was, eindigde de excursie ter hoogte van het landgoed Oranje Nassau’s Oord bij Renkum. Een paar man, waaronder John Howes, is daarna nog doorgegaan naar de plaats waar de eigenlijke overtocht over de Rijn heeft plaats gevonden.

Nieuwe penningmeester
Op de afgelopen Jaarvergadering van de VVAM is Vincent Luyten uit Arnhem gekozen tot nieuwe penningmeester van onze vereniging. De vorige penningmeester, Frits Miedema, blijft bestuurslid en is nu verantwoordelijk voor de ledenadministratie.

Nieuwe website voor de VVAM
In de vorige Nieuwsbrief werd melding gemaakt van de nieuwe website van de VVAM www.vriendenair- bomemuseum.nl, die sinds 1 februari jl. officieel in de lucht is. We hebben er hard aan gewerkt, en gaan daar-mee door, maar er ligt toch nog een hoop informatie te wachten. Diverse nuttige contacten met potentiële auteurs zijn gelegd, en we kunnen met een gerust hart meedelen dat een aantal interessante artikelen in de maak is. Het gaat dan met name ook om onderwerpen die te maken hebben met september 1944, en de ver-halen zijn dan te kort of te lang om als een Ministory te worden gepubliceerd. Van belang is op dit moment om te weten wat de wensen van de leden/lezers zijn. Wat wilt u graag zien of bekijken op onze website, en wat mist u tot op heden? Bent u bereid om zelf wat te schrijven? Komt u elders iets tegen dat interessant voor de Vrienden lijkt, maak ons erop attent. Zonder uw inbreng kunnen we vrij weinig!
Over de kijkcijfers is niet veel te zeggen omdat we nog maar zo kort in de lucht zijn. De meter loopt overigens al sinds 19 januari 2009, want toen gingen we ‘airborne’. Tot en met 15 juni jl. noteerden we 1001 bezoekers die samen onze site 2166 keer bekeken. Wat ze precies wilden weten of zien, is ons uiteraard, helaas, niet bekend. De meeste kijkers kwamen, niet geheel onverwacht, uit Nederland, en vaak ging dat via de website van het museum. We kregen ook bezoekers uit het Verenigd Koninkrijk, de Republiek Ierland, Canada en België, en een land als Zweden is eveneens vertegenwoordigd.
Toch wel intrigerend zo’n overzicht: wie wonen daar in verre oorden, en waarom willen ze wat weten van de Vrienden? Zijn ze al lid, of zoeken ze informatie over de Slag om Arnhem? Als u dit leest, en u voelt zich aangesproken: laat wat van u horen!
(Judith Minkman en Geert Maassen, namens Tekstbureau Morfeem)

Informatiecentrum Slag om Arnhem trekt veel bezoekers
Het aantal mensen dat een bezoek brengt aan het ‘Informatiecentrum Slag om Arnhem’, dat is gevestigd naast de John Frostbrug in Arnhem, stijgt gestaag. Sinds de opening op 12 september 2007 zijn er al meer dan 25.000 bezoekers geweest. Het is een dependance van het Airborne Museum en nu dit tijdelijk is gesloten, komen er extra veel bezoekers naar het Infocentrum.
In de zaal worden op een grote horizontale display de troepenbewegingen van Britten, Polen en Duitsers van dag tot dag ‘dynamisch’ en met geluid weergegeven. Van vertegenwoordigers van alle partijen die bij deze strijd betrokken waren, dus ook de burgers, zijn op de vier wanden van de ruimte portretfoto’s en persoonlijke getuigenissen weergegeven. In totaal gaat het hierbij om 52 ‘getuigen’.
Het Infocentrum wordt gerund door een aantal zeer actieve vrijwilligers onder de enthousiaste coördinatie van Pauline IJdo.
Het informatiecentrum Slag om Arnhem is gevestigd in het gebouw van Volkshuisvesting, Rijnkade 155, Arnhem en is door de week geopend van 10.00 tot 17.00 uur. In het weekend is de openingstijd van 11.00 tot 17.00 uur. Voor meer informatie zie: www.airbornemuseum.org
‘APTC at Arnhem, APTC instructors during the Battle of Arnhem.

2 September 1944’
Onder deze titel heeft Philip Reinders een brochure uitgegeven over het wel en wee van militairen van het Army Physical Training Corps (de sportinstructeurs van het leger) tijdens de Slag om Arnhem. Dertig militairen van het APTC waren in 1944 bij de le Britse divisie ingedeeld. Ieder bataljon in één van de brigades beschikte over één en soms meerdere APTC instructeur. Ook waren er enkelen ingedeeld bij sommige van de divisietroepen. Zesentwintig instructeurs zijn bij Arnhem geland. Vier waren ingedeeld bij de eenheden die over zee werden aangevoerd (de ‘seaborne tail’).
In de brochure wordt kort ingegaan op de periode vóór Amhem. Daarna geeft Reinders van ieder militair informatie over zijn inzet tijdens de Slag om Amhem. Alleen bij de ‘seaborne tail’ ontbreekt elke informatie over sergeant le klas G. Meyers van de 250 Company RASC. Verder blijkt dat er geen gegevens zijn over Staff Sergeant M.A. Ewinn. Behoorde hij wel of niet tot het APTC?
Reinders heeft een eenvoudige gids geschreven, waarmee de aandacht wordt gevestigd op één van de minder bekende eenheden, die tijdens de slag om Amhem zijn ingezet.
De brochure, die 35 pagina’s telt, is in het Nederlands geschreven en is geïllustreerd met foto’s. Hij is in eigen beheer uitgegeven. De oplage is beperkt. De brochure is te bestellen bij: P. Reinders, Heemskerklaan 59,6881 EM Velp, e-mail: reinders2@chello.nl. De kosten zijn € 6,50, inclusief porto. (Wybo Boersma)

Renovatie Airborne Museum
Mensen die recent bij het Airborne Museum zijn geweest, hebben gezien dat men druk bezig is met de bouw van het ontvangstgebouw, waarin de winkel, de toiletten, de lift en de trappen worden ondergebracht. De villa Hartenstein zelf is van buiten en van binnen geheel opnieuw geschilderd. Voor de buitenzijde is daarbij gebruik gemaakt van de kleuren waarin het gebouw oorspronkelijk was geschilderd. Men heeft deze kleur teruggevonden onder een groot aantal later aangebrachte verflagen. Binnen zijn de muren van de zalen in verschillende kleuren geschilderd.
Vanaf begin juni is men begonnen met de herinrichting van het museum. Dat betekent dat een groot aantal museumstukken vanuit de opslag in Ede weer naar Oosterbeek wordt overgebracht om daar te worden tentoongesteld. In de periode dat al het materiaal in een kazerne in Ede was opgeslagen, heeft de behoudsmedewerker Roland Boekhorst, samen met een aantal vrijwilligers, gezorgd dat alle objecten werden schoongemaakt en opnieuw geconserveerd. Vervolgens werd alles gefotografeerd.

De zuidoosthoek van de grote ondergrondse betonnen ruimte achter het Airborne Museum (21 juni 2009).

 

De glazen ontvangst- en winkelruimte met de lifttoren wordt gebouwd aan de westkant van Huize Hartenstein (21 juni 2009).

Daarnaast heeft Roland de bestaande database uitgebreid, zodat alle voorwerpen uit de collectie van het museum hierin konden worden geregistreerd. Het gaat hierbij om vele duizenden objecten, variërend van een baretembleem tot een bulldozer.
De directeur van het museum, Drs. Dick Schluter heeft zich in de afgelopen maanden vooral bezig gehouden met de museale inrichting van Huize Hartenstein. Zo heeft hij o.a. samen met Berry de Reus, alle foto’s uitgezócht voor de verschillende expositiezalen en die van bijonderschriften voorzien.
De bouwwerkzaamheden aan de ondergrondse uitbreiding aan de zuidkant naderen hun voltooiing. De grote betonnen ruimte achter Huize Hartenstein is inmiddels voor het grootste deel onder de oppervlakte verdwenen en het ontwerpbureau is begonnen met de inrichting van de ‘Airborne Experience, September 1944’.

Stilteruimte in het Airborne Museum
Het nieuwe Museum krijgt een stilteruimte. Deze ruimte biedt de mogelijkheid om op een respectvolle manier bij de slachtoffers van de Slag om Arnhem stil te staan. De kosten voor de inrichting worden betaald door de stichting Dela Fonds.

‘Striking Back’
Over de grote geallieerde luchtlandingsoperaties, die in 1943 (Sicilië), in 1944 (D-Day en ‘Arnhem’) en in 1945 (Rhinecrossing) plaats vonden, is in de afgelopen 65 jaar een groot aantal publicaties verschenen. Hetzelfde geldt voor de raids op St. Nazaire en Dieppe in 1942, waarbij de Commando’s een belangrijke rol speelden. Maar aan de veel kleinere airborne- en commando aanvallen, die de Britten uitvoerden tussen 1940 en 1942 op of bij een aantal plaatsen langs Europese kust, is veel minder aandacht besteed. Die ‘vroege’ operaties werden uitgevoerd door kleine eenheden, die voor een belangrijk deel bestonden uit vrijwilligers. Hierbij werd enorm veel ervaring opgedaan op het gebied van organisatie en uitvoering van dit soort operaties. Bovendien konden allerlei soorten uitrusting en bewapening worden getest. De mannen werden dan ook terecht als ‘proefkonijnen’ aangeduid.
Met het uitkomen van het boek ‘Striking Back, Britain’s Airborne and Commando Raids 1940-42’ krijgen deze operaties de aandacht die ze verdienen. Het boek werd geschreven door onze vertegenwoordiger in het Verenigd Koninkrijk, Niall Cherry, die hiermee (opnieuw) een buitengewone prestatie heeft geleverd. Niall beschrijft de training van de mannen en de voorbereidingen en het verloop van de verschillende operaties, op een duidelijke en instructieve wijze. Hij behandelt onder andere de aanval op de Lofoten bij de kust van Noorwegen, de raid op de ‘zwaarwater’ fabriek bij Vermork in Noorwegen, de aanval met parachutisten op hetTragino aquaduct in Zuid-Italie en de raid van parachutisten op het radarstation bij Bruneval aan de noordkust van Frankrijk. Door deze beschrijvingen af te wisselen met veel persoonlijke verhalen van de deelnemers, is het een zeer prettig leesbare studie geworden. De auteur heeft een extra dimensie aan zijn standaardwerk toegevoegd, door 28 bijlagen op te nemen, met daarin de letterlijke teksten van allerlei relevante rapporten, die hij uit de archieven wist op te diepen. Dit deel telt circa 100 pagina’s en is op zichzelf al een naslagwerk. Niet minder dan 125 foto’s en kaarten illustreren deze lijvige publicatie. Veel van die foto’s zijn nooit eerder gepubliceerd. Voor iedereen die serieus geïnteresseerd is in het ontstaan en de ‘vroege’ geschiedenis van de Britse airborne- en commandotroepen, is ‘Strinking Back’ een onontbeerlijke bron van informatie! ‘Striking Back, Britains Airborne and Commando Raids 1940-42’ door Niall Cherry telt 422 pagina’s en is uitgegeven bij Helion & Company Ltd in Solihull, Verenigd Koninkrijk. Prijs: € 22.50. Zie de website: www.helion.co.uk
(Robert Voskuil)

Reacties op oproep
In Nieuwsbrief No. 111 van augustus 2008 plaatsten we een oproep met betrekking tot een bekende Duitse foto uit september 1944. Die afbeelding mag dan wel vaker zijn gepubliceerd, maar de exacte locatie kennen we nog steeds niet.
Het gaat om Duitse militairen en een buitgemaakte Britse Jeep. Links op de foto is op een muur een wit bordje zichtbaar, waarop een Duitse adelaar met hakenkruis en de afkorting ‘NSDAP’ staan.
Naar aanleiding van onze vraag om hulp bij het identificeren, reageerden diverse leden. Zij zetten ons op het spoor van gebouwen aan de Utrechtseweg in Arnhem, tussen ongeveer het voormalige Christelijk Lyceum en het toenmalige gebouw van de PGEM. We zijn nu op zoek naar relevant beeldmateriaal dat we als vergelijking kunnen gebruiken. In een volgend nummer van deze Nieuwsbrief hopen we de oplossing te kunnen presenteren.
In de tussentijd stellen we het op prijs in contact te komen met een (onbekende) lezer van dit blad die via het onderstaande e-mailadres een reactie stuurde. Door een technische onvolkomenheid is die elektronische brief verloren gegaan, en de geadresseerde doet een beroep op de schrijver hem nogmaals een bericht te sturen.
(Geert Maassen, g.maassen@geldersarchief.nl)

‘The Stormboat Kings’
Ons lid John Sliz uit Canada is al jaren bezig met onderzoek naar de geschiedenis van de Royal Canadian Engineers gedurende de Tweede Wereldoorlog. Zijn bijzondere belangstelling gaat uit naar de rol die de engineers speelden bij operatie ‘Berlin’, waarbij meer dan 2200 man van de Ist Airborne Division in de nacht van 25 op 26 september 1944 over de Rijn werden geevacueerd.
In Ministory 92, bij Nieuwsbrief no. 105 (augustus 2008), gaf hij een kort verslag van de rol die de 23e Royal Canadian Engineers hadden bij deze operatie. Onlangs verscheen van zijn hand een boek over deze eenheid, getiteld ‘The Stormboat Kings, The 23rd RCE at Arnhem 1944’. Hij opent het boek met een hoofdstuk over de geschiedenis van deze eenheid vanaf het moment dat ze werden opgericht op 25 april 1942 tot hun inzet bij Arnhem. In die periode is vooral hun bijdrage aan het mogelijk maken van de oversteek van de Seine door de Canadese 10e Infanterie Brigade, van veel belang geweest.
De operaties van de 23e RCE bij Driel, die door John Sliz worden beschreven, vormen fascinerende en spannende lectuur. Het is voor het eerst dat deze episode uit de Slag om Arnhem tot in details is uitgewerkt. Om het verloop van de gebeurtenissen nog beter te begrijpen, heeft de auteur gezorgd voor werkelijk uitstekende kaarten, waarop bijna ieder detail van het terrein rond de oversteekplaats is afgebeeld. Na lezing kunnen we niet anders dan concluderen dat dit het beste publicatie is, dat tot nog toe over de evacuatie van Britse Airborne troepen over de Rijn is geschreven!
‘The Storm Boat Kings, The RCE at Arnhem 1944’ door John Sliz, telt 128 pagina’s en is geïllustreerd met foto’s, kaarten en tekeningen. Het werd in paperback editie uitgegeven door Vanwell Publishing Limited in St. Catharines , Ontario, Canada. Prijs: 24.95 Canadese Dollars.
Zie de website: www.vanwell.com (Robert Voskuil)

Wie zijn deze kinderen?
In augustus 1945 bezocht de Britse jour- nalist Saidman het voormalige slagveld rond Arnhem. Zijn artikel over dit bezoek, getiteld ‘Forever Arnhem’ verscheen in het Britse tijdschrift ‘Illustrated’ van 15 september 1945. Het is geïllustreerd met een aantal foto’s van locaties in Arnhem, Oosterbeek en Wolfheze. Een van deze foto’s toont twee jongens, die op de hoek van de Utrechtseweg en de Klingelbeekseweg in Arnhem spelen met een achtergelaten Brits 6-ponder kanon (zie illustratie). Deze foto zal worden gebruikt in de nieuwe inrichting van het Airborne Museum en daarom willen we graag weten wie die jongens zijn. Helaas zijn hun gezichten op de foto niet zichtbaar, maar mogelijk zijn er mensen die de situatie herkennen en nog namen weten. Mocht u informatie hebben over deze jongens of andere details over de situatie die is afgebeeld, neemt u dan even contact op met Robert Voskuil, telefoon 026-3332715 of e-mail: voskuil@itc.nl.

 

 

FOTO: SAIDMAN, POPPERPHOTO
Augustus 1945. Op de hoek van de Utrechtseweg en de Klingelbeekseweg in Arnhem spelen twee jongens met het restant van een achtergelaten Brits 6-ponderkanon. Links op de foto is nog een klein deel zichtbaar van de serre van de witte villa op de hoek van de Utrechtseweg en de Diependalstraat. Deze villa staat er heden ten dage nog steeds. Graag zouden wij in contact komen met deze jongens of met mensen die zich deze situatie nog weten te herinneren.

Aanvulling op Ministory nummer 100
Naar aanleiding van de publicatie van de 100e Ministory ‘Een tragedie bij Vorden’, was de heer Gus Worst zo attent de onderstaande aanvullende gegevens toe te sturen. De groepsfoto betreft hoogstwaarschijnlijk de SD Dienststelle Maastricht en aan de opsomming bij noot 2 hoort nog te worden toegevoegd de Bijzondere Rechtbank te Leeuwarden. Deze rechtbank sprak twee doodvonnissen uit over Duitse militairen. Het ging hierbij om Robert Wilhelm Lehnhoff (doodvonnis in mei 1949 en voltrekking op 24 juli 1950) en Wilhelm Artur Albrecht (vonnis op 1 december 1951 en voltrekking op 21 maart 1952. (Chris van Roekel)

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232,6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie: drs. R.P.G.A. Voskuil, W. Boersma en J. Bal
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: VVAM@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk: Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

Download

Museum klaar voor officiële opening
Op 28 augustus jl. heeft het Airborne museum zijn deuren voor het publiek geopend. De officiële opening vindt plaats op 20 september. In augustus is er nog keihard gewerkt om alles op tijd klaar te krijgen. Door de bouwers, de inrichters en de technici werd zelfs regelmatig in het weekend doorgewerkt. Zo moest de ‘Airborne Experience’ in de ondergrondse uitbreiding worden voorzien van zeer geavanceerde electronica, die de licht- en de geluidseffecten moet aansturen. Daarnaast moest de laatste hand worden gelegd aan de ‘levensechte’ gebouwen en straten. Uit de objecten, die in het oude museum waren tentoongesteld, is een selectie gemaakt en die voorwerpen zijn nu opgesteld in de nieuwe expositie. Ook de winkel is geheel vernieuwd en die staat nu in het glazen ontvangstgebouw, waarin zich ook de trappen en de lift bevinden. Alle houten noodkantoren, die tijdens de verbouwing naast Huize Hartenstein stonden, zijn weggehaald en de omgeving van het museum is opnieuw ingericht. In het volgende nummer van de Nieuwsbrief zullen wij verslag doen van de officiële opening en van de eerste indrukken van het nieuwe museum.

Themamiddag over de gewonde en gesneuvelde Duitse militairen van de Slag om Arnhem
Op 21 november a.s. is er weer een themamiddag van de VVAM. Deze keer zal Hans Timmerman, specialist van de Gelderland Bibliotheek in Arnhem, een lezing geven met als onderwerp ‘De gewonde en gesneuvelde Duitse militairen van de Slag om Arnhem’. Hij zal daarbij o.a. ingaan op de organisatie die nodig was om de gewonden te verzorgen, welke militaire verbandposten en ziekenhuizen er ter beschikking stonden of ad-hoc werden opgericht, waar de Duitse gesneuvelden in eerste instantie werden begraven en wat er met deze gesneuvelden na de oorlog is gebeurd. Daarnaast zal hij enkele voorbeelden geven van wat er met individuele Duitse militairen is gebeurd. De lezing wordt gegeven in de Concertzaal in Oosterbeek en begint om 14.00 uur. De zaal is open om 13.30 uur.

Voor de ‘Airborne Experience, September 1944’ is een deel van een HORSA glider nagebouwd. De foto toont het moment dat de cockpit bij het Airborne Museum wordt afgeleverd.

Opslagruimte gezocht
Helaas is er in het nieuwe museum geen ruimte meer beschikbaar voor de opslag van de papieren en de boeken van de Vereniging Vrienden Airborne Museum. Wij zijn nu op korte termijn op zoek naar een nieuwe opslagruimte. Het gaat hierbij niet om iets omvangrijks, maar de kleine ruimte moet wel droog zijn en bij voorkeur zijn gesitueerd in of vlakbij Oosterbeek. Denkt u dat u ons kunt helpen, neemt u dan contact op met onze secretaries, Ivar Goedings (goedings@vlgadvocaten. nl). Bij voorbaat dank voor uw hulp!

‘Airborne Flash’
Om onze leden sneller van informatie te kunnen voor-zien, zullen wij vanaf september ook gebruik gaan maken van e-mail om u op de hoogte houden van bepaalde actuele nieuwsfeiten. Wanneer er nieuws is, dat niet kan wachten op het verschijnen van de vol-gende (papieren) Nieuwsbrief, dan sturen wij de leden, die hun e-mail adres aan ons hebben opgegeven, een ‘Airborne Flash’. Deze ‘digitale nieuwsflits’ zal worden verzorgd door ons bestuurslid Vincent Luyten.

Ministory
De Ministory is deze keer van de hand van Jan Loos. Jan was in september 1944 veertien jaar en woonde op de De La Rey weg 7 in Oosterbeek. Zijn verhaal heeft hij vorig jaar op papier gezet op verzoek van de afdeling Educatie van het Airbornemuseum. Voor die afdeling doet Jan regelmatig vrij willigerswerk, waarbij hij op scholen over zijn oorlogservaringen verteld.

Nieuws van Niall
Graag wil ik de leden uit het Verenigd Koninkrijk, die naar Nederland reisden om deel te nemen aan het speciale ‘UK weekend’, bedanken voor hun steun, vragen, commentaren en vriendschap gedurende die dagen. Hoewel het aantal deelnemers door wat ‘last minute’ afzeggingen iets kleiner was dan vorig jaar, kunnen we toch spreken van een geslaagd weekend. Doordat het programma wat minder vol was dan de vorige keer, konden we op iedere locatie meer tijd besteden.
Het enige minpunt waren de regenbuien op zaterdag en zondagmiddag, maar gelukkig droogden wij snel weer op! Wij bedanken onze onze Nederlandse vrienden, die zoveel doen om het weekend te organiseren, en in het bijzonder onze chauffeurs en alle gast sprekers, Gerard Gijsbertsen, Peter Gijbels, Dick Schluter, Paul Hendriks, Martin Peters, John Howes and Geert Jonker, die het bezoek extra interessant maakten.

Bij het begin van het weekend voor leden uit het Verenigd Koninkrijk, op vrijdagavond 26 juni, overhandigt Mr. lan Walker (links) de baret en een onderscheidingsteken van zijn oom, L/Cpl Lambie, aan Ben Kolster, voorzitter van de VVAM. L/Cpl Lambie diende in september 1944 bij 7KOSB. Deze persoonlijke bezittingen zijn inmiddels overgedragen aan het Airborne Museum.

Uit commentaren die ik later ontving, bleek o.a. dat alle mensen, die voor het eerst mee waren, zich zeer hadden vermaakt. Zij hebben allen al geboekt voor 2011! Aan het programma voor dat ‘UK weekend 2011’ wordt nu al gewerkt. Twintig mensen hebben zich al opgegeven. Mocht u geïnteresseerd zijn, neemt u dan vooral contact met mij op.
Een andere zaak is de ontwikkeling van de Engelse sectie van de website van de Vereniging Vrienden. Om deze te bekijken moet u eerst gaan naar www.airbor- nemuseum.org. Klik dan op ‘Vrienden’. Dat brengt u op de VVAM website. Klik vervolgens op de afbeelding van de Britse vlag, de Union Jack, en u ziet de Engelse sectie. Daarop vindt u o.a. een uitgebreid verslag met foto’s van het ‘UK Weekend’. De website is nog steeds in opbouw en zal in de toekomende tijd verder worden uitgebouwd. Wanneer u iets hebt dat u graag op de website zou willen plaatsen, laat het mij dan weten. (Niall Cherry)

Battlefield tour west-perimeter op 4 juli 2009
Op zaterdag 4 juli heeft de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum weer een battlefield tour gehouden, dit keer langs de westzijde van de perimeter. Deze kant van Oosterbeek werd tijdens de Slag om Arnhem voornamelijk verdedigd door het le bataljon The Border Regiment en verder deels door de 21e Independent Parachute Company, door glider piloten en door eenheden van de Royal Engineers.
Het ochtenddeel van de tour werd per bus gedaan, waarbij we eerst het landingsterrein bij Reijerskamp bezochten, waar een uitgebreide uitleg gegeven werd. Vervolgens werd een bezoek gebracht aan de camping Lindenhof in Wolfheze, waar ons lid Paul Hendriks een groot deel van zijn indrukwekende collectie zweef- vliegtuigonderdelen ten toon stelt. Met een bezoek aan de ruïne van de steenfabriek bij Renkum, waar de B compagnie in het begin van de strijd de weg Wageningen-Oosterbeek beveiligde, werd het ochtendprogramma afgerond.
Na een voortreffelijke lunch bij restaurant Schoonoord volgde een wandelexcursie met gidsen. Peter Gijbels leidde de deelnemers rond op het landgoed Ommershof. Met behulp van de uitstekende kaarten in de tourgids, aangevuld met zeer informatieve verhalen van Peter, kon men zich een goed beeld vormen van de gevechten in de noord-west hoek van de perimeter.
Via de Sonnenberg en de Koude Herberg, waar ook gidsen uitleg gaven, kVVAMen we bij de Border posities langs de Van Lennepweg, om vervolgens via de stellingen van Border aan de Van Borsselenweg bij de Veerweg aan de Rijn te belanden. Hier werd de strijd om de Westerbouwing belicht. Langs het Kerkpad, de Kneppelhoutweg en de Oorsprong kVVAM men uiteindelijk om vijf uur weer bij Schoonoord uit. Hoewel een deel van deze excursie langs bekende punten leidde, bleek dat met de uitleg van kenners van dit gebied er nog veel te zien is en dat er veel meer gebeurd blijkt te zijn dan de meeste deelnemers vermoedden.

Aan deze battlefield tour namen zes gidsen van de Vereniging deel. Er waren 53 deelnemers, waarvan het merendeel leden van de Vereniging waren. Het was weer een unieke gelegenheid om in het veld te zien, wat thuis gelezen is. Een, ook in Nederland, steeds groeiende markt voor slagveldtoerisme laat zien dat er in navolging van Groot Brittannië behoeft is aan deze vorm van historisch beleven. Men moet dan wel kunnen rekenen op de aanwezigheid van deskundige gidsen. Onder andere de internationale ‘Guild of Battlefield Guides’ geeft deze garantie.
De volgende excursie van de Vereniging is op zaterdag 12 september. Dit is een inleiding tot de 65e herdenking, waarbij ook een uitgebreid bezoek gebracht zal worden aan het heropende Airborne Museum. Zie ook www.airbornemuseum.com, deel ‘Vrienden’.

Zoeken naar veldgraf leidt niet tot resultaat
Op 6 juli jl. heeft de Bergings- en Identificatie Dienst (BID) onderzoek gedaan naar de mogelijke locatie van een veldgraf in Oosterbeek. Aanleiding hiervoor was een serieuze melding, die bij de gemeente Renkum was binnengekomen, dat er waarschijnlijk twee gesneuvelde militairen begraven lagen in een veldgraf langs de Pietersbergseweg, vlakbij de hoek met de Van Oudenallenweg. De gemeente waarschuwde de BID, die op de betreffende locatie een gebied van drie bij zeven meter afgroef, tot een diepte van ongeveer anderhalve meter. In de loop van de ochtend werd duidelijk dat er geen veldgraven aanwezig waren en Geert Jonker, hoofd van de BID, gaf aan dat er ook geen aanwijzingen gevonden waren, dat er in het verleden stoffelijke resten hadden gelegen.
Toch is het volgens burgemeester Gebben van de gemeente Renkum goed dat er serieus met een dergelijke melding wordt omgegaan, omdat de gemeente er belang aan hecht om slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog een waardige rustplaats te geven.

‘Airborne Feelings Ede’
Tijdens de herdenkingsweek is er een programma onder de naam ‘Airborne Feelings’. Hiervoor heeft Ede, in samenwerking met Renkum een, veelal toeristisch, programma opgezet.
In Ede en omgeving is er op 17 september een uitgebreid programma, dat gedeeltelijk ook voor publiek toegankelijk is. Tijdens die dag is er de onthulling van twee monumenten. Eén in Ede ter herdenking van de slachtoffers van bombardementen op 17 september 1944 en één in Wolfheze, ter herinnering aan de luchtlandingen.
Verder worden er twee nieuwe films gepresenteerd over het verzet in Ede en over de Slag op de Ginkelse heide. In het Historisch Museum Ede is een expositie, getiteld ‘Black Sunday’.Er komen die dag drie nieuwe boeken uit: ‘Luchtslag Gelderse Vallei’ van Everd van de Weerd, ‘De geschiedenis van de Airbornelandingen op de Ginkelse heide na 1945’ van Gerard Gijsbertsen en een fotoboek over de herdenkingen op de Ginkelse heide van Gerjan Koster. Rond 13.00 uur is er een dropping van de re-enactmentgroep Pathfinders bij de camping Lindenhorst in Wolfheze. Daar zal de re-enactmentgroep Airborne Wheels een noodhospitaal inrichten en is de expositie van zweefvliegtuigdelen van ons lid Paul Hendriks te bekijken.

Tijdens de battlefieldtour gehouden voor leden uit het Verenigd Koninkrijk op zondag 28 juni geeft John Howes op de hoek van de Benedendorpstueg en de Acacialaan in Oosterbeek uitleg over de lotgevallen van Sergeant John Baskeyfield VC.

’s Avonds is vanaf 19.00 uur ieder uur de vertoning van de nieuwe films in het gebouw Calluna in het centrum van Ede. Daar zullen ook de nieuwe boeken verkrijgbaar zijn. Ze worden dan gesigneerd door de schrijvers.
Op vrijdagavond is er de bekende taptoe in Ede en op zaterdagmorgen is de dropping van parachutisten op de Ginkelse heide, waar dit jaar enkele honderden para’s zullen springen.
In Oosterbeek is o.a. een etalagewedstrijd georganiseerd. Voor meer informatie: www.veluwevallei.nl of gwgijsbertsen@hetnet.nl. Ook zal er een speciale editie van ‘Ede Stad’ over Airborne Feelings uitkomen.

4e Conferentie ‘Bridge to the Future’
Bij de 50ste Herdenking van de Slag om Arnhem heeft de Stichting Airborne Herdenkingen de ‘Bridge too Far’ omgedoopt tot ‘Bridge to the Future’. Om hieraan gevolg te geven werd in 2001 de ‘Stichting War Requiem-Bridge to the Future’ opgericht. Het doel is ervaring en gedachtegoed van inmiddels 65 jaar herdenken om te zetten in een toekomstgerichte traditie van bezinning op leven in vrede en vrijheid. De Stichting doet dit door middel van kunstzinnige en culturele initiatieven.
De Conferentie Bridge to the Future heeft dit jaar als thema ‘Einde aan Straffeloosheid’. Centraal staat de inleiding van de heer Song Sang-Hyun, president van het Internationaal Strafhof in Den Haag, dat gericht is op de vervolging van verdachten van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. De conferentie wordt geopend door de Gelderse Commissaris van de Koningin Clemens Cornielje. Een van de voordrachten gaat over het werk in Bosnië met door de oorlog getraumatiseerde kinderen. De conferentie vindt plaats in de week van de Airborne Herdenkingen, op vrijdagmiddag 18 september in het Huis der Provincie te Arnhem. De stichting heeft een nieuwe website ontwikkeld, die een compleet overzicht biedt van de activiteiten van de stichting in de afgelopen jaren en de initiatieven tijdens de komende 65e herdenking van de Slag om Arnhem en Operatie Market Garden. Op deze site www.bttf.nl vindt u meer informatie over de Conferentie en kunt u zich aanmelden. (Sophie Lambrechtsen-Ter Horst)

Vierde druk boekje Freedom Trail Arnhem
Onlangs verscheen de vierde, geheel herziene, druk van het Freedom Trail Arnhem-boekje, een handzaam werkje op prentbriefkaartformaat. Hierin staat een wandelroute centraal die langs een groot aantal markante locaties in de Gelderse hoofdstad voert die in de jaren 1940-1945 een belangrijke rol speelden.
In de brochure wordt ingegaan op de achtergronden van alle genoemde plekken, waar in veel gevallen ook monumenten, gedenkstenen en plaquettes zijn te zien. In de nieuwe editie zijn de complete Duitse en Engelse vertalingen opgenomen, en de uitgave is opnieuw rijk geïllustreerd met historisch en actueel beeldmateriaal.
Toegevoegd zijn gegevens over het ‘Informatiecentrum Slag om Arnhem’ en over de ‘Liberation Route Nijmegen-Arnhem’.
De Freedom Trail wandelroute werd in het kader van de herdenking van 60 jaar vrijheid in mei 2005 in gebruik genomen. Locaties van de Slag om Arnhem (september 1944) worden aangedaan, en ook gebouwen die een rol speelden bij het verzet, de jodenvervolging, de evacuatie van de Arnhemse inwoners, en de wederopbouw. De route is met rode trottoirtegels gemarkeerd. Bij elke in het boekje genoemde locatie ligt zo’n tegel met het Pegasus-symbool: een ruiter op een gevleugeld paard. Dit is het herkenningsteken van o.a. de Ist British Airborne Division, die in september 1944 in het kader van Operation Market Garden een poging deed de Gelderse hoofdstad te bevrijden van de Duitse bezetter.
De tegels liggen op 35 plekken, op een route die loopt vanaf het station via de Utrechtseweg en Lombok naar de Koepelgevangenis, via Onderlangs en de Rijnkade naar de John Frostbrug, en vervolgens via locaties in het centrum terug naar het station. De Freedom Trail Arnhem-brochure is voor € 2,- verkrijgbaar bij het Gelders Archief (Markt 1, Arnhem), en bij VW Arnhem, Stationsplein 13. De route begint nabij het WV-kantoor, maar is zo ontworpen dat op iedere locatie kan worden gestart.

‘Universal Carriers during the Battle of Arnhem’
Opnieuw heeft Philip Reinders een boekje uitgegeven, waarin resultaten van zijn archiefonderzoek voor een breder publiek toegankelijk worden gemaakt. Deze publicatie heeft als onderwerp de carriers die tijdens de Slag om Arnhem aan de verschillende parachutisten en airlanding bataljons waren toegevoegd. Dit waren er twee per bataljon, in totaal dus 18 stuks. Allereerst rekent Philip af met de naam ‘Brencarrier’. De ‘Universal Carrier’, zoals de officiële naam luidt, werd gebruikt voor verschillende doeleinden. Dit varieerde van drager voor de 3 inch mortier tot bevoor- radingsvoertuig of trekker voor een anti-tankkanon. Zoveel mogelijk is geprobeerd de lotgevallen van iedere carrier tijdens de Slag om Arnhem te achterhalen. Voor de meeste carriers is dat gelukt, soms met behulp van dagboeken en veelal Duitse foto’s. Het boekje over de ‘Universal Carriers’ is dan ook uitgevoerd met verschillende duidelijke foto’s. Ook technische gegevens met tekeningen ontbreken niet. Hiermee is weer een klein stukje historie over de Slag om Arnhem vastgelegd. Jammer genoeg is niet bij alle foto’s de bron of copyright houder vermeld. Gezien de enorme kennis, die veel leden van de Vereniging over specifieke deelonderwerpen van de Slag om Arnhem hebben, hopen we dat ook zij hun onderzoeksresultaten zullen publiceren, zodat wij in de toekomst nog veel van deze kleine, maar informatieve publicaties in de Nieuwsbrief kunnen bespreken. Dit boekje over de carriers is zeker de moeite waard om aan te schaffen en voor de prijs hoeft niemand het te laten. ‘Universal Carriers during the Battle of Arnhem, 17-26 september’ door Philip Reinders is een privé uitgave en is geschreven in het Engels. Het boekje telt 31 pagina’s en is voorzien van 23 afbeeldingen. De prijs bedraagt € 9,-, inclusief verzendkosten in Nederland. Het is te bestellen bij P. Reijnders, Heemskerklaan 59,6881EM Velp, e-mail: reinders2@chello.nl. (Wybo Boersma)

Rectificatie
In de vorige Nieuwsbrief plaatsten wij een korte recensie over het door Philip Reinders geschreven boekje ‘APTC at Arnhem’. In de recensie stond dat het boekje is geschreven in het Nederlands. Dit moet echter zijn: in de Engelse taal.
Redactieadres: Utrechteseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek, e-mail: VVAM@airbornemuseum.org Penningmeester/ledenadministratie: Frits Miedema, telefoon (026) 333 64 76, e-mail: fymiedema@planet.nl Coördinatie verzending, archivering & distributie losse nummers: Chris van Roekel, Oosterbeek.
Vormgeving: Hildebrand DTP, Wageningen. Druk; Drukkerij Verweij Wageningen B.V.

COLOFON
De Nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Oosterbeek (Utrechtseweg 232, 6862 AZ Oosterbeek) en verschijnt vier keer per jaar. Het doel is bekendheid te geven aan het Airborne Museum, de Vereniging Vrienden en de geschiedenis van de Slag om Arnhem.
Telefoon museum: (026) 333 77 10
Redactie; drs. R.P.G.A. Voskuil, W. Boersma en J. Bal
Uitgebreide historische gegevens en bijbehorende foto’s vindt u in de digitale versie van de wandelroute: www.mijngelderland.nl

Download